Toruńscy archeolodzy i przyrodnicy akademiccy w badaniach Biskupina (w latach 1946–2016)

Excavation research carried out in Biskupin, Żnin district, is commonly known toalmost every Polish archaeologist. The most important discovery in its area is the remains ofa defensive settlement of the Lusatian culture population from the early Iron Age. Currently,in Biskupin there is the Archaeological Museum with wooden reconstructions of buildingsfrom the Neolithic period, the turn of the Bronze Age and the Iron Age as well as the earlyMiddle Ages. The most famous Polish archaeologist, Józef Kostrzewski, is the scientificdiscoverer of Biskupin. Over the years, through Biskupin went many researchers whosefates were associated with the Toruń research centre: Jacek Delekta, Roman Jakimowicz,Kazimierz Żurowski, Włodzimierz Hołubowicz, Jan Grześkowiak, Krystyna Przewoźna-Armon, Jerzy Olczak, Jadwiga Chudziakowa, Jacek Gackowski. The contacts of Toruń scientists with Biskupin were associated with participation in archaeological research astrainees, but also as instructors. They conducted demonstrations as part of experimental archaeology and participated in the popularisation of living archaeology. They participated in many conferences organised in Biskupin. They took part in nature and underwater research. In their scientific work they also referred to the Biskupin discoveries.Badania wykopaliskowe prowadzone w Biskupinie, w pow. żnińskim powszechnie znane są niemal każdemu polskiemu archeologowi. Najważniejszym odkryciem na jego terenie są pozostałości osady obronnej ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza.  Obecnie w Biskupinie znajduje się Muzeum Archeologiczne z drewnianymi rekonstrukcjami zabudowań z doby neolitu, przełomu epok brązu i żelaza oraz wczesnego średniowiecza. Naukowym odkrywcą Biskupina jest najsławniejszy polski archeolog Józef Kostrzewski. Na przestrzeni lat przez Biskupin przewinęło się wielu badaczy, którzy swoje losy związali z toruńskim ośrodkiem naukowym: Jacek Delekta, Roman Jakimowicz, Kazimierz Żurowski,  Włodzimierz Hołubowicz, Jan Grześkowiak, Krystyna Przewoźna-Armon, Jerzy Olczak, Jadwiga Chudziakowa, Jacek Gackowski. Kontakty naukowców toruńskich z Biskupinem wiązały się z udziałem w badaniach archeologicznych jako praktykanci, ale również jako instruktorzy. Przeprowadzali pokazy w ramach archeologii doświadczalnej oraz uczestniczyli w popularyzacji archeologii żywej. Wielokrotnie udzielali się na konferencjach organizowanych w Biskupinie. Brali udział w badaniach przyrodniczych oraz podwodnych. W swojej pracy naukowej również odwoływali się do odkryć biskupińskich

Dwie bransolety ze starszego okresu epoki brązu z kujawskiej części Torunia i Brudzynia na Pałukach w świetle badań archeologicznych i archeometalurgicznych

The article presents two metal bracelets found separately but both associated with the manufacturing phase of the early Bronze Age. The lack of data on the original contexts for the finding of both features significantly limits the scope of their cultural interpretation. Therefore, the features might have come from grave goods, treasures, or they could simply have been lost.The artefact found in Toruń (Kujawy part) is from the artillery training area, although it shows analogies in its manufacturing style to features representing the Tumulus culture (proto-Lusatian); it was in fact found in a settlement of the Trzciniec culture, where such funerary artefacts are only sporadically listed as part of metal treasure hoards. On the other hand, the feature found in Brudzyń, in the district of Żnin, suggests a fairly large number of close similarities with the funerary treasures and grave goods found in the Kujawy, Wielkopolska (Greater Poland) and Śląsk (Silesia) regions. The feature was found in the zone where the influences of the Tumulus culture and the Trzciniec culture once overlapped. The results of archaeo-metallurgical expert appraisal indicate that both features represent body ornamentation but can be associated with separate  metallurgical traditions. While there is no doubt that the bracelet from Brudzyń is a bronze product made in a workshop following the south-western style of Tumulus culture, the feature from Toruń might be an example of a local (“Trzciniec”) product, though having the aesthetic features characteristic of Tumulus metal artwork. Based on the results of the archaeo-metallurgical analysis for the artefact from Brudzyń, a virtual model of the process of pouring metal into a casting mould was produced.W artykule zaprezentowano dwie luźno znalezione bransolety metalowe, obie łączone z fazą wytwórczości starszego okresu epoki brązu. Artefakt z Torunia, mimo, że znajduje analogie w wytwórczości kultury mogiłowej, to jednak został znaleziony w przestrzeni środowiska osadniczego kultury trzcinieckiej, w którym tego rodzaju ozdoby południowo-zachodniej proweniencji notowane są sporadycznie. Z kolei wyrób z Brudzynia, znaleziony w strefie zazębiającego się osadnictwa kultur mogiłowej i trzcinieckiej, to okaz mający bliskie i dość liczne analogie w skarbach i wyposażeniu grobów Kujaw, Wielkopolski i Śląska. Wyniki ekspertyzy archeometalurgicznej, wskazują, że prezentowane okazy można wiązać z technologicznie różnymi tradycjami wytwórczości brązowniczej. O ile raczej nie ma wątpliwości, że bransoleta z Brudzynia jest kolejnym wyrobem powstałym w warsztacie „mogiłowym”, o tyle ta z Torunia może być przykładem lokalnego („trzcinieckiego”) produktu mającego cechy stylistyki mogiłowej