Institucionalna komponenta održivog razvoja Srbije

Konceptu održivog razvoja danas pripada centralno mesto u razmatranju dugoročne perspektive opstanka i napretka čovečanstva. Održivi razvoj podrazumeva eksploataciju resursa, upravljanje investicijama, tehnološki razvoj i institucionalne promene koje moraju biti konzistentne sa budućim, a ne samo sa sadašnjim potrebama. Takav razvoj podrazumeva zadovoljavanje sadašnjih potreba, bez ugrožavanja sposobnosti budućih generacija da zadovolje svoje potrebe. U ovom radu će se analizirati ekonomski aspekti održivog razvoja, kao i prednosti i nedostaci za održivi razvoj Republike Srbije. Akcenat je na analizi institucionalne komponente održivog razvoja i ukazaće se na njenu važnost i ključnu ulogu u povezivanju i pružanju potpore ostvarenju ostalih ciljeva održivog razvoja. Zastupljenost inkluzivnih institucija u jednom društvu koje promovišu vladavinu prava omogućava bezbednost privatne svojine, nepristrasan pravni sistem i takve institucije kreiraju inkluzivna tržišta. Prisutnost efektivnih, pouzdanih, delotvornih, odgovornih, transparentnih institucija je polazna osnova za implementaciju svih ostalih ciljeva održivog razvoja

The role of development finance institutions in supporting sustainable development

U radu je analizirano na koji način razvojne finansijske institucije (Development Finance Institutions-DFIs) doprinose ostvarenju ciljeva održivog razvoja pružajući podršku privatnom sektoru u zemljama sa nižim nivoom dohotka i niskom stopom ekonomskog rasta. Predmet istraživanja se odnosio na njihove investicione aktivnosti i uticaj na unapređenje poslovne klime u nerazvijenim zemljama i ostvarenje važnih ciljeva koji se odnose na smanjenje siromaštva, rast zaposlenosti i otvaranje novih radnih mesta, rast državnih poreskih prihoda, uz poštovanje ekoloških kriterijuma i principa zelene ekonomije koji su fokusirani na očuvanje životne sredine. Prezentovan je javnopolitički i regulatorni model razvojnih finansijskih institucija Evropske unije, uporedni pregled rešenja modela razvojnih finansijskih institucija odabranih država članica Evropske unije, država regiona, kao i regulatorni režim i institucionalni okvir modela razvojnih finansijskih institucija u Republici Srbiji i ukazano na potrebu osnivanja nacionalne razvojne finansijske institucije, po ugledu na vodeće razvojne banke država Evropske unije. U radu je analizirano na koji način finansijske institucije koje su trenutno zastupljene u domaćem finansijskom sistemu pružaju finansijsku podršku sektoru mikro, malih i srednjih preduzeća i preduzetnika (MMSPP), koji je najviše zaslužan za generisanje novih radnih mesta, kao jedan od glavnih pokretača privrednog rasta i razvoja kroz svoj lanac vrednosti. Budući da se razvijenost finansijskog sistema ogleda u raznovrsnosti finansijskih institucija koje ga čine, napravljen je poseban osvrt na učešće banaka u finansijskim uslugama i analiziran domaći finansijski sistem i bankocentričnost kao njegova glavna karakteristika. Predstavljena je uporedna analiza domaćeg finansijskog sistema sa sistemima tranzicionih zemalja u okruženju i ustanovljeno da je potrebno uvesti mikrokreditne finansijske institucije kako bi se finansijski sistem unapredio i bio u funkciji održivog razvoja. Istraživanjem je potvrđeno da je zeleno finansiranje, kao jedan od vidova podrške održivom razvoju, u domaćem bankarskom sektoru ispod potencijala i da su zeleni krediti skup izvor finansiranja sektora MMSPP. Na kraju, ekonometrijskom analizom vremenskih serija je utvrđen pozitivan uticaj investicija razvojnih finansijskih institucija u projekte održivog razvoja na rast bruto domaćeg proizvoda i potvrđeno da bi zastupljenost razvojnih banaka, kao vidova razvojnih finansijskih institucija, u Srbiji doprinela unapređenju domaćeg finansijskog sistema i privrednom rastu

Ljudski kapital kao faktor ekonomskog razvoja i izvor konkurentske prednosti

Značaj i potencijal ljudskog kapitala kao faktora konkurentske prednosti se svakako ne dovodi u pitanje. Razvijene tržišne ekonomije baziraju svoju konkurentnost na znanju, informacijama, inovacijama, uspešnim poslovnim strategijama i biznis modelima, a mnogo manje na prirodnim resursima i jeftinoj radnoj snazi. U radu će se analizirati značaj ljudskog kapitala za ostvarenje konkurentske prednosti, koliko zemlje investiraju sredstava u obrazovanje, kao i odnos izdataka za obrazovanje i nivoa ostvarenog BDP zemalja. Ovo pitanje će se posebno analizirati i na primeru Srbije

Znanje kao faktor ljudskog kapitala i ekonomskog razvoja

U savremenoj ekonomiji najvažniji faktor ekonomskog razvoja je postalo znanje i upravo u ovoj oblasti je najizraženija konkurencija između zemalja, ali i između kompanija. Ulaganje u znanje je postalo najisplativija investicija, pa samim tim zemlje koje u savremenoj ekonomiji mogu nositi epitet najrazvijenijih su upravo one koje beleže zavidan nivo ulaganja u nauku i obrazovanje. Znanje, informacije i inovacije su postale ključno bogatstvo i proizvodni resurs postindustrijskog društva. Znanje je postalo važan faktor ostvarenja uspešnih poslovnih poduhvata i ostvarenja konkurentske prednosti savremenih kompanija. U radu će biti analizirana ekonomija zasnovana na znanju, kao i razvojna uloga znanja. Biće napravljen osvrt na trenutno stanje u nauci u Srbiju, kao i na eventualne pravce unapređenja postojećeg stanja u toj izuzetno važnoj oblasti

Response of selected microbial strains and their consortia to the presence of automobile paints: Biofilm growth, matrix protein content and hydrolytic enzyme activity

The goal of the current study was to examine the effects of pollutants (White color – CP; Metallic red color – FM; Thinner – CN; Thinner for rinsing paint – MF; Basic color (primer) – FH) originating from the automotive industry on the biofilm growth, matrix protein content, and activity of the hydrolytic enzymes of selected microbial strains in laboratory conditions that mimic the bioreactor conditions. The chosen microorganisms (bacteria, yeasts, and fungi) were isolated from automotive industry wastewater. Pure microbe cultures and their consortia were injected into AMB Media carriers and developed into biofilms. The use of AMB media carriers has been linked to an increase in the active surface area colonized by microorganisms. Afterwards, the carriers were transferred to Erlenmeyer flasks with nutrient media and pollutants at a concentration of 200 μL/mL. The current study found that, depending on the microbial strain, development phase, and chemical structure, the assessed pollutants had an inhibitory or stimulatory influence on the growth of single cultures and their consortia. Statistical analysis found positive correlations between the protein content in the matrix and the biofilm biomass of Rhodotorula mucilaginosa and consortia in CP and FH media, respectively. The proteolytic activity of Candida utilis was very pronounced in media with MF and CN. The best alkaline phosphatase activity (ALP) was achieved in the CN medium of R. mucilaginosa. Acid invertase activity was the highest in the FM and CP media of Escherichia coli and consortia, respectively, whereas the highest alkaline invertase activity was measured in the MF medium of E. coli. A positive correlation was confirmed between ALP and the biofilm biomass of R. mucilaginosa in CP and CN media, as well as between ALP and the biofilm biomass of Penicillium expansum in FM medium. The findings provide novel insights into the extracellular hydrolytic activity of the investigated microbial strains in the presence of auto paints, as well as a good platform for subsequent research into comprehensive biofilm profiling using modern methodologies

Problemi konkurentnosti privrede Srbije u uslovima evropskih integracija

Konkurentnost nacionalnih privreda se nalazi u fokusu svih studija koje su posvećene analizi položaja zemalja u svetskoj ekonomiji. U savremenim uslovima privređivanja zemlje se neprekidno nadmeću za oskudne resurse, te se njihova sposobnost da privuku strane investicije i koriste ova ograničena redstva posmatra kao njihova glavna konkurentska prednost. Nepovoljan poslovni ambijent, pre svega, u zemaljama u razvoju, smanjuje priliv inostranih sredstava i izvoz, što neminovno dovodi do smanjenja životnog standarda stanovništva i usporavanja ekonomskog rasta. Jačanje konkurentnosti privrede Srbije jedan je od primarnih zadataka kako bi se sprečilo dalje produbljivanje razvojnog jaza između Srbije i drugih evropskih zemalja i, s tim u vezi i zaustavio trend daljeg povećanja nesrazmere u razvoju pojedinih regiona unutar same zemlje. Proevropski razvoj Srbije i njeno učlanjenje u EU predstavlja razvojnu šansu za Srbiju, ali i najefikasniji garant stabilnog demokratskog razvoja, ujednačenog ekonomskog napredovanja, kao i garancija unutrašnje i spoljne bezbednosti građana i države. Prioritetni tretman koji razvoju održivih i konkurentskih privreda daje EU je polazište za sagledanje značaja ove oblasti za proces približavanja Srbije EU i istovremeno jedna od repernih tačaka za tumačenje trenutnog stanja razvoja konkurentsnosti u Srbiji

Reforme, razvoj i performanse bankarskog sektora Srbije

U radu će biti analiziran bankarski sektor Srbije. Analiza se odnosi na ključne događaje u bankarskom sektoru Srbije od devedesetih godina dvadesetog veka do danas, a koja se tiču privatizacije i restrukturiranja bankarskog sektora Srbije. Pažnja će biti posvećena i analizi efekata ulaska stranih banaka na finansijsko tržište Srbije i biće analizirane prednosti i nedostaci vlasničke transformacije bankarskog sektora Srbije. Osvrnućemo se i na performanse bankarskog sektora Srbije kroz prezentovanje osnovnih parametara koji se tiču profitabilnosti bankarskog sektora. Izvršiće se klasifikacija banaka prema kriterijumu bilansne aktive, biće i analiziran stepen koncentracije i konkurencije u bankarskom sektoru Srbije i date preporuke za dalje pravce razvoja ovog sektora