Research on the Cities of Pre-Partition Poland in the Last Decade (Trends, Achievements, Perspectives): Bibliographical Survey

The article contains a synthetic review of the most important subjects and directions of research in the field of the history of cities and townspeople in pre-partition Poland (to the end of the eighteenth century) based on scholarly publications from the last ten years. The author characterises the attitude of contemporary historians of cities towards questionnaires and research methods worked out in the second half of the twentieth century in the area of socio-economic history. He also outlines the prospects for the further development of Polish urban historiography, emphasising the importance of taking inspiration from the achievements of cultural anthropology and the cooperation of historians with representatives of other humanistic disciplines

Inskrypcja poetycka na contrasigillum Leszka Czarnego

The article is a new attempt to reconstruct and interpret the poetic inscription around the rim of the counterseal of Duke Leszek the Black from the period of his reign in the Duchy of Cracow (1279–1288). The seal epigram has been analysed against a broad comparative background, with the use of numerous Polish and West European mediaeval seals.W artykule przedstawiono nową próbę rekonstrukcji i interpretacji inskrypcji poetyckiej w otoku pieczęci odwrocia księcia Leszka Czarnego z okresu jego rządów w księstwie krakowskim (1279–1288). Epigram napieczętny został poddany analizie na szerokim tle porównawczym, z wykorzystaniem licznych zabytków polskiej i zachodnioeuropejskiej sfragistyki średniowiecznej

Zaginiony sumariusz dokumentów miasta Krakowa z 1545 r.

The oldest known excerpts register of municipal documents of Cracow, destroyed during World War II, was written down around 1545 by Walerian Pernus, a prominent supervisor of the Cracow municipal chancery. The author of this article organises and supplements the findings relating to the genesis and history of the use of the so-called Pernus Codex, scattered in the former literature on the subject.Najstarszy znany sumariusz dokumentów miasta Krakowa, zniszczony w trakcie II wojny światowej, został spisany ok. 1545 r. przez Waleriana Pernusa, wybitnego przełożonego krakowskiej kancelarii miejskiej. Autor artykułu porządkuje i uzupełnia ustalenia odnoszące się do genezy i historii użytkowania kodeksu Pernusa, rozproszone w dawnej literaturze przedmiotu

Formowanie się ram przestrzennych i instytucjonalnych gminy miejskiej w średniowiecznym Lublinie (XIII i XIV w.)

This article deals with the formation of institutional structures and spatial frames of the late medieval urban settlement, which developed throughout the 13th and 14th centuries on the Old Town-Hill in Lublin. Author reinterprets the findings of previous studies on Lublin’s history in the light of Max Weber’s concept of Western-European model of the urban community. Town of this type is characterized as an autonomous administrative unit, having its own communal government and jurisdiction system, as well as a territorial entity of defined boundaries. Author distinguishes three steps of the urban development in Lublin: 1) establishment of an early urban settlement along today’s Grodzka Street, in the neighborhood of St. Michael the Archangel’s church in the 13th century, 2) implementation of municipal law and the creation of new urban layout by Ladislaus the Elbow-High and Casimir the Great, 3) rapid acceleration of institutional and spatial development after Casimir’s death.Artykuł dotyczy formowania się struktur instytucjonalnych i ram przestrzennych późnośredniowiecznego osadnictwa miejskiego, które rozwinęły się w ciągu XIII i XIV stulecia na Wzgórzu Staromiejskim w Lublinie. Autor reinterpretuje ustalenia wcześniejszych badań nad historią Lublina w świetle koncepcji Maxa Webera o zachodnioeuropejskim modelu miasta komunalnego. Miasto tego typu jest charakteryzowane jako autonomiczna jednostka administracyjna, posiadająca własny samorząd gminny i system sądownictwa, jak również jako podmiot terytorialny z określonymi granicami. Autor wyróżnia trzy etapy rozwoju miejskiego w Lublinie: 1) powstanie wczesnomiejskiego osadnictwa wzdłuż dzisiejszej ulicy Grodzkiej, w sąsiedztwie kościoła św. Michała Archanioła w XIII w., 2) wprowadzenie prawa miejskiego i stworzenie nowego układu urbanistycznego przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, 3) gwałtowne przyspieszenie rozwoju instytucjonalnego i przestrzennego po śmierci Kazimierza

Formowanie się ram przestrzennych i instytucjonalnych gminy miejskiej w średniowiecznym Lublinie (XIII i XIV w.)

This article deals with the formation of institutional structures and spatial frames of the late medieval urban settlement, which developed throughout the 13th and 14th centuries on the Old Town-Hill in Lublin. Author reinterprets the findings of previous studies on Lublin’s history in the light of Max Weber’s concept of Western-European model of the urban community. Town of this type is characterized as an autonomous administrative unit, having its own communal government and jurisdiction system, as well as a territorial entity of defined boundaries. Author distinguishes three steps of the urban development in Lublin: 1) establishment of an early urban settlement along today’s Grodzka Street, in the neighborhood of St. Michael the Archangel’s church in the 13th century, 2) implementation of municipal law and the creation of new urban layout by Ladislaus the Elbow-High and Casimir the Great, 3) rapid acceleration of institutional and spatial development after Casimir’s death.Artykuł dotyczy formowania się struktur instytucjonalnych i ram przestrzennych późnośredniowiecznego osadnictwa miejskiego, które rozwinęły się w ciągu XIII i XIV stulecia na Wzgórzu Staromiejskim w Lublinie. Autor reinterpretuje ustalenia wcześniejszych badań nad historią Lublina w świetle koncepcji Maxa Webera o zachodnioeuropejskim modelu miasta komunalnego. Miasto tego typu jest charakteryzowane jako autonomiczna jednostka administracyjna, posiadająca własny samorząd gminny i system sądownictwa, jak również jako podmiot terytorialny z określonymi granicami. Autor wyróżnia trzy etapy rozwoju miejskiego w Lublinie: 1) powstanie wczesnomiejskiego osadnictwa wzdłuż dzisiejszej ulicy Grodzkiej, w sąsiedztwie kościoła św. Michała Archanioła w XIII w., 2) wprowadzenie prawa miejskiego i stworzenie nowego układu urbanistycznego przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, 3) gwałtowne przyspieszenie rozwoju instytucjonalnego i przestrzennego po śmierci Kazimierza

Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku

Seit den 1950er Jahren ist die Geschichte des mittelalterlichen Sandomir Gegenstand systematischer Forschungen von Historikern und Archäologen. Die Ergebnisse dieser Untersuchungen fanden in zahlreichen Veröffentlichungen ihren Niederschlag, die sich durch Mannigfaltigkeit der Thesen, Perspektiven und Forschungswerkzeuge unterscheiden. Das Ziel dieses Beitrags ist es, den bisherigen Forschungsstand zur Entwicklung der Lokationsstadt Sandomir im 13.-14. Jahrhundert zusammenzufassen sowie einige in der bisherigen Literatur vorkommende Feststellungen und Interpretationen einer Überprüfung zu unterziehen. Viele dieser Ansichten wurden aus der ersten Monographie zur Geschichte Sandomirs, die der Sandomirer Kanoniker und Historiker M. Buliński 1879 verfaßte, unkritisch übernommen. Der Autor des Beitrags stellt sich ebenfalls die Aufgabe, die Geschichte der mittelalterlichen Stadtaussetzung in vergleichender Perspektive und vor dem Hintergrund der Urbanisierung Polens im Rahmen der sog. Besiedlung nach deutschem Recht darzustellen. Die genaue Analyse aller zur Verfügung stehenden Quellenzeugnisse zur Geschichte Sandomirs erlaubt es, die Lokation der Stadt als einen zeitlich ausgedehnten Prozeß aufzuzeigen. Als ersten Schritt kann man die Ausbildung einer Gemeinde deutscher Kaufleute an der Kirche St. Paul auf den Altstadthügeln im ersten Viertel des 13. Jahrhunderts, höchstwahrscheinlich in der Herrschaftszeit Leszeks des Weißen († 1227), ausmachen. Die zweite, quellenmäßig am besten beleuchtete Etappe bestand in der Verlegung der ursprünglichen Siedlung auf die Stadthügel sowie ihre rechtliche und flächenmäßige Umsetzung nach Magdeburger Recht im Jahre 1286 durch Herzog Leszek den Schwarzen. Die dritte, schwächer erforschte Phase in der Entwicklung der Lokationsstadt fällt in die Herrschaftszeit Kasimirs des Großen. Die damals eingeführten Neuerungen standen mit der erstarkten Stellung der Stadt innerhalb der Fernhandelswege im Zusammenhang und kamen in der Erweiterung der Stadtfläche sowie der Errichtung der Stadtmauer und der Burg zum Ausdruck. Das Vorgehen des Königs begünstige wohl auch die Ausweitung der Befugnisse der Selbstverwaltung. Alle drei aufgezeigten Etappen im Aussetzungsprozeß der Stadt verliefen entsprechend den damaligen Standards der Städtepolitik und riefen folglich den Widerstand kirchlicher Einrichtungen hervor. The paper presents an attempt at summing up and verification of the current state of research on the location of medieval Sandomierz. The author shows that town location as a long-lasting process, consisting of a number of stages: 1. creating a trade community in Old Town Hills in the first quarter of the 13th century; 2. moving the settlements to the Town Hill in 1286, together with defining regular building layout; 3. expansion of the town and its economic and legal stabilisation about mid-14th century

Uwagi do dyskusji nad najstarszą pieczęcią Krakowa z XIII w.

Remarks about a Discussion on the Oldest Thirteenth–century Seal of CracowThe oldest seal of Cracow originating from the pre–1283 period, and known from a lost impression attached to a document from 1303, has recently become the topic of a lively discussion held by Henryk Seroka, Błażej Śliwiński and Marcin Starzyński, interested predominantly in dating the seal’s introduction into chancery practice and interpreting its symbolics. The author of the article proposes new findings concerning the history of the impression from 1303 and subsequently polemicizes with a conviction shared by contemporary scholars, namely, that the first Cracow seal was at the exclusive disposal of the vogt. In his opinion the seal was the common property of the vogt and the town council, and its initiation was connected primarily with a reinforcement of the political status of the town and its self–government authorities at the time of Leszek the Black (1279–1288)

Kodeks Baltazara Behema jako świadectwo miejskiej ideologii władzy

Niniejsze rozważania dotyczą politycznych i ideowych uwarunkowań sporządzenia kodeksu Baltazara Behema, bogato iluminowanego kopiariusza rady miejskiej Krakowa z pierwszych lat XVI stulecia. Zgodnie z główną tezą artykułu, kodeks Behema powstał w latach 1503–1505 jako fundacja krakowskiej rady miejskiej i wyrażał oficjalną miejską ideologię władzy. Program ideowy kodeksu stanowił również odpowiedź na wyzwania polityczne wywołane reformą ustroju państwowego za panowania Aleksandra Jagiellończyka.The present reflections are devoted to the political and ideological circumstances of the compilation of the so-called Codex of Baltazar Behem, a richly-illuminated cartulary of the municipal council of the city of Cracow from the early years of the 16th century. According to the main argument of the article, the codex was made in 1503–1505 as the foundation of the Cracow city council and expressed the official urban ideology of power. The ideological programme of the codex was at the same time a response to political challenges resulting from the reform of state political system under King Alexander Jagiellon

Research on the Cities of Pre-Partition Poland in the Last Decade (Trends, Achievements, Perspectives): Bibliographical Survey

The article contains a synthetic review of the most important subjects and directions of research in the field of the history of cities and townspeople in pre-partition Poland (to the end of the eighteenth century) based on scholarly publications from the last ten years. The author characterises the attitude of contemporary historians of cities towards questionnaires and research methods worked out in the second half of the twentieth century in the area of socio-economic history. He also outlines the prospects for the further development of Polish urban historiography, emphasising the importance of taking inspiration from the achievements of cultural anthropology and the cooperation of historians with representatives of other humanistic disciplines