Αξιολόγηση του επιπέδου γνώσεων οδοντιάτρων σχετικά με τον τρόπο που επηρεάζει η αντιοστεολυτική αγωγή την οδοντιατρική θεραπεία των ασθενών τους

Εισαγωγή Η Σχετιζόμενη με Αντιοστεολυτικά φάρμακα (ή φάρμακα γενικότερα) Οστεονέκρωση των Γνάθων (ARONJ ή MRONJ) αποτελεί μία όχι τόσο συχνή νοσολογική οντότητα, που όταν προκύπτει, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η εν λόγω οστεονέκρωση ορίζεται ως εξής: 1) υπάρχει παρούσα ή προηγηθείσα φαρμακευτική αγωγή του ασθενή με αντιοστεολυτικά ή αντιαγγειογενετικά φάρμακα, 2) υπάρχει εκτεθειμένο οστούν ή οστούν που μπορεί να ανιχνευθεί μέσω εξωστοματικού ή ενδοστοματικού συριγγίου στη γναθοπροσωπική χώρα, που επιμένει για περισσότερο από 8 βδομάδες και 3) υπάρχει απουσία ιατρικού ιστορικού ακτινοθεραπείας των γνάθων ή κάποιας άλλης προφανούς μεταστατικής ασθένειας των γνάθων. Τόσο ο Γενικός Οδοντίατρος όσο και ο εξειδικευμένος, οφείλει να είναι ενημερωμένος τόσο για την σχετιζόμενη με αντιοστεολυτικά φάρμακα οστεονέκρωση των γνάθων όσο και για την σωστή διαχείρηση των ασθενών του που βρίσκονται υπό σχετική αγωγή. Σκοπός: Σκοποί της παρούσας ερευνητικής διπλωματικής εργασίας είναι: να αξιολογηθεί το επίπεδο γνώσεων των Ελλήνων οδοντιάτρων σχετικά με τον τρόπο που επηρεάζει η αντιοστεολυτική αγωγή την οδοντιατρική θεραπεία των ασθενών τους και να διερευνηθεί η πιθανή συσχέτιση του επιπέδου γνώσεων του οδοντιάτρου με την ηλικία, την τυχόν εξειδίκευση του και τον τρόπο και συχνότητα ενημέρωσης του επί του θέματος. Υλικό και Μέθοδος: Η έρευνα βασίστηκε στα ευρήματα ερωτηματολογίου με γενικές ερωτήσεις (ηλικία, επίπεδο σπουδών, τρόπος και συχνότητα ενημέρωσης) και 10 ερωτήσεις γνώσεων σχετικές με την αντιοστεολυτική αγωγή (βασικές και πιο σύνθετες, κλινικά σενάρια), το οποίο διαμοιράστηκε ηλεκτρονικά και συμπληρώθηκε ανώνυμα μέσω της πλατφόρμας Google Forms. Οι σωστές απαντήσεις γνώσεων βασίστηκαν στις τελευταίες οδηγίες της AAOMS (American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons) (Ruggiero και συν. 2014, και 2022) και της ADA (American Dental Association). Οι συμμετέχοντες ταξινομήθηκαν σε ομάδες και αξιολογήθηκαν ανάλογα με την ηλικία τους, το επίπεδο σπουδών τους και τον τρόπο ενημέρωσής τους στις επιστημονικές εξελίξεις. Για την αξιολόγηση των γνώσεων ορίστηκαν τρία διαφορετικά επίπεδα αξιολόγησης ανάλογα με τον αριθμό των σωστών απαντήσεων. Από μια έως τέσσερις σωστές απαντήσεις θεωρήθηκε χαμηλό επίπεδο γνώσεων, από πέντε έως επτά θεωρήθηκε μεσαίο και από οκτώ έως δέκα υψηλό επίπεδο γνώσεων. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με χρήση του Microsoft Office Excel 2019 και του SPSS 24 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA), και το αποτέλεσμα θεωρήθηκε στατιστικά σημαντικό όταν ίσχυε ότι p<0,05. Αποτελέσματα: Στην έρευνα έλαβαν μέρος 326 οδοντίατροι. Πραγματοποιήθηκε ταξινόμηση των συμμετεχόντων σε τρεις ηλικιακές ομάδες (Group 1: ≤25 ετών, Group 2: 26-40 και Group 3: >40 ετών). Το Group 1 περιελάμβανε 109 ερωτηθέντες, μεταξύ των οποίων όλους τους φοιτητές, το Group 2, 97 ενώ το Group 3, 120 ερωτηθέντες. Η επόμενη ταξινόμηση αφορούσε την κατηγοριοποίηση των συμμετεχόντων σε προπτυχιακούς φοιτητές, γενικούς οδοντιάτρους και εξειδικευμένους/μεταπτυχιακούς. Από το σύνολο των συμμετεχόντων, 88 (27%) ήταν προπτυχιακοί φοιτητές, 165 (50,6%) ήταν γενικοί οδοντίατροι ενώ 73 (22,4%) ήταν εξειδικευμένοι σε κάποιο αντικείμενο ή μεταπτυχιακοί φοιτητές. Οι συμμετέχοντες ταξινομήθηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με τον τρόπο ενημέρωσής τους στις επιστημονικές εξελίξεις και σε 3 ομάδες αναφορικά με τον αριθμό των σεμιναρίων που παρακολουθούν ανά έτος. Σχετικά με τον τρόπο ενημέρωσης τους ως προς τις εξελίξεις πάνω στο θέμα της έρευνας, 276/326 (84,7%) απάντησαν ότι ενημερώνονται από επίσημους επιστημονικούς φορείς ή μέσα (επιστημονικές ημερίδες, επιστημονικά άρθρα, εξειδικευμένες μηχανές αναζήτησης όπως το PubMed, Scopus κοκ), ενώ 50/326 (15,3%) από απλές μηχανές ιντερνετικής αναζήτησης και social media. Τέλος, 139/326 (42,6%) απάντησαν ότι παρακολουθούν πάνω από 3 ημερίδες, συνέδρια ή σεμινάρια κατά μέσο όρο το χρόνο, 173/326 (53,1%) από 1-3 το χρόνο ενώ 14/326 (4,3%) δεν παρακολουθούν κανένα. Ως προς τις επιδόσεις επί των ερωτήσεων, 1-4 σωστές απαντήσεις απάντησε το 0,6% (2/326), 5-7 σωστές απαντήσεις έδωσε το 28,8% (94/326), ενώ 8-10 σωστές απαντήσεις σημείωσε το 70,6% (230/326). Ξεχωριστή στατιστική ανάλυση έγινε αναφορικά με τις ερωτήσεις 3 και 8 λόγω της αυξημένης σημασίας τους. Στατιστικά σημαντική διαφορά βρέθηκε αναφορικά με την υπεροχή τόσο των προπτυχιακών φοιτητών όσο και των εξειδικευμένων οδοντιάτρων και μεταπτυχιακών φοιτητών έναντι των γενικών οδοντιάτρων, ενώ μεταξύ των 2 ομάδων που επικράτησαν, δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές τόσο αναφορικά με την ιδιότητα όσο και με την ηλικία ως προς τις επιδόσεις των συμμετεχόντων στην ερώτηση 3. Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την ιδιότητα παρατηρήθηκε υπεροχή των οδοντιάτρων με εξειδίκευση/μεταπτυχιακών φοιτητών έναντι των γενικών οδοντιάτρων ενώ σχετικά με την ηλικία, καλύτερες επιδόσεις είχε με στατιστικά σημαντικό τρόπο το group των 26-40 ετών έναντι του group των >40 ετών. Τέλος, αναφορικά με την ερώτηση 8, βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μόνο αναφορικά με την ιδιότητα ως προς τις επιδόσεις των συμμετεχόντων στην ερώτηση 8. Πιο συγκεκριμένα, οι οδοντίατροι με εξειδίκευση ή μεταπτυχιακοί φοιτητές φάνηκε να υπερέχουν με στατιστικά σημαντικό τρόπο έναντι των προπτυχιακών φοιτητών. Συζήτηση: Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν λίγες μελέτες παρόμοιες με την παρούσα, που αξιολογούν τις γνώσεις των οδοντιάτρων σχετικά με τα αντιοστεολυτικά φάρμακα. Παρά τις μεγάλες αποκλίσεις στο μέγεθος των δειγμάτων και στον τρόπο της στατιστικής ανάλυσης των αποτελεσμάτων, έχει ενδιαφέρον ότι το συμπέρασμα ήταν κοινό για όλες ανεξαιρέτως τις έρευνες και συνοψίζεται στο ότι υπάρχει έλλειμμα γνώσεων και ενημέρωσης σχετικά με το προς εξέταση θέμα. Σχετικά με τη δική μας εργασία, εξετάζοντας τις επιδόσεις των συμμετεχόντων ανεξαρτήτως των επιμέρους χαρακτηριστικών τους, οι επιδόσεις τους μπορούν να κριθούν ως καλές παρά τα επιμέρους ελλείμματα γνώσεων που παρατηρήθηκαν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Συμπεράσματα: Στην παρούσα μελέτη διαπιστώθηκε ότι η πλειονότητα των συμμετεχόντων είναι σε μεγάλο βαθμό καλά ενημερωμένοι σχετικά με τα αντιοστεολυτικά φάρμακα και τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν σε οδοντιατρικούς ασθενείς, από την χρήση τους.Introduction: Medication Related Osteonecrosis of the Jaw (MRONJ) is a rare condition that can however affect severely patients’ quality of life. The case definition of MRONJ includes all the following elements: 1. Current or previous treatment with antiresorptive therapy alone or in combination with immune modulators or antiangiogenic medications. 2. Exposed bone or bone that can be probed through an intraoral or extraoral fistula(e) in the maxillofacial region that has persisted for more than eight weeks. 3. No history of radiation therapy to the jaws or metastatic disease to the jaws. Both general dental practiocioners and specialized dentists should be aware of cases of MRONJ and stay up to date regarding the management of patients in risk. Purpose: The purpose of this master degree thesis is to evaluate the awareness and knowledge levels of Greek dentists regarding the effect of antiresorptive medication on their patients’ therapy and to investigate possible correlations between the dentists’ knowledge level and their age, their specialization, the means the use to stay up to date and how often they attend congresses, seminars, webinars etc. Materials and Methods: This paper was conducted with the use of an anonymous questionnaire that was distributed through the internet with the use of Google Forms. The participants needed to fill up their age, their specialization (if there was any), the means they used to stay up to date and the frequency of their attendance of seminars as mentioned before. They also had to answer 10 questions that were used to assess their knowledge. Determination of correct answers was based on the position paper of AAOMS (American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons) (Ruggiero et al 2014, 2022) and ADA (American Dental Association). Participants were separated in groups and were assessed according to the aforementioned factors. In order to assess their knowledge level, three tiers depending on the number of correct answers were determined. Those that answered correctly 1-4 out of 10 questions were assigned to the lowliest knowledge tier, 5-7 correct answers were assigned to the middle knowledge tier and 8-10 correct answers to the highest knowledge tier. Statistical analysis was conducted with the use of Microsoft Office Excel 2019 και του SPSS 24 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) and statistical significance level was set to 5% (p-value<0,05). Results: A total of 326 dentists participated in this paper. They were divided into 3 subgroups regarding their age (Group 1: ≤25 y.o., Group 2: 26-40 y.o. and Group 3: >40 y.o.). Group 1 included 109 participants, group 2 included 97 participants and group 3 included 120 participants. Depending on their specializations, they were divided into undergraduate dental school students, general dental practicioners and specialized dentists/postgraduate students. The subgroups consisted of 88 (27%) undergraduate students, 165 (50,6%) GDP’s and 73 (22,4%) specialized or postgraduates. The participants were also divided into 2 subgroups regarding the means they used to stay up to date on MRONJ. More specifically, 276/326 (84,7%) stated that they were staying up to date by attending congresses, reading science papers using relevant websites such as pubmed and scopus etc. A total of 50/326 (15,3%) on the other hand just used common search machines on the internet or social media. The participants were also divided into 3 subgroups regarding how much seminars, congresses etc they attend on a yearly basis. A total of 139/326 (42,6%) attended 3 or more congresses, 173/326 (53,1%) attended 1-3 and 14/326 (4,3%) attended none at all. As far as their overall performance is concerned, a total of 0,6% (2/326) answered correctly 1-4 questions, 28,8% (94/326) answered correctly 5-7 questions and 70,6% (230/326) answered correctly 8-10 questions. A separate comparison was made regarding questions no 3 and no 8 because of their significance. The overall performance of undergraduate students and specialized dentists/postgraduate students was found to be higher in a statistically significant manner compared to GDPs’ performance. No statistically significant difference was noted between the two dominant subgroups. Regarding the question no 3, specialized dentists/postgraduate students performed better in a statistically significant manner than GDP’s. In addition, age subgroup 26-40 y.o. performed better in a statistically significant manner than subgroup >40 y.o. Last but not least, regarding question no 8, specialized dentists/postgraduate students performed better in a statistically significant manner than undergraduate students. Discussion: Only a few papers similar to ours were found in international literature. Despite the discrepancies in sample size and methodology, all of them stated that there is a lack of adequate knowledge on this specific subject. However, on our paper, despite the lack of knowledge on specific aspects of the topic, overall performance of the participants is considered good. Conclusion: According to the findings in this paper, the majority of participants are mostly up to date regarding antiresorptive medication and its possible adverse effects on their patients’ health

Orthodontic treatment as triggering factor of medication related osteonecrosis of the jaw in a breast cancer patient. Report of a rare case

Orthodontic treatment in adult patient is widely accepted nowadays. Therefore, orthodontists are needed to interact with more complex medical histories that may interfere with the orthodontic treatment. Antiresorptive medication is a widely used treatmen