Przemyśl. Miasto Twierdza oraz Twierdza Przemyśl. Razem czy osobno na drodze do pomnika historii

The article discusses issues concerning the choice and difficult selection of historic buildings from the area of the city of Przemyśl, which were put forward for inclusion in the list of Monuments of History. Due to geographical and historical factors, it was decided to place the main emphasis on the military value of the city. In the application for the list of monuments of history, apart from the old town within the remnants of the city walls, the list of objects was extended to include castellated Carmelite, Franciscan (FPOs) and Benedictine monasteries, in Zasanie, whose fortifications supported the defense of the city. The buildings of the barracks of the Fortress were also selected. All these elements made up a very large area, “insularly” scattered around the city and neighboring communes, with a varying degree of preservation of the historical substance. The text discusses the problem of the extent of the entry on the list of Historical Monuments, landscape, historical and artistic values of the city, the issues of protection and increasing the tourist value, and also poses a question about further prospects for the development of the city and the Fortress.W artykule poruszone zostały zagadnienia dotyczące wyboru i trudnej selekcji obiektów zabytkowych z terenu miasta Przemyśla, jakie zostały wybrane do wpisu na listę Pomników Historii RP. Z uwagi na czynniki geograficzno-historyczne zdecydowano się główny akcent położyć na wartość militarną miasta. We wniosku na listę pomników historii RPoprócz starego miasta w obrębie pozostałości murów miejskich listę obiektów poszerzono o inkastelowane klasztory karmelitów, reformatów i benedyktynek na Zasaniu, których umocnienia wspierały obronność miasta. Wybrano również znajdujące się na terenie miasta obiekty zaplecza koszarowego Twierdzy. Wszystkie te elementy złożyły się na bardzo rozległy, rozlokowany „wyspowo” na terenie miasta i gmin sąsiednich obszar o zróżnicowanym stopniu zachowania substancji zabytkowej. W referacie poruszono problem rozległości wpisu na listę Pomników Historii RP, wartości krajobrazowe i historyczno-artystyczne miasta, problem ochrony i podniesienia wartości turystycznej, a także postawiono pytanie o dalsze perspektywy rozwoju miasta i Twierdzy

Mikołaj Dyakowski’s Relacya o reliqui świętego Jana Chrzciciela znayduiącey się w Brzeżanach w cerkwi mieyskiey murowaney sub titulo Sanctissima Trinitatis

W artykule omówiono nieznaną relację historii rzekomej relikwii ręki św. Jana Chrzciciela, która znajdowała się w zamku w Brzeżanach, skąd trafiła do miejscowej cerkwi. Relikwia owa miała być darem hospodara mołdawskiego Stefana Petryczejki dla Mikołaja Hieronima Sieniawskiego (1645-1683), chorążego wielkiego koronnego za uratowanie żony hospodara z rąk tatarskich. Autorem relacji pochodzącej z 1735 roku był Mikołaj Dyakowski, podstoli latyczkowski, znany dotychczas jako autor opisu batalii wiedeńskiej z 1683 roku. Omawiany tekst Relacyi zestawiono z podobnym opisem jaki zamieścił w Nowych Atenach Benedykt Chmielowski. Oprócz przedstawienia treści relacji i okoliczności jej powstania, przybliżono postać jej autora, którego skromną biografię udało się uzupełnić o kilka istotnych faktów.In the article an unknown report of the history of the alleged relic of St John the Baptist is discussed. The relic was supposed to be kept in the Brzeżany Castle, from where it was taken to the local orthodox church. The relic allegedly was a gift from the Moldavian Hospodar Stefan Petriceicu to Mikołaj Hieronim Sieniawski (1645-1683), Grand Standard Bearer of the Crown, for saving the Hospodar’s wife from Tartars. The author of the report that was written in 1735 was Mikołaj Dyakowski, the Latyczów Master of the Pantry, earlier only known as the author of the story of the Vienna Battle of 1683. The discussed text of Relacyja is compared with a similar description published in the Nowe Ateny by Benedykt Chmielowski. Apart from presenting the contents of the report and the circumstances of writing it, the text also describes the figure of its author, whose brief biography is complemented with a few significant facts

A dog in bear’s clothing. The sculptural decoration on the main gate of the Wilanów Palace Museum

W artykule poddano interpretacji jedną z rzeźb z wilanowskiej bramy głównej, która w dotychczasowej literaturze uchodziła za przedstawienie niedźwiedzia, gdy w rzeczywistości jest to przedstawienie psa. Na podstawie odnalezionej wzmianki archiwalnej udało się ustalić, że owa rzeźba pochodzi z wilanowskiego ogrodu, a na pałacowej bramie została ustawiona dopiero w 1721 r., za czasów, gdy dawna królewska rezydencja była własnością hetmanowej wielkiej koronnej Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej. Jak dotychczas, jest to jedyna znana rzeźba ogrodowa z wilanowskiego ogrodu, pochodząca zapewne jeszcze z czasów Jana III Sobieskiego.The article analyzes one of the sculptures from the Wilanów main gate, which in the existing literature was considered to represent a bear. In fact, however, it is a representation of a dog. Archive sources revealed that this sculpture came from the Wilanów garden. It was not placed at the entrance gate until 1721, at a time when the former royal residence was owned by Queen Elżbieta Helena Sieniawska née Lubomirska. It is so far the only known garden sculpture from the Wilanow garden, probably coming from the times of King Jan III Sobieski