Geomorphology of the Çelikhan Plain (Adıyaman) and Its Surrounding Area

Çelikhan ovası Türkiye’nin büyük tektonik yapılarından Güneydoğu Anadolu bindirmesi ile Doğu Anadolu fay zonu üzerinde yer almaktadır. Dolayısı ile bu iki yapı Çelikhan ovası ve çevresinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Şöyle ki ova, Güneydoğu Anadolu bindirme cephesinin hemen gerisinde, Doğu Anadolu fay zonunun bindirme yapılarını kestiği alana yerleşen akarsuların aşındırmasıyla açılmış bir tektonik pencereye karşılık gelmektedir. Bilindiği gibi Güneydoğu Anadolu bindirmesi Orta Miyosen-Pliyosen aralığında ortaya çıkmıştır. Doğu Anadolu fayı ise bindirmeden daha genç olup yörede Pliyosen başlangıcında ortaya çıkmış ana jeomorfolojik birimleri deforme etmiş, 2-10 km. genişlikte akarsularca kolayca aşınan bir zon oluşturmuştur. Çelikhan Ovası (Adıyaman) Güneydoğu Toroslar arasında etkin tektonik hareketlerin yanı sıra flüvyal süreçlerin ve Permo-Karbonifer yaşlı mermerlerin karstlaşması ile oluşmuş depresyondur. Bu depresyonun tabanında yer alan Çelikhan ovası 1250-1350 m.’ler arasında 15 km2 alan kaplamaktadır. Tektonik yükselmenin yanı sıra kalker ve mermerlerin diğer kayaçlara göre aşınıma daha dayanıklı olması nedeniyle çevredeki dağlık alanların yükseltileri 2000 m.’yi aşmıştır. Akarsular Doğu Anadolu fay zonuna yerleşerek subsekant vadiler meydana getirmiş ve tektonik pencerenin açığa çıkmasını sağlamıştır. Doğu Anadolu fayı Kuvaterner’de gençleşerek yan dereleri 300-1500 m. arasında değişen değerlerde sol yanal ötelemiştir. Bu çalışmanın amacı böyle yoğun bir tektonik sahada yer alan Çelikhan ovası ve çevresinin jeomorfolojik özelliklerini ortaya koymaktır.Çelikhan Plain take place on the Southeast Anatolian thrust and East Anatolian fault zone which are the major tectonic structures of Turkey. Consequently these two structures played an important role in the formation of the Çelikhan Plain. The plain takes place in the back of the Southeast Anatolian thrust front. It appears as a tectonic window which was opened through erosion formed by rivers in the area where the East Anatolian fault zone cuts thrust structures . As it has been known, Southeast Anatolian thrust was formed at the Middle Miocene-Pliocene internal. However, the East Anatolian fault zone is younger the thrust and it was formed at the beginning of Pliocene age. It deformed main geomorphologic units and formed an easily erosionable zone in the width of 2-10 km by rivers. Çelikhan Plain (Adıyaman) is situated among ranges of the Southeastern Taurus mountains. It is a depression which was formed with the effects of tectonic movements, fluvial processes, karstification of marbles aged Permo-Carboniferous. Çelikhan plain situated at the bottom of this depresion is covered an area of 15 km2 at the surface elevation of 1250 m and 1350 m. This depression bottom an area of 15 km2 at the surface elavation of 1250 and 1350 m. By the side of uplift due to tectonic. Limestone and marbles which have more strength than the other stone toward erosion, were formed mountainous areas higher than 2000 m. in the surrounding area. After the rivers settled in the East Anatolian fault zone, they formed subsequent valleys and caused formation of the tectonic window. The East Anatolian fault rejuvenated Quaternary and its side rivers took left lateral offset at changing degrees between 300 and 1500 m. This study aims to explain geomorphologic characteristics of the Çelikhan plain and its surroundings which lies in such a heavy tectonic area

The relations of between natural environment and human in Çelikhan Plain(Adiyaman) and its close environment

Çelikhan ovası Türkiye’nin büyük tektonik yapılarından Güneydoğu Anadolu bindirmesi ile Doğu Anadolu fay zonunun kesiştiği alanda, bu iki yapının denetiminde şekillenmiş, dar alanlı, tektono-karstik bir ovadır. Flüvyal süreçler ve Permo-Karbonifer yaşlı mermerlerin karstlaşması ile oluşmuş tektonik kökenli Çelikhan ovası (Adıyaman) Güneydoğu Toroslar arasında, 1250-1350 m.’ler arasında, 15 km2 alan kaplamaktadır. Çelikhan ovası çevresinde relief derin vadiler ve yüksek dağlardan oluşmaktadır. Dağlık yörede ovanın dar alanlı ve bu nedenle de tarım alanlarının kısıtlı olması halkı zorunlu olarak mera hayvancılığına yöneltmiştir. Karstik ve dağlık ekosistemde bitki örtüsünün uzun yıllar tahribi sonucunda yörenin % 70’inden fazla bölümünde şiddetli erozyon ortaya çıkmıştır. Yöre halkı geçim sıkıntısı nedeniyle büyük şehirlere göç etmektedir. Ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarıyla bozulan ekolojik denge yeniden kurulmaya çalışılmaktadır. Yörenin en önemli coğrafi sorunları; şiddetli erozyon, kütle hareketleri, çığ, siltasyon ve yüksek deprem riskidir. Dağlık ve karstik ekosistemdeki yöre gür karstik kaynakları, zengin florası, lokal kliması ile hayvancılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği, meyvecilik ve yöreye özgü tütün yetiştiriciliğine uygun koşulara sahiptir. Bu çalışmada, kırsal bir alan özelliğindeki Çelikhan ovası ve yakın çevresinin doğal ortam koşulları tanıtılmakta, coğrafi çevre ile insan arasındaki ilişkiler değerlendirilmektedir.Çelikhan plain is a plain which is located in the concurrent area of East Anatolian Fault Zone and the Southeast Anatolian Thrust. This plain is formated by this two structures. This area is narrow and a tectono-karstic plain. The tectonic origin Çelikhan plain (Adıyaman) covers the area of 15 km2 in the between 1250 and 1350 m. in the southeast Taurus. Çelikhan plain (Adıyaman) is formated by means of fluvial processes and karstification of permo-carbonifer marbles. Çelikhan plain and its environment consists of deep valleys and high mountains. The people tend to stock-breeding, reluctantly, because of the fact that the plain is narrow and high mountains. Narrow plain and high mountains also affect the agricultural area, negatively. Destruction of vegetation in karstic and mountainous ecosystem cause a strong erosion in % 70 part of this area. The people in environs migrate to cities because of economical reasons. Because of the fact that the studies of afforestation and controlling erosion, ecological balance is damaged. But this balance is tried to reconstruct by the people. The most important geographical problems of the region or environs are strong soil erosion, avalanche, mass movement, siltation and high earthquake risk. The environs in mountainous and karstic ecosystem is suitable for stock-breeding, apiculture, fishery and tobacco producing, which is the characteristic of this region. In this study, natural environments of Çelikhan plain which is an rural area, and its close environment are introduced and the relations of between geographical environment and human are analyzed

The relationships between natural environment and human being ın basın of Keban river (Elazıg), eastern anatolıa

Keban çayı havzası Elazıg’ın kuzeybatısında, 170 km2 alan kaplamaktadır. Havza arızalı bir topografyaya sahiptir. Geçmiste Keban Simli Kursun isletmesinde yörenin mese ormanları kullanılmıstır. Ayrıca yöre halkı için yakacak temini ve asırı otlatma sonucu ekolojik denge bozulmus, yörenin asli vejetasyonu olan meseler önemli ölçüde ortadan kaldırılmıs, bitki örtüsü önemli ölçüde tahrip edilmis, böylece çok genis alanlar antropojen steplere dönüsmüstür. Havzada dogal step, kuru orman (önemli ölçüde ortadan kaldırılmıs), ve yüksek dag steplerinden olusan ekosistemler belirlenmistir. Geçmiste oldugu gibi günümüzde de Keban çayı havzasında asıl geçim kaynagı hayvancılıktır. Bitki örtüsünün tahribi ve egimin çok fazla olması nedeniyle havza toprakları önemli ölçüde asınmıs, çogu yerde ayrısma zonu ve anakaya açıga çıkmıstır. Siddetli erozyon havzadaki toprak, su ve bitki örtüsü dengesini bozmus, göç olayını ortaya çıkarmıstır. Yakacak temini ve asırı otlatmanın sürmesi nedeniyle ekosistem kendisini olumlu yönde yenileyememektedir. Ekstansif hayvancılık agaçlandırma faaliyetlerini olumsuz etkilemektedir. Sıg, kırmızımsı kahverengi topraklarla kaplı kalker yapılı platolar üzerinde makineli sürüm yapılmıs, bu nedenle toprak yagısla yıkanarak derine tasınmıs, geriye kalker anakaya kalmıs, buralarda agaçlandırma basarısız olmustur.Keban River’s basin is located in the northwest of Elazıg and it covers 170 km2. The basin has a defective topography. In the past oak forest of environs were used in Keban lead-rich in silver enterprise. In addition, result of fuel getting of Keban Lead-rich in silver Enterprise and district’s people and excessive cadge, ecological balance has severely been destroyed. Oaks, which are original vegetation of the region, have been cleared away, rare dial tresses have been abolished and very large area has been transformed anthropogenic steppe. Natural steppe, dry forest that was abolished seriously, and ecosystem, which forms in steppe of High Mountain, is designated in the basin. Original livelihood source of Keban’s people is stockbreeding now like in the past. Basin’s ground has been worn away because of vegetation destruction and very inclined, so degradation zone and basement-rocks have been exposed. Violent erosion cause the balance of soil, water and vegetation in the basin and it resulted migration. Because of the fuel confidence and excessive putting an animal out to posture, ecosystem could not renew itself. Extensive stockbreeding has been affecting afforestation negatively. Processing has been done with machine in shallow red-brown soil underlying plateaux and, the soil has moved deep with run-off, back of the part has been limestone, which has been basement-rock and afforestation, has been failed there

Palu (Elazığ) - Bingöl arasında Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde görülen heyelanların litolojik birimler ve fay hatlarıyla ilişkisi

Bu çalışmada, Palu (Elazığ)-Bingöl arasında Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) üzerinde yer alan heyelanların litolojik birimler ve fay hatları ile olan ilişkisi değerlendirilmiştir. DAFZ içerisinde yer alan inceleme alanında kuzeydoğuda Göynük, güneybatıda Palu Segmenti, Bingöl Ovası güneyinde Genç Segmenti ve bunların birleşme alanında Gökdere Yükselimi ana tektonik yapıları oluşturmaktadır. Ayrıca Palu-Bingöl arasında KB-GD doğrultusunda DAFZ’ı kesen Karakoçan Fay Zonu (KFZ) diğer önemli yapıya karşılık gelmektedir. Çok sayıda fayın karşılaşma ve kesişme alanında yer alan saha tektonik açıdan oldukça hareketlidir. Bu durum morfolojiye yansımış olup fay hatları boyunca çok sayıda heyelan gelişmiştir. Bu sahada görülen heyelanlar ile litoloji ve tektonik yapılar arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla Coğrafi Bilgi Sistemleri teknolojilerinden faydalanılarak heyelan büyüklük ve dağılış analizleri yapılmıştır. Bu amaçla heyelan envanter haritası, uydu görüntüleri ve arazi çalışmaları ile kontrol edilerek yeniden hazırlanmış ve veri tabanı oluşturulmuştur. Aynı şekilde önceki çalışmalar da dikkate alınarak jeoloji ve tektonik haritalar hazırlanmıştır. Vektör formatında çizilen heyelanlar raster formata dönüştürülmüş, litoloji ve tektonik haritalar ile çakıştırılarak, heyelanların litoloji ve fay hatları ile olan ilişkisi belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre heyelanların % 59’u Üst Miyosen-Pliyosen aglomera ve tüf, % 10’u Eosen kırıntılı ve karbonatlı birimler üzerinde görülmektedir. Bu verilere göre incelenen alandaki heyelanların % 70’e yakını iki litoloji üzerinde toplanmıştır. Heyelan fay hatları ilişkisine göre heyelanların % 64’ü fay hatlarına 0-1000 m uzaklıkta olan alanlarda görülmektedir. Sonuç olarak litolojik özellikler ile fay hatları arasında yüksek oranda ilişki bulunmaktadır. Murat Vadisi kuzeyinde heyelanların fay hatları boyunca dizilmesi, heyelan oluşumunda depremlerin tetikleyici etkisinin hidro meteorolojik olaylara göre daha fazla olduğunu göstermektedir