Ekosistem Hizmetleri ve Mekânsal Planlama İlişkisinin Peyzaj Planlama Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Ekosistem yaklaşımı, doğanın korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını teşvik etmekte, doğal kaynakların ve kültürel çeşitliliğe sahip insanların ekosistemlerin ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul etmektedir. Bu yüzden; ekosistemlerin işleyişi ve hizmetlerinin anlaşılması önemlidir. Ekosistem hizmetleri, insanların ekosistemlerden sağladığı katkı veya faydalardır. Bu hizmetleri değerlendirmek için yapılan çalışmalar 1970’lerden bu yana giderek artmaktadır. Doğanın korunması, doğal kaynak yönetimi ve mekânsal planlama sürecine ekolojik değerlerin dahil edilmesi konusunda ekosistem hizmetleri yaklaşımı ekolojik, sosyal ve ekonomik değerlendirmeler sağlamaktadır.  Günümüzde, mekânsal planlarda, doğa koruma ve doğal kaynak yönetimi stratejilerinde yer verilen “çevre” ve “gelişme” kavramları arasında mutlak bir denge sağlanamadığı görülmektedir. Bu durum Türkiye’nin de taraf olduğu, Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nde; peyzajların korunması, yönetimi ve planlaması hususlarında yerel ve bölgesel çalışmaların yürütülmesi şeklinde de vurgulanmaktadır [5].  Ekosistem hizmetleri yaklaşımıyla mekânsal planlara ekolojik süreçleri dahil etmek mümkündür. Bu hizmetlerin belirlenmesi, haritalandırılması ve plan kararlarında yer verilmesi ile peyzajların korunması ve geliştirilmesi sağlanabilmektedir. Çalışmada, ekosistem hizmetlerinin ve sınıflarının kavramsal olarak anlaşılması ulusal / uluslararası literatür çerçevesinde ortaya konularak mekânsal planlama süreci, peyzaj planlama ve ekosistem hizmetlerinin ilişkisi, mekânsal planlar ve peyzaj planları ile ekosistem hizmetlerinin bütünleştirilmesi üzerinde durulmuştur. Ekosistem hizmetlerinin doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımında bir planlama aracı olması gerekliliği vurgulanmaktadır. Sonuç olarak Türkiye’ de mekânsal planlama sürecinde ekosistem hizmetlerinin kullanımına ilişkin bazı öneriler getirilmiştir

Approach to ecosystem services in landscape planning: Case of Duzce province

YÖK Tez No: 563134Doğanın korunmasında ve sürdürülebilirliğinde, insan faaliyetlerinin ve doğal risklerin tanımlanması önemlidir. Ülkemizdeki mekansal planlarda, doğa koruma, ekolojik koruma zonları, sürdürülebilirlik gibi tanımlamalar yeterince görülmemektedir. Bu planlarda eksikliği görülen ekolojik temel ve sürdürülebilir gelişim yaklaşımlarının, peyzaj planlama ile sağlanabilineceği düşülmektedir. Planlama sürecinde bir araç olarak kullanılan ekosistem hizmetleri yaklaşımı, insanların ekosistemlerden sağladığı katkı veya faydalardır (fotosentez, polenleme, gıda, su kültürü vb.). Bu çalışmanda, ekosistem hizmetlerinin kavramsal olarak anlaşılması, ulusal / uluslararası literatür çerçevesinde ortaya konularak mekânsal planlama süreci, peyzaj planlama ve ekosistem hizmetlerinin ilişkisi ve bütünleştirilmesi üzerinde durulmuştur. Çalışma alanı, Batı Karadeniz Bölgesinde yaklaşık 259.300 ha alan kaplayan Düzce İli Merkez İlçesi olarak belirlenmiştir. Tez, envanter, analiz ve değerlendirme olmak üzere üç aşamalıdır. Birinci aşamada; Analitik Hiyerarşi Süreci kullanılarak, kaynak sağlayan, düzenleyen ve kültürel ekosistem hizmetlerinin kapasiteleri belirlenmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında haritalandırılmıştır. İkinci aşamada; mekansal ve zamansal değişimin belirlenmesinde, yaklaşık 20 yıl öncesi ve sonrası için arazi örtüsü ve nüfus değişimi etkileri incelenmiştir. Üçüncü aşamada; peyzaj planlama (su infiltrasyonu, peyzaj erozyon riski, habitat fonksiyonu) ile ekosistem hizmetlerini ilişkilendirebilmesinde, tarım, ormancılık, turizm sektörleri ve yerleşimlerin gelişimleri için bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak; çalışma alanında kentleşme oranı ve nüfus artışının mevcut haliyle devam etmesi durumunda ekosistem hizmetleri kapasitelerinin olumsuz etkileneceği ortaya konulmuştur. Ekosistem hizmetleri yaklaşımının doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımında bir planlama aracı olması vurgulanarak, Türkiye'de mekansal planlama sürecinde ekosistem hizmetlerinin kullanımına ilişkin bazı öneriler getirilmiştir.In nature protection and sustainability, it is important to identify human activities and natural risks. In the spatial plans in our country, definitions such as nature protection, ecological protection zones and sustainability are not sufficiently seen. It is assumed that ecological basic and sustainable development approaches, which are lacking in these plans, can be provided by landscape planning. The ecosystem services approach, which is used as a tool in the planning process, is the contribution or benefits of people from ecosystems (photosynthesis, pollination, food, aquaculture, etc.). In this study, the conceptual understanding of ecosystem services, and the spatial planning process, landscape planning and ecosystem services and their integration are emphasized within the framework of national / international literature. The study area is designated as the Merkez District of Düzce Province covering an area of 259.300 ha in the Western Black Sea Region. The thesis consists of three stages: inventory, analysis and evaluation. In the first stage; using the Analytic Hierarchy Process, the capacities of resource providing, regulating and cultural ecosystem services were identified and mapped by means of Geographical Information Systems. In the second stage; In the determination of spatial and temporal change, the effects of land cover and population change for about 20 years before and after were investigated. In the third stage; some evaluations have been made for the development of agriculture, forestry, tourism sectors and settlements in relation to landscape planning (water infiltration, landscape erosion risk, habitat function) and ecosystem services. As a result; it is revealed that ecosystem services capacities will be adversely affected if the urbanization rate and population increase in the study area continues in their current state. Ecosystem services is a planning tool by emphasizing the sustainable use of natural resources approach, some recommendations for the use of ecosystem services in spatial planning process in Turkey has been introduced

Ekosistem Hizmetleri ve Mekânsal Planlama İlişkisinin Peyzaj Planlama Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Ekosistem yaklaşımı, doğanın korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını teşvik etmekte, doğal kaynakların vekültürel çeşitliliğe sahip insanların ekosistemlerin ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul etmektedir. Bu yüzden;ekosistemlerin işleyişi ve hizmetlerinin anlaşılması önemlidir. Ekosistem hizmetleri, insanların ekosistemlerdensağladığı katkı veya faydalardır. Bu hizmetleri değerlendirmek için yapılan çalışmalar 1970’lerden bu yanagiderek artmaktadır. Doğanın korunması, doğal kaynak yönetimi ve mekânsal planlama sürecine ekolojikdeğerlerin dahil edilmesi konusunda ekosistem hizmetleri yaklaşımı ekolojik, sosyal ve ekonomikdeğerlendirmeler sağlamaktadır.Günümüzde, mekânsal planlarda, doğa koruma ve doğal kaynak yönetimi stratejilerinde yer verilen “çevre” ve“gelişme” kavramları arasında mutlak bir denge sağlanamadığı görülmektedir. Bu durum Türkiye’nin de tarafolduğu, Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nde; peyzajların korunması, yönetimi ve planlaması hususlarında yerel vebölgesel çalışmaların yürütülmesi şeklinde de vurgulanmaktadır [5]. Ekosistem hizmetleri yaklaşımıylamekânsal planlara ekolojik süreçleri dahil etmek mümkündür. Bu hizmetlerin belirlenmesi, haritalandırılması veplan kararlarında yer verilmesi ile peyzajların korunması ve geliştirilmesi sağlanabilmektedir. Çalışmada,ekosistem hizmetlerinin ve sınıflarının kavramsal olarak anlaşılması ulusal / uluslararası literatür çerçevesindeortaya konularak mekânsal planlama süreci, peyzaj planlama ve ekosistem hizmetlerinin ilişkisi, mekânsalplanlar ve peyzaj planları ile ekosistem hizmetlerinin bütünleştirilmesi üzerinde durulmuştur. Ekosistemhizmetlerinin doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımında bir planlama aracı olması gerekliliğivurgulanmaktadır. Sonuç olarak Türkiye’ de mekânsal planlama sürecinde ekosistem hizmetlerinin kullanımınailişkin bazı öneriler getirilmiştir.The ecosystem approach promotes the conservation and sustainable use of nature, recognizing that natural resources and culturally diverse people are an integral part of ecosystems. Because of the fact that understanding the functioning and services of ecosystem is important. Ecosystem services are the contribution or benefits of people from ecosystems. Studies to evaluate these services have been increasing since the 1970s. Ecosystem services approach provides ecological, social and economic considerations in the field of nature conservation, natural resource management and spatial planning. Nowadays, it is seen that there is no absolute balance between the concepts of “environment” and development” included in spatial plans, nature conservation and natural resource management strategies. In this case, Turkey 's where the party is, in the European Landscape Convention; It also emphasizes the implementation of local and regional studies on conservation, management and planning of landscapes. With ecosystem services approach, it is possible to include ecological processes in spatial plans. These services can be identified, mapped and included in the plan decisions and protection and development of landscapes can be ensured. In this study, the conceptual understanding of ecosystem services and it’s classes are presented according to national / international literature, focusing on spatial planning process, relationship between landscape planning and ecosystem services, integration of spatial plans and landscape plans and ecosystem services. It is emphasized that ecosystem services should be a planning tool in the sustainable use of natural resources. As a result, some suggestions have been made regarding the use of ecosystem services in Turkey’s spatial planning process

Evaluation of Honey Bees within the Scope of Sustainable Development Goals and Ecosystem Services

Beekeeping is one of the significant activities that contribute to sustainability in environmental, social, and economic aspects. Honeybees provide multifaceted contributions to humanity, with 90% attributed to pollination services and 10% to bee products (honey, propolis, wax, etc.). The preservation of these services plays a key role in achieving ecological and economic sustainability, ensuring a healthy future for human life. According to the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) under the United Nations, more than 80 million beehives contribute to an estimated annual honey production of 1.6 million tons. Honeybees can travel distances ranging from 600 meters to 11.3 kilometers to pollinate in bee forests. The bee products obtained from these areas provide income sources for forest communities, supporting sustainable development. According to the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), one-third of global food production relies on pollination services by bees. Pollination services are critical for maintaining food security and increasing agricultural productivity. These services create a significant impact on biodiversity support, landscape diversification, enrichment of forest cover, and expansion of wildlife habitats, as well as erosion control—effects that are often imperceptible to humans. Bees contribute to human well-being and cultural sustainability by providing food, medicine, genetic resources, and related materials. The ecosystem services provided by bees make substantial contributions to achieving Sustainable Development Goals (SDGs) including No Poverty (SDG1), Zero Hunger (SDG2), Good Health and Well-being (SDG3), Affordable and Clean Energy (SDG7), Decent Work and Economic Growth (SDG8), Responsible Consumption and Production (SDG12), Climate Action (SDG13), and Life on Land (SDG15). This study discusses the importance of beekeeping and bee products in terms of ecosystem services for sustainable development and addresses environmental risks