Die Autonomie des Translators und ihre. Bedeutung für die Translationsdidaktik

In Bezug auf die Translationsdidaktik ist die Einsicht relevant, dass sich die Autonomie der Translationstätigkeiten einerseits mit der neu erworbenen Erfahrung und andererseits in engem Zusammenhang mit dem vorhandenen Wissen konstituiert. Im Falle des Translators handelt es sich um Wissen aus unterschiedlichen Bereichen, u.a. aus dem Bereich der bei der Translation involvierten Sprachsysteme und Kulturen. Bedeutend in dieser Hinsicht ist auch das Wissen über sämtliche Teilnehmer der Translationskommunikation, über die außersprachliche Wirklichkeit, auf welche sich der Ausgang- und der Zieltext beziehen, die aktuelle Translationswirklichkeit wie auch das Wissen über Recherchiermöglichkeiten. Bei der Gestaltung der Autonomie spielt auch das Metawissen eine wesentliche Rolle, das sich in der Bewusstheit des vorhandenen und des fehlenden Wissens in einem bestimmten Bereich äußert. Das sprachliche, kulturelle, zwischensprachliche, interkulturelle und kognitive Wissen bilden Faktoren, welche die Autonomie des Translators und damit die kommunikative Wirksamkeit fördern. Im Beitrag wird versucht, Antwort auf die Frage zu geben, welche anderen Eigenschaften ebenfalls die Entwicklung der translationsrelevanten Autonomie unterstützen.With regard to translation didactics, it is important to realise that translation actions become autonomous, on the one hand, thanks to translators’ newly gained experience, and on the other hand, in strong connection with their knowledge. As far as translators are concerned, it is knowledge from various fields, among others, knowledge from the field of language systems and cultures that are included in the translation. In this respect, what is also of great significance is the knowledge about all participants involved in the translation communication and about extra-linguistic reality, to which the source and the target text refer. Furthermore, the intercultural and cognitive knowledge constitute factors that support translator’s autonomy and thus his communicative effectiveness as well. The aim of this paper is to discuss other qualities from which the autonomy relevant to translating benefits.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

Vitamin K and mortality in patients with chronic kidney disease

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonu u osób z przewlekłą chorobą nerek (PChN), między innymi z powodu kalcyfikacji naczyń krwionośnych. Niedobór witaminy K w PChN wiąże się z zaburzeniami mineralizacji kości, jak również z ektopową mineralizacją pozakostną. Wieloletnia obserwacja pacjentów w ramach badania the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) wykazała, że adekwatne spożycie witaminy K ma wpływ na ogólnie mniejszą śmiertelność, jak i mniejszą śmiertelność z powodów sercowo- -naczyniowych wśród osób z PChN. W grupie osób hemodializowanych badania wskazują na znaczny subkliniczny (funkcjonalny) niedobór witaminy K. W tej grupie chorych dobrym markerem zasobów witaminy K wydaje się niekarboksylowana protrombina (PIVKA-II). Również inne białka zależne od witaminy K, na przykład białko macierzy Gla (MGP), są wykorzystywane do rozpoznania deficytu tej witaminy. W populacji ogólnej badania dotyczące związku między witaminą K (menachinonem i filochinonem) a chorobami sercowo-naczyniowymi nie pozwalają na wysunięcie jednoznacznych wniosków. Autorzy sugerują, że wysokie spożycie witaminy K koreluje ze stosowaniem zdrowej diety, a tym samym z mniejszą liczbą incydentów sercowo-naczyniowych. Do tej pory nie rozpoznawano niedoboru witaminy K u osób z upośledzoną funkcją nerek czy dializowanych, nie zalecano także jej suplementacji. Wyniki ostatnich badań, które sugerują udział witaminy K w zapobieganiu zwapnieniom naczyń krwionośnych w PChN, mogą w przyszłości wypłynąć na zmianę zaleceń żywieniowych, jednak wymagają kontynuacji w celu ustalenia związku pomiędzy spożyciem witaminy K a śmiertelnością w tej grupie chorych.Cardiovascular diseases are the leading cause of death in people with chronic kidney disease (CKD), among other things because of calcification of blood vessels. Vitamin K deficiency in CKD associated with abnormal bone mineralization as well as ectopic mineralization. Long-term observation of patients in NHANES (the Third National Health and Nutrition Examination Survey) found that adequate intake of vitamin K was associated with overall lower mortality rate and lower mortality rate from cardiovascular diseases in CKD population. In the group of hemodialysis patients studies show significant sub-clinical (functional) deficiency of vitamin K. PIVKA-II (prothrombin induced by vitamin K absence-II) appear to be a good marker of vitamin K resources in this group of patients. Other proteins vitamin K-dependent eg. matrix Gla protein (MGP) are used to identify a deficit of this vitamin. In the general population, stzudies on the relationship between vitamin K (phylloquinone and menaquinone), and cardiovascular diseases are inconclusive. The authors suggest that high intake of vitamin K is correlated with the use of a healthy diet, and thus with lower cardiovascular risk. It has not diagnosed vitamin K deficiency in patients with impaired renal function, or treated with dialysis. Also not recommended supplementation of this vitamin. The results of recent studies that suggest a vitamin K take place role in the prevention of vascular calcifications in CKD, may — in the future come to the changing nutritional guidelines. However, studies need to be continued in order to establish a link between vitamin K intake and mortality in these patients

Przekład jako medium rozumienia kultury i międzykulturowej integracji w kontekście językoznawstwa kognitywnego

The following article focuses on translation in the light of ‘scopos’ theory and the theory defining translation as a kind of translating activity. Translating activity is not only a form of intercultural activity and does not limit itself to translating the original text into another language, but it is also connected with the transfer of cultural aware-ness. Cultural determinant of translation requires from the translator adequate prediction, comprehension of scopos and correct prediction of cognitive aspects characteristic of a recipient of the translated text. The author applies the theory of cognitive linguistics to describe cognitive processes. The following notions are explained: text, context, words, comprehension, perception ,meaning ,sense. The problems of mutual dependence between language and culture have been discussed.This disquisition is summed up by a short presentation of translation strategies aiming at the affirmation that the translated text is coherent with the target culture, which is a requirement of intercultural integration.W artykule rozpatrywana jest translacja w perspektywie teorii skoposu oraz teorii określającej przekład jako rodzaj działania translatorycznego. Przekład zdefiniowany zostaje w kategoriach szeroko pojętej komunikacji międzykulturowej. Teza, iż powodzenie komunikacji w przekładzie uwarunkowane jest umiejętnością odpowiedniego prognozowania i zrozumienia skoposu oraz poprawnego prognozowania właściwości poznawczych odbiorcy tekstu przekładu, prowadzi do podjęcia próby opisu procesów poznawczych zachodzących w układzie mentalnym tłumacza.Niniejszy wywód kończy krótkie przedstawienie strategii tłumaczeniowych, które mają na celu zapewnienie koherentnego z kulturą docelową zrozumienia tekstu przekładu, co jest warunkiem międzykulturowej integracji

The serum profile of adipokines in overweight patients with metabolic syndrome

Wstęp: Wraz z epidemią otyłości rośnie częstość powikłań będących konsekwencją nadmiaru tkanki tłuszczowej. Spowodowane nadwagą, niekorzystne zmiany w sekrecji adipokin przez tkankę tłuszczową, mają wpływ na rozwój powikłań metabolicznych. Celem pracy była ocena różnic w stężeniu adipokin pomiędzy osobami otyłymi z zespołem metabolicznym, w porównaniu z obiema osobami otyłymi bez zespołu metabolicznego. Materiał i metody: Badaniem objęto 55 osób z nadwagą lub otyłością, u 38 badanych rozpoznano zespół metaboliczny według kryteriów Międzynarodowej Federacji Diabetyków (IDF, International Diabetes Federation). Wykonano badania antropometryczne, pomiar ciśnienia tętniczego oraz analizy biochemiczne, takie jak: stężenie w surowicy glukozy, insuliny, adiponektyny, rezystyny, leptyny, TNF-α, IL-6, hs-CRP, cholesterolu całkowitego i frakcji HDL oraz triglicerydów. Wyniki: U osób z zespołem metabolicznym, w porównaniu z osobami bez zespołu, zaobserwowano istotnie niższe stężenie adiponektyny, natomiast stężenie IL-6 było istotnie wyższe. Zanotowano też wyższe stężenie hs-CRP i TNF-α u osób z zespołem metabolicznym, różnica ta nie była jednak istotna statystycznie. Wnioski: Niskie stężenie w surowicy adiponektyny u osób otyłych było predyktorem zespołu metabolicznego. Ponadto niskie stężenie adiponektyny może być markerem wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u otyłych pacjentów. (Endokrynol Pol 2010; 61 (1): 36-41)Introduction: Obesity is a disease that brings several complications and increases the risk of other diseases like metabolic syndrome, diabetes mellitus type 2, or coronary heart disease. Disturbances in secretion of adipokines caused by obesity have an influence on the development of metabolic complications. The aim of this study was an investigation of adipokines profile in overweight or obese people with metabolic syndrome in comparison to overweight/obese patients without metabolic syndrome. Material and methods: The studied groups consisted of 38 obese or overweight patients without metabolic syndrome (nonMS) and 17 with recognized metabolic syndrome (MS), according to International Diabetes Federation (IDF) criteria. All individuals underwent anthropometrical and blood-pressure examination as well as biochemical analyses such as: serum concentrations of glucose, insulin, adiponectin, resistin, leptin, TNF-α, IL-6, hs-CRP, total cholesterol, HDL, and triglycerides. Results: A significantly lower concentration of adiponectin, and a higher concentration of IL-6, was observed in patients with metabolic syndrome (MS) in comparison to nonMS. Moreover, higher concentrations of hs-CRP and TNF-α were observed in patients with metabolic syndrome. Conclusions: A decreased concentration of adiponectin in obese people is an early predictor of metabolic syndrome. A low adiponectin level could be a marker of high risk of cardiovascular disease in obese patients. (Pol J Endocrinol 2010; 61 (1): 36-41

Wpływ edukacji żywieniowej na preferencje żywieniowe dzieci chorych na cukrzycę typu 1 — badanie pilotażowe

WSTĘP: :: Edukacja zdrowotna w grupie chorych na cukrzycę typu 1 jest istotnym elementem procesu terapeutycznego. Preferencje żywieniowe wpływają na zachowania żywieniowe, ponieważ decydują o odrzuceniu lub akceptacji danego produktu spożywczego, jak również o częstotliwości jego spożywania. Celem pracy jest ocena wpływu  edukacji żywieniowej na zmiany w preferencjach żywieniowych oraz częstotliwości spożycia wśród dzieci chorych na cukrzycę typu 1. MATERIAŁ I METODY: :: Badaniami objęto 65 pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1 z w wieku 10–18 lat. Oceniono preferencje pokarmowe oraz częstotliwości spożycia produktów spożywczych (na podstawie Food Frequency Questionnaires) w trzech punktach czasowych. WYNIKI: Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono pozytywny wpływ edukacji żywieniowej, przejawiający się w istotnie rzadszym spożyciu niepożądanych produktów tj.: parówki, pasztet, czekolada, drożdżówki, chipsy, ketchup i śmietana. Po pierwszej wizycie odnotowano spadek preferencji wśród produktów najbardziej lubianych, między innymi: parówek (p = 0,00), pierogów i ketchupu. W czasie ostatniego badania respondenci zaliczyli do produktów preferowanych: dorsza smażonego, kurczaka w galarecie, ryż brązowy, jogurt naturalny, rybę pieczoną (p = 0,00) oraz kaszę gryczaną (p = 0,00). WNIOSKI: :: Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że dobrze przeprowadzona edukacja żywieniowa  w grupie dzieci chorych na cukrzycę typu 1 oraz ich rodzin pozytywnie wpływa na obniżenie częstości spożycia niepolecanych produktów spożywczych, mimo utrzymywania się w zakresie tych produktów wysokiej preferencji

Effectiveness of diet on reducing body mass in patient with Hashimoto disease

Choroba Hashimoto należy do jednostek chorobowych o podłożu autoimmunologicznym. Zapalenie tarczycy dotykające osób w przedziale wiekowym 30–50 lat, należy do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy. Ta z kolei stanowi istotny czynnik występowania wtórnej nadwagi i otyłości. Edukacja w zakresie zasad prawidłowego odżywania oraz wprowadzenie diety redukcyjnej u osób z otyłością powinna być elementem postępowania z pacjentami. Celem pracy było opisanie skuteczności diety redukcyjnej zastosowanej u pacjentek z rozpoznaną chorobą Hashimoto. W badaniu udział wzięło 50 pacjentek z chorobą Hashimoto. Zastosowano dietę o deficycie energetycznym 500 kcal, zawierającą 16% białka, 30% tłuszczu i 54% węglowodanów oraz około 35 g błonnika. Po kuracji trwającej średnio 9 tygodni, zanotowano utratę masy ciała na poziomie 7,18 kg ± 5,94 kg. Stwierdzono również dodatnią korelację pomiędzy utratą masy ciała a czasem trwania kuracji (R = 0,88, p < 0,05) oraz pomiędzy ubytkiem masy ciała a wiekiem pacjentek (R = 0,33, p < 0,05).Hashimoto’s disease is one of the units of autoimmune disease. Thyroiditis affecting people aged 30−50 years and is one of the most common causes of hypothyroidism, which is an important factor in the occurrence of overweight and obesity. Education in the principles of proper nutrition and the introduction of dieting in obese persons should be part of the management of patients. The aim of this study was to describe the effectiveness of weight loss diet used in patients with a Hashimoto’s thyroiditis. The study involved 50 patients with Hashimoto’s thyroiditis. Diet was applied energy deficit 500 kcal, containing 16% protein, 30% fat and 54% carbohydrate and 35 g of fiber. After 9 weeks of treatment, weight loss was observed at 7.18 kg ± 5.94 kg. There was also a positive correlation between weight loss and duration of the treatment (R = 0.88, p < 0.05) and between the loss of body weight and the age of patients (R = 0.33, p < 0.05)

Niepożądane reakcje pokarmowe na dodatki do żywności

We consume food every day to provide the organism essential nutrients, energy, spare, but also consume significant amounts of potential allergens — biologically active amines, additives to food and other chemicals (hormones, antibiotics, fertilizers). All these substances are causing some interaction and influence on metabolism. The paper presents the problem of hypersensitivity reactions to foods — including the definition, clinical manifestations, and diagnosis of adverse reactions to food. Due to the gradual increase in the consumption of processed foods, particular attention was paid to food hypersensitivity caused by food additives.Spożywając codziennie pokarm, dostarczamy organizmowi niezbędne składniki budulcowe, energetyczne, zapasowe, ale również znaczne ilości potencjalnych alergenów, amin biologicznie czynnych, dodatków do przetwarzania żywności i innych środków chemicznych (hormonów, antybiotyków, nawozów sztucznych). Wszystkie wymienione substancje wywołują określone interakcje, a wpływając na metabolizm, powodują określone skutki w funkcjonowaniu organizmu. W pracy przedstawiono problem nadwrażliwości na spożyty pokarm — w tym definicję, objawy kliniczne i diagnostykę niepożądanych reakcji pokarmowych. Ze względu na postępujący wzrost konsumpcji żywności przetworzonej, szczególną uwagę zwrócono na nadwrażliwość pokarmową spowodowaną przez dodatki do żywności

Aktywność tkanki tłuszczowej w powiązaniu z nadwagą i otyłością

Introduction: Obesity is associated with a number of diseases resulting from the excessive amount of adipose tissue. The aim of this study was to investigate the correlation between the quantity of adipose tissue and the prevalence of metabolic disturbances, and the concentration of adipokines and proinflammatory cytokines in obese or overweight patients. Material and methods: Fifty-five middle-aged subjects with body mass index (BMI) > 25 kg/m2 took part in this study. Twenty-three healthy people with normal BMI formed the control group. Twenty-one people from the study group were on a low-calorie diet. All subjects underwent anthropometric assessment, laboratory investigations, and blood-pressure examination. Results: Patients with obesity or overweight, in comparison to those with normal BMI, showed insulin resistance and a higher concentration of high sensitivity C-reactive protein (hs-CRP), plasminogen activator inhibitor 1 (PAI-1), and interleukin 6 (Il-6). The concentration of adiponectin was significantly lower in this group. The patients on the low-calorie diet had significantly lower concentrations of leptin when compared to other obese people; moreover, a trend towards decreased hs-CRP concentration was seen. A significant positive correlation between leptin and hs-CRP was observed. The serum concentration of adiponectin was inversely correlated with that of TNF-α, IL-6, hs-CRP, and PAI-1. Conclusions: The results of this study may suggest the beneficial impact of a low-calorie diet on the slowing down of inflammatory processes. The observed negative correlation between the concentrations of adiponectin and inflammatory cytokines may confirm the anti-inflammatory activity of this adipokine. (Pol J Endocrinol 2010; 61 (2): 160-168)Wstęp: Otyłość wiąże się z nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej i w konsekwencji prowadzi do wielu poważnych stanów chorobowych. Celem pracy było zbadanie związku pomiędzy ilością tkanki tłuszczowej a występowaniem powikłań metabolicznych, stężeniem adipokin oraz cytokin prozapalnych u osób z nadwagą lub otyłością. Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 55 osób w średnim wieku ze wskaźnikiem masy ciała (BMI, body mass index) poniżej 25 kg/m2. Grupę kontrolną stanowiły 23 zdrowe osoby z BMI w granicach normy. Dietę niskokaloryczną stosowało 21 osób spośród grupy badanej. U wszystkich osób wykonano pomiary antropometryczne, badania biochemiczne oraz pomiar ciśnienia tętniczego. Wyniki: U pacjentów z nadwagą lub otyłością stwierdzono cechy insulinooporności, podwyższone stężenia wysoko czułego białka C-reaktywnego (hs-CRP, high sensitivity C-reactive protein), inhibitora aktywatora plasminogenu 1 (PAI-1, plasminogen activator inhibitor 1) oraz interleukiny 6 (IL-6, interleukin 6) w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. Stężenie adiponektyny było znacząco niższe w grupie z nadwagą i otyłością. Otyli pacjenci stosujący dietę niskokaloryczną mieli znacząco niższe stężenia leptyny oraz wykazywali tendencję do niższych wartości hs-CRP, w porównaniu z pozostałymi osobami z nadwagą lub otyłością. W badanu stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny i hs-CRP, natomiast stężenie adiponektyny ujemnie korelowało z TNF-α, IL-6, hs-CRP oraz PAI-1. Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują pozytywny wpływ zastosowania diety niskokalorycznej na zmniejszenie przewlekłego stanu zapalnego u osób z nadwagą czy otyłością. Obserwowana ujemna korelacja pomiędzy adiponektyną a cytokinami prozaplanymi potwierdza jej przeciwzapalane właściwości. (Endokrynol Pol 2010; 61 (2): 160-168

Severe hypocalcaemia in the course of the coeliac disease in a 34-year-old patient — a case report

An atypical form of a coeliac disease, with the predominance of others then gastrointestinal symptoms, is increasingly recognized in adult patients. Atypical symptoms includes: hypochromic anaemia, electrolytic disturbance, neurological symptoms, osteopenia, osteoporosis and others. The report presents a case of a 34-year-old male admitted to the Department of Internal Diseases, Connective Tissue Diseases and Geriatrics in Gdansk, due to a severe hypocalcaemia (4.92 mg/dl). The coeliac disease was diagnosed based on the clinical course, serologic tests and on the histopathological exam of the small intestine sample. The implementation of the gluten free-diet resulted in a significant clinical improvement of patient’s condition. Early diagnosis and implementation of the glutenfree diet are crucial for regaining a normal functioning and decreasing the risk of severe complications