Czasopisma jako źródła do badań nad społeczeństwem. Osobliwy przypadek „Małego Przeglądu”

„Mały Przegląd” (1926–1939) to stworzone przez Janusza Korczaka pismo, na którego treść składały się przede wszystkim listy i reportaże dzieci i młodzieży. Jest to jedyny w swoim rodzaju zbiór źródeł ukazujących życie najmłodszych obywateli (w głównej mierze żydowskich) w II Rzeczypospolitej. Pozostało ono dotychczas niewykorzystane, m.in. dlatego, że stwarza duże problemy metodologiczne. Większość autorów była anonimowa, nie jest znany również cały skład redakcji (także dziecięcej) ani zasady selekcji i przygotowywania tekstów do druku. Periodicals as the source of research on society. The peculiar case of Mały PrzeglądThe periodical Mały Przegląd (1926–1939) was a paper established by Janusz Korczak, and its content was made mainly of letters and reports written by children and young people. This is the only such collection of sources presenting the life of the youngest citizens (mainly of Jewish origin) in the Second Polish Republic. The source has not been used so far, as it poses considerable methodological problems. A large majority of the authors was anonymous, we do not know all members of the editorial board (also of the children’s one) or the rules of selection and edition of texts in their preparation for print

Pomiędzy. Dwie ojczyzny w pismach dla polskojęzycznych dzieci żydowskich w II Rzeczypospolitej

In Between. Two Home Countries in the Polish Language Press for Jewish Children in the Second Polish RepublicIn the interwar period in Poland the big Polish-language Jewish journals (Chwila, Nowy Dziennik and Nasz Przegląd) published supplements for children. Two of them (Chwilka and Dzienniczek dla Dzieci i Młodzieży [Diary for children and young people]) were typical magazines for children. The third, the Mały Przegląd [Little review], led initially by Janusz Korczak, became the tribune of its youngest readers. Its content was composed of letters, reports and interviews by young correspondents. All these magazines were directed to children of the accultured Jews, readers of Polish-language Zionist press. It would seem, therefore, that their educational ideals should be similar.How were the patriotic values shown to the Jewish children from the acculturated Zionist families, familiar with Polish culture better than average Jewish children, but raised in cult of Palestine and the return to Eretz? What should be told to the children, if they were to be educated as good patriots? And patriots of what country? How to explain Palestinian patriotism to children who have never seen their country, lived in Poland and spoke Polish? And at the same time – how to explain the Polish patriotism to children who live in a country with a constantly growing anti-Semitism, of which they are only the marginalized, second-class citizens. As a result, the two dailies, almost identical in their views, have supplements presenting a surprisingly different approach to patriotism. The article was based on an analysis of all vintages of Dzienniczek and Mały Przegląd. Pomiędzy. Dwie ojczyzny w pismach dla polskojęzycznych dzieci żydowskich w II RzeczypospolitejW okresie międzywojennym wielkie polskojęzyczne dzienniki żydowskie – „Chwila”, „Nowy Dziennik” i „Nasz Przegląd” wydawały dodatki dla dzieci. Dwa pierwsze, „Chwilka” i „Dzienniczek dla Dzieci i Młodzieży”, były to zwykłe, konwencjonalne pisemka dla dzieci, „Mały Przegląd” kierowany początkowo przez Janusza Korczaka, stał się trybuną swoich najmłodszych czytelników, a jego treść złożona była z listów, reportaży i wywiadów młodych korespondentów. Wszystkie pisemka kierowane były do dzieci akulturowanych Żydów, czytelników polskojęzycznej syjonistycznej prasy. Wydawało by się zatem, że ideały wychowawcze powinny być zbliżone.Jak dzieciom żydowskich z rodzin akulturowanych i syjonistycznych – a więc zarazem znających polską kulturę lepiej niż przeciętne żydowskie dzieci, ale wychowywanych w kulcie Palestyny i powrotu do Erec, ukazywano wartości patriotyczne? Cóż zatem należało mówić dzieciom, jeśli chciało się je wychować na dobrych patriotów? I jakiego kraju patriotów? Jak wytłumaczyć palestyński patriotyzm dzieciom, które nigdy swojego kraju nie widziały, żyły w Polsce, mówiły po polsku? I jednocześnie – jak wytłumaczyć polski patriotyzm dzieciom, które mieszkają w kraju o stale rosnącym antysemityzmie, którego są obywatelami, ale obywatelami drugiej kategorii, spychanymi na margines? W rezultacie dwa pisma wyrastające z dwóch niemal identycznych w poglądach dzienników prezentowały zaskakująco różne podejście do patriotyzmu. Artykuł oparty został na analizie wszystkich roczników „Dzienniczka” i „Małego Przeglądu”

My, oni, obcy? Polacy w oczach żydowskiej prasy polskojęzycznej w II Rzeczypospolitej

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

THE INFLUENCE OF ADULT LEARNING ON FAMILY LIFE BASED ON THE 60'S AND 70'S 20TH CENTURY MEMOIRS

The researchers, studying the memoirs written for the competitions in the sixties and seventies, tried to trace the motives of adult learning and the impact of learning on the functioning of the family. The motives differed depending on what was the reason for leaving school, at what age the learning has been resumed. Although research on of students from this period indicates that the most common motive was the desire for professional improvement, it is clear from the diaries that ambition was the most important factor here, there is also a motive that is not included in the research, i.e. unwillingness to participate in domestic duties. Long-term adult education has often had a destructive effect on the family. Men resigned not only from participation in housework, but also from raising children and spending time with their wives. The women continued to run the household, but very often they passed on the upbringing of the children to other people, sometimes even giving them away from home. Not all families have survived this period. Another problem of learning adult persons was the lack of time to participate in culture.Na podstawie plonu konkursów pamiętnikarskich z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych starano się prześledzić motywy podejmowania nauki przez osoby dorosłe i wpływ nauki na funkcjonowanie rodziny. Motywy różniły się w zależności od tego, jaka była przyczyna przerwania nauki, w jakim wieku ją podejmowano. Choć badania studentów z tego okresu wskazują, że najczęstszym motywem była chęć doskonalenia zawodowego, to z pamiętników wynika, że ambicja była tu czynnikiem najistotniejszym, pojawia się też motyw nieuwzględniony w badaniach, czyli niechęć do brania udziału w domowych obowiązkach. Długotrwała nauka osób dorosłych wpływała bardzo często destrukcyjnie na rodzinę. Mężczyźni rezygnowali nie tylko z uczestnictwa w pracach domowych, ale także z wychowywania dzieci i spędzania czasu z żoną. Kobiety wprawdzie nadal prowadziły gospodarstwo, ale bardzo często przekazywały wychowanie dzieci komu innemu, czasem nawet oddając je z domu. Nie wszystkie rodziny przetrwały ten okres. Problemem był także brak czasu na uczestnictwo w kulturze

Our Chief, Piłsudski! Figure of the Marshal in Polish-language Jewish press in the inter-war period

W okresie międzywojennym w języku polskim ukazywało się około 200 czasopism żydowskich. W prasie tej jednak Polsce i Polakom poświęcano niewiele uwagi. Piłsudski był jednym z niewielu Polaków, o których czytelnicy prasy mogli dowiedzieć się czegoś więcej. Biorąc pod uwagę różnorodność nurtów politycznych reprezentowanych przez te czasopisma, ich stosunek do Polaków, innych odbiorców, odmienne postrzeganie rzeczywistości politycznej i częste wzajemne animozje, reprezentacja Piłsudskiego może być jednym ze stosunkowo niewielu spójnych aspektów dla całej prasy żydowskiej wydawanej w języku polskim. Oczywiste jest, że po 1926 roku artykuły o Piłsudskim musiały się ukazywać, ale obowiązek nie był jedynym powodem pisania o nim; obok tekstów banalnych i zdawkowych zdarzały się też teksty głęboko emocjonalne i znacznie przekraczające niezbędne minimum. Dla żydowskich czasopism Piłsudski był niekwestionowanym i jedynym twórcą niepodległości w Polsce, a czasem nawet w całej Europie, który uchronił przed bolszewicką nawałą. Był też przywódcą, obrońcą Żydów, choć nie dość zaangażowanym, a dla syjonistów wzorem do naśladowania dla tych, którzy chcą odbudować państwo żydowskie. Jednak kult Piłsudskiego w czasopismach żydowskich miał konkretne cele polityczne. W pierwszych latach niepodległości był formą ataku na Narodową Demokrację, w okresie rządów sanacji podkreślał, że zgodnie z koncepcją Marszałka wszyscy obywatele państwa mają równe prawa, po 1935 roku służył uzasadnieniu, że obóz pomajowy dyskryminując Żydów, zdradza jego ideały.In the inter-war period there were about 200 Jewish journals published in Polish. In this press however, Poland and Poles received little attention. Piłsudski was one of the few Poles the press readers could learn more about. Taking into consideration diversity of political streams these journals represented, their attitude towards Polishes, other recipients, differ-ent perception of political reality and frequent mutual animosity, representation of Piłsudski might be one of the relatively few consistent aspects for the entire Jewish press issued in the Polish language. It is evident that after 1926 articles about Piłsudski had to appear, yet ob-ligation was not the only reason for writing about him; apart from the trite and perfunctory texts there were also some deeply emotional and significantly exceeding the necessary min-imum. For the Jewish journals Piłsudski was the unquestionable and only creator of inde-pendence in Poland and sometimes even of in entire Europe, who protected against Bolshe-vik onset. He was also the leader, protector of Jews, even though not engaged enough, and for Zionists a model to follow for those willing to restore Jewish state. Yet, the cult of Piłsudski in Jewish journals had specific political objectives. In the first years of independ-ence it was a form of attack on National Democracy, during the Sanation government it emphasized that according to the Marshal’s concept all state citizens had equal rights, after 1935 it served to justify that the Post-May Camp by discriminating Jews betrays his ideals

Koty w społeczeństwie II Rzeczypospolitej

Artykuł przedstawia stosunek społeczeństwa II Rzeczypospolitej do kotów, a szerzej – do zwierząt, przede wszystkim zaś próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy podczas międzywojennego dwudziestolecia nastąpiła w tej kwestii zauważalna zmiana. Ukazuje warunki, w jakich żyły domowe koty, okrucieństwo, jakiego dopuszczano się wobec tych zwierząt, sposoby ich wykorzystywania (np. w przemyśle futrzarskim). Pozwala też odpowiedzieć na pytanie, dlaczego wiele osób obawiało się kotów i uznawało je za zwierzęta groźne.The article presents the attitude towards cats – and more broadly to all animals – in the society of the Second Polish Republic, and seeks to answer the question of whether any considerable evolution in this aspect could be noticed within the twenty years of the state’s existence. It discusses the living conditions of domestic cats, the issue of cruel treatment of these animals, their use as a resource (e.g. in the fur industry). The analysis answers the question of why so many people feared cats and considered them to be dangerous

Czasopisma jako źródła do badań nad społeczeństwem. Osobliwy przypadek „Małego Przeglądu”

„Mały Przegląd” (1926–1939) to stworzone przez Janusza Korczaka pismo, na którego treść składały się przede wszystkim listy i reportaże dzieci i młodzieży. Jest to jedyny w swoim rodzaju zbiór źródeł ukazujących życie najmłodszych obywateli (w głównej mierze żydowskich) w II Rzeczypospolitej. Pozostało ono dotychczas niewykorzystane, m.in. dlatego, że stwarza duże problemy metodologiczne. Większość autorów była anonimowa, nie jest znany również cały skład redakcji (także dziecięcej) ani zasady selekcji i przygotowywania tekstów do druku. Periodicals as the source of research on society. The peculiar case of Mały PrzeglądThe periodical Mały Przegląd (1926–1939) was a paper established by Janusz Korczak, and its content was made mainly of letters and reports written by children and young people. This is the only such collection of sources presenting the life of the youngest citizens (mainly of Jewish origin) in the Second Polish Republic. The source has not been used so far, as it poses considerable methodological problems. A large majority of the authors was anonymous, we do not know all members of the editorial board (also of the children’s one) or the rules of selection and edition of texts in their preparation for print

Different countries – different people: Countries, peoples and nations in textbooks for Year 1–3 students between 2000 and 2020

The article aims to show the patterns and changes that occur in teaching about continents, countries and their inhabitants in school textbooks at the level of primary school education. It analyses selected textbooks for Year 1–3 students, published in the 21st century, with particular emphasis on the most popular series. The study presents examples of characteristic narratives that appear in textbooks, with an indication of which of them are prevalent and which appear only occasionally. It exposes the problems of the contemporary Polish school, such as Eurocentrism, Polonocentrism and the reproduction of stereotypes about the ‘Others’. Although the official message in the core curriculum and school textbooks is unequivocal: everyone, regardless of skin colour or nationality, is equal, in practice, the curriculum content and textbook illustrations clearly divide the world into wealthy and modern ‘Us’ and the poor and backward Third World. The ‘Others’ are presented as an exotic, even wild element, needy of assistance from the citizens of the civilised countries. The author draws attention to the dangers associated with underestimating the richness of the multiethnic and multicultural world and failing to notice the diversity of its population, different cultures and educational systems present on different continents and in different countries

Czasopisma jako źródła do badań nad społeczeństwem. Osobliwy przypadek „Małego Przeglądu”

„Mały Przegląd” (1926–1939) to stworzone przez Janusza Korczaka pismo, na którego treść składały się przede wszystkim listy i reportaże dzieci i młodzieży. Jest to jedyny w swoim rodzaju zbiór źródeł ukazujących życie najmłodszych obywateli (w głównej mierze żydowskich) w II Rzeczypospolitej. Pozostało ono dotychczas niewykorzystane, m.in. dlatego, że stwarza duże problemy metodologiczne. Większość autorów była anonimowa, nie jest znany również cały skład redakcji (także dziecięcej) ani zasady selekcji i przygotowywania tekstów do druku. Periodicals as the source of research on society. The peculiar case of Mały PrzeglądThe periodical Mały Przegląd (1926–1939) was a paper established by Janusz Korczak, and its content was made mainly of letters and reports written by children and young people. This is the only such collection of sources presenting the life of the youngest citizens (mainly of Jewish origin) in the Second Polish Republic. The source has not been used so far, as it poses considerable methodological problems. A large majority of the authors was anonymous, we do not know all members of the editorial board (also of the children’s one) or the rules of selection and edition of texts in their preparation for print