Role osób starszych w polskiej rodzinie dawniej i współcześnie. Perspektywa seniorów

Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Wiedzy i Edukacji56358

Subjective dimension of the problem of domestic violence experienced by the elderly

Jednym z przymiotów współczesnego społeczeństwa polskiego jest ten wskazujący na postępujący proces jego starzenia się. Demografowie biją na alarm, gdyż według spisu powszechnego z 2011 roku różnica między najmłodszym (0–17 lat) a najstarszym (60/65 lat i więcej) pokoleniem jest bardzo niska – ludzie młodzi stanowią obecnie 19,0% ludności naszego kraju, zaś seniorzy – 17,5%. Proces ten będzie się pogłębiał, powodując tym samym różne skutki, z którymi społeczeństwo będzie musiało się zmierzyć. Należy jednocześnie przypuszczać, iż problemy, z którymi zmagają się ludzie starzy, będą bardziej niż obecnie dyskutowane i będą podejmowane działania w celu ich rozwiązania. Jedną z trudności wieku starczego jest problem przemocy, której seniorzy mogą doświadczać ze strony najbliższych, czyli rodziny. Jest to zjawisko trudne, bolesne, a jednocześnie bardzo intymne, mające indywidualny charakter dla osób nim dotkniętych. Jest wiele aspektów subiektywnego podejścia wobec zjawiska nadużyć i zaniedbań doświadczanych przez ludzi starych w rodzinie. Począwszy od sposobu definiowania problemu, poprzez przyjmowaną wobec niego postawę zarówno przez tych, którzy są nim dotknięci, jak i przez pracowników instytucji pomocy. Subiektywny wymiar problemu przemocy w rodzinie wobec ludzi starych wpływa zatem na skalę rozpoznania problemu, czyli jego ujawnienia, a także na pracę osób świadczących pomoc osobom doznającym nadużyć i zaniedbań w rodzinie. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych w instytucjach pomocy społecznej w województwie podlaskim w prezentowanym artykule zostały przedstawione informacje świadczące o wyżej wspomnianych przejawach subiektywnego podejścia wobec zjawiska przemocy w rodzinie wobec ludzi starych.One of the features of the modern Polish society is this that indicate the progressive process of aging. Demographers are worried. According to the census in 2011 the difference between the youngest (0–17 years) and the oldest (60/65 years and older) generation is very low – young people are now 19,0% of the population of our country and seniors – 17,5%. This process will be proceeded, causing various problems which the society will have to face. It should be assumed that in the future, difficulties facing by the elderly will be more than currently discussed and various activities will be taken in order to cope with them. One of the problem of the old age is the issue of violence, which seniors can experience from the members of their family. This phenomenon is difficult, painful and very intimate and has the individual character for the people affected by it. There are many aspects of the subjective approach to the phenomenon of abuse and neglect experienced by the elderly in the family. Starting with how the problem could be defined, as well as the attitude towards it – both those aspects could be analyzed from the side of those who are affected by the violence, as well as the staff from welfare institutions. Subjective dimension of the problem of domestic violence against the elderly therefore affects the scale of the problem and its disclosure, as well as persons who work to provide support for victims of domestic violence. Based on the results of studies conducted in the institutions of social aid in Podlasie region, in the article different information showing the above-mentioned aspects of the subjective approach to the phenomenon of domestic violence against the elderly, will be presented.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

„Mi się kojarzy, że starsi ludzie mieszkają na wsi. A ta starość miejska kojarzy mi się z zamknięciem” – o przeżywaniu starości w środowisku wiejskim i miejskim z perspektywy przedstawicieli różnych pokoleń

Instytut Socjologii, Uniwersytet w Białymstoku20523

Ludzie starzy a rozwój społeczeństwa wiedzy

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku – kontynuacja, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy BIBL/SP/0040/2023/01.30531

Reflections on appearance and attractiveness in the opinions of elderly women and men

An observable feature of post-modernity is the social pressure that forces women and men, regardless of age, to accept the criteria for classifying and valuing the body in the context of a strongly rooted cult of attractiveness, with a youthful appearance at its center, and which is promoted by the mass media. While it is more realistic for younger people to meet these expectations, there can be many difficulties for those who experience progressive body aging. This article presents an analysis of statements made by elderly women and men, in which they share their definitions of attractiveness in general, as well as their opinions on the attractiveness of their appearance and how they evaluate it. The point of reference for these reflections is Catherine Hakim’s concept of erotic capital, in which the attractiveness of an individual is understood in a multidimensional way – including physical appearance, biogenic features, personality traits, and the demographic and social conditions of someone’s image. We are also based on the gendered age approach, i.e. femininity and masculinity are analyzed in the context of the desired appearance in relation to age (here, an old woman and an old man). The collected material leads to the conclusion that, to some extent, seniors have internalized social expectations concerning the appearance of the body of contemporary man, including the appearance of their aging bodies. However, the age of the respondents makes them pay attention to many more elements of human attractiveness than just physicality. Their gender also differentiated their views

Kobiety doświadczające przemocy w rodzinie i ich ochrona. Aspekty prawne i społeczne

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku – kontynuacja, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy BIBL/SP/0040/2023/01.Domestic violence against women has been an issue of increasing interest in recent years. A multidimensional analysis of the problem improves on the current knowledge of the issue, making it possible to take steps aiming to help female victims of violence, as well as find preventive measures to mitigate the effects of violence. There are many areas where violence arises, including violence against women. This is one of the reasons why this issue should be the subject of research on a larger scale. Diagnosing the problem is the basis for further practical measures, not only on an individual level, but also for groups and institutions, with the view to supporting victims and preventing violence. In this book the issue has been presented from a socio-Iegal perspective. The work is based on the results of research conducted as part of the DAPHNE III program Special needs and protection orders (SNAP), financed by the European Commission. This international project was realised from October 2014 to September 2016 by partners from Austria, Germany, Portugal, Ireland and Poland, the last of which was represented by two institutions: the Department of Sociology of Education and Social Gerontology and the Department of Andragogy and Educational Gerontology of the University of Białystok. The object of interest for the SNAP project was the protection of female victims of domestic violence who are in particular danger from violent behaviours, such as elderly women, mothers with children, women with disabilities, or mental health issues. Therefore, the research done as part of the SNAP project focused on the effectiveness and usefulness of measures used by justice and law enforcement agencies to protect female victims of violence. The research involved an analysis of 50 cases involving art. 207 of the Penal Code. The case files were obtained from the District Court in Białystok. The cases involved mothers with children, elderly women and women with disabilities. Furthermore, 30 interviews were conducted with practitioners and experts in the field. Research has shown that the greatest number of cases involving art. 207 of the Penal Code conducted in the District Court in Białystok involved middle aged (30-39 and 40-49) mothers with children, while the least common type of case involved very old women - only one of the analysed cases involved a woman aged 84. Court file analysis indicates that the perpetrator's alcohol addiction was a factor in almost aU cases. In the initial stages of the situation of violence the victims were usuaUy passive and decided to take step s to improve their situation only after the violence increased or in situations of severe danger (for example after the children had be en victimized as well). It should be noted that female victims of violence were not always strong enough to see the case through to the end. Most of the cases (34) which reached court finished with a suspended prison sentence. In 14 cases the perpetrators were in fact incarcerated due to a lack of improvement in their behaviour. Some (13) cases were dismissed for one of two reasons. Firstly, some victims asked for the charge s to be dropped stating that their husbands' behaviour had improved and they wanted to give them a second chance. Interviewed practitioners stressed that going back on steps they have already taken if often a differentiating characteristic of domestic violence victims. Secondly, in some cases the court decided that mediation is the best way for the parties to reach an agreement. It should be stressed that mediation almost always led to an agreement. For the court this was an argument for a conditional dismissal. Court file analysis found that some protective measures were employed, such as temporary arrest, eviction, or police supervision. The experience of practitioners, however, indicates that measures for preventing violence and protecting victims, which exist in Poland are not often used in cases of domestic violence. Firstly, the shame and fear of others' reaction, lack of trust in aid institutions, as well insufficient knowledge of existing means of protection, mean that young, elderly, or disabled women do not report their problems and as a result receive no protection. Practitioners stressed that the position of women in rural areas is particularly difficult, as they do not know their rights as victims and are also prevented from taking steps by their economic situation, as well as out of fear that they will not be able to manage the farm on their own. Secondly, practitioners believe that the various groups of helpless victims receive no protection, because one of the basic factors, often necessary for applying those protection measures, is the determination of the victims and their willingness to bring about change, which are, sadly, still a rare thing. Research results reveal certain flaws in the operations of the judiciary, law enforcement and social aid, which could be improved by introducing additional measures. It would make sense to introduce a therapeutic program for incarcerated perpetrators - most importantly rehabilitation from alcohol addiction. Support programs should also be available for victims of intimate partner violence while their husbands are in prison. It is important to teach victims about the mechanism used by the perpetrators and how to resist them. Workshops should also be available for police officers, judges and other people in the judiciary and law enforcement, which would equip them with knowledge of how to interview the victims. Socio-demographic characteristics of the victims are also important - for example gerontological knowledge would be useful for interrogating elderly victims. It also seems reasonable that the subject of domestic violence should be taught to students of law and police schools, providing detailed knowledge of the problem. These are only some of the proposed ways of improving the existing measures for protecting victims of violence. Implementing them should be seriously considered, because the problem of violence against women from various helpless groups is one of the social issues which arouses outrage in the society, especially when it involves mothers with children. Therefore, no effort should be spared to minimise this problem.Publikacja finansowa w ramach projektu SNaP - "Specific needs and protection orders" umowa nr JUST/2013/DAP/AG/57 13, program DAPHNE III.Małgorzata Halicka - dr hab. prof. UwB, socjolog, gerontolog, kierownik Zakładu Socjologii Edukacji i Gerontologii Społecznej na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku, członek Rady do spraw Polityki Senioralnej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, opiekun naukowy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Białymstoku i przewodnicząca Rady Programowej UTW.Jerzy Halicki - dr hab. prof. UwB, pedagog, andragog i gerontolog, kierownik Zakładu Andragogiki i Gerontologii Edukacyjnej na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku, w latach 2012-2016 prorektor do spraw dydaktycznych i studenckich, a w kadencji 2016-2020 prorektor do spraw studenckich Uniwersytetu w Białymstoku.Anna Szafranek - dr, adiunkt w Instytucie Prawa i Administracji Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży, członek zespołu badawczego w ramach trzech międzynarodowych projektów podejmujących tematykę przemocy względem starszych kobiet.Emilia Kramkowska - dr, adiunkt w Zakładzie Socjologii Edukacji i Gerontologii Społecznej, Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku, zainteresowania naukowe: socjologia, socjologia starości i ludzi starych, socjologia medycyny; gerontologia społeczna; główna tematyka prowadzonych badań: przemoc wobec ludzi starych.Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późń. zm.).Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późń. zm).Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230 z późń. zm.).Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o policji (Dz.U. 1990 nr 30 poz. 179 z późń. zm.).Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późń. zm.).Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 z późń. zm.).Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 z późń. zm.).Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2005 nr 31, poz. 266 z późń. zm.).Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593 z późń. zm).Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. 2005 nr 180 poz. 1493 z późń. zm.).Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2010 nr 125 poz. 842 z późń. zm.).Antoniak, P., Silna bezradna. O kobietach współuzależnionych doświadczających przemocy w rodzinie, "Świat Problemów" 2008, R. 16, nr 11(90), s. 21-25.Antoniak P., Syndrom ofiary, "Niebieska Linia" 2007, nr 5(52), s. 4-6.Avakame K. E, Intergenarational Transmission of Violence and Psychological Agression Against Wives, "Canadian Journal of Behavioral Science" 1998, nr 30, s. 193-202.Badura-Madej W., Dobrzyńska-Mesterhazy A, Przemoc w rodzinie. Interwencja kryzysowa i psychoterapia, Kraków: 2000, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.Bajkowska M., O przemocy nie tylko po francusku, "Niebieska Linia" 2009, nr 3(62), s. 30-31.Barea C., Poradnik dla kobiet ofiar przemocy. Metody wykrywania i przeciwdziałania przemocy w rodzinie, tłum. M. Mróz, Warszawa: 2010, Wydawnictwo Czarna Owca.Błaż-Kapusta B., Zatrzymaj przemoc. Psychoterapia grupowa kobiet z doświadczeniem przemocy w rodzinie, "Niebieska Linia" 2007, nr 5(52) s. 7-9.Dakowicz A., Psychologiczna charakterystyka kobiet doświadczających przemocy fizycznej ze strony swoich mężów, [w:] Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy, M. Halicka, J. Halicki, A Sidorczuk (red.), Białystok: 2009, Wyd. UwB, s. 171-180.Danilewicz-Prokorym W., Prawa ofiar przemocy w rodzinie z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego, [w:] Problematyka przemocy w rodzinie. Podstawowe środki prawne ochrony osób pokrzywdzonych, E. Kowalewska-Borys (red.), Warszawa: Difin, s. 146-170.Dąbkowska M., Zaburzenia stresowe pourazowe u kobiet jako wynik przemocy ze strony partnera, "Alkoholizm i Narkomania" 2009, t. 22, nr 1, s. 11-28.Dąbrowska E., Przemoc w rodzinie jako zjawisko społeczne [w:] Problematyka przemocy w rodzinie. Podstawowe środki prawne ochrony osób pokrzywdzonych, E. Kowalewska-Borys (red.), Warszawa: Difin, s. 13-26.Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn, cz. 1 - Raport z badań ogólnopolskich. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, listopad 2010 r. Dostępne na: http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfilesj_publicj12010_%20Raportogolnopolski_K­-M_OI-03-11.pdf [Data dostępu: 05.08.2012].Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn, cz. 2 - Raport z badania profesjonalistów. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, listopad - Grudzień 2010 r. Dostępne na: http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/22010_%20RaportprofesjonalisciK -M_OI-03-11.pdf [Data dostępu: 05.08.2012].Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Instytut Badania Rynku i Opinii Mi1lward Brown SMG/KRC listopad 2011. Dostępne na: http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/publicj/1_NOWA%20STRONA/Przemoc%20 w%20rodzinie/dan20statystyczne/1%20RAPORLPOLACY_PRZEMOC_W_RODZINIE_FIN.pdf [Data dostępu: 05.08.2012].Dijker A J. M., Koomen W., Stygmatyzacja, tolerancja i naprawa. Integracyjna analiza psychologiczna reakcji na dewiację, tłum. E. Czykwin, M. Rusaczyk, Białystok: 2009, Fundacja "Tolerancja".Dudziak B., Wnioski z badań nad przemocą domową wobec kobiet, "Praca Socjalna" 2009, K XXIV, nr 6, s. 79-91.Duch-Krzystoszek D., Alkohol i przemoc wobec kobiet - komentarz socjologa o wzajemnych związkach, "Alkoholizm i Narkomania" 2009, t. 22, nr 1, s. 21-28.Durda R., Kłopotliwy problem - przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych, "Świat Problemów" 2011, K 19, nr 1(216), s. 27-29.Dyjakon D., Diagnoza i psychoterapia sprawców przemocy domowej. Bezpieczeństwo i Zmiana, Warszawa: 2014, Difin.Falkowska M., Przemoc w rodzinie. Fakty i opinie. Komunikat z badań, Warszawa: CBOS 2002. Dostępne na: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2002/K_042_02.PDF [Data dostępu: 07.08.2016].Górny A i in., Od zbiorowości do społeczności: rola migrantów osiedleńczych w tworzeniu się społeczności imigranckich w Polsce, Warszawa: 2007, Ośrodek Badań nad Migracjami.Gruszczyńska B., Czy policja może nam pomóc, "Niebieska Linia" 2009, nr 1(60), s. 13-17.Gryszka A., Przemoc wobec osób z niepełnosprawnością. Jak pomagać? "Niebieska Linia" 2011, nr 4(75). Dostępne na: http://www.niebieskalinia.pljpismojrocznik-2011#4 [Data dostępu: 07.08.2016].Jasiński W., Polski proces karny po reformie, Warszawa: 2015, Helsińska Fundacja Praw Człowieka.Jaszczak-Kuźmińska 0., Michalska K, (red.), Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA 2010. Dostępne na: http://www.mpips.gov.pI/gfx/mpips/userfiles/_public/1_NOWA%20STRONAPrzemoc%20w%20rodzinie/kamie_spoleczne/PARPA%20PrzemocStarsi%20v4.8.pdf [Data dostępu: 06.08.2016].Halicka M., Elder Abuse and Neglect in Poland, "Jurnal of Elder Abuse and Neglect" 1995, t. 6, nr 3-4, s. 157-169.Halicka M., Człowiek stary jako ofiara nadużycia, "Gerontologia Polska" 1996, nr 4(2), s. XXXVI-XL.Halicka M., Przemoc wobec starszych kobiet - wywiady z ofiarami, "Praca Socjalna" 2012, nr 5, s. 132-175.Halicka M., Czykier K., Sidorczuk A., Środowiskowe uwarunkowania nadużyć i zaniedbań wobec osób starszych, [w:] Zagrożenia w starości i na jej przedpolu, M. Halicka, J. Halicki, K. Czykier (red.), Białystok: 2010, Wyd. UwB, s. 339-346.Halicka M., Halicki J., Przemoc wobec ludzi starych jako przedmiot badań, [w:] Przemoc wobec ludzi starych. Na przykładzie badań środowiskowych w województwie podlaskim, M. Halicka, J. Halicki (red.), Białystok: 2010, Temida 2, s. 19-44.Halicka M., Halicki J., Czykier K., Kramkowska E., Laskowska K., Szafranek A., Nigdy nie jest za późno ... Raport. Badania Polskie. Projekt Mind the Gap, 2013. Dostępne na: http://www.ipvow.org/images/ipvow/manuals/Poland_case_file_analysis_Polish_version.pdf [Data dostępu: 03.05.2013].Halicka M., Halicki J., Kramkowska E., Przemoc w związku małżeńskim/ partnerskim wobec starszych kobiet w Polsce. IPVoW - Intimate Partner Violence against Older Women) Badania realizowane w ramach projektu DAPHNE III, 2010. Raport dostępny na: www.ipvow.org [Data dostępu: 04.11.2012].Halicka M., Halicki J., Kramkowska E., Szafranek A., Law Enforcement, the Judicary and lntimate Partner Violence Against the Elderly in Court Files, "Studia Socjologiczne" 2015, nr 2, s. 195-214.Halicka M., Halicki J., Szafranek A, Maritial Violence Against the Elderly in the Context of Disease, [w:] Violence against the elderly. Challenges - Research - Action, K. Jagielska, J. M. Łukasiuk, N. G. Pikuła (red.), Toronto: 2015, s. 65-74.Halicka M., Halicki J., Ślusarczyk P., Przemoc w stosunku do osób starszych, [w:] Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, M. Mossakowska, A Więcek, P. Błędowski (red.), Poznań: 2012, Termedia, s. 495-509.Halicka M., Kramkowska E., Powiedzieć czy jakoś wytrzymam? - o przemocy w rodzinie wobec starszych kobiet, "Świat Problemów" 2011, R. 19, nr 11(226), s. 21-24.Halicka M., Pędich W., Rybaczuk M., Metodologia badań, [w:] M. Halicka, J. Halicki (red.), Przemoc wobec ludzi starych. Na przykładzie badań środowiskowych w województwie podlaskim, Białystok: 2010, Temida 2, s. 45-67.Halicka M., Sidorczuk A., Sprawcy przemocy w rodzinie, w: Przemoc wobec ludzi starych, M. Halicka, J. Halicki (red.), Białystok: 2010, Temida 2, s. 194-211.Halicka M., Szafranek A., The living space of elderly female victims of intimate partner violence an view of court acts, [w:] Women in different global contexts, J. Maćkowiak, E. Pająk-Ważna (red.), Kraków: 2014, Impuls, s. 241-250.Halicka M., Szafranek A., Zjawisko przemocy w populacji osób starszych, [w:] Opieka nad osobami starszymi. Przewodnik dla zespołu terapeutycznego, M. Cybulski, E. Krajewska-Kułak (red.), Warszawa: 2016, PZWL, s. 185-196.Hołyst B., Zagrożenia ładu społecznego, t. 1, Warszawa: 2013, PWN.Unicka R. M., Przemoc wobec rodziców - prawda czy mit?, "Praca Socjalna" 2008, R. XXIII, nr 2, s. 76-88.Janocha W., Społeczne i kulturowe uwarunkowania przemocy wobec osób niepełnosprawnych [w:] M. Chuchra, J. Jęczeń, Przemoc w małżeństwie i rodzinie, Lublin: 2012, Wyd. KUL, s. 103-116.Kalka L., Małe kroki - duży sukces, "Niebieska Linia" 2007, nr 3(50) s. 5-7.Kamiński T., Etyczne aspekty pracy socjalnej z rodziną doświadczającą przemocy, [w:] (Prze)moc w rodzinie. Instytucjonalne formy (po) mocy, M. Orłowska, M. Gościniewicz, G. Pisarczyk (red.), Toruń: 2015, Akapit, s. 137-153.Kirwil L., Reakcje emocjonalne na przemoc u kobiet doświadczonych poważną agresją interpersonalną, "Psychologia Jakości Życia" 2008, t. 7, nr 1-2, s. 221-240.Klimek M., Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jako wyzwanie dla samorządów lokalnych [w:] Przemoc jako przedmiot rozważań i badań, W. Sajdek, J. T. Mróz (red.), Lublin: 2013, Wyd. KUL, s. 185-198.Kmiecik-Baran K., Psychologiczny portret osoby doświadczającej przemocy w rodzinie [w:] Przemoc w rodzinie. Między teorią a praktyką, M. Dębski (red.), Nowy Staw: 2008, Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych Dom Modlitwy AGAPE, s. 65-74.Konteksty przemocy-w poszukiwaniu uwarunkowań, E. Borys, L. Willan-Horla, J. Frankowiak (red.), Olsztyn: 2016, Centrum Badań Społecznych UWM, s. 19.Konwencja Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, "Seria Traktatów Rady Europy" 2011, nr 210.Kowalewska A., Przemoc w rodzinie - aspekty psychologiczne, [w:] Problematyka przemocy w rodzinie. Podstawowe środki prawne ochrony osób pokrzywdzonych, E. Kowalewska-Borys (red.), Warszawa: 2012, Difin, s. 27-38.Krajewska B., Specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, "Praca Socjalna" 2012, R. XXVII, nr 6, s. 53-66.Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Polsce, Raport na temat realizacji polityki Polski w zakresie migracji i azylu w 2014 roku, Warszawa 2015.Kramkowska E., Subiektywny wymiar problemu przemocy doświadczanej w rodzinie przez ludzi starych, [w:] Obiektywny i subiektywny wymiar starości, E. Dubas, M. Muszyński (red.), Łódź: 2016, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, s. 53-69.Kramkowska E., (Nie)typowa przemoc. Przemoc w rodzinie wobec ludzi starych w opinii pracowników socjalnych, "Niebieska Linia" 2015, nr 6(101), s. 6-9.Kramkowska E., Szafranek A, Żuk C., Przemoc wobec starszych kobiet - sondaż w instytucjach, "Praca Socjalna" 2012, nr 5, s. 32-69.Krawczyk-Sawicka A., Zjawisko przemocy w rodzinie w świetle wybranych dokumentów polskiego prawa [w:] Przemoc jako przedmiot rozważań i badań, W. Sajdek, J. T. Mróz (red.), Lublin: 2013, Wyd. KUL, s. 169-183.Ksieniewicz M., Społeczność międzynarodowa o przemocy i handlu ludźmi, "Niebieska Linia" 2008, nr 5(58), s. 13-15.Kubacka-Jasiecka D., Sprawca przemocy - kat czy ofiara ? O psychologicznych mechanizmach przemocy partnerskiej i domowej, " Studia Psychologiczne" 2010, t. 48, z. 2, s. 59-75.Kukuła Z., Prawnokarny aspekt ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, "Praca Socjalna" 2008, R XXIII, nr 2, s. 24-39.Leszczyńska K., Zych Ł., Wzory kobiecości w dyskursie Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce, [w:] Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, K. SIany, B. Kowalska, M. Ślusarczyk (red.), Kraków: 2011, Wyd. Uniwersytetu Jagielońskiego, s. 201-216.Lowenstein A, Naim S., Means of Prevention of Elder Abuse - the Israel Experience, [w:] Violence against the elderly. Challenges - Research - Action, K Jagielska, J. M. Łukasiuk, N. G. Pikuła (red.), Toronto: 2015, s. 177-191.Maćkowicz J., Osoby starsze jako ofiary przemocy domowej. Ujęcie wiktymologiczne, Kraków: 2015, Impuls.Majewski T., Praca z osobami starszymi i niepełnosprawnymi doświadczającymi przemocy, "Świat Problemów" 2011, R 19, nr 11(226), s. 28-31.Makara-Strudzińska M., Morylowska J., Między kobietą a mężczyzną. Przemoc w związkach intymnych, "Niebieska Linia"2008, nr 2(55), s. 27-30.Makara-Studzińska M., Grzywa A., Turek R., Przemoc w związkach między kobietą a mężczyzną, "Postępy Psychiatrii i Neurologii" 2005, nr 14(2), s. 131-136.Mazur J., Przemoc w rodzinie. Teoria i rzeczywistość, Warszawa: 2002, Wydawnictwo Akademickie "Żak".Mikuła J., Przemoc wobec pijących kobiet, "Świat Problemów" 2009, R 17, nr 5(196), s. 28-31.Mossakowska M., SzybaIska A., Błędowski P., Cele i założenia projektu PolSenior, "Polityka Społeczna". Numer Specjalny. Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Warszawa: 2011, PolSenior, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, s. 2-6.Mróz J. T., T

Praca socjalna ze starszymi kobietami i mężczyznami – podobieństwa i różnice

Wstęp: Społeczeństwo polskie starzeje się, co oznacza, że populacja osób w wieku podeszłym stanowi i będzie stanowić coraz większy odsetek ludności. Sytuacja ta implikuje wiele konsekwencji i problemów wymagających rozwiązania. Prezentowana praca omawia jedno z istotnych zagadnień związanych ze starzeniem się społeczeństwa polskiego, jakim jest praca socjalna z kobietami i mężczyznami w podeszłym wieku. Metoda: Artykuł powstał na podstawie badań jakościowych (ustrukturyzowany wywiad pogłębiony) przeprowadzonych w 2011 r. wśród pracowników instytucji pomocy społecznej (pracowników socjalnych i psychologów) w województwie podlaskim. Badaniem zostały objęte wszystkie ośrodki pomocy społecznej działające na terenie województwa. Przeprowadzono 145 wywiadów, w tym 133 z pracownikami socjalnymi i 12 z psychologami. Wyniki i wnioski: Przedkładany tekst omawia podobieństwa i różnice w pracy z seniorami i seniorkami, zilustrowane wypowiedziami pracowników systemu pomocy. Osoby badane wskazywały, że praca z seniorami jest trudniejsza niż z ludźmi młodymi, bo wymaga więcej czasu i cierpliwości. Niemniej jednak ma też wiele zalet w postaci wdzięczności seniorów i ich kulturalnego podejścia wobec pracownika. Płeć seniorów też ma znaczenie. Mężczyźni rzadziej zgłaszają się do ośrodków, ale jeśli już zdecydują się na taki krok, działają bardziej zdecydowanie niż kobiety i nie wycofują się z podjętych aktywności. W podsumowaniu zasugerowano kierunki przyszłych działań w zakresie pracy socjalnej z osobami w podeszłym wieku

Former and modern perception of old age - similar or different?

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku – kontynuacja, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy BIBL/SP/0040/2023/01.Old age is a stage of life that has always evoked and still evoke different emotions - positive and negative. There are different determinants of it. Cultural, historical or social factors, but also individual experiences and life situations are important. Referring to the literature of the subject as well as the opinion of Poles expressed in the polls conducted by the Center for Social Opinion Research, the content discussed in the text helps to answer the question in its title.Ageing in the Twenty-First Century: A Celebration and A Challenge 2012, UNFPA, New York and Help Age International, London 2012, http://www.helpage.org/resources/ageing-in-the-21st-century-a-celebrationand-a challenge, [data dostępu: 14.11.2012].Bois J. P., Od Montaigne'a do pierwszych emerytur, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1996.Dyczewski L., Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Wydawnictwo KUL, Lublin 1994.Dziuban A., Społeczny obraz starości i postrzeganie własnego ciała w procesie starzenia się. Przegląd piśmiennictwa, "Gerontologia Polska" 2010, nr 3(18), s. 140-147.Halicka M., Halicki J., Opinie polskich seniorów ma temat starości i przygotowania się do niej, "Polityka Społeczna ", Numer Specjalny: Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, PolSenior, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2011, s. 17-22.https://www.youtube.com/watch?v=5AcUmz30qH0,http://www.hintigo.pl/artykul/wiek-emerytalny-w-europie, [data dostępu: 31.03.2017].Jacher W., Starość jako fakt społeczny, [w:] Pedagogika pracy i andragogika. Z myślą o dorastaniu, dorosłości i starości człowieka w XXI wieku, (red.) Z. Wiatrowski, K. Ciżkowski, t. 1, Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, Włocławek 2007.Klimczuk A. Kapitał społeczny ludzi starych na przykładzie mieszkańców miasta Białystok, Wydawnictwo "Wiedza i Edukacja", Lublin 2012.Kolbowska A., Sytuacja ludzi starszych w społeczeństwie - plany a rzeczywistość. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2009, http://www.cbos.pl/PL/publikacje/raporty.ph, [data dostępu: 31.03.2017].Konieczna-Woźniak R, "Odmłodzona" starość - implikacje podmiotowe i społecznej, "Studia Edukacyjne" 2012, nr 2, s. 249-262.Kramkowska E., Człowiek stary jako ofiara przemocy w rodzinie, Wydawnictwo Naukowe KATEDRA, Gdańsk 2016.Minois G., Historia starości. Od antyku do renesansu, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1995.Omyłka-Rudzka M., Polacy wobec własnej starości. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2012, http://www.cbos.pl/PL/ publikacje/raporty.ph. [data dostępu: 31.03.2017].Pankowski K., Polacy o starości. Komunikat z badań CBOS, Warszawa 1999, http: //www.cbos.pl/PL/publikacje/raporty.ph. [data dostępu: 31.03.2017].Pędich W., Ludzie starzy, Centrum Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 1996.Pędich W., Regionalne zróżnicowanie sytuacji ludzi starych na wsi, [w:] Polska starość, (red.) B. Synak, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003.Rosset E., Proces starzenia się ludności. Studium demograficzne, PWG, Warszawa 1959.Stolarczyk M., Pozycja ludzi starych na przestrzeni dziejów, http://www.siemysli.info.ke/pozycja-ludzi-starych-na-przestrzeni-dziejow, [data dostępu: 31.03.2017].Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognoz na lata 2014-2050, GUS, Warszawa 2016, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnoscsytuacja-demograficzna-osob-starszych-i-onsekwencjestarzenia-sie-ludnosci-polski-w-swietle-prognozy-na-lata-20142050,18,1.html, [data dostępu: 19.09.2016].Tokarz B., Postawy wobec starości i ludzi starszych, [w:] Stop dyskryminacji ze względu na wiek. Co wiemy o dyskryminacji ze względu na wiek. Głos ekspertów, doświadczenia osób starszych, (red.) B. Tokarz, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa 2005, http://www.zysk50plus.pI/storage/fck/file/stop_publikacja.pdf, [data dostępu: 02.05.2012].Trafiałek E., Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce, 2006.Wądołowska K., Polacy wobec ludzi starych i własnej starości. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2009, http://www.cbos.pI/PL/pubIikacje/raporty.php, [data dostępu: 31.03.2017].Wciórka B., Polacy wobec ludzi starych i własnej starości. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2000 http://www.cbos.pI/PL/publikacje/raporty.php, [data dostępu: 31.03.2017].Wciórka B., Czy zmienia się stosunek Polaków do starości. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2007, http://www.cbos.pI/PL/pubIikacje/raporty.php, [data dostępu: 31.03.2017].Zawada A., Estetyka starości i estetyka starzenia się w okresie ponowoczesności, [w:] Społeczne wymiary starzenia się, (red.) A. Fabiś, M. Muszyński, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała 2011.19120

The Role of an Elderly Person in a Family Living in Podlaskie Voivodeship

Rola człowieka starego w rodzinie zamieszkującej w województwie podlaskim Podstawowa komórka społeczna, jaką jest rodzina, zawsze narażona była na zmiany wywołane przeobrażeniami otaczającej ją rzeczywistości. Zmienia się definicja rodziny, zmieniają pełnione przez nią funkcje, czy koloryt wszystkiego, co składa się na codzienność. Przekształceniom ulegają również role poszczególnych jej członków – niektóre ulegają rozszerzeniu, np. jeden rodzic musi wypełniać obowiązki obojga, a inne zawężeniu. Prezentowany tekst dotyczy ról, jakie we współczesnej rodzinie pełnią najstarsi jej członkowie, które omawiane są na podstawie wyników badań przeprowadzonych wśród pracowników instytucji pomocy w woj. podlaskim. Czy seniorzy są traktowani z szacunkiem czy też nie? Czy odgrywają znaczącą rolę w dzisiejszej rodzinie czy są raczej spychani na margines? Odpowiedzi na te i podobne pytania zawiera przedkładany artykuł.Family, the basic unit of society, has always been exposed to changes caused by transformations of the surrounding reality. We are observing changes of the definition of family, changes of its functions, changes of everything that constitutes our everyday life. There are also transformations of the roles of family members – some are expanded, e.g. one parent must fulfill the obligations of both, while others narrowed. The presented text refers to the roles of the oldest members of the contemporary family, described on the basis of studies conducted among workers of welfare institutions in Podlaskie Voivodship. Are seniors treated with respect? Could they play a significant role in today’s family or is their role quite marginal? The answers to these and similar questions are included in the article