A critical look at the new possibilities of therapeutic use of statins – a summary of the current state of knowledge

Hypercholesterolemia is a condition characterized by total cholesterol levels exceeding 200 mg/dl. A breakthrough in its treatment was the introduction of the first representative of the status - lovastatin. The mechanism of their action relies on inhibition of the activity of 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coenzyme A (HMG-CoA) reductase, the enzyme responsible for converting HMG-CoA to mevalonic acid, the main substrate in the synthesis of endogenous cholesterol. The progress of experimental and clinical studies on action statins indicates a number of other biological properties of this group of compounds, and thus their pharmacological potential. The possibility of their use in the pharmacotherapy of cardiovascular diseases, hyperandrogenism in women with polycystic ovary syndrome (PCOS), osteoporosis, type 2 diabetes, neurodegenerative diseases, or cancer has been so far highlighted. The aim of this paper was to systematize the knowledge of statin drugs in terms of the progress of studies on their biological activity indicating the possibility of their potential use in the treatment of diseases other than those related to the cardiovascular system, along with verification of their safety profile and demonstrated adverse effects (DN) as a result of their intake. The literature review was conducted by a screening of the following scientific databases - PubMed and Google Scholar (the analysis lasted from March 2022 to February 2023). The keywords used for searching were disease-related and DN-related. Statins have shown potential to alleviate symptoms of androgen excess in women suffering from polycystic ovary syndrome (PCOS). Studies relating to their effect on the treatment of Alzheimer's disease and dementia indicate a reduction in progressive neurodegenerative changes, and thus suggest their potential use in the prevention and treatment of comorbid cardiovascular disease. Moreover, statins tend to reduce morbidity, increase survival, and alleviate the progression of cancer. The results of studies of the effects of these drugs on the possibility or development of Parkinson's disease, osteoporosis and the etiology of muscle symptoms appear to be inconsistent in the relationship of their benefits to DN. Unfortunately, it seems that they have also led to disturbances in carbohydrate metabolism and increased the risk of type II diabetes mellitus (NODM). Studies on the effect of the nocebo effect during statin therapy on the frequency with which patients experience DN have confirmed the presence of this effect. Analysis of the collected studies shows considerable potential for expanding the current therapeutic indications of the drugs in question. However, further randomized controlled trials are required to determine the precise effective dose, duration of therapy for a specific statin

The state-of-the-art determination of urinary nucleosides using chromatographic techniques “hyphenated” with advanced bioinformatic methods

Over the last decade metabolomics has gained increasing popularity and significance in life sciences. Together with genomics, transcriptomics and proteomics, metabolomics provides additional information on specific reactions occurring in humans, allowing us to understand some of the metabolic pathways in pathological processes. Abnormal levels of such metabolites as nucleosides in the urine of cancer patients (abnormal in relation to the levels observed in healthy volunteers) seem to be an original potential diagnostic marker of carcinogenesis. However, the expectations regarding the diagnostic value of nucleosides may only be justified once an appropriate analytical procedure has been applied for their determination. The achievement of good specificity, sensitivity and reproducibility of the analysis depends on the right choice of the phases (e.g. sample pretreatment procedure), the analytical technique and the bioinformatic approach. Improving the techniques and methods applied implies greater interest in exploration of reliable diagnostic markers. This review covers the last 11 years of determination of urinary nucleosides conducted with the use of high-performance liquid chromatography in conjunction with various types of detection, sample pretreatment methods as well as bioinformatic data processing procedures

Nurses attitudes towards persons suffering from mental illness : a literature review

Bakgrund: Att leva med en psykisk ohälsa är en stor påfrestning och utmaning för den som drabbas. De psykiska besvären begränsar personens vardagliga funktion och kan därmed påverka dennes privata och sociala liv. Ännu idag kan en person med psykisk ohälsa drabbas av fördomar och utsättas för stigmatisering. Tyvärr gäller detta inte bara i samhället utan dessa fördomar kan även finnas bland personer som jobbar inom vården. För att den drabbade ska kunna må bättre måste personen söka professionell hjälp och de som ska ge hjälpen måste ha kunskap om hur man bör göra det på bästa sätt. Syfte: att belysa sjuksköterskors attityder i mötet med personer som lider av psykisk ohälsa. Metod: Författarna valde att genomföra en icke-systematisk litteraturöversikt, som inkluderar 15 vetenskapliga artiklar med både kvantitativa och kvalitativa designer. Artiklarna söktes i tre databaser: PubMed, CINAHL och PsycInfo. Alla inkluderade artiklar granskades med hjälp av Sophiahemmets högskolas bedömningsunderlag samt analyserades med hjälp av Fribergs integrerade analysmetod. Resultat: Studien visar att det finns olika attityder hos sjuksköterskor till patienter med psykisk ohälsan samt att dessa har stor påverkan på omvårdnad och patientens återhämtningsprocess. Resultaten presenteras i tre kategorier som inkluderar patientens upplevelse av sjuksköterskans attityder och omvårdnad, sjuksköterskans attityder och omvårdnad samt faktorer som påverkar sjuksköterskans attityder och omvårdnad. Huvudfynden i studien är att sjuksköterskans attityder styrs av faktorer som kultur och stigma, vårdkultur, organisation och tidsbrist på avdelningar samt sjuksköterskans kunskap och erfarenhet. Slutsats: Ju större kunskap sjuksköterskan har, desto mer positiva attityder uppvisar hen till patienter som lider av psykisk ohälsa. Det finns behov av att utveckla medvetenheten hos sjuksköterskor om hur deras attityder kring personer med psykisk ohälsa påverkar omvårdnad och återhämtning. De drabbade behöver stöd och förståelse från sjuksköterskorna för att kunna skapa ett förtroende för vården och en vilja att söka hjälp.Background: Living with a mental illness is a great stress and challenge for those affected. The mental disorders limit the person's everyday functionality and can thus affect his or her private and social life. Nowadays, a person with mental illness is still facing prejudices that have their roots in stigmatization. Unfortunately, this applies not only to society, but also to the professionals working in healthcare. In order for the affected person to feel better, the person must seek professional help and those who give the help must have knowledge of how to treat them. Aim: The aim of this study was to elucidate the nurse's attitudes in meeting persons suffering from mental illness. Method: The authors chose to carry out a non-systematic literature review which includes 15 scientific articles with quantitative and qualitative design. Scientific articles were found in 3 databases: PubMed, CINAHL and PsycInfo. All included articles were quality reviewed according to Sophiahemmet University's assessment documentation and analyzed with the help of Friberg's integrated analysis method. Results: The study shows that there are different attitudes of nurses to patients with mental illness and that these have a major impact on nursing and the patient's recovery process. The results are presented in three categories which include the patient's experience of the nurse's attitudes and nursing, the nurse's attitudes and nursing as well as factors affecting the nurse's attitudes and nursing. The main finding in the study is that the nurse's attitudes are governed by factors that culture and stigma, nursing culture, organization and lack of time in departments and the nurse's knowledge and experience. Conclusions: The greater the knowledge the nurse has, the more positive attitudes they show to patients suffering from mental illness. There is a need to develop awareness among nurses about how their attitudes about people with mental illness affect nursing and recovery. Patients need support and understanding from nurses in order to build trust in care and a desire to seek help

“Rodzenstwo” by Krystian Lupa from the perspective of theatrical documentation.

Niniejsza praca jest próbą spojrzenia na spektakl z perspektywy pozostałych po nim materiałów dokumentalnych. Moim celem było zgłębienie tego, co zostaje po spektaklu w momencie gdy jest zdjęty z repertuaru. Czy i jakie informacje da się znaleźć na jego temat w archiwum teatru, i co zostaje z jego żywej materii? Do jakiego stopnia możliwe jest odtworzenie spektaklu na podstawie scenariusza, czemu służy rekonstrukcja i czy posiada ona immanentną wartość artystyczną?Praca będzie również próbą ukazania jak teatrologia na przestrzeni lat patrzyła na zapis dzieła teatralnego: od źródeł historycznych analizowanych przez Zbigniewa Raszewskiego i „Próby Zapisu” Konstantego Puzyny, po współczesne teorie performatywne, między innymi w ujęciu Artura Dudy i Borisa Groysa. Wybór spektaklu Rodzeństwo Krystiana Lupy nie jest przypadkowy. W momencie pisania przeze mnie pracy spektakl nie był już grany. W repertuarze Starego Teatru znajdował się jednak przez ponad dwadzieścia lat (choćby i to stanowi o jego wyjątkowości). Spektakl ten, w moim przekonaniu, jest „żywym dziełem sztuki” - uznany został za wybitny pod względem aktorstwa, wielokrotnie był opisywany i odnosił sukcesy również za granicą. Materiały dokumentacyjne dotyczące Rodzeństwa badałam dzięki uprzejmości pracowników archiwum Starego Teatru. Praca składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym rozdziale skupiam się na szeroko pojętym zagadnieniu dokumentacji teatralnymej. Przybliżam na podstawie tekstów historyków i teoretyków teatru sposoby umożliwiajace zapis przedstawienia teatralnego (Raszewski, Puzyna, Duda, Sajewska), opisuję wybrane dokumenty, oraz zarysowuję przemiany w myśleniu o samym materiale dokumentującym dzieło teatralne (Boris Groys). Drugi rozdział przedstawia genezę i specyfikę spektaklu Rodzeństwo w reżyserii Krystiana Lupy, natomiast trzeci opiera się na analizie dokumentów dotyczących tej inscenizacji: raportu z prób, recenzji oraz zapisu filmowego. Analizuję też wiarygodność tych źródeł.The following thesis tries to look at a play from a perspective of archival materials which were describing it. I aimed at analysing what is left of a play when it is no longer being performed. What kind of information can be found within a theatre’s arhives, and what is left of the play’s living matter. To what extent is it possible to recreate a play based only on it’s script, what is the purpose of reconstruction and is there any artistic value to it?The thesis also shows how, throughout the years, has theatrology looked at means of recording plays: beginning with historical sources analysed by Zbigniew Raszewski and “Proba Zapisu” by Konstanty Puzyna, and ending with contemporary permormative theories, as described by e.g. Artur Duda and Boris Groys.The choice of play, “Rodzenstwo” by Krystian Lupa, is not coincidential. As I was working on my thesis, the play had already been discontinued. Nevertheless, it had been a part of the Stary Theatre’s repertoire for over twenty years (this fact alone shows how exceptional the play was). The play is, in my opinion, a “living piece of art” - acting deemed stellar by many, the whole play frequently featured in literature and successful abroad.Thanks to the courtesy of Stary Theatre Archives I had the opportunity to study materials documenting Rodzeństwo.The thesis consists of three chapters. The first one focuses on theatrical documentation in general. Based on texts written by historians and theoreticians of theatre I look into possible ways of translating a play into a written form (Raszewski, Puzyna, Duda, Sajewska), I describe a variety of documents and how ways of documenting theatrical pieces was changing (Boris Groys).The second chapter describes origins and specifics of the play Rodzeństwo as directed by Krystian Lupa, and the third analyses documentation regarding the play: rehearsal reports, reviews and the play itself captured on film. at the same time I verify believability of these sources

Social Problems of Waste Management

Odpady stanowią problem w skali lokalnej i globalnej. Ich masa jest niemalże równa masie produkowanych przez człowieka towarów. Rośnie również ich różnorodność. W pracy wykorzystano metody studiów literaturowych oraz dokumentacyjną. Wskazano na niebezpieczeństwo pozbywania się odpadów problematycznych w strumieniu odpadów komunalnych. Bogaty materiał faktograficzny wykazał, że problem braku kultury ekologicznej dotyczy nie tylko Polaków, ale także społeczeństw innych krajów. Zaśmiecone ulice, skwery, parkingi, przystanki to powszechny widok dosłownie wszędzie. Jak temu zaradzić? Sposobem najprostszym, a jednocześnie najtrudniejszym, jest edukacja ekologiczna społeczeństwa. Do wszystkich grup wiekowych kierowane są kampanie edukacyjne dotyczące zasad segregacji odpadów, lokalizacji punktów selektywnej zbiórki odpadów, problematyki odpadów niebezpiecznych. Najwyższy czas wyzbyć się cech ignorancji ekologicznej. Nie czyńmy Ziemi tego, co nam jest niemiłe.Waste is a problem on a local and global scale. Their mass is almost equal to the mass of man-made goods. Their diversity is also growing. The work uses literature and documentary methods. The danger of getting rid of problematic waste in the municipal waste stream was pointed out. Rich factographic material has shown that the problem of the lack of ecological culture applies not only to Poles, but also the societies of other countries. Littered streets, squares, parking lots, stops are a common sight everywhere. How do we fix this? The ecological education of society is the most simple and the most difficult method. Educational campaigns concerning the rules of waste segregation, location of selective waste collection points, and hazardous waste issues are addressed to all age groups. It’s time to get rid of the features of ecological ignorance. Do not let us do the Earth, what is unpleasant to us

The Natura 2000 network and thread from mining activities

The aim of the Natura 2000 network is to preserve biodiversity while allowing sustainable development of the regions. This paper describes the objects of protection in the Natura 2000 areas. Some characteristics have been provided of the types of impact exerted by gravel and sand mining sites on the natural environment. Also it has been presented the influence of the mining of sand and gravel on the objects of protection in the Natura 2000 network

Natura 2000 Areas Versus Mining Activities

W Polsce w obrębie sieci Natura 2000 znajduje się wiele istotnych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego złóż kopalin dostarczających strategicznych surowców. W artykule scharakteryzowano cele programu Natura 2000 na tle założeń zrównoważonego rozwoju kraju. Wskazano przyczyny konfliktów między przyrodnikami a górnikami na obszarach chronionych, gdzie występują złoża kopalin. Konflikty dotyczą pogodzenia wymogów ochrony gatunków chronionych i siedlisk z poszczególnymi formami użytkowania obszarów. Zaprzestanie wydobycia lub jego znaczące ograniczenie mogą powodować wzrost cen oraz zwiększenie niekoncesjonowanego wydobycia. Chcąc ochronić środowisko, możemy mu nieświadomie zaszkodzić, gdyż nielegalne wydobycie kruszywa z koryt rzecznych lub płytko zalegających złóż może zagrażać faunie, florze a także złożom, które są częścią składową środowiska. Racjonalny sposób wydobycia oraz kreatywnie prowadzona rekultywacja wnoszą do środowiska nową jakość.From the economic point of view, there are numerous important mineral deposits in Poland within the Natura 2000 network, which provide strategic natural resources. The article discusses aims of the Natura 2000 program in the context of country’s sustained development. Reasons of conflicts between naturalists and miners have been indicated with respect to the protected areas, where mineral deposits can be found. These conflicts are related to the compliance of protected species and habitat requirements with different forms of area usage. The disruption of output or significant reduction may lead to increase in prices or illegal output. In pursuit of environment protection, we may damage it unconsciously because illegal ore extraction from river channels or positioned near the surface may endanger the fauna and flora as well as minerals which are part of the environment. The rational extraction and creative rehabilitation bring new quality to the environment

The Protection of Natura 2000 Areas Located Close to Ore Extraction Sites: The Case of Gravel Mine in Trzciana Near Dukla

W artykule opisano miejsce wydobycia żwirów w Trzcianie koło Dukli, w dolinie rzeki Jasiołki, sąsiadujące z obszarami Natura 2000. Zestawiono przedmioty ochrony sieci Natura 2000 w pobliżu kopalni odkrywkowej. Scharakteryzowano zarówno pozytywne, jak i negatywne środowiskowo aspekty wydobycia kruszyw naturalnych. Przedstawiono rzeczywiste oddziaływanie czynnych żwirowni na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, znajdujące się w pobliżu miejsc eksploatacji kruszywa. Inwestycja wzbogaca siedliska nadrzeczne i dolinowe, tworząc nowe miejsca dla rozrodu i bytowania płazów, gniazdowania oraz żerowania ptaków oraz zwiększając lokalną bioróżnorodność flory i fauny. Rekultywacja jest jedną z metod umożliwiających zmniejszenie uciążliwości po odkrywkowej eksploatacji.The article discusses gravel extraction site in Trzciana near Dukla, in the Jasiołka river valley, neighboring on the Natura 2000 areas. It presents Natura 2000 protected species near the opencast mine. Both positive and negative environmental aspects of ore extraction were described. The real impact of operational gravel mines on the environment was discussed, including the impact on the Natura 2000 areas, located in the vicinity of ore extraction sites. The investment enriches riverside and valley habitats, creating new sites for the reproduction and conditions of life for amphibians, nesting and preying of birds and increasing a biodiversity of the fauna and flora. It has been shown that land rehabilitation is one of the methods allowing for reducing inconvenience after opencast mining