Ekumenizm na drodze przemian: problemy i wyzwania

The author of the article has aimed at briefly outlining the present situation of the ecumenical movement. In the course of the reflection, he states that in the history of the ecumenical movement, the period of initial enthusiasm and dynamic development has given place to a period in which difficulties are experienced. Satisfaction with the doubtless achievements goes side by side with a sense of disappointment and discouragement resulting from the fact that the desired unity has not been possible to realize despite the efforts taken. However, this is not a time of stagnation or ice age, as some think, but, rather, time of approaching maturity, of estimating the way covered and recognizing new challenges. All this leads us to the conclusion that, at present, ecumenism is in a deepreaching process of transformation. It focuses especially on issues such as: 1) the aim of ecumenism, 2) the partners of dialogue, 3) ecumenical paradigm, 4) confessional identity, 5) reception of the achievements of dialogue. No doubt, the way to full unity is longer and harder than many have expected. However, the ecumenical involvement of the Roman Catholic Church is irreversible. The problems noted and the new challenges in the field of ecumenism should inspire one to a more intense and deep effort for the sake of bringing back full and visible union of all Christ’s disciples.The author of the article has aimed at briefly outlining the present situation of the ecumenical movement. In the course of the reflection, he states that in the history of the ecumenical movement, the period of initial enthusiasm and dynamic development has given place to a period in which difficulties are experienced. Satisfaction with the doubtless achievements goes side by side with a sense of disappointment and discouragement resulting from the fact that the desired unity has not been possible to realize despite the efforts taken. However, this is not a time of stagnation or ice age, as some think, but, rather, time of approaching maturity, of estimating the way covered and recognizing new challenges. All this leads us to the conclusion that, at present, ecumenism is in a deepreaching process of transformation. It focuses especially on issues such as: 1) the aim of ecumenism, 2) the partners of dialogue, 3) ecumenical paradigm, 4) confessional identity, 5) reception of the achievements of dialogue. No doubt, the way to full unity is longer and harder than many have expected. However, the ecumenical involvement of the Roman Catholic Church is irreversible. The problems noted and the new challenges in the field of ecumenism should inspire one to a more intense and deep effort for the sake of bringing back full and visible union of all Christ’s disciples

Rewizja i kodyfikacja kanonów we współczesnym prawosławiu

The author of the present article aims at presenting essential aspects of the present debate on revision and codification of the canons in the Orthodox Church. The topic is explored in four parts. First, the author focuses on the problems with applying old canons in the Orthodox Church today. Next, he discusses some proposals and attempts at codifying the canons in contemporary Orthodoxy. For the third, he presents the outlooks of contemporary Orthodox theologians and canonists on the need and possibility of realization of this initiative. The last part comprises results of the author’s reflection and conclusions. From the research made, it follows that the proposal for revision and codification of the Sacred Canons is not viewed by Orthodox theologians and canonists in the same way: it has its proponents and opponents. In the end, the author states that it is the Pan-Orthodox Council that would be the proper forum for elaborating a common stand on this issue.Celem niniejszego artykułu jest prezentacja istotnych aspektów aktualnej debaty na temat rewizji i kodyfikacji kanonów w Kościele prawosławnym. Temat został rozwinięty w czterech częściach. Na początku zwrócono uwagę na problemy w stosowaniu dawnych kanonów w życiu dzisiejszego Kościoła prawosławnego. Następnie ukazano wysuwane propozycje i podejmowane we współczesnym prawosławiu próby kodyfikacji kanonów. W trzeciej zaprezentowano poglądy współczesnych teologów i kanonistów prawosławnych na temat potrzeby i możliwości realizacji tego przedsięwzięcia. W końcowej części zestawiono wyniki refleksji i sformułowano wnioski. Z przeprowadzonych badań m.in. wynika, że propozycja rewizji i kodyfikacji świętych kanonów nie jest w sposób jednolity postrzegana przez teologów i kanonistów prawosławnych. W podejściu do tej kwestii można odnotować dwa przeciwstawne stanowiska: zwolenników i przeciwników. Ostatecznie stwierdzono, że właściwym forum dla wypracowania wspólnego stanowiska w badanej sprawie jest sobór całego prawosławia

Ukraińska autokefalia rok po ustanowieniu: reakcje i dylematy świata prawosławnego

The present article is a reflection on the ways the Ukrainian autocephaly is received in the Orthodox world one year after its establishment. The topic has been discussed in three parts. First, the author has presented the stand of Constantinople and Moscow on the establishment of the Ukrainian Autocephalous Orthodox Church. Next, he discussed the reactions of other Orthodox Churches to Ukrainian autocephaly. In the final part, the author focused on the attempt at an agreement on this issue undertaken in Amman (2020). In the course of his reflection, the author stated that so far only three out of fourteen Orthodox Churches acknowledged Ukrainian autocephaly (Constantinople, Alexandria and Greece); seven Churches hold a negative stand (Antioch, Jerusalem, Moscow, Serbia, Poland, Albany, Czech Republic and Slovakia); the remaining four Churches (of Georgia, Romania, Bulgaria and Cyprus) have not formulated a unequivocal opinion in this matter.W artykule podjęto refleksję nad stanem recepcji ukraińskiej autokefalii w świecie prawosławnym po roku od jej ustanowienia. Temat został rozwinięty w trzech częściach. Najpierw przedstawiono stanowisko Konstantynopola i Moskwy w sprawie ustanowienia autokefalicznego Kościoły Prawosławnego Ukrainy. Następnie omówiono reakcje pozostałych Kościołów prawosławnych na ukraińską autokefalię. W końcowej części zwrócono uwagą na podjętą w Ammanie (2020 r.) próbę porozumienia w tej sprawie. W toku refleksji m.in. stwierdzono, że dotąd tylko 3 z 14 autokefalicznych Kościołów prawosławnych uznały ukraińską autokefalię (Konstantynopol, Aleksandria i Grecja); negatywne stanowisko prezentuje 7 Kościołów (Antiochii, Jerozolimy, Moskwy, Serbii, Polski, Albania oraz Czech i Słowacji); pozostałe 4 Kościoły (Gruzji, Rumunii, Bułgarii i Cypru) nie sformułowały jednoznacznego stanowiska w badanej sprawie

Ku ekumenii realistycznej. W poszukiwaniu przyczyn trudności w katolicko-prawosławnym dialogu teologicznym

The aim of this article is to present the essential causes of the difficulties in the theological dialogue between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church in the world. The topic has been dealt upon in four parts. First, the author is drawing the reader’s attention to the fact that the awareness of the disunion differs in these two Churches. Next, the author is making a general presentation of selected aspects of the “dialogue of love” and the “dialogue of truth” between Roman Catholicism and Orthodoxy. In Part 3, the author is discussing the circumstances of the beginnings of the theological dialogue between them. At the end, he is referring to the key ecclesiological problems which appeared in the course of the dialogue such as accepting the ecclesial status of the dialogue partner, understanding the category of “Sister Churches”, and attitude to the issue of “Uniatism”. Finally, the author states that the theological Catholic-Orthodox dialogue is a difficult one. However, the existing difficulties in the dialogue do not have to lead to discouragement, but – quite the contrary – they may become an incentive to deepen and invigorate the theological dialogue the Roman Catholic Church and the Orthodox Church.Celem niniejszego artykułu jest prezentacja ważniejszych przyczyn trudności w katolicko-prawosławnym dialogu teologicznym na forum światowym. Temat został rozwinięty w czterech częściach. Najpierw zwrócono uwagę na odmienną świadomość podziału w katolicyzmie i w prawosławiu. Następnie dokonano ogólnej prezentacji wybranych aspektów katolicko-prawosławnego „dialogu miłości” i „dialogu prawdy”. W trzeciej części omówiono uwarunkowania początków dialogu teologicznego między obydwoma Kościołami. W końcu odniesiono się do kluczowych problemów natury eklezjologicznej, które pojawiły się w toku dialogu, takich jak uznanie kościelnego statusu partnerów dialogu, rozumienie kategorii „Kościołów siostrzanych” i stosunek do kwestii „uniatyzmu”. Ostatecznie stwierdzono, że katolicko-prawosławny dialog teologiczny jest dialogiem trudnym. Istniejące trudności dialogowe nie muszą jednak prowadzić do zniechęcenia, ale wręcz przeciwnie – mogą stać się impulsem do pogłębienia i ożywienia katolicko-prawosławnego dialogu teologicznego

Prawosławie i ekumenizm. Kontrowersyjny dokument Soboru na Krecie (2016)

In the article, its author aims at presenting the essential contents of the document of the Holy and Great Council in Crete (2016): Relations of the Orthodox Church with the Rest of the Christian World. In the first part, he presents the origin of the document very briefly. In the second part, he discusses the most controversial points of the studied text. In this context, he draws the reader’s attention towards three issues: self-consciousness of the Orthodox Church, her stand on the ecclesial status of the non-Orthodox Communities and her understanding of her ecumenical involvement. In the third part, the author presents selected problems that have appeared in reception of the analysed document in the Orthodox world. At the end, the author claims that the Cretan Council has not managed to definitively solve the issue of the relations of the Orthodox Church with other Christians, with whom she has conducted ecumenical dialogue for decades.Celem artykułu jest ukazanie istotnych treści dokumentu Świętego i Wielkiego Soboru na Krecie (2016) Relacje Kościoła prawosławnego z pozostałym światem chrześcijańskim. W pierwszej części artykułu przedstawiono genezę dokumentu. W drugiej części omówiono najbardziej kontrowersyjne punkty badanego tekstu. W związku z tym zwrócono uwagę na trzy kwestie: samoświadomość Kościoła prawosławnego, stanowisko na temat eklezjalnego statusu Wspólnot nieprawosławnych oraz rozumienie ekumenicznego zaangażowaniaprawosławia. W trzeciej części zaprezentowano niektóre problemy na drodze recepcji analizowanego dokumentu w świecie prawosławnym. Ostatecznie stwierdzono, iż kreteński Sobór nie zdołał rozwiązać w sposób definitywny kwestii relacji Kościoła prawosławnego do innych chrześcijan, z którymi prowadzi dialog ekumeniczny i współpracuje od dziesięcioleci

Patriarcha Cyryl: kontynuator dzieła metropolity Nikodema czy kreator własnej strategii kościelnej?

Celem niniejszego artykułu jest próba ukazania wpływu dziedzictwa leningradzkiego metropolity Nikodema (Rotowa) na działalność patriarchy Moskwy i całej Rusi Cyryla I. Temat został rozwinięty w trzech częściach. Na początku przedstawiono w dużym skrócie życie i dzieło leningradzkiego Metropolity. Następnie omówiono wybrane aspekty życia i działalności patriarchy Cyryla w relacji do dzieła metropolity Nikodema. W związku z tym zwrócono szczególną uwagę na trzy kwestie: formacja i kariera kościelna, symfonia Cerkwi i państwa, kontakty z Watykanem. W końcowej części zestawiono wyniki refleksji i sformułowano wnioski. Ostatecznie stwierdzono, że spuścizna metropolity Nikodema, zwłaszcza zaś jej aspekt dotyczący współpracy między Cerkwią i państwem, była ważnym źródłem inspiracji dla kościelnej działalności patriarchy Cyryla. W toku badań uwidoczniono jednocześnie znaczące różnice w podejściu obu hierarchów do niektórych kwestii, w tym zwłaszcza do dialogu z Kościołem katolickim. Wszystko to sprawia, że patriarchy Cyryla nie można uznać jako wiernego kontynuatora dzieła leningradzkiego Metropolity. The aim of the present article is an attempt at presenting the influence of the heritage of Metropolitan of Leningrad Nikodim (Rotov) on the activity of Kiryll I, Patriarch of Moscow and All Russia. The topic has been discussed in three parts. At first, the author briefly presented the life and work of the Metropolitan of Leningrad. Next, he discussed selected aspects of life and work of Patriarch Kiryll in juxtaposition with the work of Metropolitan Nikodim. Thus, the author paid special attention to the three following issues: their respective formations and Church careers, symphony of church and state as reflected in their respective policies, their contacts with the Vatican. The final part includes the outcome of the author’s reflection and his conclusions. Thus, the heritage of Metropolitan Nikodim, especially its aspect concerning cooperation of church and state, was an important source of inspiration for Patriarch Kiryll’s work in the Church. The present investigation made also clear significant differences in both hierarchs’ attitudes toward some issues, especially the dialogue with the Roman Catholic Church. This is why, eventually, Patriarch Kiryll cannot be considered a faithful follower of the Metropolitan of Leningrad

Spór o pierwszeństwo w prawosławiu. Kontrowersyjny dokument Patriarchatu Moskiewskiego w sprawie prymatu w Kościele

The author of the article aims at presenting the essential contents of the document by the Holy Synod of the Russian Church on primacy in the Church, and the more important voices in the debate on the issue. The Russian text was written as an answer to the Ravenna document of the theological dialogue between the Roman Catholic and Orthodox Church (2007). The Moscow Patriarchate expressed their disaproval of the latter document where it touches upon conciliarity and primacy at the universal level. In their synodal document, the Moscow Patriarchate presents their own vision of primacy in the Church. They emphasize that primacy at the universal level – which belongs to the Constantinople capital today – by its nature, is exclusively ‘primacy of honour’ and not authority. It does not have its source in the person of the ‘prime hierach’, but in the consensus of local Orthodox Churches. The vision of primacy presented in the Russian document met with a sharp reaction of the representatives of the Constantinople Patriarchate. According to its critics, the Russian document presents a simplified version of primacy in the Church. While aiming at strenghthening her rank in the Orthodox Church, the Russian Church is questioning the competence of the Constantinople Patriarch. Thus, the presented document is part of the argument between Moscow and Constantinople about primacy in the Orthodox world.Celem artykułu jest ukazanie istotnych treści dokumentu Świętego Synodu Kościoła rosyjskiego w sprawie prymatu w Kościele oraz ważniejszych głosów w toczącej się wokół tego tekstu dyskusji. Rosyjski tekst powstał jako odpowiedź na dokument katolicko-prawosławnego dialogu teologicznego z Rawenny (2007). Patriarchat Moskiewski nie zgodził się z nim w tej części, w której mówi się o soborowości i prymacie na poziomie powszechnym. W synodalnym dokumencie Patriarchat Moskiewski prezentuje własną wizję prymatu w Kościele. Podkreśla m.in., że prymat na poziomie powszechnym – przynależący dzisiaj stolicy Konstantynopola – jest ze swej natury wyłącznie „prymatem czci”, a nie władzy. Znajduje on swoje źródło nie w osobie „pierwszego” hierarchy, ale konsensusie lokalnych Kościołów prawosławnych. Przedstawiona w rosyjskim dokumencie wizja prymatu spotkała się z ostrą reakcją ze strony przedstawicieli Patriarchatu Konstantynopola. Rosyjski dokument – w przekonaniu krytyków – prezentuje uproszczoną wizję prymatu w Kościele. Zabiegając o swoją pozycję w prawosławiu, Kościół rosyjski podważa w nim kompetencje patriarchy Konstantynopola. W ten sposób prezentowany dokument wpisuje się w spór między Moskwą a Konstantynopolem o pierwszeństwo w świecie prawosławnym

FILIOQUE W DIALOGU EKUMENICZNYM

The author offers a comprehensive presentation of the history and results of the most important ecumenical dialogues on Filioque. The topic has been basically developed in two parts. In the first part, the author discusses the achievements of mutual dialogues directly referring to the researched matter. The dialogues meant here are the following: the dialogue between the Orthodox Christians, on the one hand, and Old Catholics, Anglicans, Roman Catholics, Lutherans and Reformed Christians, on the other hand. In the second part, the author pays attention to the results of multilateral dialogue, and, more precisely, to the documents of the World Council of Churches’ Commission on Faith and Order which touch upon these issues. It follows from the present analysis that in the course of the conducted dialogues consensus was achieved concerning the normative and catholic character of the 381 Nicene-Constantinopolitan Symbol. Besides, it was pointed out that the inclusion of Filioque in the Symbol of Faith was not canonical, and it was postulated that liturgy should come back to the original text of the Creed. Some differences of emphasis in understanding Filioque were also noted, including those referring to theological evaluation of this addition. The reflection that was taken up indicates the necessity of continuing the dialogue on Filioque

Święcenia kapłańskie kobiet z perspektywy prawosławnej

The present article aims at explicating the present position of the Orthodoxy on a possibility of ordaining women to the priestly office. The Orthodox Churches met with the problem of women’s ordination in 1960’s when participating in the World Council of Churches. At first, the Orthodox theologians saw this issue as something alien to their ecclesiastic awareness. In the course of time however, influenced by contacts with Christian Churches in the West, the Orthodoxy realized the importance of the problem and the need for a deeper reflection on it. The challenge was taken up by Orthodox theologians, especially those from Western Europe and the USA. The practice of ordaining women was negatively evaluated in the final document of the Rhodes Inter-Orthodox Consultation (1988). The Orthodox party took a similar position in the final documents of interconfessional ecumenical dialogues. The Orthodox arguments against ordination of women which are contained in these texts concentrate on the Tradition testified in the Holy Scriptures, anthropology, liturgical symbolism and Christian communion. Thus, the present position of the Orthodoxy on a possibility of women’s ordination to the priestly office is negative. At the same time, one can notice certain differences in opinions of Orthodox theologians on this issue, which can mean that the debate on ordination of women should not be regarded as finished.Celem niniejszego artykułu jest prezentacja aktualnego stanowiska prawosławia w sprawie możliwości święceń kapłańskich kobiet. Z problemem święceń (ordynacji) kobiet Kościoły prawosławne zetknęły się w latach 60. ubiegłego stulecia w ramach Światowej Rady Kościołów. Początkowo teologowie prawosławni postrzegali tę kwestię jako obcą dla ich świadomości eklezjalnej. Z biegiem czasu, pod wpływem kontaktów z Kościołami chrześcijańskimi na Zachodzie, prawosławie uświadomiło sobie wagę problemu i potrzebę pogłębionej refleksji na ten temat. Wyzwanie to podjęli teologowie prawosławni, zwłaszcza z Europy Zachodniej i USA. Praktyka święceń kapłańskich kobiet została negatywnie oceniona w dokumencie końcowym Międzyprawosławnej Konsultacji Teologicznej na Rodos (1988). Podobne stanowisko strona prawosławna wyraziła w dokumentach końcowych międzywyznaniowych dialogów ekumenicznych. Zawarte w tych tekstach prawosławne argumenty przeciw święceniom kobiet koncentrują się wokół tradycji poświadczonej w Piśmie Świętym, antropologii, symbolizmu liturgicznego i jedności chrześcijan. Aktualne stanowisko prawosławia w sprawie możliwości święceń kapłańskich kobiet jest więc negatywne. Można jednocześnie zauważyć pewne zróżnicowanie poglądów teologów prawosławnych w tej kwestii, co może świadczyć o tym, że debaty wokół święceń kapłańskich kobiet w prawosławiu nie można uznać za zakończoną

FILIOQUE W DIALOGU EKUMENICZNYM

The author offers a comprehensive presentation of the history and results of the most important ecumenical dialogues on Filioque. The topic has been basically developed in two parts. In the first part, the author discusses the achievements of mutual dialogues directly referring to the researched matter. The dialogues meant here are the following: the dialogue between the Orthodox Christians, on the one hand, and Old Catholics, Anglicans, Roman Catholics, Lutherans and Reformed Christians, on the other hand. In the second part, the author pays attention to the results of multilateral dialogue, and, more precisely, to the documents of the World Council of Churches’ Commission on Faith and Order which touch upon these issues. It follows from the present analysis that in the course of the conducted dialogues consensus was achieved concerning the normative and catholic character of the 381 Nicene-Constantinopolitan Symbol. Besides, it was pointed out that the inclusion of Filioque in the Symbol of Faith was not canonical, and it was postulated that liturgy should come back to the original text of the Creed. Some differences of emphasis in understanding Filioque were also noted, including those referring to theological evaluation of this addition. The reflection that was taken up indicates the necessity of continuing the dialogue on Filioque