Zaburzenia mowy o typie afazji po udarze prawej półkuli mózgu u osoby praworęcznej — studium przypadku

Introduction. Aphasia is acquired disorder or loss of language skills, following various types of organic brain lesions, e.g.: a result of stroke, craniocerebral trauma, malignancies. It leads to the inability to express thoughts in words, or the inability to understand speech. Speech made in specially prepared speech centers in the brain dominant hemisphere. In right-handed people, these centers are located in the left hemisphere of the brain, with left-handersi n most cases are located in the right hemisphere. There are also cases of so-called. Aphasia hybrid, occurring I na right-handed as a result of damage to the right hemisphere of the brain. In clinical practice, neurologists, speech and aphasia are divided into: motor, sensory, sensorimotor, and amnestictotal. The issue of aphasia, and its definition, always aroused excitement and controversy.Case Report. The case study concerns the 42 year old woman with a diagnosis of ischemic stroke in the form of left-hand hemiparesis with aphasia mixed, as state after subarachnoid hemorrhage and aneurysm embolization of the middle cerebral artery on the right side.Discussion. There are many factors determining the patients return to full language skills. Among other things, proper identification of the nature of the disorders of speech and correct anamnesis, well-structured speech therapy program, the time of initiation of therapy, frequency of exercise, individual pace of recovery from aphasia. A very important factor determining the healing process of the patient is resistant to stress.Conclusions. In the treatment of people with aphasia should strive for a state in which the patient will be able to communicate with the environment. It should first of all make a diagnosis, gather intelligence, to create a treatment program tailored to the individual patient’s situation, begin treatment as soon as possible, to give the patient the opportunity to frequent office visits for speech therapy, take care of his emotional state. (JNNN 2015;4(1):30–34)Wstęp. Afazja to nabyte zaburzenia lub utrata zdolności językowych w następstwie różnego rodzaju organicznych uszkodzeń mózgu, np.: w wyniku udaru mózgu, urazu czaszkowo-mózgowego, zmian nowotworowych. Dochodzi wówczas do niemożności wyrażania myśli słowami lub niemożności rozumienia mowy. Mowa dokonuje się w specjalnie do tego przystosowanych ośrodkach mowy w mózgu dominującej półkuli. U osób praworęcznych ośrodki te znajdują się w lewej półkuli mózgu, u leworęcznych w większości przypadków zlokalizowane są w półkuli prawej. Istnieją również przypadki tzw. afazji skrzyżowanej, występującej u praworęcznego wskutek uszkodzenia prawej półkuli mózgu. W praktyce klinicznej neurolodzy, jak i logopedzi, dzielą afazję na: motoryczną, sensoryczną, sensomotoryczną, całkowitą i amnestyczną. Zagadnienie afazji i jej definicji, zawsze budziło emocje i kontrowersje.Opis przypadku. Studium przypadku dotyczy 42-letniej kobiety z rozpoznaniem niedokrwiennego udaru mózgu pod postacią niedowładu połowiczego lewostronnego z afazją mieszaną, jako stan po krwawieniu podpajęczynówkowym i embolizacji tętniaka tętnicy środkowej mózgu po stronie prawej.Dyskusja. Istnieje wiele czynników warunkujących powrót pacjentów do pełnej sprawności językowej. Między innymi właściwe rozpoznanie charakteru zaburzeń mowy i prawidłowe zebranie wywiadu, dobrze skonstruowany program terapii logopedycznej, czas rozpoczęcia terapii, częstotliwość ćwiczeń, indywidualne tempo wychodzenia z afazji. Bardzo ważny czynnik decydujący o procesie zdrowienia to odporność pacjenta na stres.Wnioski. W terapii osób z afazją należy dążyć do stanu, w którym chory będzie mógł komunikować się z otoczeniem. Należy przede wszystkim dokonać diagnozy, zebrać wywiad, stworzyć program terapeutyczny dostosowany do indywidualnej sytuacji pacjenta, rozpocząć możliwie jak najszybciej terapię, dać choremu możliwość do częstych wizyt w gabinecie logopedycznym, zadbać o jego stan emocjonalny. (PNN 2015;4(1):30–34

Zastosowanie osiągnięć neuronauki w procesie wspomagania rehabilitacji osób z niepełnosprawnością – przykładowe badania

The article presents the issue of nervous systems and the neural correlate of information processing in the contextof the application of research results in this area in the process of supporting the rehabilitation of people with disabilities. The currently dynamically developing science of the borderland called “neuroscience” was presented, which is a great opportunity for special pedagogy to appear in its system, especially in the area of issues related to diagnosis and rehabilitation. The aim was to answer the question: What cognitive and research inspirations result from supporting the rehabilitation of people with disabilities with the achievements of neuroscience? The application of its achievements in the rehabilitation of people with disabilities has a complementary task, supporting an effective rehabilitation process in its practical dimension. The concept of a damaged brain of a disabled person was presented as a very general and imprecise one, resulting from diseases, injuries or developmental disorders, but which fundamentally affects the functioning of various areas of the brain, causing various symptoms and functional disorders. The essential and original part of the article is based on the latest literature on the subject, a review of the results of research on the brain work of people with various types of disabilities, made with the use of neuroimaging techniques. The concept of neuroplasticity was discussed in the context of obtaining an answer to the question: Can a damaged brain repair itself and how? By restoring, not bypassing, damaged or destroyed neural pathways. In conclusion, it was indicated that the intended effect of the discussed research is to create theoretical and empirical foundations for developing models of the functional architecture of the brain of a person with a specific type of disability, taking into account their individual capabilities, needs and even interests.The article presents the issue of nervous systems and the neural correlate of information processing in the contextof the application of research results in this area in the process of supporting the rehabilitation of people with disabilities. The currently dynamically developing science of the borderland called “neuroscience” was presented, which is a great opportunity for special pedagogy to appear in its system, especially in the area of issues related to diagnosis and rehabilitation. The aim was to answer the question: What cognitive and research inspirations result from supporting the rehabilitation of people with disabilities with the achievements of neuroscience? The application of its achievements in the rehabilitation of people with disabilities has a complementary task, supporting an effective rehabilitation process in its practical dimension. The concept of a damaged brain of a disabled person was presented as a very general and imprecise one, resulting from diseases, injuries or developmental disorders, but which fundamentally affects the functioning of various areas of the brain, causing various symptoms and functional disorders. The essential and original part of the article is based on the latest literature on the subject, a review of the results of research on the brain work of people with various types of disabilities, made with the use of neuroimaging techniques. The concept of neuroplasticity was discussed in the context of obtaining an answer to the question: Can a damaged brain repair itself and how? By restoring, not bypassing, damaged or destroyed neural pathways. In conclusion, it was indicated that the intended effect of the discussed research is to create theoretical and empirical foundations for developing models of the functional architecture of the brain of a person with a specific type of disability, taking into account their individual capabilities, needs and even interests

Charakterystyka parametrów budowy somatycznej i poziomu sprawności fizycznej seniorów w oparciu o wybrane próby testu Fullertona

Introduction. Aging should be understood, however, as a progressive deterioration of the function of organs and systems caused by the passage of time, which leads to a reduction of adaptability in stressful situations. The moment when deterioration of organ function starts, is individually variable, just as the pace of its progress. Linking physical fitness with health is known as the H-R-F (Health-Related Fitness) concept. It corresponds to those components of fitness, which result from both the beneficial and adverse effects of regular physical activity, and which are related to the level of health condition.Aim. The purpose of this study is to present the results of research on basic somatic construction parameters and of selected physical fitness tests of the students of Kujawsko-Dobrzyński Third Age University of the University of Humanities and Economics in Wloclawek, aged over 60.Material and Methods. The research material consists of the data obtained from somatic measurements and fitness tests conducted among students of Kujawsko-Dobrzyński University of the Third Age at the University of Humanities and Economics in Wloclawek. Cross-sectional research was carried out under UHE team grant in November 2014 among 30 women. The age of the female students ranged from 60 to 75 years with the average age of 65 years. The group of women included in the tests were attending classes at the University of the Third Age at the University of Humanities and Economics, undertaking activities related to physical activity of elderly people in the area of a physical recreation (15 women) and the ‘solo’ dance (15 women). The classes of widely understood physical activity were supplemented by lectures and seminars in the field of philosophy, pedagogy, gerontology and life sciences.Results. The study showed that the average age of the students was 65 years, the average value of the body weight was below 70.9 kg, and the average body height was 159.7 cm. Body mass index in more than 63% of women can be classified into the category of overweight and only in the case of 17% of the respondents the index can be regarded as standard. The analysis of physical fitness indicates that the average value of the strength of the upper limbs in an attempt to bend the forearm exceeds 22 repetitions, and the mean strength of the lower limbs in an attempt to stand up from a chair is 19.13 repetitions.Conclusions. 1. The age of the study groups is different (a statistically significant difference) whereas the BMI index is the same. 2. In both fitness tests better results (statistically significant) were obtained by female listeners participating in fitness classes, which may result from the increased physical activity of higher intensity and frequency. (JNNN 2015;4(2):48–55)Wstęp. Starzenie się rozumieć należy jednak jako stopniowe pogorszenie funkcji narządów i układów wywołane upływem czasu, co prowadzi do zmniejszenia możliwości adaptacyjnych w sytuacjach stresowych. Moment, w którym rozpoczyna się pogorszenie funkcji narządów, jest indywidualnie zmienny, podobnie jak tempo ich przebiegu. Powiązanie sprawności fizycznej ze zdrowiem to tak zwana koncepcja H-RF (Health-Related Fitness). Odnosi się ona do tych komponentów sprawności, które są efektem korzystnego i niekorzystnego wpływu zwykłej aktywności fizycznej, oraz które mają związek z poziomem stanu zdrowia.Cel. Celem niniejszego doniesienia jest przedstawienie wyników badań podstawowych parametrów budowy somatycznej oraz wybranych prób sprawności fizycznej słuchaczek Kujawsko-Dobrzyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku po 60. roku życia.Materiał i metody. Materiał badawczy stanowią dane uzyskane z pomiarów somatycznych i prób sprawnościowych przeprowadzonych wśród słuchaczek Kujawsko-Dobrzyńskiego Uniwersytetu Trzeciego wieku przy Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku. Badania o charakterze przekrojowym przeprowadzono w ramach grantu zespołowego WSHE w listopadzie 2014 r. wśród 30 kobiet. Wiek słuchaczek mieścił się w przedziale od 60 do 75 lat przy średniej wieku 65 lat. Poddana badaniom grupa kobiet uczęszczała na zajęcia Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej, podejmujące działania związane z aktywnością fizyczną seniorów w sferze rekreacji ruchowej o charakterze fitness (15 kobiet) oraz taniec „solo” (15 kobiet). Dopełnieniem zajęć z szeroko pojętej aktywności fizycznej są wykłady i seminaria z zakresu filozofii, pedagogiki, gerontologii oraz nauk przyrodniczych.Wyniki. Badania wykazały, że średnia wieku badanych słuchaczek to 65 lat, średnia wartość masy ciała wynosi 70,9 kg, a średnia wysokość ciała 159,7 cm. Wskaźnik masy ciała u ponad 63% badanych kobiet mieści się w kategorii nadwagi, a tylko u 17% badanych wskaźnik ten wskazuje na normę. Analiza sprawności fizycznej wskazuje, że średnia wartość siły kończyn górnych w próbie zginania przedramienia wynosi ponad 22 powtórzenia, a średnia wartość siły kończyn dolnych w próbie wstawania z krzesła wynosi 19,13 powtórzeń.Wnioski. 1. Badane grupy różnią się wiekiem (różnica istotna statystycznie) a nie różnią wskaźnikiem BMI. 2. W obu próbach motorycznych lepsze rezultaty (istotne statystycznie) uzyskały słuchaczki biorące udział w zajęciach fitness, co może wynikać ze zwiększonej aktywności fizycznej o większym natężeniu i intensywności. (PNN 2015;4(2):48–55

Wpływ zaburzeń afatycznych na jakość życia pacjentów po udarze niedokrwiennym mózgu

Introduction. Strokes often cause dysfunctions in the reception and transmission of speech, which may be aphasia or dysarthria. These disorders can lead to disability, which imposes limitations on the patient, even leads to a complete breakdown of roles and social bonds.Aim. The main aim of the study was to assess the impact of the type and degree of apathetic disorders on the quality of life of patients after ischemic stroke.Material and Methods. The research was carried out at the Neurological Department of the Provincial Specialist Hospital in Włocławek. On average 68 patients with apathetic disorders and diagnosed ischemic stroke were qualified for the study. The study was conducted using the method of diagnostic survey. It consisted in the assessment of patients using the generally available SODA diagnostic tool — the Aphasia Dynamics Assessment Scale and a standardized tool, the WHOQOL-BREF questionnaire by Krystyna Jaracz.Results. When assessing the impact of the degree of aphasia on the quality of life, a statistically significant difference was observed in the overall quality of life in patients with complete (p = 0.012), significant (p = 0.012) and moderate (p = 0.031) aphasia. In self-assessment of health status, a statistically significant difference was found only in patients with complete aphasia (p = 0.048). In the physical, psychological and environmental domains, a statistically significant differences was observed in patients with severe aphasia (p = 0.05).Conclusions. The type and degree of apathetic disorders has been shown to affect the quality of life of patients. Each type of aphasia worsens the overall quality of life, and in addition, motor and sensory aphasia negatively affects functioning in the psychological field. It has also been shown that the more advanced the degree of apathetic disorders, the worse the overall quality of life, self-esteem of health, and worse physical, psychological and environmental functioning. (JNNN 2020;9(3):108–113)Wstęp. Udary mózgu często powodują dysfunkcje w odbiorze i nadawaniu mowy, które mogą mieć charakter afazji lub dyzartrii. Zaburzenia te mogą prowadzić do niepełnosprawności, która narzuca choremu ograniczenia, doprowadza nawet do całkowitego rozpadu ról i więzi społecznych.Cel. Głównym celem pracy była ocena wpływu rodzaju i stopnia zaburzeń afatycznych na jakość życia pacjentów po udarze niedokrwiennym mózgu.Materiał i metody. Badania przeprowadzono na Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego we Włocławku. Do badań zakwalifikowano 68 pacjentów z zaburzeniami afatycznymi i rozpoznanym udarem niedokrwiennym mózgu. Badanie przeprowadzono za pomocą metody sondażu diagnostycznego. Polegało ono na ocenie pacjentów za pomocą ogólnodostępnego narzędzia diagnostycznego SODA — Skala Oceny Dynamiki Afazji oraz wystandaryzowanego narzędzia jakim jest Kwestionariusz WHOQOL-BREF autorstwa Krystyny Jaracz.Wyniki. Dokonując oceny wpływu stopnia afazji na jakość życia zaobserwowano istotną statystycznie różnicę w ogólnej jakości życia u pacjentów z afazją całkowitą (p = 0,012), znacznego (p = 0,012) i średniego stopnia (p = 0,031). W samoocenie stanu zdrowia istotną statystycznie różnicę stwierdzono tylko u pacjentów z afazją całkowitą (p = 0,048). W dziedzinie fizycznej, psychologicznej i środowiskowej istotną statystycznie różnicę zaobserwowano u pacjentów z afazją znacznego stopnia (p = 0,05).Wnioski. Wykazano że rodzaj i stopień zaburzeń afatycznych ma wpływ na jakość życia pacjentów. Każdy rodzaj afazji pogarsza ogólną jakość życia, a dodatkowo afazja motoryczna i sensoryczna negatywnie wpływa na funkcjonowanie w dziedzinie psychologicznej. Wykazano również, że im bardziej zaawansowany stopień zaburzeń afatycznych tym gorsza ogólna jakość życia, samoocena stanu zdrowia oraz gorsze funkcjonowanie w dziedzinie fizycznej, psychologicznej i środowisku. (PNN 2020;9(3):108–113

Badania porównawcze dynamiki wyrzynania zębów u dzieci zamieszkujących teren z powietrzem w przeszłości skażonym fluorem

Wprowadzenie. W latach siedemdziesiątych XX wieku w Skawinie przeprowadzono badania dynamiki wyrzynania zębów u dzieci zamieszkujących teren skażenia fluorem. Uzyskane wyniki świadczyły o spowolnieniu tempa wyrzynania stałych zębów u dzieci z tego rejonu w stosunku do grupy kontrolnej – dzieci krakowskich. Celem pracy było porównanie dynamiki wyrzynania zębów u dzieci aktualnie zamieszkujących teren byłego skażenia fluorem, w stosunku do dzieci, które mieszkały na tym terenie w czasie aktywnego skażenia tym pierwiastkiem. Materiał i metody. Badaniami objęte były dzieci z trzech grup. Grupa I – badana – obejmowała 1190 dzieci ze Skawiny, Grupa II – kontrolna – 1201 dzieci przebadanych w latach 70-tych XX wieku w Skawinie, Grupa III – kontrolna (współczesna) – 511 dzieci z Krakowa. Każda z grup podzielona była na osiem podgrup wiekowych od 7 do 14 roku życia. Wyniki. Dynamika wyrzynania zębów stałych w grupie badanej (I) była większa niż w grupie z lat siedemdziesiątych (II), ale nie we wszystkich podgrupach wiekowych i różnie u obu płci. Na podstawie współczynnika liczby zębów stałych na osobę wykazano różnicę istotną statystycznie u chłopców w podgrupie 7-,9- i 12-latków, u dziewcząt w podgrupie 8-, 12- i 13-latków. Wnioski. Dynamika wyrzynania zębów stałych u dzieci obecnie zamieszkujących teren byłego skażenia fluorem jest większa niż u dzieci żyjących na tym terenie przed 40 laty. Istnieje wpływ środowiska na dynamikę wyrzynania zębów, ale w związku z tym, że proces ten podlega wielu czynnikom, nie można w sposób wyizolowany ocenić jednego z nich. Wskazane jest weryfikowanie co pewien czas terminów i sekwencji wyrzynania zębów dla populacji żyjącej w danych warunkach środowiskowych.Aim of the study. Research was conducted in the 1970s among children living in a fluorine-contaminated area of the Polish town of Skawina. The results revealed slowing down of permanent tooth eruption. The aim of this research was to conduct a comparative study among children currently living the formerly fluorine-contaminated area in relation to children who lived in the same area during the period of fluorine contamination. Material and methods. Group I, the research group, consisted of 1190 children from Skawina. Group II, the control one, consisted of the 1201 Skawina children who were investigated in the 1970s’ research. Group III, the present-day control group, consisted of 511 subjects from Cracow. Each group was divided into one-year age subgroups ranging from 7 to 14 years. Results. The dynamism of permanent tooth eruption in the research group was greater than that of the group from the 1970s, but increased dynamism was not observed in all age groups. Significant differences were found in the 7-year-old, 9-year-old, and 12-year-old male subgroups and the 8-, 12-, and 13-year-old female subgroups, in the number of permanent teeth per individual. Conclusions. The dynamism of permanent tooth eruption in the research group of children living in the area previously contaminated with fluorine is greater than that of the children who lived there 40 years earlier during the period of pollution. There is some impact of the environment, but the process involves many factors and it is not possible to assess one factor in isolation from the other. Periodic verification of time and sequence of eruption for the population residing in a specific environment is indicated

Hyper-frontality in an OCD patient – evidence from event-related potentials in a cued GO/NOGO task

Objective The study aimed to evaluate the hyperactivity of the frontal lobes in a patient with obsessive-compulsive disorders. Case description A 21-year-old female met the diagnostic criteria of DSM-5 since her behaviour was characterized by a preoccupations with negative thoughts and by repetitive attempts to decrease or stop those behaviours. Two working hypotheses were tested to find neuromarkers of OCD and anxiety in the patient described. In agreement with the ‘OCD hypothesis’ an increase of the frontal beta activity and an increase of the parietalalpha activity pattern was found. The ‘anxiety’ hypothesis found confirmation in an increased left temporal P1 wave in response to the visual stimuli observed in ERPs. In all three conditions (EO, EC, GO/NOGO task), two characteristics were deviant from the normative average data in EEG spectra. First, an increase of frontal beta activity and the increase of parietal alpha activity was noted. The independent component analysis applied for 700 ms EEG fragments in GO and NOGO conditions revealed a strong activation over the central areas. Conclusions pecific patterns of QEEG and ERPs, the increase of beta activity frontally, and the increase of parietal alpha activity pattern which produce hyper-frontality, might be useful in the diagnosis of an OCD patient. ERPs in a GO/NOGO task can be used in the assessment of functional brain changes in OCD patients

Osoba dorosła z niepełnosprawnością słuchowa jako odbiorca sztuki (na podstawie wyników badań zrealizowanych na pograniczu pedagogiki specjalnej i neuroestetyki)

In this paper the research of art perception by people with hearing disorder has been presented. This study has been performed from the perspective of special pedagogy and neuroesthetic. The encephalography technique and QEEG analysis has been performed with usage of Mitsar-EEG-202 head. This device is controlled by WinEEG software which allows qualitative and quantitative analysis many aspects of EEG signals integrated with two physiological sensors: rhythm of heard and amplitudes of blade pulse and breathing. The results of this study shown usability of the proposed research process for identification new research topics in area of special pedagogy. They also illustrated as many important information about influence of disorder on functioning disable person may be collected by such study. This related in this case to neurological aspects of art perception by by people with hearing disorder.In this paper the research of art perception by people with hearing disorder has been presented. This study has been performed from the perspective of special pedagogy and neuroesthetic. The encephalography technique and QEEG analysis has been performed with usage of Mitsar-EEG-202 head. This device is controlled by WinEEG software which allows qualitative and quantitative analysis many aspects of EEG signals integrated with two physiological sensors: rhythm of heard and amplitudes of blade pulse and breathing. The results of this study shown usability of the proposed research process for identification new research topics in area of special pedagogy. They also illustrated as many important information about influence of disorder on functioning disable person may be collected by such study. This related in this case to neurological aspects of art perception by by people with hearing disorder

Psihološka dijagnoza i analiza QEEG u kognitivnoj rehabilitaciji osoba s Downovim sindromom

We present the possibility of the application of quantitative electroencephalography (QEEG) in diagnoses of people with Down Syndrome, complemented by psychological tests. We utilized the Mitsar EEG 202 and SON-R (2.5-7) test. Twenty people with Down Syndrome participated in this test run. The test results of an 18-year-old man were analysed in detail. Over-expression, specifically in theta waves (4-6 Hz), was observed in the frontal and parietal lobes. Data collected during the psychological diagnosis test confirmed the same indications (the QEEG findings) of the patient. We also propose neurofeedback training and types of tasks that should be applied in cognitive rehabilitation.U radu se predstavlja mogućnost primjene QEEG-a u psihološkoj obradi osoba s Downovim sindromom. Primijenjeni su testovi Mitsar EEG 202 i SON-R (2.5-7). U ispitivanju je sudjelovalo dvadeset ispitanika s Downovim sindromom. Detaljno su analizirani rezultati osamnaestogodišnje muške osobe. Rezultati su uputili na prenaglašenu ekspresivnost, posebice theta valova (4-6 Hz) registriranih u čeonom i tjemenom režnju. Podaci prikupljeni tijekom psihološke obrade potvrđuju iste rezultate QEEG-a kod pacijenta. Također iznose se pretpostavke neurofeedback-treninga i tipova zadataka koji bi se trebali upotrebljavati u kognitivnoj rehabilitaciji

Rehabilitation after surgical treatment of retrobulbar tumors

The authors propose a set of rehabilitation exercises concerning the muscles which are responsible for movement of the eyeball. After surgical treatments of retrobulbar tumors, the function of the eyeball muscles is often inadequate. Some compensation should be created at the level of the central nervous system, which means trigging adaptation, substitution and habituation. The exercises should be started just after the patient is awakened: first in the horizontal position, then sitting position and finally standing position. The highest number of exercises should be done in the direction of extreme diplopi

Wpływ kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej na wydolność fizyczną i jakość życia chorych z upośledzoną czynnością lewej komory

Wstęp: Dane z ostatnich lat świadczą o występowaniu epidemii niewydolności serca (HF). Mimo istotnego postępu w diagnostyce i leczeniu rokowanie w przypadku rozpoznania tej choroby jest bardzo niekorzystne. Celem niniejszej pracy była ocena wpływu kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej chorych z HF na tolerancję wysiłku i jakość życia.Materiał i metody: Zbadano 61 pacjentów z HF (54 mężczyzn, 7 kobiet) w wieku 60,3 &plusmn; 9,9 roku, w klasie II-III wg NYHA z frakcją wyrzutową lewej komory mniejszą lub równą 40%. Czterdziestu trzech pacjentów (REHAB) poddano 3-tygodniowemu programowi ambulatoryjnej rehabilitacji kardiologicznej; 18 chorych (NREHAB) odmówiło wzięcia udziału w programie. Pacjenci z grupy REHAB kontynuowali program rehabilitacji ruchowej w warunkach domowych przez 9 tygodni. Maksymalny test wysiłkowy przeprowadzono przed rozpoczęciem programu, po 3 tygodniach i po jego zakończeniu. Jakość życia mierzono na początku badania i pod koniec obserwacji. Wyniki: Czas wysiłku wzrósł istotnie w grupie REHAB z 521 &plusmn; 189 s przed włączeniem do programu do 657 &plusmn; 208 s po treningu nadzorowanym (p < 0,05). Po ćwiczeniach domowych czas trwania wysiłku wzrósł do 685 &plusmn; 232 s (NS). Produkt podwójny przy obciążeniu 50 W zmniejszył się z 13 517 &plusmn; 3104 do 12 029 &plusmn; 3110 (p < 0,001), jednak nie uległ dalszej znamiennej redukcji po ćwiczeniach domowych i wynosił 11 683 &plusmn; 2795 (NS), co stanowiło wartość mniejszą od wyjściowej (p < 0,001). Tętno spoczynkowe zmniejszyło się istotnie z 74,4 &plusmn; 12,7/min do 69,1 &plusmn; 11,3/min po treningu kontrolowanym (p < 0,01). Akcja serca w spoczynku po treningu domowym była niższa, ale nieistotnie statystycznie w porównaniu z tętnem na początku programu i wynosiła 70,3 &plusmn; 13,2/min (p = 0,051). Ciśnienie skurczowe w spoczynku zmniejszyło się z 117,2 &plusmn; 14,2 mm Hg na początku programu do 111,4 &plusmn; 15,2 mm Hg po rehabilitacji nadzorowanej (p < 0,01) i uległo dalszej znamiennej redukcji do 106,4 &plusmn; 14,8 mm Hg po rehabilitacji domowej (p < 0,05). Poprawiła się jakość życia. Wnioski: Po 12 tygodniach ambulatoryjnej i domowej rehabilitacji kardiologicznej wykazano istotne korzystne zmiany adaptacyjne układu krążenia do wysiłku i poprawę jakości życia u pacjentów z niewydolnością serca. Trening fizyczny w warunkach ambulatoryjnych poprawił wydolność fizyczną, a kontynuacja ćwiczeń w domu była wystarczająca do podtrzymania niektórych korzyści uzyskanych podczas treningu nadzorowanego