Izazovi, prepreke i ishodi primene istraživačkog pristupa u nastavi matematike u osnovnoj školi - primer iskusnog nastavnika

This paper analyses the attempts of an experienced mathematics teacher to apply principles of inquiry based teaching in her practice upon receiving training on the topic. Results of the analysis of teacher's practices based on her reflective accounts, lesson plan forms and observations of videotaped lessons show that the teacher devotes very little time to non-instructional activities, while instructional ones are in line with activities presumed to be part of the inquiry approach. With respect to the particular Components of Inquiry difference between the two observed lessons was found for the Explain phase of the lesson, although both Explore and Explain phases were consistently coded as higher level order (e.g. students were focused on problem solving, combining and constructing new ideas). The process was also followed by appropriate discursive patterns. Results are discussed in the light of the training received and possible improvements to be made.U protekle dve decenije veliki značaj pridat je praksama poučavanja koje promovišu aktivnu ulogu učenika u procesu učenja, te razvoju kritičkog i divergentnog mišljenja u nastavnom procesu. Iako je istraživački pristup u nastavi potekao iz nastave prirodnih nauka, tokom prethodnog perioda učinjeni su značajni napori da mu se nađe primena i u nastavi matematike. U fokusu ovog rada je ispitivanje praksi nastavnika tokom primene istraživačkog pristupa u nastavi matematike u jednoj osnovnoj školi. Ispitivali smo da li se vreme provedeno tokom različitih koraka u istraživačkom radu (predstavljenih učenicima) i obrasci diskursa tokom procesa istraživanja mogu dovesti u vezu sa kognitivnom aktivacijom učenika na časovima matematike u dva odeljenja u kojima nastavnica predaje, te kako nastavnik opaža sopstvenu praksu kada primenjuje ovaj pristup u radu. Za potrebe ovog istraživanja snimljena su dva časa matematike u dva odeljenja šestog razreda. Nastavna jedinica bila je ista u oba odeljenja. Planom časa predviđen je rad u grupama, a instrukcijom se podrazumevalo da učenici pronađu što više načina da konstruišu trougao prema zadatim parametrima, svoju konstrukciju uporede sa originalnim trouglom koji su dobili u listiću za rad, i da, na kraju, svaka grupa predstavi svoja rešenja, uz obrazloženje kako su izvršili konstrukciju i dokazali podudarnost trouglova. Oba časa analizirana su pomoću 'Electronic Quality of Inquiry Protocol' (EQUIP), kreiranog da prati kvalitet i kvantitet instrukcije za vreme istraživačkog rada. Instrument meri šest dimenzija (aktivnosti, organizaciju, pažnju učenika, kogniciju, instrukciju i procenu), a nakon posmatranja je moguće opisati čas sa preko devetnaest indikatora koji se raspoređuju u četiri konstrukta - instrukcija, diskurs, procena i kurikulum. Indikatorni tok instrukcije (kognitivni nivo i komponente istraživačkog rada) i diskurs (komunikacioni obrasci i interakcija na času) korišćeni su za praćenje napretka tokom časova. Kada je reč o modelu poučavanja u primeni istraživačkog rada u nastavi, korišćen je model četiri komponente: uključi, istraži, objasni i proširi (engage, explore, explain i extend), sa fokusom na prve tri komponente. Ovaj model sadržan je i u primenjenom opservacionom protokolu. Analiza je ukazala da nastavnica posvećuje izuzetno malo vremena tokom časa aktivnostima koji nemaju veze sa poučavanjem (na primer, administracija), te da je najveći deo časa posvećen aktivnostima koje direktno uključuju učenika u proces učenja. U odnosu na referentni okvir primenjenih koraka tokom istraživačkog rada, nisu pronađene razlike između odeljenja u pogledu komponenti uključi i istraži. Najveća razlika uočena je tokom faze časa objasni. Dok je 33% časa posvećeno ovoj aktivnosti u jednom odeljenju, čak 57% vremena posvećeno je istoj u drugom odeljenju. Komponente istraži i objasni su kontinuirano ocenjivane visoko spram nivoa opažene kognitivne aktivacije. To znači da su učenici aktivno istraživali sopstvene ideje i koncepte i pružali jasna objašnjenja, utemeljena na primerima kako su kao grupa došli do određenog rešenja. Analiza komunikacijskih obrazaca na času podržava ovaj nalaz. Nastavnica izveštava da je zadovoljna načinom na koji su učenici učestvovali u času, kreirali zajedničko razumevanje, ali i stečenim znanjem spram ciljeva same nastavne jedinice (podudarnost trouglova). Dalja analiza rezultata stavljena je u funkciju unapređenja procesa profesionalnog usavršavanja kroz koje je nastavnica prošla zajedno sa kolegama iz škole u kojoj radi, s obzirom na to da je ovaj rad deo jednogodišnjeg procesa obučavanja nastavnika u istoj školi, a koje je sprovodio Institut za pedagoška istraživanja iz Beograda. Analiza pojedinih praksi nastavnika, kada je konkretno reč o primeni istraživačkog rada u nastavi, ukazala je na potrebu unapređenja pomenutog programa za nastavnike u pogledu njihovog daljeg obučavanja kako da rukovode vremenom na času (okvir od četrdeset i pet minuta) i omoguće kvalitetno odvijanje svih komponenti istraživačkog rada, a naročito onog dela koji se odnosi na objašnjenja učenika

Where did the high schoolers found support for learning during the pandemic?

This study focused on the support of the learning process during the first wave of the COVID-19 pandemic. We specifically aimed to identify the principal support providers and describe the characteristics of their aid. We analyzed the responses of 160 high school students (Mage = 16.78; SDage = 1.067; 77.5% female) who filled in our questionnaire at three different time points during the first wave of the COVID -19 virus pandemic, between March and early July 2020. At each time point, students answered who helped them with learning (teachers, school counselors, parents, and/or their peers) and what that support consisted of. The obtained data were analyzed both qualitatively (inductive content analysis) and quantitatively. Our findings show that during the three months of long-distance learning, students received learning support from teachers (about 85%), school counselors (7%), parents (40%), and their peers (about 90%). Regarding the content of the support, qualitative analysis of the data indicated that teachers provided learning materials, homework, working materials and audio lectures. Despite the fact that students reported to a lesser extent that they received support from school counselors, the content they received from them was diverse including topics such as learning strategies, organization of free time, how to behave in an emergency situation, mental health care advice, and service information on distance learning and Covid-19 virus. Parents provided support through helping with the learning schedule organization, reduction of household work, trying to motivate students, and increasing their interest in studying. Finally, during the first weeks, students received the most support from their peers regarding the use of digital technologies and the technical aspects of online classes. The results of this study indicate that even in emergency situations that demand reorganization of teaching and learning processes, students recognize the activities of teachers and their peers as significant support in the learning process. These findings will be discussed within the framework of sociocultural theory and role of the asymmetric and symmetric interaction in the learning processKnjiga rezimea: XXVIII naučni skup Empirijska istraživanja u psihologiji 31.mart–3. april 2022., Filozofski fakultet, Univerzitet u Beograd

Iskustva roditelja o učenju i nastavi na daljinu

Usled pandemije bolesti kovid 19 i uvedenog vanrednog stanja, u Republici Srbiji 16. marta započinje realizacija nastave i učenja na daljinu na svim nivoima obrazovanja. U prvom talasu pandemije, u periodu od martа do juna 2020. godine u okviru projekta Učenje na daljinu u vreme kovid 19 krize (Institut za pedagoška istraživanja, Beograd), ispitano je i 768 roditelja učenika osnovnih i srednjih škola (89% majke, 47% visoko obrazovanih roditelja, 90% zaposleni). Cilj istraživanja bio je usmeren na opis roditeljskih iskustava i njihovih doživljaja nastave na daljinu. Roditelji su popunjavali elektronski upitnik koji je sadržao set pitanja zatvorenog i otvorenog tipa. Istraživačka pitanja bila su usmerena na iskustva roditelje pri: a) organizaciji izvođenja učenja na daljinu; b) dinamiku samog procesa učenja; c) odnos roditelja prema učenju i nastavi na daljinu. Rezultati istraživanja ukazuju na to da su roditelji iz ovog uzorka bili veoma angažovani u organizaciji izvođenja nastave na daljinu. Oni su imali ulogu posrednika u komunikaciji između škole i učenika (95%) ali i značajnu ulogu u obezbeđivanju tehničkih uslove za praćenje nastave (90%). Kada se analiziraju odgovori, koji se odnose na opis dinamike i samog procesa učenja, zaključujemo da su roditelji imali monitoring poziciju. Većina roditelja bila je zadužena za uspostavljanje svakodnevne rutine učenja (80%), vodili su računa o satima koje njihova deca provode na nastavi ili radeći domaće zadatke (60%). Roditelji su izveštavali o dinamičnim i raznovrsnim osećanjima sa kojima su se suočavali u tom periodu. Dve trećine roditelja bilo je zabrinuto jer su smatrali da se njihovo dete oseća isrpljeno i umorno zbog ovakog načina organizacije nastave. Pandemija je preklopila, i prostorno i vremenski, dva aspekta života, privatni i poslovni, što je za veliki broj roditelja bio razlog frustracije i osećaja uznemirenosti. Nalazi istraživanja, iako realizovanog na prigodnom uzorku, donose nam važnu sliku porodične dinamike i uloge roditelja u procesu učenja u vanrednim oklonostima kakva je pandemija.Knjiga rezimea: 70. kongres psihologa Srbije 25-28. maj 2022., organizator Društvo psihologa Srbij

Scaffolding the learning during the first wave of the COVID-19 pandemic - secondary school students’ perspective

Пандемија изазвана вирусом COVID-19 била је природни експеримент за преиспитивање различитих теорија, друштвених феномена и појавa у новом контексту. У овом раду нас интересује да ли се у новонасталим околностима већа подршка за учење реализовала у асиметричним или симетричним интеракцијама. Конкретно, фокусирали смо се на главне актере подршке при учењу од куће код средошколаца и испитивали њихову перцепцију у различитим временским периодима првог таласа пандемије. Поред тога, циљ овог рада укључивао је опис садржаја подршке коју су ученици добијали од различитих образовних актера. У експлоративном истраживању лонгитудиналног типа пратили смо 160 средњошколаца у периоду од 12 недеља обуставе редовне наставе у школама. Кроз три испитивања у различитим временским интервалима наставе на даљину утврђено је да су из перспективе ученика главни актери подршке учењу били професори и вршњаци. Не тако малу подршку учењу пружили су и родитељи, посебно у периоду најдуже забране кретања током пандемије. С друге стране, средњошколци су слабо препознали стручне сараднике као образовне актере који су им пружали подршку учењу. Садржај подршке који је долазио од наведених актера односио се на когнитивне, мотивационе, емоционалне и организационе аспекте учења.The COVID-19 pandemic was a natural experiment that allowed for the reexamination of various theories and social phenomena in a novel context. This study aimed to determine whether under these novel circumstances, greater support was provided in asymmetric or symmetric interactions. More specifically, we focused on the main actors in the provision of remote learning support to secondary school students and we examined students’ perceptions in different time periods during the first wave of the pandemic. Another aim was to describe the content of the support provided to students by various actors in education. This longitudinal exploratory research followed 160 secondary school students over the course of 12 weeks during which regular classes were not held at schools. Three research cycles conducted during different remote learning periods revealed that students perceived teachers and peers as the main actors in the provision of learning support. Parental learning support was not negligible, especially during the longest movement ban during the pandemic. Conversely, students seldom recognized school counselors as educational actors providing learning support. The content of the support provided by the abovementioned actors related to the cognitive, motivational, emotional, and organizational aspects of learning

“We must do what the leader says” – Children’s understanding of the rules of cooperation

How do ten-year-olds conceive cooperation? What meanings do they assign to the rules of cooperation? Do children interpret the rules of cooperation the same way as adults? Why do ten-year-olds consider it natural for every group to have a leader? This paper offers possible answers to these questions based on the analysis of spontaneous dialogue between children on the topics of cooperation and the rules of cooperation.Proceedings of the XXVI scientific conferenc

Razvoj čitalačke kompetencije kroz posredovanu vršnjačku interakciju i individualnu aktivnost

The central theme in which this study is positioned is the role of others in the cognitive competencies development. For several decades, the research of this area has been providing us with a substantial corpus of evidence about the importance of social interaction for cognitive development. However, present knowledge of this field has not given us a lot of evidence about the power of mediated and enhanced children’s activity depending on whether it is performed individually or with another person. The key research question of the following paper refers to comparing the roles of mediated individual work and mediated cooperation in the development of new abilities or qualitatively new patterns of thought. The influence of investigated factors has been examined in the case of development of an important life competency - reading competency. Available empirical findings of a small number or studies performed in Serbia reveal alarming evidence about competencies in this domain, which was all the more reason for selecting this competency. Thus, the imposing question was what to kind of incentives we should expose children in order for them to adequately understand the materials they are reading. The research has been conducted in three phases, based on experimental designs with repeated measures. In the pre-test phase, children’s initial achievements on the reading competencies’ tasks have been identified. Afterwards, in the experimental phase, factors type of interaction and type of support children receive have been varied in different groups. Finally, after two weeks, in a post-test phase, children’s achievement has been re-tested. The sample comprised 329 ten-year-olds from three different schools in Serbia. The obtained data has been analyzed quantitatively and qualitatively. In other words, apart from quantitative data on children’s achievement in different phases of testing, the analysis also included the data obtained through video recording of all interactions which emerged as a product of the experiment. Results of quantitative analysis showed that children’s achievement on post-test depends both on training they received and type of interaction they participated in since three-way interaction of the examined factors has been found. The main effects of type of interaction and training children received have not been identified; therefore we cannot state that re-test achievement depends solely on whether children work individually or in pairs or whether they receive a training that mediates tasks solving. Additionally, we learned that differences in the quality of children’s cooperation and in the usage of reading strategies do not predict difference between pre- and post-test achievement. All of these findings suggest the presence of strong individual and intergroup differences between children. Hence, we performed qualitative analysis which has revealed some of the phenomena that influenced children’s achievement. Namely, children who were active during task solving, who entered dedicated and motivated into the experimental process, progressed more in the re-test than the children who were passive no matter which group they were in. Moreover, it was noticed that children who were in groups with friendly atmosphere as well as those who gave arguments their opinion showed better achievement in reading when tested after two weeks. However, additional quantitative analysis did not confirm significance of these factors’ effects for re-test achievement. The impact of this research is reflected in the findings which describe specific situations in which children, with the assistance of symmetrical peer or adult scaffolding, can make progress on the test measuring reading competency. In other words, we have demonstrated that although mediated peer cooperation and individual work have their potentials, they are not crucial factors per se for achieving better results. Additionally, we would like to emphasize the importance of the meaning children attribute to all interactions they participate in and that this is the factor that has crucial role in their latter attitude towards solving same type tasks.Centralna tema u koju je smeštena ova istraživačka studija je uloga drugih u razvoju kognitivnih kompetencija. Već nekoliko decenija istraživanja ove oblasti obezbeđuju nam znatan korpus podataka o važnosti socijalne interakcije u kognitivnom razvoju. Međutim, dosadašnja saznanja iz ove oblasti nisu nam dala puno podataka o snazi posredovane i osnažene aktivnosti dece u zavisnosti od toga da li istu aktivnost izvršavaju samostalno ili sa još nekom osobom. Ključno istraživačko pitanje u radu koji sledi odnosi se na upoređivanje uloga koju posredovani samostalni rad i posredovana saradnja imaju u u razvoju novih sposobnosti ili kvalitativno novih obrazaca mišljenja. Uticaj ispitivanih faktora proveren je na primeru razvoja jedne važne životne kompetencije - čitalačka kompetencija. Dostupni empirijski nalazi malog broja istraživanja u Srbiji pokazuju zabrinjavajuće podatke o kompetencijama u ovom domenu, što je bio razlog više za izbor ove kompetencije. Pitanje koje se stoga nama nametnulo je kakvoj vrsti podsticaja treba da izložimo decu kako bi adekvatno razumela materijale koje čitaju. Istraživanje je izvedeno iz tri dela, po uzoru na eksperimentalne nacrte sa ponovljenim merenjima. U pretestu su određena početna postignuća dece na zadacima čitalačke kompetencije.Zatim su u eksperimentalnojfaziu različitim grupama varirani faktori tipa interakcije i tipa podrške koju deca dobijaju.Konačno, nakon dve nedelje, u posttest faziponovo su proveravanapostignućadece. Uzorak je činilo 329 desetogodišnjaka iz tri različite škole u Srbiji. Istraživanjem su prikupljeni podaci koji su analizirani na kvanitativan i kvalitativan način. Drugim rečima, pored kvanitativnih podataka o postignućima dece u različitim momentima testiranja u analizu su uključeni i podaci dobijeni video-snimanjem svih interakcija koje su nastale kao produkt dizajniranog eksperimenta. Rezultati kvanitativne analize pokazali su da postignuće dece na retestu zavisi i od obuke koju dete prolazi i od tipa interakcijeu kome dete učestvuje jer je dobijena trostruka interakcija ispitanih faktora. Glavni efekti tipa interakcije i efekat obuke koju su deca prošla nisu dobijeni tako da ne možemo govoriti o zavisnosti postignuća na retestu samo na osnovu toga da li deca rade samostalno ili u paru ili prolaze neku od obuka koje posreduju rešavanje zadataka. Dodatno, saznali smo da procenjene razlike u kvalitetu saradnje među decom i razlike u korišćenju strategija čitanja ne predviđaju razliku u postignuću dece koja se javlja u pretestu i retestu. Svi ovi podaci ukazali su nam na jake individualne razlike ali i intergrupne razlike među decom. Zbog toga smo sproveli kvalitativnu analizu koja nam je otkrila neke od fenomena koji su uticali na postignuće dece.Deca koja su bila aktivna prilikom rešavanja zadataka, koja su posvećeno i motivisano ušla u proces koji je bio predviđen eksperimentalnim nacrtom, više su napredovala u retestu od dece koja su bila pasivna bez obzira na to iz koje su grupe. Pored toga, primećeno je su deca koja su imala prijateljsku atmosferu u grupi kao iona koja deca koja su argumentovala svoje mišljenje pokazivala bolja postignuća iz čitanja kada su testirana nakon dve nedelje. Međutim, dodatne kvanitativne analize nisu potvrdile značajnost ovih faktora na postignuće ispitanika u retestu. Značaj ovog istraživanja ogleda se u dobijenim nalazima koji su opisali specifične situacije u kojima su deca uz podršku simetričnog vršnjaka ili uz potporu odraslog mogu da napreduju na testovima koji mere čitalačku kompetenciju. Drugim rečima, pokazali smo da i posredovani vršnjački i individualni rad ima svoje potencijale, ali da to nisu presudni faktori sami po sebi za postizanje boljih rezultata. Dodatno, istakli bismo važnost značenja koju dete pridaje svim interakcijama u kojima učestvuje i da je ono igra važnu ulogu u njegovom kasnijem stavu prema rašavanju zadataka istog tipa

Teachers' perceptions of factors impeding school improvement in Serbia

In the last ten years the education system in Serbia has undergone a series of innovations which have encountered various obstacles. Teachers, as the key actors in the implementation of innovations, have implicit perceptions which may impact on the success of any school improvement. Therefore this study employed a mixed methods research strategy to investigate what teachers see as the obstacles to school improvement. A qualitative study implied four focus groups with teachers, while quantitative data was gathered through a questionnaire completed by 1,441 teachers from 40 primary schools from different regions around Serbia. Factor analysis confirmed that the potential obstacles could be grouped into six factors (Teachers' incompetence, Material and organizational barriers, Lack of systemic support, Student related barriers, Lack of communication within the school, Lack of communication between schools and stakeholders). Teachers see the biggest obstacles to school improvement in student related and material and organizational barriers. Teachers do not see themselves as the most significant source of problems in improving the work of schools, but transfer responsibility onto more general issues and external agents

Uloga asimetrične interakcije u proceni neverbalnih sposobnosti dece iz Svratišta

The aim of this article is to show how a differently organized testing procedure can lead to a better understanding of intellectual capacity in children who live or work in the streets. The study presented in it tried to answer the following questions: 1) Does the achievement of children from the Drop-in center improve significantly on a nonverbal intelligence test when solved together with the experimenter? 2) Which type of scaffolding is most effective for children's task solving - affective-motivational, visual cognitive or verbal cognitive? 3) Which features of the asymmetric interactions enable children to find a solution to the tasks that they previously failed to solve? The sample consisted of 30 children from the Belgrade Drop-in center. Initially, the Kohs block design test was administered independently to children, and if they failed to solve it, the experimenter would provide scaffolding gradually, as listed above. The results showed that the children's achievement was very low when doing the test independently, but improved significantly when solving the tasks in interaction. According to cluster analysis four groups of children were identified which served as basis for the qualitative analysis. The conversational analysis between the children and the experimenter showed what proved to be the most significant difference between the groups, which is the function of affective-motivational help with task solving. It also demonstrated that the affective-motivational aid was a part of every successful interaction, but usually needed to be combined with its cognitive variants. As these results suggest, the standardized testing procedures need to be adapted so as to make sure that the children understand the demands of the tasks and that they are motivated and supported to reach the goal of the interaction. Only then can we obtain more valid information about the cognitive capacities of the children from the Drop-in center.Kognitivna procena dece iz marginalizovanih sredina često je otežana zbog kulturoloških razlika koje se javljaju između normiranog i ispitivanog uzorka, zatim zbog prepreka koje nosi nizak socioekonomski status ispitivane dece, njihova edukativna depriviranost, ali i jezičkih barijera koje se javljaju prilikom testiranja. Upravo radi potrebe da se poveća informativnost kognitivnih procena i kod dece iz marginalizovanih sredina, razvilo se dinamičko procenjivanje, koje podrazumeva dobijanje informacija o aktuelnom, ali i o potencijalnom postignuću deteta. U ovom istraživanju želeli smo da bolje razumemo intelektualne kapacitete i specifičnosti korisnika beogradskog Svratišta za decu koja žive ili rade na ulici. Konkretno, cilj istraživanja bio je usmeren ka traženju odgovora na sledeća pitanja: 1) Da li se postignuće dece iz Svratišta na neverbalnom testu inteligencije značajno povećava kada ga rešavaju u asimetričnoj interakciji sa ispitivačem; 2) Koja vrsta pomoći je najčešće bila potrebna deci da urade zadatke koje nisu mogli samostalno - afektivno-motivaciona pomoć, vizuelna ili verbalna varijanta kognitivne pomoći; 3) Na koji način su deca u okviru datih pomoći došla do rešenja za koja prethodno nisu imala neophodne kognitivne strukture ili nisu uspela da ih upotrebe da bi došla do rešenja? U istraživanju je učestvovalo tridesetoro dece, korisnika Svratišta za decu koji žive u neformalnim naseljima, potiču iz mnogočlanih, ekstremno siromašnih porodica i izjašnjavaju se kao pripadnici romske zajednice. Najveći broj njih odlikuje vaspitno-edukativna depriviranost. Neverbalne kognitivne sposobnosti dece merene su testom Kosove kocke - suptestom u REVISK testu. Zadatak svakog deteta bio je da prvo pokuša samostalno da sklopi kocke i tek u slučaju neuspeha ispitivač je pružao prvo afektivno-motivacionu pomoć - sugerisao je detetu da razmisli ponovo i hrabrio ga time da on veruje da dete sigurno može da reši taj zadatak. Ukoliko uz ovaj nivo pomoći dete ne bi uspelo da reši zadatak, ispitivač je prelazio na prvi korak kognitivnog nivoa pomoći (vizuelna kognitivna pomoć), u kom se detetu davao model sa iscrtanim granicama kocaka. Ako ni uz ovaj nivo pomoći dete ne bi uspelo da reši zadatak, ispitivač je prelazio na drugi korak kognitivnog nivoa pomoći, koji je obuhvatao verbalno predstavljanje strategije koja je prethodno vizuelno sugerisana. Nakon ovog nivoa pomoći ispitivač je prelazio na sledeći zadatak koji dete nije uspešno rešilo u samostalnom pokušaju. Sva ispitivanja su snimana video-kamerom, uz prethodno odobrenje svakog deteta i saglasnost roditelja. Dobijeni rezultati pokazuju da su u okviru samostalnog rešavanja deca postizala značajno niže skorove u odnosu na norme koje su nastale na osnovu standardizacije instrumenta u opštoj populaciji. Ovaj nalaz je očekivan, s obzirom na to da su postignuća dece procenjivana na osnovu normativne grupe koja nije referentna za ispitivanu populaciju. Međutim, ispitivana deca su u asimetričnoj interakciji pokazala značajno napredovanje. Na osnovu dobijenih kvantitativnih podataka nismo bili u mogućnosti da izdvojimo jednu pomoć koja je najviše doprinela napretku, ali nam je u tome pomogla kvalitativna analiza interakcija ispitivača i dece. Kao polazna osnova za kvalitativnu analizu poslužila nam je klaster analiza, kojom su izdvojene četiri grupe dece. Ova analiza je pokazala da je afektivno-motivaciona pomoć bila sastavni deo svake uspešne interakcije, s tim što su se klasteri razlikovali prema tome koju je funkciju imala afektivno-motivaciona pomoć pri rešavanju testa u asimetričnoj interakciji. Dobijeni rezultati sugerišu da je za dobijanje tačnije informacije o kognitivnim kapacitetima dece Svratišta neophodno napustiti okvire standardne testovne procedure kako bi im bila obezbeđena mogućnost za bolje razumevanje zahteva koji su pred njima, kao i motivacija i podrška neophodni za postizanje cilja interakcije

Vision of Personal Future as a Tool for Supporting Adolescents' Transition to Adulthood

This article reports on the Vision of personal future scale (vpf), an instrument aimed to assess cognitive clearness, conviction in realization, and the self-directedness of adolescents’ envisioning of their personal future. The 13-item scale was applied on 1,969 Serbian adolescents with the aim of exploring general aspects of their anticipations of their personal future. Results show that adolescents highlight the motivational and guiding potential of their own vision of the future. Two factor structures were extracted (namedmotivational optimistic and cognitive fearful), but each factor was emphasized differently by adolescents. The usefulness of the scale was discussed in the context of youth work and the creation of specific programs aimed to support youth development

Empirical research : methodological and statistical bases

Đorđe M. Kadijević (2012) : Empirijska istraživanja: metodološke i statističke osnove. Beograd: Zavod za udžbenik