Cambrian phytoplankton of the Brunovistulicum : taxonomy and biostratigraphy

W pracy przedstawiono wyniki szczegółowych badań palinologicznych wykonanych dla utworów kambryjskich rozpoznanych na obszarze Brunovistulicum, regionalnej jednostki tektonicznej położonej na południu Polski i w północno-wschodnich Czechach. Materiał do badań stanowiły próbki skał z 22 otworów wiertniczych zlokalizowanych w obszarze bloku górnośląskiego oraz z 3 wierceń wykonanych na Morawach (blok Brna). W wierceniach tych pod utworami jury, dewonu dolnego lub środkowego nawiercono zróżnicowane litologicznie kompleksy skał klastycznych, które poza jednym profilem - Goczałkowce IG 1 - pozbawione są przewodnich mikroskamieniałości, a ich kambryjski wiek został ustalony na podstawie badań palinologicznych. Uzyskany w trakcie badań bogaty i w większości dobrze zachowany materiał mikroflorystyczny umożliwił przeprowadzenie rewizji wielu taksonów akritarch, w tym wykreowania 5 nowych rodzajów oraz wyróżnienia 19 nowych gatunków i 11 nowych kombinacji gatunkowych. Nowe i rewidowane taksony to głównie gatunki występujące w utworach oddziału 2 i formy charakterystyczne dla oddziału 3 systemu kambryjskiego. Do najważniejszych należą następujące nowe przewodnie rodzaje: Ichnosphaera, Lechistania, Eklundia, Parmasphaeridium i Turrisphaeridium. Przeprowadzone analizy taksonomiczne zespołów akritarch udokumentowanych w utworach kambru Brunovistulicum pozwoliły na wyznaczenie w tym obszarze 9 regionalnych poziomów mikroflorystycznych - BAMA I do BAMA IX, które datują trzy kolejne oddziały kambru: terenew, oddział 2i3. Poziomy BAMA I Pulvinosphaeridium antiquum-Pseudotasmanites i BAMA II Asteridium tornatum-Comasphaeridium velvetum rozpoznano w najstarszych utworach kambru Brunovistulicum, gdzie zostały skorelowane z poziomem Platysolenites. Zespoły akritarch charakterystyczne dla poziomu BAMA I stwierdzono w utworach formacji z Borzęty udokumentowanych we wschodniej brzeżnej części bloku górnośląskiego. Kolejna asocjacja BAMA II datuje wiek kompleksu skalnego wyróżnionego w obszarze bloku górnośląskiego jako ogniwo piaskowców skolitusowych z Mogilan formacji z Goczałkowic. Zespoły akritarch charakterystyczne dla poziomów BAMA III-VI: Ichnosphaeraflexuosa-Comasphaeridium molliculum, Skiagia-Eklundia campanula, Skiagia-Eklundia varia i Volkovia dentifera-Liepaina plana, które korelowane są z poziomami Schmidtiellus, Holmia i Protolenus udokumentowano w osadach formacji z Goczałkowic, rozpoznanych w obszarach bloku górnośląskiego i bloku Brna. Utwory odddziału 3 kambru w analizowanym obszarze dokumentują trzy poziomy akritarchowe BAMA VII-IX, stwierdzone w osadach formacji z Sosnowca, udostępnionych otworem wiertniczym Sosnowiec IG 1 na bloku górnośląskim. Poziom BAMA VII Ammonidium bellulum-Ammonidium notatum należy wiązać z poziomem Acadoparadoxides oelandicus, natomiast dwa pozostałe poziomy BAMA VIII Turrisphaeridium semireticulatum i BAMA IX Adara alea-Multiplicisphaeridium llynense z poziomem Paradoxidesparadoxissimus. Z przeprowadzonych badań wynika, że najstarsze osady kambryjskie - terenewu - zawierające zespoły BAMA I tworzyły się tylko w części wschodniej bloku górnośląskiego. Osady młodsze, terenewu i oddziału 2 z zespołami BAMA II-VI rozwijały się na znacznie większym obszarze bloku górnośląskiego i bloku Brna. Osady oddziału 3 z zespołami BAMA VII-IX tworzyły się w północnej części bloku górnośląskiego. Obecność osadów furongu w analizowanym obszarze jest wielce prawdopodobna, mogą one występować w północnej części bloku, tym bardziej, że zostały tam już udokumentowane utwory ordowiku. Wiarygodne i prawidłowe odtworzenie rozwoju sedymentacji osadów dolnopaleozoicznych na obszarze Brunovistulicum pozostaje zagadnieniem otwartym, które można rozwiązać jedynie za pomocą nowych otworów wiertniczych pozwalających na poznanie pełniejszych profili tych utworów

The Terreneuvian and Late Ediacaran organic microfossils from the Kraków area

W artykule przedstawiono charakterystykę najstarszych zespołow mikroskamieniałości organicznych, udokumentowanych w dwóch nowych otworach wiertniczych (Trojanowice 2 i Cianowice 2) zlokalizowanych po przeciwnych stronach strefy uskokowej Krakow–Lubliniec oddzielającej blok gornośląski i małopolski. Wiercenia te są oddalone od siebie o około 6 km. Przeprowadzone badania palinologiczne pozwoliły na oznaczenie wieku utworów klastycznych nawierconych pod utworami dewonu dolnego w otworze wiertniczym Trojanowice 2 i pod utworami jury dolnej w otworze Cianowice 2. Najstarsze asocjacje mikroskamieniałości organicznych, korelowane z poźnoediakarskimi utworami fliszowymi bloku małopolskiego, udokumentowano w ponad 330-metrowym odcinku profilu Cianowice 2. W najniższej, 44,5-metrowej części profilu Trojanowice 2 występują zespoły mikroskamieniałości organicznych podobne do opisanych z utworów najstarszego kambru, reprezentujących formację z Borzęty, w krawędziowej wschodniej cześci bloku górnośląskiego. W skład udokumentowanych asocjacji mikroskamieniałości organicznych wchodzą najstarsi przedstawiciele świata bakterii, glonów, grzybów, a także zwierząt.The paper presents the characteristics of the oldest groups of organic microfossils found in two new boreholes (Trojanowice 2 and Cianowice 2) located on the opposite sides of the Krakow–Lubliniec fault zone separating the Upper Silesian and Małopolska blocks. Detailed palynological research allowed determining the age of clastic sediments drilled under the Jurassic and Devonian. Two characteristic microfossil assemblages have been documented: the Late Ediacaran assemblage dating the age of the Małopolska Block basement, and the Terreneuvian assemblage, known from the oldest Cambrian sediments of the Upper Silesian Block. The se associations of organic microfossils include the oldest representatives of bacteria, algae, fungi and animals

Palynology of the Lower Cambrian in the Upper Silesian Block, Kraków region

Artykuł stanowi przegląd przeprowadzonych dotychczas badań palinologicznych utworów kambru bloku górnośląskiego, rozpoznanych otworami wiertniczymi w regionie krakowskim, którego zasięg terytorialny został zdefiniowany w ramach projektu badawczego MNiSW NN 525 051033 „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego – model budowy geologicznej – jego aspekt utylitarny”. Na obszarze tym, w 13 wierceniach udokumentowano zróżnicowane zespoły mikroskamieniałości charakterystyczne dla utworów dolnokambryjskich formacji z Borzety i formacji z Goczałkowic wyróżnionych na bloku górnośląskim. Najstarsze dolnokambryjskie zespoły mikroskamieniałości, typowe dla formacji z Borzety, wystepują w analizowanym obszarze w 10 profilach wiertniczych. Charakteryzują się one stosunkowo słabym zróżnicowaniem morfologicznym. Dużą różnorodnoocią form oraz wyraźną zmiennością odznaczają się natomiast zespoły mikroskamieniałości w formacji z Goczałkowic, co pozwala na wyznaczenie zespołów typowych dla wyróżnianych w jej profilu ogniw – piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa i mułowców z trylobitami z Pszczyny, w trzech otworach wiertniczych. Asocjacje mikroflory udokumentowane w osadach ogniwa piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa charakteryzują sie dominacją delikatnie urzeźbionych akritach, z nowym przewodnim dla tego ogniwa rodzajem Ichnosphaera. Zespoły akritach ogniwa mułowców z trylobitami z Pszczyny odznaczają sie pojawieniem taksonów o zróżnicowanej morfologii i dominacją dolnokambryjskiego rodzaju Skiagia.The paper reviews the palynological studies carried out to date on Cambrian deposits of the Upper Silesian Block explored by boreholes drilled in the Kraków region. Differentiated assemblages of organic microfossils characteristic of the lower Cambrian deposits of the Borzęta and Goczałkowice formations from the Upper Silesian Block were documented in 13 boreholes. The oldest Lower Cambrian microfossil assemblages, which are typical of the Borzęta Formation, occur in the Kraków region in 10 boreholes, but their morphological differentiation is rather poor. On the other hand, the assemblages from the Goczałkowice Formation are characterized by a significant diver-sity and variability of forms. Thus, in three boreholes, it helped to find assemblages which were typical of particular members distinguished in the formation, namely: the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member and the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member. Microflora associations, documented in the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member, are characterized by finely ornamented acritarchs with Ichnosphaera – a new index genus. The acritarcha assemblages of the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member are characterized by the presence of morphologically differentiated specimens and predominance of the Lower Cambrian Skiagia species

Organic microfossil assemblages from the late Ediacaran rocks of the Małopolska Block, southeastern Poland

The results of palynological investigations of the oldest siliciclastic strata recognized in the Małopolska Block, situated in southeastern Poland, within the Trans-European Suture Zone (TESZ), are summarized in this paper. Siliciclastic flysch-type rocks without macrofossils have been encountered in over 1000 boreholes within the Małopolska Block, below Paleozoic, Mesozoic, and Cenozoic deposits of various ages (from Ordovician up Miocene). The lithostratigraphy of the pre-Ordovician basement in the Małopolska Block is not fully known. Thin tuffs or tuffites layers have been found in many sections of these rocks. In some of the boreholes (e.g., Książ Wielki IG 1), a late Ediacaran age has been determined for a tuffite interlayer of the rocks underlying Ordovician strata, by U-Pb dating of zircons recovered from that tuffite, that indicated 549 š3 Ma. This article describes the palynology of samples from twelve selected profiles which contained recognizable organic microfossils, in various states of preservation. The associations recovered are dominated by small spherical forms, without any ornamentation, belonging to the Leiosphaeridia, and by fossil cyanobacteria represented by straight or coiled thread-like fragmentary specimens. Similar organic microfossil associations, with poorly differentiated species and genera, are known from many late Ediacaran occurrences

Cambrian organic microfossils at the border area of the East- and West-European platforms (SE Poland and western Ukraine)

This paper contains palynological and stratigraphical characteristics of the selected Cambrian sections encountered in the basement of the north-eastern part of the Carpathian Foredeep and the Outer Carpathian margin in south-eastern Poland and western Ukraine, as well as verification of the stratigraphical position of rocks recognised so far in several sections in western Ukraine. The acritarch assemblages of the Cambrian System Series 2 are dominated by species of the characteristic early Cambrian genus Skiagia. The Cambrian Series 3 beds are documented by the assemblages with numerous specimens of the Adara alea, Cristallinium cambriense, Heliosphaeridium notatum, Eliasum llaniscum, Multiplicisphaeridium martae, and Comasphaeridium longispinosum. Furongian sediments are evidenced by strongly taxonomically diversified assemblages with large quantities of acritarchs, containing genera Timofeevia, Vulcanisphaera, Ninadiacrodium, Pirea, Leiofusa, Lusatia, or Polygonium, as well as taxa characterized by diacrodial symmetry. These assemblages are dominated by such genera, as: Dasydiacrodium or Acanthodiacrodium, and also by specimens with large polar opening of the central body, belonging to acritarchs of the “galeate” group. Within the studied Cambrian sediments, nine acritarch assemblages of differing composition were distinguished. These assemblages were correlated with faunistic zones. Ages younger than Palaeozoic, identified in some of the analysed Ukrainian sections, were determined basing on very well preserved assemblages of spores and pollen

Precambrian and Lower Paleozoic of the Brunovistulicum (eastern part of the Upper Silesian Block, southern Poland) : the state of the art

The Precambrian basement and Lower Paleozoic (Cambrian–Ordovician) sedimentary cover in the eastern part of the Upper Silesian Block (Brunovistulicum), known only in boreholes, is presented, and their palaeogeographic, facies and palaeotectonic development is discussed. The former is characterized by a heterogeneous structure that consists of Archean-Lower Proterozoic and Neoproterozoic rocks of different lithologies and origins, and the latter is almost exclusively represented by marine, transitional and terrestrial siliciclastic rocks. In contrast to the neighbouring region of the western part of the Małopolska Block, the siliciclastic sedimentation took place during the Early and Middle Cambrian in this area, however, the Ordovician deposits were encountered in several boreholes and no Silurian rocks have been reported in the northern part of this region. The authors present the most probable model of sedimentation, tectonics and origin of the geological structure of the Lower Paleozoic sedimentary cover in the Upper Silesian Block, define research problems, and justify the need for new drillings. Based on the geological and structural analysis of the depth to the top surface of the Lower Paleozoic, they define the optimal location for three 1500 m deep boreholes to solve the basic research problems