Bismil Turkmen dialect

Diyarbakır ili Bismil ilçesinde merkezde Dumlupınar mahallesi ve Türkmenhacı, Bakacak (Seyit Hasan) ve Ulutürk (Türk Darlı) köylerinde kümelenen Türkmenlerin sahip oldukları ağız özellikleri, genel anlamda Türkiye Türkçesi ağızları ve özelde Doğu grubu ağızları için büyük önem arz etmektedir. Bismil Türkmen Ağzı, bağlı bulunduğu Doğu grubu ağızlarından ve bir alt grup olarak Diyarbakır ağzından ayrılarak Azerbaycan ve Irak Türkmen ağızları ile birleşen birçok fonetik ve morfolojik özellik göstermektedir. Leksik olarak da Bismil Türkmen Ağzı, özellikle Irak Türkmen ağızları ile çok büyük bir ortaklığa sahiptir. Bu birlikteliklerin ve farklılıkların ortaya konması hem Doğu grubu ağızlarının kendi içerisinde sınıflandırılmasına, hem de Doğu Oğuz grubu ağızlarının güney kanadının aydınlatılmasına ve kendi aralarındaki ilişkilerinin tespit edilmesine katkıda bulunacaktır. Türkmen kimliğinin temel alınması durumunda, Bismil Türkmen Ağzı, Şanlıurfa-Musul-Kerkük hattı ağızları ve bu hatta bazı Azerbaycan ağızlarının dahil olması ile oluşacak daire, etnik temelde gelişecek bir ağız grubu olarak bazı iskân problemlerinin çözümünde ipucu görevi görebilir. Bismil Türkmen Ağzının gösterdiği birtakım önemli dilsel farklılıklar nedeniyle, Diyarbakır ağzının kendi içerisinde farklı ağız katmanlarına ayrılabileceği sonucu da ortaya çıkmaktadır.Dialect of Bismil Turkmens lives in Bismil which is one of the county of Diyarbakir and Turkmenhacı, Bakacak (Seyit Hasan) and Uluturk (Turk Darli) villages and Dumlupinar street in the centre, is very important for Turkey Turkish dialects in general and east group of them in special. Dialect of Bismil Turkmens has many phonetical and morphological features differ from east group of Turkey Turkish dialects and Diyarbakir dialect and connect with Azerbaijani and Iraq Turkmen dialects. Dialect of Bismil Turkmens has common lexical items with Iraq Turkmen dialects. Determining these differences and similarities will be useful to classify east group of Turkey Turkish dialects and lighten features of dialects of east Oghuz group and relationship between them. Considering Turkmen identity as prototipe, dialects of Bismil, Sanliurfa-Musul-Kerkuk line, and also some Azerbaijani dialects can consist as a dialect group which will develop in ethnic base can be a hint to solve location problems. Differing dialect of Bismil Turkmens with some important gramatical features requires classifying Diyarbakir dialect

İlk Türkçe İslami Terminolojide Kadim Türk Dininden İzler: azuk Örneği

Türklerin bilinen eneski dini; araştırmacıların Tengricilik, Gök-Tanrıcılık, Şamanizm gibi farklıadlarla andıkları ve niteledikleri inanç sistemidir. Moğolistan’dan Avrupaiçlerine uzanan çok geniş bir sahada yayılım gösteren Türk topluluklarıtabiatıyla çok farklı insan topluluklarıyla temas etmiş, onlardan etkilenmişyahut onları etkilemiştir. Bu temasın çokça din değiştirmek gibi tabiî birsonucu olmuştur. Fakat Türkler, hem dinî olarak yazılı kurallarının bulunmamasıhem de karşılaştıkları kültürlerle çok çabuk kaynaşabilme hususiyetlerindenolacak, kadim inanç sistemlerini misyonerlik tarzı faaliyetlerle diğertopluluklara benimsetme yoluna gitmemişlerdir. Bunun yerine, kadim inançsistemlerini, benimsedikleri dinlere adapte etme yolunu seçtiklerisöylenebilir. En azından İslam dininin benimsenmesi ve yorumlanması bakımındangerek bugünkü Türk topluluklarının günümüze taşınan inanışları gerekse İslamidönem Türk yazılı kaynakları incelendiğinde bu adaptasyonu gösteren folklorikve dilsel verileri bulmak mümkündür.Eski Türklerde budünyadan öte dünyaya göç, toplam üç aşamalı bir “süreç” sonundatamamlanmaktadır: fizikî ölüm ve defin vaktine dek bekletilme; defin, cenazetöreni ve ölü aşı; yolculuğun başlaması ve ruhlar âlemine kabul. Defin ve yasile ilgili inanç ve uygulamalarına bakıldığında eski Türklerin fizikî ölümdensonraki süreci tam bir yolculuk hazırlığı olarak algıladıkları görülür. İç vedış tasarımı, düzeni, hazırlanışı ve eşyalarıyla dünya hayatının bir kopyasıolarak oluşturulan kurgan adı verilen yer altı mezar odaları ise öte dünyayayolculuğun bütün gereksinimlerini karşılayacak bir hazırlanma noktasıdır. Buçalışmada söz konusu “süreç” içerisinde gerçekleştirilen uygulamalar elealınacak fakat esasen cenaze törenlerinde gerçekleşen mezar odalarında ölüyeyiyecek ve içecek sunulması hadisesi üzerinde durulacaktır. İlk Türkçe İslamiterminolojinin ortaya çıktığı Karahanlı devri eserlerinde geçen azuk kelimesi bu bağlamdadeğerlendirilecektir.&nbsp; Azuk kavramının eski Türklerdeki ölününruhlar âlemine yolculuğunda kendisine sunulan kanlı kurban ve saçıların birtemsili olarak ilk Türkçe İslami terminolojide nasıl “sevap” kavramınıkarşılayacak şekilde kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.Anahtar kelimeler: Tengricilik, Şamanizm,Türkçe İslami terminoloji, azukEarliest religion ofTurks is the belief system is called and qualified as Tengrism, Shamanism etc.by researchers. Turks who spreaded into a huge area from Mongolia to Europenaturally interacted with different societies and affected them or were affectedby them. This interaction naturally resulted in a good many religion changes.However Turks did not pursue the way to have societies adopt their earlierreligion by the activities like missionary by virtue of both character trait ofintegration with new cultures in a short time and not to have written sourcesor rules religiously. It can be said that instead of this way they choseadaption of their earlier religion to the religions they had adopted. The leastit’s possible to find linguistic and folkloric datas show that adaptation ifboth extant beliefs of modern Turks and Turkish written sources in Islamicperiod are examined in terms of adoption and&nbsp;reading of Islam. According to theperception of old Turks transition from this world to afterlife is completedafter a three-stage process: physical death, keeping the dead until burial;burial, funeral ceremony and feast for dead; beginning the travel, acceptanceto realm of souls. While examining the beliefs and rituals about burial andmourning it can be understood that old Turks perceive the process afterphysical death as an unmitigated travel preparation. Underground burialchambers named kurgan which were constructed as a copy of world life with theirinterior and exterior design, order, preparation and houseware are preparationpoints which meet all needs of afterlife travel. In this study, it is going tobe given information about the rituals and practises are done in the processmentioned above but mainly it is going to be stressed the ritual which is givenfood-drink to dead in the burial chambers. The word azuk was used in Karakhanid texts in which earlier Turkish Islamicterminology occured. It is going to be tried to explain in old Turks how theword azuk which is a representationof bloody and non-bloody sacrifices were presented for dead in order to utilizeduring the travel to realm of souls, was used in the earliest Turkish Islamicterminology the way that it meaned “sevap”/ merit.Key Words: Tengrism, Shamanism, Turkish Islamicterminology, azuk</p