Matematička anksioznost, matematičko postignuće i motivacija za učenje matematike u srednjoj školi: učinci spola

According to the results of previous research, math anxiety is an important determinant of lower math achievement among high school students. Although math anxiety affects both genders, some findings indicate that girls are more prone to its manifestation, but do not explain how the contribution of different math anxiety dimensions to the math achievement depends on the interaction of students\u27 gender and manifestations of math motivation. The aim of this research was to examine the moderation effect of gender in the relation between math anxiety and math achievement mediated by math motivation in high school students. The sample consisted of 514 high school students (45.3% male), aged 15 to 19, from Serbia. The instruments used in the research were the Math Anxiety Questionnaire and Students Motivation to Learn Mathematics Scale, while math achievement was measured as the average grade in mathematics at the end of the first term and at the end of the school year. The results of the moderated mediation analysis pointed out  negative contribution of the math anxiety to achievement in both genders, with a full mediation of Satisfaction among boys, and partial mediation of Satisfaction and Usefulness among girls. Based on the analysis of the obtained results, it can be concluded that it is necessary to apply different motivating strategies in order to overcome math anxiety, which depends on students\u27 gender.Prema rezultatima prethodnih istraživanja, matematička anksioznost je važna odrednica nižeg postignuća iz matematike među srednjoškolcima. Iako matematička anksioznost utječe na oba spola, neki nalazi govore da su djevojke sklonije njezinom pokazivanju, ali ne objašnjavaju kako doprinos različitih dimenzija anksioznosti ovisi o interakciji spola učenika i manifestacija motivacije za učenje matematike. Cilj ovoga istraživanja bio je ispitati učinak spola između matematičke anksioznosti i matematičkoga postignuća posredovanih motivacijom za učenje matematike kod srednjoškolaca. Uzorak je činilo 514 srednjoškolaca iz Srbije (45,3 % učenika), u dobi od 15 do 19 godina. Instrumenti koji su korišteni u istraživanju bili su Upitnik matematičke anksioznosti i Ljestvica motivacije za učenje matematike, dok je matematičko postignuće mjereno kao prosjek ocjena iz matematike na kraju prvog polugodišta i na kraju školske godine. Rezultati moderirane analize medijacije ukazali su na negativan doprinos matematičke anksioznosti postignuću kod oba spola, uz potpuno posredovanje zadovoljstva kod učenika i djelomičnim posredovanjem zadovoljstva i korisnosti kod učenica. Na temelju analize dobivenih rezultata može se zaključiti da je nužno primijeniti različite strategije motivacije za prevladavanje matematičke anksioznosti, što ovisi o spolu učenika

Anthropomorphic amulets from Viminacium

Tokom višedecenijskih istraživanja viminacijumskih nekropola otkriveno je pet grobova, datovanih u period III veka, koji su kao sastavni deo inventara imali ogrlice sa antropomorfnim privescima. Dva priveska su izrađena od gagata, dva od kosti (jedan, možda, od slonovače), a jedan je od ćilibara. Tri su bitne karakteristike ovih artefakata po kojima se oni svrstavaju u red apotropejskih amuleta, korišćenih za zaštitu njihovih nosilaca od zlih sila, bolesti i urokljivog oka. Pre svega, javljaju se u arheološkim kontekstima zajedno s drugim predmetima protektivnog karaktera, kao delovi ogrlica sa raznovrsnim perlama, od kojih su neke načinjene od materijala koji sami po sebi imaju magijska svojstva. U tri slučaja otkriveni su skupa sa bulama od bronze. Važni podaci dobijeni su fizičko-antropološkim analizama osteoloških ostataka individua koje su ove amulete koristile. Dve su okarakterisane kao deca, najverovatnije ispod sedam godina starosti, jedna osoba neutvrđenog pola preminula je oko 12. godine života, dok je ženski pol utvrđen za pokojnice čija je starost procenjena na 16-18, odnosno 40-50 godina. Budući da su upravo žene i deca smatrani najranjivijim delovima populacije, shodno tome pružana im je i zaštita. Nije bio zanemarljiv ni izbor sirovine za izradu amuleta. To se prvenstveno odnosi na ćilibar i gagat, kojima su pripisivana kurativna svojstva kod raznih zdravstvenih tegoba, te su oni kao takvi s vremenom stekli apotropejski karakter. Viminacijumski primerci upoređeni su sa analognim predmetima otkrivenim širom rimskog sveta, koji pokazuju izrazito široku geografsku rasprostranjenost, uz ne tako veliki broj primeraka. Takva situacija ukazuje na postojanje znanja koje je posedovala mala grupa ljudi, pripadnika istog religijskog kruga ili zajedničkog etničkog porekla, ali takođe i na mogućnost delovanja specijalizovanih profesionalaca, koji su distribuirali amulete onima kojima je zaštita bila potrebna. U radu smo pokušali da identifikujemo jedno ili više bića predstavljenih putem antropomorfnih privezaka, i to imajući u vidu tipološke karakteristike, materijale, boje i arheološke kontekste. U širem smislu, članak spada u red publikacija koje kao tematiku imaju materijalne aspekte antičke magije, što je trend koji je u akademski fokus ušao tek tokom prethodne decenije.The paper focuses on a group of five anthropomorphic pendants, deposited in graves of sub-adult and female individuals, discovered in cemeteries of ancient Viminacium (Serbia). The selection of raw materials (jet and amber), as well as other parts of the necklaces these pendants were incorporated in, suggest their apotropaic character. Various data sources have been employed in order to answer questions regarding the identification of the depicted beings, reasons for their usage by certain population groups, etc. A comparison has been made with analogous specimens from across the Roman world, which are not numerous but are prominently widespread. Three examples from Viminacium originate from recent archaeological campaigns, meaning that osteological material was available for analysis

Zaštitna arheološka iskopavanja na lokalitetu Pirivoj (Viminacijum) 2016. godine

Lokalitet Pirivoj nosi ime po lokalnom nazivu za potez istočno od viminacijumskog legijskog logora (sl. 1). Na ovom prostoru su 1997. godine vršena sondažna, a 2003-2007, 2011. i 2013. godine zaštitna arheološka iskopavanja, koja su u najvećoj meri rezultirala otkrićem istočne nekropole Viminacijuma. Istraženo je ukupno 413 grobova inhumiranih i 68 grobova kremiranih pokojnika. Najvažnija arheološka celina na nekropoli je grobna parcela, ograđena zidom od kamenih kvadera, dimenzija 20 m x 20 m. U središtu parcele otkrivena je građevina od ramskog škriljca i maltera, osnove 5 m x 5 m, u okviru koje se nalazio grob tipa bustum. Grandioznost ovog kompleksa u odnosu na druge funerarne celine otkrivene na viminacijumskim nekropolama upućuje na zaključak da se radi o sahrani istaknutog člana zajednice (Golubović et al. 2009: 55). Veći deo nekropole na Pirivoju datovan je u period 2. i 3. veka, dok se sahranjivanje u zapadnom delu groblja vršilo u kasnoantičkom periodu (Redžić 2007: 79). Nekropola je formirana uz put koji je od istočne kapije kastruma vodio ka Pinkumu (Veliko Gradište), i koji je na lokalitetu Pirivoj arheološki potvrđen na tri mesta (Danković 2015). Pored celina sepulkralnog karaktera na lokalitetu je otkrivena i jedna opekarska peć.2 Celovitije su publikovani samo rezultati istraživanja vođenih u jugozapadnom delu lokaliteta (Raičković, Milovanović 2010; Vuković 2010), dok se brojni radovi bave pojedinim grobnim celinama ili delovima njihovih grobnih inventara

I summon thee, Thôbarrabau! Magical practice in Viminacium

Период Римског царства, нарочито у источном делу медитеранског простора, карактерише обиље артефаката, слика и текстова у различитим медијима (метал, папирус, мозаици, геме), чија је улога била да заштите, излече или да доделе одређене апстрактне благодати људима који их носе или чувају у дому.1 Антички Виминацијум није био изузетак у овом погледу, па нам бројни материјални докази показују да су становници горњомезијске престонице у тренуцима невоље и зле коби прибегава- ли магији.The times of the Roman Empire, especially in the eastern part of the Mediterranean, are characterised by an abundance of artefacts, images, and texts in different media (metal, papyrus, mosaics, intaglios), whose function was to protect, heal or give certain abstract benefits to people who wore them or kept them in their homes.1 Ancient Viminacium was no exception in this regard, and there are numerous pieces of material proof indicating that the inhabitants of Upper Moesia’s capital turned to magic in times of trouble and distress

Arheološka istraživanja na lokalitetu Rit (Viminacijum) u 2020. godini

Najskorija kampanja zaštitnih iskopavanja sprovedena je od 08. januara do 31. decembra 2020. godine, strateškim sondiranjem terena na pravcu širenja ugljenokopa. Dok su ovi radovi mahom rezultirali arheološki sterilnim sondama, najznačajnija otkrića posledica su aktivnosti rotornog bagera na skidanju jalovinskog sloja zemlje, koji je na dubinama od preko 6 metara u više navrata naišao na ostatke plovila. U pitanju su dva monoksila i ostaci dva broda, imenovanih u skladu sa redosledom otkrića kao Viminacium 1 do 4

Arheološka istraživanja na lokalitetu Rit (Viminacijum) u 2018. godini

Zaštitna arheološka istraživanja na lokalitetu Rit, koji obuhvata prostor severno i severoistočno od viminacijumskog castrum-a i civilnog naselja, nastavljena su tokom 2018. godine duž linija površinskog kopa Drmno i sistema odvodnjavanja ovog rudnika. Na liniji odvodnjavanja su prilikom kopanja bazena i kanala, još tokom 2017. godine uočeni ostaci objekata i nekropole (Milovanović et al. 2019, 96–108). Stoga su na ovoj lokaciji iskopavanja nastavljena od marta 2018. godine. Ukupno je arheološki istražena površina od 6.590 m² (57 sondi, S-289 i S-339-495)

Zaštitna arheološka iskopavanja na lokalitetu Pirivoj (Viminacijum) tokom 2019. godine

Zaštitna arheološka istraživanja na Pirivoju tokom 2019. godine sprovedena su uperiodu od 29. maja do 6. decembra. Iskopavanja su vršena na lokaciji ugroženoj izmeštanjem trake za transport uglja iz površinskog kopa Drmno ka termoelektrani Kostolac B, kaoi različitim radovima na pratećoj infrastrukturi kopa (bazeni i bunari za odvodnjavanje)

Reduction of Trihalomethanes Forming Potential by Adsorption of Natural Organic Matter on Ionic Exchange Resins

In a sanitation process of drinking water, carbon from the organic matter reacts with chlorine, forming by-products, among which are trihalomethanes (THM). These substances are carriers of mutagenic and can-cerogenic potential and hence should be removed in drinking water treatment. Since the natural organic mat-ters are precursors of THM formation, their removal from the water decreases the concentration of THMs. The THM forming potential is the most reliable indicator in evaluation of organic matter removal during drinking water treatment processes. The results have shown that the reaction producing THMs follows sec-ond order kinetics. The second order rate constant ranged from 0.024 M-1s-1 to 0.065 M-1s-1 at 22 °C and pH = 8.2 for 96 hours. The removal of 78.4% of natural organic matter, by adsorption on anionic exchange res-ins, resulted in the THM forming potential reduction by 63.1%. Various fractions of natural organic matter differ in their reactivity with chlorine, which is important when it comes to selection of the adsorption me-dium in the drinking water treatment processes

Family Transmission of Executive Functions: Mix of Traditional and Citizen Science Research Approach

The aim of this study was to examine the family transmission of executive functions deficits (working memory and inhibitory control) from parents to children, using a combination of traditional and citizen science research approaches. The final sample consisted of 110 families with two children (440 participants; 110 pairs of children, 110 fathers and 110 mothers). Children were preadolescent (6 to 10 years old; 24 pairs) or adolescent (11 to 15 years old; 86 pairs) siblings. The research results indicated that the inhibitory control of the mother is related to the inhibitory control of the younger child, and that the inhibitory control of the father is related to the inhibitory control of the older child in the family, regardless of developmental period. In the father-child relationship, it was revealed that there is a strong connection between parental and child working memory. On the other hand, there are significant interaction of mothers' working memory and age of children in the second-born child. Potential mechanisms of transmission were discussed, bearing in mind the specifics of mother's and father's involvement in raising children, as well as the potential direction of this research question towards the sphere of behavioral genetics and parenting styles

Integration of virtual instrumentation in marine electrical engineering education

This paper has been prepared within the framework of the ERASMUS+ CBHE project titled “Sustainable development of blue economies through higher ed-ucation and innovation in Western Balkan Countries - BLUEWBC”. Also, the research presented in this paper is supported by the Ministry of Education, Science and Technological Development of the RS, contract no. 451-03-68/2022-14/200132, which is implemented by the Faculty of Technical Sciences in Čačak - University of Kragujevac.Virtual instruments have wide application and they are used not only for measurements and control but also as an excellent tool in engineering education. They can be utilized in real and actual labor-atories. They present huge support for individual learning and distance learning. This paper presents an example of using virtual instruments in the education of future Electro Technical Officers, actually the present students enrolled in the study program of Marine Electrical Engineering at Faculty of Maritime Studies Kotor, University of Montenegro. With the aim of promoting practical exercises for the subject Ship's Measurements as a part of the undergraduate study of Marine Electrical Engineering, the paper proposes examples of laboratory exercises with belonging schemes of connection and experimental set up.Publishe