Szlak Zabytków Industrialnych Województwa Śląskiego

Industry in Silesia and Lesser Poland has been developing for ages. However, during the last 200 years that area became one of the leading industrial regions in Europe. The number of industrial monuments in the Silesian Voivodeship is very large. Many of them are proudly represented or used in different ways. They fascinate people with their architectural shape, created thanks to the constructors' sense, and please the eye with wonderful shapes. They allow one to better recognize the history of these lands. There are so many of them that it was possible to create many interesting tourist paths. On the path you can find machines and devices which are still working. The most interesting places which create Industrial Monuments Route of the Silesian Voivodeship are: Black Trout Adit in Tarnowskie G6ry, coal miners settlements in Katowice Nikiszowiec, Giszowiec, "Królowa Luiza" Adit in Zabrze, Guido Coal Mine in Zabrze, Tychy Brewery, Drill Mine of the "Sztygarka" Town Museum. On the area of the Silesian Voivodeship there are cities, which take care for industrial heritage like Zabrze or Gliwice as well as cities where industrial monuments are not properly exhibited. Some of post-industrial buildings currently function as places connected with culture, services and trade. Industrial monuments are very unique and because of that, they are integral part of European Cultural Heritage. Since 2006, even Industrial Monuments Route of the Silesian Voivodeship works. It was created as a path for drivers with number of 36 monuments. It is promoted as a branded tourist product, which includes the most interesting and well preserved industrial monuments connected with coal mining, steel mill, light and food industry, railway transport, telecommunication and people's lives. In 2010 it was added to European Route of Industrial Heritage. A supplement of this path, Industriada - Industrial Monuments Path Festival, is organized since 2010

Robotnicy cywilni w KL Auschwitz w latach 1940–1945

Civilian labourers worked alongside the prisoners both in the Auschwitz Concentration Camp and in the mines and steel mills of the branch camps. As a rule, they were employed through private companies. They came from Germany, the allied states of the Third Reich, and the occupied countries. In the first period, mainly professionals were employed, later also unskilled workers. The conditions of their housing and food were usually disastrous. They often helped prisoners, mainly by providing food and medicine. Some of them belonged to underground organisations.Na terenie KL Auschwitz oraz w kopalniach i hutach, przy których istniały filie obozu, obok więźniów pracowali również robotnicy cywilni. Z reguły zatrudniani byli za pośrednictwem prywatnych firm. Pochodzili z Niemiec, państw sojuszniczych III Rzeszy oraz krajów okupowanych. W pierwszym okresie zatrudniano przede wszystkim fachowców, później także pracowników niewykwalifikowanych. Ich warunki zakwaterowania i wyżywienia były najczęściej fatalne. Angażowali się w pomoc więźniom, głównie poprzez dostarczanie żywności i lekarstw. Pewna ich część przynależała do organizacji konspiracyjnych

Józef Pieter – pedagog, psycholog, organizator szkolnictwa wyższego na Górnym Śląsku

Professor Józef Pieter (1904–1989) was a Polish psychologist, philosopher, pedagogue, logologist, researcher, and lecturer at the Jagiellonian University, University of Łódź, University of Warsaw, University of Silesia, Pedagogical University in Katowice, and Central Institute of Physical Education – Academy of Physical Education in Warsaw. He was born in Ochaby in Cieszyn Silesia. He graduated from the Jagiellonian University, where he studied philosophy and history and where he also obtained his doctoral degree. In 1945, he was habilitated at the University of Poznań. He is the author of over 200 scientifi c publications, including over 40 books, in the fi eld of pedagogy and psychology. An educator of many teachers and scientists. He supervised over 20 doctorates. Professor Józef Pieter was a person with outstanding merits for the development of higher education in Upper Silesia. He was aware that Upper Silesia did not have a university – an institution necessary for the intellectual development of the population – which could contribute to strengthening the Polishness of the inhabitants. He was fond of this idea throughout his life. After World War II, he became involved in the organisation of scientifi c life in Upper Silesia. For several years he held, among others, the post of the rector of WSP (Pedagogical University) in Katowice. His actions, despite many unfavourable circumstances resulting from the existing political situation, eventually contributed to the establishment of the University of Silesia in Katowice. The following article aims to present Prof. Pieter’s profi le – mainly his merits for the organization of higher education but also his scientifi c achievements, which in many respects were both innovative and at a world-class level

Wprowadzenie

W roku akademickim 2013/2014 w Instytucie Historii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego otwarto nowy kierunek studiów licencjackich – Turystykę Historyczną. W toku nauczania studenci zdobywają wiedzę i umiejętności przydatne na coraz szybciej rozwijającym się rynku „aktywnej turystyki”, opartej zwłaszcza o znajomość: dziejów cywilizacji, podróżowania, historii Polski i współczesnego świata, jak również geografii turystycznej i fizycznej, etnologii, historii sztuki, socjologii, muzealnictwa, bezpieczeństwa, profilaktyki i ochrony zdrowia, podstaw prawa, opracowywania tras turystycznych i prowadzenia wycieczek, obsługi ruchu turystycznego, a także technik prezentacji oraz interpretacji zabytków i dzieł sztuki. Z tej racji zrodziła się także myśl wydawania przez Instytut Historii UŚ naukowego periodyku „Turystyka Historyczna”, obejmującego swoją treścią wyżej wymienioną problematykę, przydatną przede wszystkim naszym przyszłym absolwentom, a więc pilotom, przewodnikom, pracownikom instytucji kulturalno‑oświatowych, animatorom i specjalistom w zakresie upowszechniania historii i dorobku kulturowego, oraz naukowcom i innym czytelnikom zainteresowanym badaniem i propagowaniem historii w ramach szeroko pojętego ruchu turystycznego

Wprowadzenie

Prezentowana monografia – jako kontynuacja publikacji „Turystyka historyczna”, tom 1, przygotowanej przez pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i wydanej w 2017 roku przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego – stanowi odpowiedź na żywe zainteresowanie aktywną historią wśród rzeszy zawodowych historyków i pasjonatów historii [...]

Ludzie i wydarzenia

[Ludzie i wydarzenia związane z Uniwersytetem Śląskim

Polish-Czech-German conflict over Cieszyn Silesia in 1918–1920

Po I wojnie światowej jednym z czynników decydujących o kształcie granic II Rzeczypospolitej miały być plebiscyty, m.in. między Polską i Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński. W tym okresie miał miejsce konflikt polsko-czesko-niemiecki o przynależność państwową tego regionu. Pomimo korzystnej dla Polski umowy z 5 listopada 1918 roku o podziale na zasadach etnicznych Śląska Cieszyńskiego, doszło do interwencji zbrojnej i zajęcia większości terenu przez Czechów. W tej sytuacji na konferencji paryskiej postanowiono poddać go nadzorowi międzynarodowemu a następnie zarządzono przeprowadzenie plebiscytu. Rozpoczęła się akcja plebiscytowa, w trakcie, której władze polskie uzmysłowiły sobie, że głosowanie może wygrać Czechosłowacja. W tej sytuacji zdecydowano się na odwlekanie plebiscytu go a następnie zaproponowano arbitraż. Ostatecznie w czasie wojny polsko-bolszewickiej na konferencji w Spa 28 sierpnia 1920 r. doszło do niekorzystnego dla Polski podziału Śląska Cieszyńskiego.After World War I, plebiscites were supposed to be one of the factors determining the shape of the borders of the Second Polish Republic, e.g., borders between Poland and Czechoslovakia with respect to Cieszyn Silesia. During this period, there was a Polish–Czech–German conflict over the affiliation of this region. Despite the agreement of November 5, 1918, on the ethnic division of Cieszyn Silesia, which was favourable for Poland, an armed intervention took place, and most of the area was occupied by the Czechs. Therefore, the Paris Peace Conference decided to take the area under international supervision and then carry out a plebiscite. During the plebiscite, Polish authorities realised that Czechoslovakia could win the vote. It was decided to postpone the plebiscite and suggest arbitration. Finally, during the Polish-Bolshevik war, the unfavourable for Poland division of Cieszyn Silesia was decided upon at the Spa conference of August 28, 1920

The Political Situation of the Polish Population in Upper Silesia in the Years 1918–1919

At the end of World War I, there was a clear activation of the Polish national movement in Upper Silesia. After the overthrow of the old Wilhelm-Orden (Eng. William-Order) in Germany, the pro-Polish activists of Upper Silesia clearly began to strive to join Upper Silesia to the reborn Poland. This coincided with the struggle to improve social conditions of workers in this area. Representatives of Polish society began to emerge in the form of various councils that tried to organize the Upper Silesian community. Particularly noteworthy were the Polish People's Councils, scattered all over the area of Upper Silesia, of which, due to its importance, the Bytom Council deserves special attention. At the same time, similar councils were organized in Germany. The consequence of this was the deepening of the conflict on the national background, which resulted in the Silesian uprisings. The decision of the Paris Peace Conference ordered to conduct in Upper Silesia a Polish-German plebiscite to decide on the state dependency of the disputed area. As a result, the Upper Silesian Plebiscite Area was created where the allied forces took power.Pod koniec I wojny światowej nastąpiło wyraźne zaktywizowanie polskiego ruchu narodowego na Górnym Śląsku. Po obaleniu starego wilhelmińskiego porządku w Niemczech propolscy Górnoślązacy wyraźnie zaczęli dążyć do przyłączenia Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego. Zbiegło się to z walką o poprawę warunków socjalnych robotników na tym terenie. Oddolnie zaczęły powstawać przedstawicielstwa społeczeństwa polskiego w postaci różnego rodzaju rad, które starały się organizować społeczność górnośląską. Na szczególną uwagę zasługiwały polskie rady ludowe, rozsiane po całym obszarze Górnego Śląska, spośród których ze względu na jej znaczenie, zasługuje rada bytomska. Równolegle rady organizowali Niemcy. Konsekwencją tego było pogłębienie się konfliktu na tle narodowościowym, czego skutkiem były powstania śląskie. Decyzją paryskiej konferencji pokojowej na Górnym Śląsku zarządzono przeprowadzenie polsko-niemieckiego plebiscytu, który miał zadecydować o przynależności państwowej spornego terenu. W efekcie utworzono Górnośląski Obszar Plebiscytowy, na którym władzę przejęły siły międzysojusznicze

Adolf Karol Dygacz – ethnographer, ethnomusicologist, folklorist, researcher of the culture of Upper Silesia and the Dąbrowa Basin

The article introduces the life and achievements of Adolf Karol Dygacz, ethnographer, musicologist and folklorist. His work pertained to gathering and registering folk songs from the area of the Dąbrowa Basin and Upper Silesia. He was an active academic and an authority in the fields of folklore and musicology

Civilian Workers at KL Auschwitz between 1940 and 1945

Na terenie KL Auschwitz oraz w kopalniach i hutach, przy których istniały filie obozu, obok więźniów pracowali również robotnicy cywilni. Z reguły zatrudniani byli za pośrednictwem prywatnych firm. Pochodzili z Niemiec, państw sojuszniczych III Rzeszy oraz krajów okupowanych. W pierwszym okresie zatrudniano przede wszystkim fachowców, później także pracowników niewykwalifikowanych. Ich warunki zakwaterowania i wyżywienia były najczęściej fatalne. Angażowali się w pomoc więźniom, głównie poprzez dostarczanie żywności i lekarstw. Pewna ich część przynależała do organizacji konspiracyjnych.Civilian labourers worked alongside the prisoners both in the Auschwitz Concentration Camp and in the mines and steel mills of the branch camps. As a rule, they were employed through private companies. They came from Germany, the allied states of the Third Reich, and the occupied countries. In the first period, mainly professionals were employed, later also unskilled workers. The conditions of their housing and food were usually disastrous. They often helped prisoners, mainly by providing food and medicine. Some of them belonged to underground organisations