Becoming intelligible woman: Gender, disability and resistance at the border zone of youth

This paper considers young disabled women navigating ableist and heteronormative constructs of adult womanhood. We consider adult womanhood at the embodied intersection of gender, sexuality and dis/ability (categories themselves mediated by race, class, coloniality etc.). For young disabled women, questions of gender and sexuality were more often than not denied. Gendered and sexual identities were therefore politically and strategically used to claim 'adult' and 'woman'. Yet, such identities often felt restricted to binary gendered frameworks. Already positioned through ableism as non-normative, to exist outside of heteronormativity felt dangerous, risking paternalism and non-consensual bodily intervention. Drawing on the cases of Ashley X and Marie Adams, we argue that these dangers are often more severe for those with labels of intellectual impairment and/or considered to have the most 'severe' impairments. Adulthood needs to be understood, not as a natural state of development (the endpoint of youth), but as a heteronormative and ableist socio-cultural-political construct, as well as a complex site of negotiation, conflict and resistance, which (differently) restricts how young people are able to become in the world. We fill a gap in scholarship by exploring the intersection of critical disability studies, crip theory, and youth studies from a feminist perspective

„Allir þekkja mína framtíð betur en ég sjálf “

Efst á síðunni er hægt að nálgast greinina í heild sinni með því að smella á hlekkin

Fötluð börn og fjölskyldur : mannréttindi og sjálfstætt líf

Hér verður greint frá niðurstöðum rannsóknar sem byggir á viðtölum við foreldra fatlaðra barna, 0-3 ára. Markmið rannsóknar var að fá innsýn inn í upplifun og reynslu foreldra ungra fatlaðra barna af þjónustukerfinu, viðhorfum og vinnubrögðum fagfólks og hvaða skilaboð fagfólk gefur foreldrunum um uppvöxt og framtíð barna þeirra. Einnig var markmiðið að kanna hvaða þjónustuúrræði foreldrunum var boðið upp á og hvort þau samræmdust réttarstöðu barnsins og hugmyndafræði um sjálfstætt líf sem byggir á félagslegum skilningi á fötlun. Sérstök áhersla var á reynslu foreldra af fyrstu dögum og mánuðum í lífi barnanna og hvernig þjónustu, ráðgjöf og stuðningi hefur verið háttað. Þá var einnig skoðað hvaða skilning foreldrar leggja í hugtakið fötlun, hver viðbrögð nánustu ættingja og vina voru og framkoma almennings gagnvart börnum þeirra. Helstu niðurstöður eru þær að mikið vantaði upp á upplýsingagjöf til foreldranna um réttindi og þjónustu og það kostaði iðulega mikla baráttu að fá viðeigandi þjónustu og stoðtæki. Þá kom í ljós að stuðningur frá stórfjölskyldunni var misjafn og fór eftir viðhorfum fólks til fötlunar og framkoma fólks sem þekkir lítið eða ekkert til barnanna einkenndist oftar en ekki af hræðslu, vorkunn og afskiptaleysi. Kjarnafjölskylda barnsins virtist þó fljótt taka barninu eins og það var. Hún gætti hagsmuna þess, barðist fyrir réttindum þess og lagði mikla áherslu á að barnið væri viðurkennt í samfélaginu svo það gæti lifað sjálfstæðu lífi nú og í framtíðinni

„Allir þekkja mína framtíð betur en ég sjálf “

Efst á síðunni er hægt að nálgast greinina í heild sinni með því að smella á hlekkin

Referendums : diverse and disputed

Það er hægt að innleiða þjóðaratkvæðagreiðslur með mjög margvíslegum hætti og engin þjóð hefur sömu reynslu af notkun þeirra. Í þessari ritgerð er leitast við að svara spurningum um hvort þjóðaratkvæðagreiðslur séu jákvæð viðbót við það kerfi sem við búum við, hver á að hafa heimild til að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslna, hvenær á að halda þær, um hvað og hvernig. Í ritgerðinni er fjallað um það hvort fjölgun þjóðaratkvæðagreiðslna feli í sér lýðræðisumbætur. Kjarnræðis-, margræðis- og þátttökukenningarnar eru dæmi um ólíka sýn á stöðu og hlutverk almennings í lýðræði. Í þjóðaratkvæðagreiðslum tekur almenningur milliliðalaust ákvarðanir og þannig er stuðlað að því að valdið komi frá fólkinu. Stundum er þó erfitt að fá fram raunverulegan vilja meirihlutans auk þess sem lýðræði er meira en að láta meirihlutann ráða. Framkvæmd og tilhögun getur skipt höfuðmáli í þessu samhengi. Farið er yfir helstu þætti sem geta verið ólíkir í framkvæmd og tilhögun þjóðaratkvæðagreiðslna, t.d. varðandi hver á frumkvæðið, um hvað er kosið, hvenær er kosið og hvaða reglur gilda, til að mynda um þátttöku, fjármál og framsetningu. Þjóðaratkvæðagreiðslur eru flóknara fyrirbæri en margir gera sér grein fyrir og það er mikilvægt að reglur séu skýrar. Farið er yfir ólíkar kenningar, hugmyndir og rannsóknir varðandi hegðun kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslum. Kjósendur eru bornir saman við fulltrúa og fjallað um kosti fulltrúalýðræðisins. Í ljós kom að kenningar um t.d. íhaldssama eða fordómafulla kjósendur eru byggðar á veikum grunni. Engu að síður eru kjörnir fulltrúar í betri aðstöðu til að ígrunda fjölda flókinna mála í flóknu nútímasamfélagi og eiga oft auðveldara með að komast að niðurstöðu í ákveðnum málu

„Mér er mismunað vegna þess að ég er til“: Sálrænar afleiðingar af misrétti fyrir fatlaðar konur

Disabled women across the globe have experienced multiple oppressions on the grounds of gender, disability, age, class, race, sexuality and other factors through the decades. It has prevented them from equal opportunities and deprived them of physical and psychological wellbeing. In this master’s thesis I have explored disabled women's experience of multiple oppressions in Iceland with emphasis on gender and disability. Also the psycho-emotional effects of being subjected to different manifestations of direct and indirect violence and in what way the women resist as well as looking at their recommendations for social change. The findings suggest that the disabled women experience multiple forms of oppression in various spaces and often in subtle and injuring ways. The psycho-emotional effects are complicated and paradoxical, but present themselves through exhaustion, sadness, anxiety and fear, as well as anger, feelings of powerlessness, dependency, sexual objectification and dehumanisation. The women resist and heal in different ways, e.g. reclaiming self-identification, reaching out to friends and family who validate their experience and through solidarity with other disabled women. They believe the way forward is to influence marginalizing power structures and harming ableist and sexist cultures in society that prevents disabled women in Iceland from full inclusion and human rights.Fatlaðar konur um allan heim hafa orðið fyrir margþættri mismunun á grundvelli kyngervis, fötlunar, aldurs, stéttar, kynþáttar, kynheigðar og kynvitundar frá upphafi. Það hefur komið í veg fyrir jöfn tækifæri þeirra og dregið úr líkamlegri og andlegri vellíðan. Í þessari meistararitgerð hef ég rannsakað reynslu fatlaðra kvenna á Íslandi af margþættri mismunun með sérstakri áherslu á kyngervi og fötlun. Jafnframt hef ég skoðað sálrænar afleiðingar af því að verða fyrir margskonar beinu og óbeinu ofbeldi, hvernig konurnar andæfa slíku ofbeldi og hverjar hugmyndir þeirra eru af samfélagsumbótum. Niðurstöður rannsóknarinnar gefa til kynna að fatlaðar konur upplifa margþætta mismunun í ólíkum rýmum sem oft sé bæði dulin og meiðandi. Sálrænu afleiðingarnar eru flóknar og mótsagnakenndar og birtast í gegnum þreytu, sorg, kvíða og ótta, reiði, tilfinningar um valdaleysi, að vera öðrum háðar, hlutgervingu og afmennskun. Konurnar andæfa og stuðla að betri líðan með ólíkum hætti, m.a. með því að taka vald yfir því að skilgreina sig, leita til aðstandenda sem viðurkenna líðan þeirra og í gegnum samstöðu við aðrar fatlaðar konur. Þær telja að breytingar á jaðarsettri stöðu þeirra felist í að uppræta kúgandi valdakerfi og skaðlega menningu sem ýtir undir fötlunar- og kvenfyrirlitningu sem koma í veg fyrir að fatlaðar konur á Íslandi geti tekið fullan og virkan þátt í samfélaginu og búi við mannréttindi

Kynslóðaarfur. „Er þetta eitthvað ótrúlegt, ert þú ekki sonur minn?“

Talið er að það sé mikilvægur hluti af þroskaferli einstaklings á síðari hluta lífsskeiðs að sætta sig við eigin lífsreynslu í heild sinni þegar dauðinn nálgast. Spurningar um arfleifð, áhrif og merkingu lífsins gera þá gjarnan vart við sig. Einstaklingur sem er sáttur með tilvist sína er líklegri til þess að hafa góða trú á því sem hann kemur til með að skilja eftir sig og miðla til komandi kynslóða Eftirfarandi rannsókn snýr að því að skilgreina hvað felst í túlkun hugtaksins arfleifð og skoða skörun hugmynda hjá sex íslenskum viðmælendum. Með því að skoða sameiginlegan skilning á hugtakinu er gefin ákveðin hugmynd að mögulegum kynslóðaarfi. Viðmælendur eru þrjú pör samansett af foreldri og afkvæmi af sitthvorri kynslóð innan sömu fjölskyldu. Niðurstöður rannsóknar bentu til þess að viðmælendur væru áhugasamir um rannsóknarefnið og spáðu í flestum tilvikum meiri skörun á hugmyndum um kynslóðaarf en reyndist. Algengust voru einstök dæmi um arfleifð foreldris, ekki sameiginleg. Foreldrar og afkomendur sem tóku þátt í þessari rannsókn voru að mörgu leyti með sambærilegan skilning á hugtakinu arfleifð, greina mátti þó meiri líkindi milli foreldra sem tóku þátt í rannsókninni og sömuleiðis milli afkomenda sem tóku þátt. Í flestum tilvikum komu afkomendur með fleiri dæmi um arfleifð foreldris. Langflest dæmi um arfleifð (45%) tengdust gildum. Þátttakendur greindu í öllum viðtölum frá því að þeir hefðu aukinn skilning á hugtakinu eftir viðtalið og greindu frá aukinni áhugahvöt til frekari íhugunar um þetta efni. Gögnin benda til þess, að jafnvel í nánustu samböndum, séu viðhorf til arfleifðar foreldris mismunandi og rými er til þess að auka gagnkvæman skilning milli foreldra og afkomenda. Rannsóknir sem geta ýtt undir skilning á tengslum innan fjölskyldna og milli kynslóða, geta opnað dýrmæt tækifæri til að þróa og bæta þjónustu við einstaklinga, fjölskyldur og samfélög. Líta má á rannsóknir á arfleifð og kynslóðaarfi sem nýtt sjónarhorn til að skoða hvað það er sem fólk af ólíkum kynslóðum metur mikils. Ávinningur fyrir þátttakendur í viðtalsrannsókn sem þessari er meðal annars aukinn persónulegur skilningur og efling tengsla. Lykilorð: kynslóð, arfur, kynslóðaarfur, fjölskylda, aldraði

Aðkoma aðstandenda í geðendurhæfingu ástvinar. Upplýsingamiðlun og samvinna

Afleiðingar geðsjúkdóma hafa ekki aðeins áhrif á einstaklinginn sem glímir við þá heldur hefur sjúkdómurinn áhrif á alla í fjölskyldunni. Hlutverk fjölskyldu í bataferli eftir alvarlegan og viðvarandi geðsjúkdóm fjölskyldumeðlims er mikilvægt og hefur orðið enn mikilvægara með tímanum. Helstu ástæður þess eru að innlagnir á geðdeildir og löng sjúkrahúsvist sjúklinga hafa á undanförnum árum farið að heyra til undantekninga. Þjóðfélagið hefur breyst og úrræði fyrir sjúklinga með geðræn vandamál - og fjölskyldur þeirra - eru oft ómarkviss. Fjölskyldur sjúklinga með geðsjúkdóma hafa þar af leiðandi í auknum mæli þurft að taka að sér umönnun veikra ástvina. Þetta getur verið neikvætt og jákvætt, allt eftir aðstæðum. Það sem er jákvætt er að þessi þróun gefur einstaklingum sem glíma við geðræna sjúkdóma tækifæri til að halda sambandi við fjölskyldur sínar en á sama tíma hefur samfélagsleg umönnun einnig aukið álag á fjölskyldumeðlimi. Niðurstaða þessarar ritgerðar er að fjölskylda einstaklings sem glímir við geðræn vandamál geti verið mikilvægur þáttur í endurhæfingar- og bataferli. Fjölskyldan þarf góða leiðsögn og fræðslu og fagaðilar geta stuðlað að þátttöku aðstandenda á margvíslegan hátt. Mikilvægt er að upplýsingaflæði sé gott svo og öll samskipti. Einstaklingar með geðsjúkdóma eru ólíkir og með mismunandi greiningar. Þá eiga þeir ólíkar fjölskyldur. Þess vegna er mikilvægt að fagaðilar séu sveigjanlegir í sínum nálgunum og meðvitaðir um að ólíkar leiðir skili bestum árangri fyrir mismunandi fjölskyldur. Einnig er mikilvægt að fagaðilar taki tillit til menningar- og tungumálþarfa fjölskyldna eða annarra umönnunaraðila. Lykilorð: þjónustuþegi, aðstandendur, umönnunaraðilar, fjölskylda, geðheilbrigðisþjónusta, endurhæfing, bati, samvinna

Að virkja framhaldsskólanema til jafnréttis í félagslífi : starfendarannsókn jafnréttisfulltrúa

Efnisorð Jafnrétti Kynjafræði Framhaldsskóli Félagslíf Nemendafélög Jafnréttisfulltrúi Leiðtogi LýðræðiÞörf er á því að líta á skólasamfélagið sem heild og vinna að jafnrétti á öllum sviðum, líka í félagslífinu, sem er stór liður í menningu framhaldsskólanna. Meginspurningin í þessari rannsókn var: Hvernig get ég hjálpað nemendum að vinna að jafnrétti í félagslífi þeirra? Sjónum var sérstaklega beint að því hvernig bæri að skipuleggja jafnréttisstarfið, hvernig tækist að virkja nemendur og líðan minni í hlutverki leiðtogans. Ég gerði starfendarannsókn á tímabilinu september 2014 – maí 2015. Rannsóknardagbók, upptökur, tölvupóstar, glærur og rýnihópaviðtal voru gögn þessarar rannsóknar. Niðurstöður voru margþættar. Gildi ýmissa ytri þátta skýrðist, þannig að ég lærði hvernig mætti nýta hlutverk, tíma, fundi, fræðslu og áætlanagerð í markvissu jafnréttisstarfi. Ég fann jafnvægi í því hversu stýrandi ég vildi vera og lærði að takast á við togstreitu. Með því að leggja mig fram um að nálgast nemendur á jafningjagrundvelli, ýta undir samræður og setja ákvörðunarvaldið í hendur nemenda tel ég að mér takist að halda í gildi mín um lýðræðislega nálgun. Hlutverk jafnréttisfulltrúans sem leiðtoga er jafnframt mikilvægt á meðan nemendur sýna ekki frumkvæði og sjálfstæði í jafnréttisstarfi. Forystuhlutverkinu fylgja áskoranir, m.a. í tengslum við hæfni og tilfinningar, en ég tel að sjálfsstyrking og samstarf efli áræðni og úthald. Þegar upp var staðið fannst mér markverður árangur hafa náðst í því að virkja nemendur í jafnréttisstarfi. Niðurstöður rannsóknarinnar gagnast mér í áframhaldandi jafnréttisstarfi með nemendum. Viðhorf mín þróuðust og ég kom auga á hindranir og tækifæri þannig að mér finnst ég skilja aðstæður mínar betur og hafa bætt mig sem fagmaður í hlutverki jafnréttisfulltrúans. Rannsóknin ætti að vekja athygli á mikilvægi jafnréttisstarfs í félagslífi í framhaldsskólum og hún gefur vísbendingar um áskoranir og leiðir til árangurs í slíku starfi.Mobilizing secondary school students to promote equality in their social life: Action research of an equality practitioner. Abstract There is a need to view the education community as a whole and work towards equality in all areas thereof; including the social sphere, which is a large part of the secondary school culture. The main research question was: How can I help students work towards social equality within their own social circle? Specific focus was pointed at how best to organize the equality work, how well the students could be activated, in addition to monitoring my own feelings in the role of their leader. I conducted an action research which lasted from September 2014 to May 2015. The data consisted of a research diary, recordings, emails, slides and a focus group. The results were manifold. The value of several outer factors became clear, I thus learned how to make use of role, time, meetings, instruction and planning in systematic equality work. I figured out a balance of how directive I wanted to be and learned to deal with tension. By making an effort to approach the students as their equal, encouraging conversation and placing the power to make decisions in the students’ hands I believe I have been able to stick to my values regarding democratic approach. The role of the equality practitioner as a leader is also important when students do not take initiative or practice independence in the equality work. The leadership role comes with its challenges, i.e. in connection with competency and feelings, but I believe self-reinforcement and cooperation enhances audacity and stamina. In the end, I felt that considerable progress was made in activating the students in equality work. The results of the research will enhance my continued work towards equality with the students. My outlook has evolved and I have indentified both hindrances and opportunities which makes me feel I understand my situation better and have improved as a professional in the role of the equality practitioner. The study should highlight the importance of equality work in the social activities in secondary schools, in addition, it gives clues as to where further challenges can be found as well as how to succeed in such work

Notendastýrð persónuleg aðstoð fyrir fatlað fólk á Íslandi. Innleiðing og stjórnsýsla

Enginn útdráttu