Rozen in de kapel : archeobotanisch onderzoek van een beerput uit het Hoornse Agnietenklooster

Lit.opg

Het onderzoek op het terrein van de voormalige Winston bioscoop te Hoorn

Met lit. op

Verslagen van de Archeologische Dienst Hoorn 2

In de winterperiode van 1983-1984 is in de binnenstad van Hoorn een archeologisch noodonderzoek uitgevoerd op een door Wisselstraat, Gravenstraat, Peperstraat en Openbare Bibliotheek begrensd terrein met als coördinaten: 132.96/517.12 (afb. 1). Dit onderzoek werd uitgevoerd door de archeologische afdeling van het Westfries Museum (voorloper van de huidige gemeentelijke archeologische dienst) onder officiële supervisie van het Albert Egges van Giffen Instituut voor Prae- en Protohistorie van de Universiteit van Amsterdam (thans het Amsterdams Archeologisch Centrum). Assistentie verleenden leden van de AWN-werkgroep Hoorn. Aanleiding was het feit, dat op dit terrein dat in de middeleeuwen behoorde tot het in 1385 gestichte Agnietenklooster en (voor een klein gedeelte) tot het uit 1404 stammende Geertenklooster nieuwbouw zou komen. Omdat het onderzoek gelijktijdig diende plaats te vinden met de sloopwerkzaamheden, zijn sommige terreingedeelten minder grondig onderzocht dan wenselijk was (Van de Walle-van der Woude 1984). De nadruk van het onderzoek lag aanvankelijk op de overblijfselen van de middeleeuwse kloosterbebouwing. Van deze vroegste fase was echter minder bewaard gebleven, dan gehoopt was. Dit is te wijten aan het feit, dat na de Reformatie een grondige verbouwing van de kloostergebouwen heeft plaatsgevonden, nadat hier in 1586 de Admiraliteit zijn intrek had genomen. Ook vond toen een uitbreiding van het complex plaats. In 1593 werden op de voormalige terreinen van het Agnieten- en Geertenklooster bovendien twee straten aangelegd, de Gravenstraat en de Wisselstraat. Spoedig daarna vond aan weerszijden van deze straten huizenbouw plaats. In de 19e eeuw heeft de bouw van het Stadsziekenhuis op deze plek het bodemarchief hier en daar tot op grote diepte aangetast, terwijl eveneens door de nieuwbouw van de Openbare Bibliotheek in 1972 een groot gedeelte van de restanten der kloostergebouwen is verdwenen. Aan de oostzijde van de bebouwingsresten van Agnietenklooster en Admiraliteit konden de fundamenten van de uit 1462 daterende kapel van het klooster worden blootgelegd. Direct ten zuiden van de kapel werd de begraafplaats van de zusters van St. Agnes gelokaliseerd. Voor het overige waren de sporen doorgaans te fragmentarisch om hun oorspronkelijke gebruiksdoel te kunnen vaststellen. Ten westen van de kapel van het Agnietenklooster bevond zich een rechthoekige beerkelder van ca. 2.5 x 3 meter. In de noordoost hoek hiervan mondde een van bakstenen gemetselde beergoot uit, die in oostelijke richting slechts enkele meters te vervolgen was. Aan de hand van het aardewerk dat in de beerkelder werd aangetroffen, moet deze in ieder geval in gebruik zijn geweest in de periode tussen ca. 1475 en 1525. Door de inhoud op botanische resten te onderzoeken krijgen we een beeld van het voedsel dat toen werd gegeten. Helaas was slechts één monster beschikbaar. Uit archiefonderzoek blijkt dat de zusters van St. Agnes, behorend tot de derde orde van St. Franciscus, uit gegoede families kwamen (Van der Knaap en Veerkamp 1996). De vraag is dan ook of dit uit het voedselpatroon is af te leiden