Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku

Celem niniejszej pracy jest prześledzenie obecności i funkcjonowania w środowisku żeńskich klasztorów kontemplacyjnych tekstów piśmienniczych, przy czym chodzi bardziej o rekonstrukcję najważniejszych mechanizmów i prawidłowości niż o wyczerpujący opis o charakterze materiałowym. Dążono do pokazania, jak i za pomocą jakich tekstów (rękopiśmiennych i drukowanych, przede wszystkim książek) wspólnota zakonna się wypowiadała i komunikowała, które z nich polecało ustawodawstwo zakonne, jaki był postulowany stosunek do owych przekazów, jak wyglądała tradycja i praktyka ich użytkowania23. W analizie uwzględniono wszelkie typy tekstów, zarówno religijne (w tym sakralne), jak też literackie, okolicznościowe i typowo użytkowe. Podjęto też próbę pokazania ich związków z innymi kanałami komunikowania się i komplementarnymi formami posługiwania się słowem w kulturze zakonnej. Marginalnie natomiast potraktowano ważny problem księgozbiorów zakonnych. Choć ich zawartość odzwierciedla niewątpliwie preferowany w danym środowisku typ literatury, to nie stanowi jednak świadectwa jej lektury. Wskazują na nią raczej ślady korzystania z tekstów i adnotacje czytelnicze (proweniencyjne, glosy i marginalia). Podstawą prowadzonych analiz było założenie, że klasztory żeńskie stanowiły formę wspólnoty połączonej tożsamym systemem aksjologicznym (wyznawanymi wartościami religijnymi i ideałami zakonnymi – wyznaczonymi przez śluby – zbliżonym statusem społecznym sióstr (głównie pochodzeniem ze stanu szlacheckiego), niewielkimi rozmiarami i względną hermetycznością (ograniczenia klauzury), a także podobnymi kompetencjami (wykształcenie, tożsame podstawy formacji zakonnej) i wspólnym repertuarem praktyk komunikacyjnych (determinowanych sytuacją życia w klasztorze)

Święte, świątobliwe i światowe : o kobietach w polskich klasztorach barokowych

W staropolskim świecie żeńskie klasztory z jednej strony funkcjonowały wpisane w oczywisty porządek religijny (Kościoła powszechnego, duchownych władz w państwie i prowincji zakonnej), z drugiej zaś były uzależnione od realiów swojego czasu i epoki, czyli stanowego układu społecznego oraz uwarunkowań historycznych, obyczajowych i kulturalnych. Wewnętrzne życie każdej wspólnoty wyznaczała reguła i konstytucje, określające cele oraz obszary konkretnej aktywności, dostosowane do zaostrzonych po soborze trydenckim (1545—1563) wymogów obowiązującego dla zakonnic prawa, faktycznie regulującego tryb życia w klasztorze. Dzięki prowadzonej działalności wychowawczej, opiekuńczej (nadzór nad sierotami, przyjmowanie rezydentek i osób szukających w klasztorze schronienia) czy apostolskiej (przyklasztorne bractwa i edytorstwo), obok dworu magnackiego i szlacheckiego klasztor stawał się także terenem aktywności intelektualnej. Inicjacja kulturalna miała miejsce już na pensji i w nowicjacie, tu bowiem uczono czytać i pisać — po polsku i łacinie, następnie po francusku — a opanowanie tej sztuki bywało warunkiem przyjęcia do wspólnoty

"Dialog" autorów, impresorów i czytelników w drukach I poł. XVI wieku ze zbiorów Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie

The programme of publishing classic and humanistic works at the turn of the 15th and 16th centuries, as well as in the first half of the 16th century required the acceptance of new editorial practices, with regard to both writing and the book format; the style of its composition and decoration. The unity of the publication content, the publishing address and the typographic shape of prints derived from entering into a „dialogue” with a reader. The new reading practices were influenced by the elements of the literary-publishing frame, their choice and location in the book. The article analyses their development on the basis of the example of prints from The Count Wiktor Baworowski Library in Lviv. The attention was paid to communication, mutual influences of the authors, editors, translators, printers, as well as engravers and readers on the example of the edition of the first Polish herbal. The authors’, printers’ and readers’ reports were presented in the context of the humanistic changes and the development of the book typography and art

W służbie biblioteki : status i obowiązki pracowników Baworovianum we Lwowie i Biblioteki Zakładu Naukowego w Tarnopolu

Wiktor Baworowski was the creator of one of the most interesting and significant collections of manuscripts, old prints, graphics, numismatics, paintings and other „national souvenirs”, with the specificity of his library focusing on the book collection documenting Polish culture. In order to preserve and multiply scientific and artistic collections, he founded a foundation, later managed by the National Department. The text presents the views of Baworowski and his heirs on the status, education and scope of duties of employees of the foundation libraries in Lviv and Ternopil. Initially, the librarian was primarily a polyglot mainly with a humanistic education, he was seen mainly as a scientific researcher and then a librarian, which was reflected in the structure of positions. The basic duties of librarians included, firstly, the protection and collection of collections, and secondly, access to them, which was associated with the work of recording and developing the collections. The library should serve not only as a center of scientific work, but also cultural, conducive to raising the state of national consciousness, which is why Baworowski also planned to create a publishing house, a bookshop, a museum at his scientific plant, as well as to organize other activities promoting book and reading

O stowarzyszeniach bibliotekarzy....

Stowarzyszenia bibliotekarskie, najczęściej powoływane w celu wieloaspektowej współpracy w zakresie kształtowania, wspomagania oraz promocji bibliotek i ich usług, skupiają pracowników wszystkich typów bibliotek w danym kraju (często z podziałem na sekcje) bądź funkcjonują w określonych regionach. Może to być obszar większy niż jedno państwo (jak European Association of Libraries and Information Services on Addictions, Asian/Pacifi c American Librarians Association czy Association of Caribbean University lub Border Regional Library Association) lub mniejszy (np. Illinois Library Association), ale też relatywnie mały – obejmujący zaledwie jedno miasto (np. New York Library Association)[…

Siedemnastowieczne rozmyślania panien benedyktynek łacińskich we Lwowie

The internal life and the ways of fashioning young nuns by the Benedictine nuns of the so called Chełmińska Congregation, to which the nunnery in Lwów belonged, was characterised by the use of methodised meditations, frequently in the Ignatian style. Under the direction of the assigned master nun, at the time designated by the daily schedule and the Rule, novices, professed nuns and those nuns whose zeal in God’s had weakened wrote down their meditations which were then read in public, evaluated and corrected. Meditations were practised in order to in order to strive against imperfections and to acquire the virtue which was then practically improved. The texts by the Lwów Benedictine nuns are kept in the Jagiellonian Library in Cracow. They are first of all meditations for Sundays, holidays or the Lent, meditations on the Saints and on the ceremonies of the monastic profession and consecration. They constitute an interesting contribution to our knowledge about the style of the piety of the epoch and about the milieu of a contemplative nunnery which was an important part of the Old Polish manuscriptal cultur

Podstawy organizacji bibliotek Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie

Viktor, count Baworowski, translator and one of the most important collectors of the turn of 19 and 20th centuries, sponsored a foundation with the aim of preserving and increasing his scientific and artistic collections. In the article the following were discussed: founding, organisation and functioning principles of in the Library Reasearch Institute and Count Baworowski Foundation Museum in Tarnopol, as well as Count Viktor Baworowski Foundation Library in Lviv from its beginning to the occupation period. I discussed arrangements, which are results of the Foundation's statute, that contain information about administration and management of the library and the status of its workers. I also showed a detailed instruction of work in the library

O współczesnej bibliotece, jej zbiorach i czytelnikach....

W najważniejszej problematyce piśmiennictwa bibliologicznego mieści się tematyka, poruszana w latach 2009-2013 w śląskim kwartalniku naukowym „Bibliotheca Nostra”. Czytelnicy pisma oczekiwali przede wszystkim zagadnień dotyczących kształtowania się kultury informacyjnej użytkowników, badania potrzeb i zachowań czytelniczych, kwestii prawa bibliotecznego, zawodu bibliotekarza, historii bibliotek i rynku książki. Podkreślali aktualność podejmowanych w piśmie tematów, dobry poziom naukowy i styl tekstów, a także ich przydatność praktyczną. Deklarowana częstotliwość korzystania z czasopism fachowych sytuuje kwartalnik na czwartym miejscu z 25 uwzględnianych w lekturze1. Na profi l pisma ma wpływ międzynarodowa rada programowa, a także liczny zespół polskich i zagranicznych recenzentów. Od roku 2012 kwartalnik znajduje się w wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, za publikację jest przyznawanych siedem punktów. Redakcja zaprasza Czytelników do współtworzenia pisma, a także do kontaktu2 i wymiany poglądów na swojej stronie domowej oraz na Facebooku. Teksty są również dostępne w ŚBC i indeksowane w bazach oraz przeglądarkach internetowych[…

"Pomoc nie tylko dla zgromadzenia mego" : działalność edytorska benedyktynek wileńskich za rządów ksieni Franciszki Anny Wołłowiczówny

At the end of Saxon times and in the king Stanisław period, the Benedictine monastery in Vilnius was a community of people who used various types of prints; in accordance with the patterns of behavior and communication habits characteristic of the feminine contemplative community. The merits of Wołłowiczówna were twofold: she initialized the creation of the texts and she resumed and subsidized prints, which were published for the use of the monastery and to meet the religious needs of the society. The created texts were mainly works in the field of theology of spirituality, which certified the role of the written word in the monastery, and normative as well as formative works, which were used in the internal circulation of the monastery (and in other monasteries of various rules). The translated and native ascetical literature and brackish texts, however, were made available not only to the Benedictines, but also to the public. Also, occasional prints were published: those created and maintained the monastery’s bonds with the clergy and the local society and, at the same time, documented important events in the life of the community

Krajowy Kongres Kultury Książki

Organizatorzy Krajowego Kongresu Kultury Książki – Biblioteka Śląska w Katowicach oraz Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego wraz z Polskim Towarzystwem Bibliologicznym, Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich, Polskim Związkiem Bibliotek, Biblioteką Narodową, a także Instytutem Kultur i Literatur Anglojęzycznych UŚ – zaprosili do pierwszej ogólnopolskiej dyskusji nad problematyką kultury książki jako dominującej kategorii we współczesnej bibliologii. Uczestnicy reprezentujący najważniejsze ośrodki naukowo-dydaktyczne dyscypliny, podjęli wieloaspektowe rozważania obszaru zjawisk związanych z książką i kulturą […]