Osmanlı’da Tanzimat Döneminde merkeziyetçilik ve bu bağlamda yapılan idari düzenlemeler

1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti yeni bir süreç içerisine girmiştir. Bu süreç fikirlerde ve yapılarda pek çok sahada yeniliklerin gözlendiği bir dönem olmuştur. Tanzimat döneminde devlet idaresinde eski usul ve teamüllerin yeni asrın ihtiyacı için kâfi gelmemesinin yanında, memleket içinden ve Avrupa’lı devletlerin de baskıları sebebiyle, idarede yeni usullerin kabulü elzem olmuştur. Devletteki yenileşme fikri merkeziyetçilik etrafında cereyan ediyordu. Esasen tüm unsurları/ milletleri bir arada tutabilme ve böylece devletin siyasal bütünlüğünü koruma kaygısı yanında zor durumdaki mali yapısı da Osmanlı devletini merkeziyetçi yapıyordu. Bu amaçla bir yandan merkez idaresinde nezaretler ve meclisler oluşturularak, Avrupa ve bilhassa Fransa’dan mülhem kurumlar tesis edilirken diğer yandan taşra idaresinde ilk defa olarak yerel inisiyatifi temsil etmesi bakımından belediyecilik deneyimine girişilmiş, iltizam sistemi ve merkezin sıkı kontrolünden bağımsız taşra idarecilerinin yerine muhassıllık meclisleri, vilayet idare meclisleri gibi kısmen katılımcı kurumlar oluşturulmaya başlanmıştır. Ancak, Tanzimat döneminde yerel temsil göstergesi olan bu meclis ve idari amirler merkezin sıkı kontrolü altında görev yapmaktaydı. Bu bakımdan Tanzimat dönemi Osmanlı’da yerel yönetim deneyiminin ilk kez yaşandığı bir dönem olmasına rağmen, bu yerel kurulların oluşturulması ve uygulanması süreçleri temelde merkeziyetçi bir anlayışın ürünüdür.By the Tanzimat Declaration, which was declared in 1839 Ottoman State led to a new period. Tanzimat period was the process, which has been appear a lot of renovation about ideas and structurs. Besides the old regulations and traditions in government affairs couldn’t enough for new age’s requements, because of the press coming from the inner country and European governments, the new regulations’s acceptence were inevitable. The idea of innovation was focusing of centralization. The motivation of setting up the unity of all nations and so besides the wonder of maintain the political unity of the government, the financial conditions also made the Ottoman State centralized. By this objective in central adminstration some ministry were setting. While in Europe and particulary in France some significant institutions were being founded, on the other hand for the first time municipality was experienced. İltizam system, the Muhassıllık assembly and city provincial adminstrative assemblies were started to be founded. Howewer this assemblies, which symbolised the regional government was under the strict control of the centre of adminstrative board. iv The Tanzimat period was an age when regional rule was experienced for the first time, in addition it was considerable with its cenralization in adminstratio