Zirkon jeokronolojisi ve mineral kimyası çalışmaları ile Ekecikdağ magmatik Birliği (Orta Anadolu) granitoyidlerinin yaşı, petrojenezi ve jeodinamik koşullarının araştırılması

TÜBİTAK ÇAYDAG01.08.200

The Intra-Pontide ophiolites in Northern Turkey revisited: From birth to death of a Neotethyan oceanic domain

The Anatolian peninsula is a key location to study the central portion of the Neotethys Ocean(s) and to understand how its western and eastern branches were connected. One of the lesser known branches of the Mesozoic ocean(s) is preserved in the northern ophiolite suture zone exposed in Turkey, namely, the Intra-Pontide suture zone. It is located between the Sakarya terrane and the Eurasian margin (i.e., Istanbul-Zonguldak terrane) and consists of several metamorphic and non-metamorphic units containing ophiolites produced in supra-subduction settings from the Late Triassic to the Early Cretaceous. Ophiolites preserved in the metamorphic units recorded pervasive deformations and peak metamorphic conditions ranging from blueschist to eclogite facies. In the non-metamorphic units, the complete oceanic crust sequence is preserved in tectonic units or as olistoliths in sedimentary mélanges. Geochemical, structural, metamorphic and geochronological investigations performed on ophiolite-bearing units allowed the formulation of a new geodynamic model of the entire "life" of the Intra-Pontide oceanic basin(s). The reconstruction starts with the opening of the Intra-Pontide oceanic basins during the Late Triassic between the Sakarya and Istanbul-Zonguldak continental microplates and ends with its closure caused by two different subductions events that occurred during the upper Early Jurassic and Middle Jurassic. The continental collision between the Sakarya continental microplate and the Eurasian margin developed from the upper Early Cretaceous to the Palaeocene. The presented reconstruction is an alternative model to explain the complex and articulate geodynamic evolution that characterizes the southern margin of Eurasia during the Mesozoic era. Keywords: Intra-Pontide suture zone, Central Pontides, Northern Turkey, Ophiolites, Neotethys Ocean, Geodynamic

Laser Ablation Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry U-Pb Dating of Detrital and Magmatic Zircons of Glacial Diamictites and Pebbles in Late Ordovician Sediments of the Taurides and Southeast Anatolian Autochthon Belt, Turkey: Indications for Their Arabian-Nubian Provenance

Late Ordovician (Hirnantian) glacio-marine deposits in the Central and Eastern Taurides and Southeast Anatolian Autochthon Belt (SAAB) in Turkey are mainly composed of diamictites, subrounded granitic pebbles, and rounded/subrounded lonestone pebbles. The granitic pebbles are dated as 576.5 ± 3.3, 576.7 ± 5.7, 598.4 ± 7.5, 717.5 ± 8.0, 789.5 ± 3.7, and 964.6 ± 4.6 Ma. The geochemical signatures and dated granitic pebbles in the Central and Eastern Taurides are interpreted to have been derived from the Late Neoproterozoic granitoids/metagranitic rocks of the Arabian-Nubian Shield (ANS; the Sinai Peninsula and the Eastern Desert of Egypt). The youngest 206Pb/238U ages in the diamictites (499.1 ± 4.2 Ma in the SAAB, 530.5 ± 5.3 Ma in the Eastern Taurides, and 562.5 ± 5.4 Ma in the Central Taurides) and in the lonestones (528.2 ± 4.5 Ma in the Central Taurides, 530.8 ± 5.2 Ma in the Eastern Taurides) indicate that detrital zircons were directly transported mainly from the northern margin of Gondwana and/or Arabia during the Late Ordovician, not from peri-Gondwanan parts of the European margin. Kernel/probability density diagrams of zircon ages from the lonestone pebbles in the Eastern and Central Taurides are interpreted as evidence for their derivation from Late/Middle Cambrian siliciclastic rocks in the Israeli part of the Sinai Peninsula. The provenance of detrital zircon populations in the diamictites in the Central and Eastern Taurides is directly correlated with magmatic activity of the Elat (Taba)–Feiran island arc, the Sa’al island arc, and the postcollisional magmatic suites in the Sinai Peninsula (Egypt). However, the corresponding successions in the SAAB have more abundant Late Cryogenian age components, suggesting the Ha’il/Afif/Ad Dawadimi/Ar-Rayn terranes of the eastern Arabian Shield as their provenance. These distinctive age patterns indicate that glacio-marine successions in the SAAB had different paleogeographic positions than their equivalent units in the Central and Eastern Taurides during deposition of the Late Ordovician glacio-marine units

the intra pontide suture zone in the tosya kastamonu area northern turkey

ABSTRACTWe present the first detailed geological map of the tectonic units documented in the easternmost branch of the Intra-Pontide suture (IPS) zone in the Tosya-Kastamonu area (Northern Turkey). The Main Map is at 1:50,000 scale and covers an area of about 350 km2. It derived from 1:25,000 scale classic field mapping and represents a detailed overview of the complexities documented in the IPS zone, a tectonic nappe stack originating from the closure of the Intra-Pontide Oceanic basin and the subsequent collision between the Istanbul-Zonguldak terrane and the Sakarya composite terrane. The map shows the orientations of superposed foliations, fold axes and mineral lineations on the basis of geometric cross-cutting relationships documented within the five tectonic units of the IPS zone and provides information on its present-day architecture resulting from activity of the North Anatolian Fault

Comment on "207Pb-206Pb single-zircon evaporation ages of some granitoid rocks reveal continent-oceanic island arc collision during the Cretaceous geodynamic evolution of the Central Anatolian crust, Turkey" - Boztug, D., Tichomirowa, M. & Bombach, K., 2007, JAES 31, 71-86

A continent-oceanic island arc collision model was proposed as a new geodynamic scenario for the evolution of the Cretaceous Central Anatolian granitoids in the Central Anatolian crystalline complex (CACC) by Boztug et al. (2007b) [Boztug, D., Tichomirowa, M., Bombach, K., 2007b. 207Pb-206Pb single-zircon evaporation ages of some granitoid rocks reveal continent-oceanic island arc collision during the Cretaceous geodynamic evolution of the central Anatolian crust, Turkey. journal of Asian Earth Sciences 31, 71-86]. The key aspects of this model include an intra-oceanic subduction in the Neotethyan Izmir-Ankara Ocean, formation of an island arc and its subsequent collision with the northern margin of the Tauride-Anatolide Platform. The identical scenario was initially proposed by Goncuoglu et al. (1992) [Goncuoglu, M.C., Erler, A., Toprak, V., Yaliniz, K., Olgun, E., Rojay, B., 1992. Geology of the western Central Anatolian Massif, Part II: Central Areas. TPAO Report No: 3155, 76 p]. Moreover, the weighted mean values of the reported 207Pb-206Pb single-zircon evaporation ages by Boztug et al. (2007b) [Boztug, D., Tichomirowa, M., Bombach, K., 2007b. 207Pb-206Pb single-zircon evaporation ages of some granitoid rocks reveal continent-oceanic island arc collision during the Cretaceous geodynamic evolution of the central Anatolian crust: Turkey. journal of Asian Earth Sciences 31, 71-86] from A-type granitoids in the CACC seem to be miscalculated and contrast with the field data

MUŞ-KIZILAĞIÇ METAGRANİTİNİN BAŞKALAŞIMI VE YAŞI

Bitlis metamorfitleri içine Orta Devoniyen ile Alt Permiyen arasında yerleşmiş bulunan Muş-Kızılağıç lökograniti Alt Türoniyende (95 my), içinde bulunduğu kıtasal kabuğun sıkışması ile kataklastik metamorfizmaya uğramıştır. Orta basınç, düşük/orta sıcaklıkta gerçekleştiği düşünülen bu metamorfizma granitin ilksel mineralojik birleşimini ve dokusunu yer yer tümü ile silerek kuvars-feldispat-fengit gnaysların oluşumuna yol açmıştır. Üst Kampaniyende (75 my), Bitlis metamorfitlerinin üzerine yerleşen ofiyolit napı metagranitin gömülerek yeniden ısınmasına neden olmuştur

Liyas Öncesi Yaşlı Nilüfer Birimi'nin Sakarya Komposit Birliği İçindeki Konumu Ve Jeodinamik Evriminin Petrolojik Olarak Yorumlanması

Önerilen proje ile Sakarya Komposit Birliği'nin (Göncüoğlu v.d. 1997) Liyas öncesi yaşlı temelinde yer alan Nilüfer Birimi'nin (Okay v.d., 1991) jeolojik ve jeokimyasal özellikleri incelerek aynı birlik içerisinde yüzeyleyen diğer birimlerle deneştirilecek ve petrolojik olarak yorumlanacaktır. Dolayısıyla bu proje literatürde Nilüfer Birimi olarak adlandırılan veya eşleniği olarak kabul edilen birimlerin içerisindeki mafik magmatik kökenli kayaçların örneklenmesi ve jeokimyasal analizlerinin yapılması amaçlanmıştır. Bu çalışma ile çok geniş alanlarda yüzeyleyen ve Nilüfer Birimi'ne denk olarak kabul edilen birimlerin gerçekte ne kadar KB Anadolu'da tip lokalitesinde Okay v.d. (1991) tarafından tanımlanan “Nilüfer Birimi” ile eşleştiği ortaya koyulacak ve böylece tektonik oluşum ortamının daha doğru bir şekilde yorumlanması sağlanacaktır

KÜTAHYA-BOLKARDAĞ KUŞAĞININ JEOLOJİSİ

Kütahya-Bolkardağ Kuşağı Torit-Anatolit Tektonik Biriminin alt birimlerinden biridir ve Ege Denizinden Hınzır Dağlarına kadar uzanır. Kuşak Neotetis'in İzmir-Ankara Okyanusal Kolu'nun kapanması ile oluşan çok sayıdaki tektonik dilimden meydana gelmiştir. Bu tektonik dilimleri i- İzmir-Ankara Okyanusal litosferine ve yığışım prizmasına ait kayaları (İzmir-Ankara Ofiyoliti ve ofiyolitli melanjı), ii- Torit-Anatolit kıtası kuzey kenarında, kıta kenarına yerleşen birimler önünde gelişmiş bloklu ve düzenli fliş çökellerini ve iii- Torit-Anatolit Platformunun kuzey kenarına ait yüksek basınç metamorfizmalı çökel istifleri içerir. Menderes Masifinin kuzey ve doğu kenarını çevreleyen Kütahya-Bolkardağ Kuşağına ait birimlere Masifin içinde ve üzerinde dilim ve klipler, güneyinde ise nap parçaları olarak rastlanabilir. Büyük allokton kütleler veya melanj ve fliş içinde bloklar halinde gözlenen İzmir- Ankara Okyanusu birimleri bir ofiyolit dizisinin tüm elemanlarını kapsarlar. Volkanik kayalardan elde edilen yaşlar ve jeokimyasal bulgular en yaşlı okyanusal volkanizmanın Karniyen'de başladığını, "okyanus adası tipi" volkanitlerin Bajosiyen-Apsiyen süresince geliştiğini, okyanus ortası sırt tipli bazaltların (MORB) Aaleniyen'den Turoniyen'e kadar püskürdükleri, dalma-batma zonu üstü özellikli en yaşlı volkanizmanın Albiyen'de başladığı ve Senomaniyen'e kadar sürdüğünü ve okyanusal bir yayın geliştiğini ortaya koymaktadır. Melanja ait tektonik dilimler ve bloklar büyük çoğunlukla yüksek basınç /düşük sıcaklık (YB/DS) metamorfizması geçirmişlerdir. Bloklu ya da düzenli olistostromlar Torit-Anatolit pasif kıta kenarı üzerinde, ofiyolit napları önünde açılan fliş basenlerinde gelişmişlerdir. Pasif kenarın yamaç birimlerinde bulunan en genç kayalar orta Maastrihtiyen, bunların üzerinde başlayan ofiyolit kırıntılı fliş birimlerinde saptanan en genç bloklar Kampaniyen yaşı vermektedir. Torit-Anatolit biriminin kıta kenarı istifleri de Kütahya-Bolkardağ Kuşağı birimleri içinde kısmen dalma-batmadan etkilenmiş ve YB/DS metamorfizmalı blok ve dilimler halinde yer almaktadır. Bu istifler Afyon yöresinde Prekambriyen temel üzerinde Üst Permiyen ile başlar. Konya yöresinde ise Devoniyen karbonat platformu istifleri Karbonifer'de volkanizmalı bir yayardı basen istifi ile örtülürler. Tüm kuşak boyunca erken Üst Permiyen daha yaşlı birimleri açısal uyumsuzlukla örter. Bu uyumsuzluk Torit-Anatolit Platformunda bir Varisken olayın temsilcisi olarak değerlendirilmiştir. Daha yaşlı birimler üstünde volkanizmalı karasal çökellerle başlayan Erken Triyas istifleri Anisiyen'den itibaren denizel karbonatlara geçer. İzmir-Ankara Okyanus kolunun riftleşmesinin ilk aşaması ürünü olarak değerlendirilen bu istiflerde bazı dilimlerde Ladiniyen'de ilk derin deniz çökelleri yer alır. Torit-Anatolit Platformunun en kuzeyinden türeyen alloktonlarda Karniyen ve sonrasında sadece yamaç çökelleri ve geçişli okyanus kabuğu volkanitleri gözlenirken, iç platforma ait alloktonlarda Ladiniyen-Alt Kretase istifleri kalın platformal karbonatlarla temsil edilir. Platformal istiflerden daha derin pelajik çökellere geçiş dış platform kökenli alloktonlarda Malm, iç platform kökenlilerde ise Absiyen yaşındadır. Bu geçiş, platform kenarının çökmeye başlamasının verisi olarak değerlendirilmiştir. YB/DS metamorfizmalı platform kenarı-yamaç istiflerinin varlığı Torit- Anatolit kıtasal kabuğunun incelmiş kuzey kenarının İzmir-Ankara dalma-batma zonunda çok derinlere kadar daldığının göstergesidir. Kütahya-Bolkardağ Kuşağında ilk evreye ait sıkışma, dilimlenme ve nap yerleşimi Orta Paleosen öncesinde duraklamış olmalıdır. Orta Paleosen-Orta Eosen sırasında Torit-Anatolit Platformu üstünde kalık basenlerde karasal ve sığ denizel molas tipi çökellere rastlanır. Temel birimlerinin yer yer Orta Eosen karbonatlarının üzerine itilmesi kuşak boyunca ikinci bir sıkışma döneminin işaretcisidir