Zoonotic Diseases Report 2013

De Staat van zoönosen 2013 geeft een overzicht van de mate waarin zoönosen in Nederland voorkomen en ontwikkelingen daarin op de lange termijn. Zoönosen zijn infectieziekten die van dier op mens overgaan. Net als in voorgaande jaren waren er in 2013 geen uitgesproken veranderingen te zien in de mate waarin zoönosen in Nederland voorkomen. Zoals ieder jaar deden zich ook in 2013 enkele opmerkelijke voorvallen voor, zoals een geval van hazenpest. In deze jaarlijkse uitgave van het RIVM en de NVWA is het thema 'huis-, tuin- en keukenzoönosen': zoönosen die mensen kunnen oplopen in en om het huis. Opmerkelijke voorvallen Bij een haas afkomstig uit Noord-Limburg werd in mei 2013 hazenpest (tularemie) vastgesteld. Vervolgens werd ook bij een jongeman tularemie vastgesteld, die de infectie waarschijnlijk via een dazenbeet in een natuurgebied in Limburg had opgelopen. In 2011 is er mogelijk ook een in Nederland opgelopen geval van tularemie geweest, terwijl in de jaren daarvoor alleen sporadisch gevallen gemeld werden die in het buitenland waren opgelopen. Een andere opmerkelijke gebeurtenis betrof een uitbraak van Campylobacter onder bezoekers van een pluimveeslachthuis die waarschijnlijk via de lucht aan de ziekteverwekker waren blootgesteld. Negen mensen werden ziek. Ook blijkt uit een onderzoek naar de vossenlintworm (Echinococcus multilocularis) onder vossen en honden, dat deze lintworm bij vossen in Zuid-Limburg veel vaker voorkomt dan in voorgaande jaren. Thema: huis-, tuin- en keukenzoönosen Juist in en om het huis kunnen mensen worden blootgesteld aan allerlei zoönoseverwekkers. Duizenden mensen krijgen jaarlijks via hun huisdieren ringworm, een schimmelinfectie. Ook kunnen zoönosen afkomstig zijn van huisdieren of dieren die hun behoefte doen in de tuin. Verder komen voedselgerelateerde zoönosen aan de orde, waarbij aandacht is voor het feit dat zoönosen ook via groenten kunnen worden opgelopen.The Zoonotic Diseases Report is an annual publication of the Dutch National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) and the Netherlands Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA). The report provides an overview of the incidence of zoonotic diseases in the Netherlands, as well as the associated long-term trends. Zoonotic diseases or zoonoses are infectious diseases that can be transmitted from animals to humans. As in previous years, no marked changes were observed in 2013 in the incidence of zoonotic diseases in the Netherlands. Every year a number of notable incidents occurres. In 2013 this included a case of rabbit fever (tularemia). This year's edition of the Zoonotic Diseases Report focuses in particular on 'zoonoses close to home', i.e. the risk of contracting a zoonotic disease in or around the house. Notable incidents In May 2013, rabbit fever (tularemia) was discovered in a hare originating from the north of the province of Limburg. Tularemia was later also diagnosed in a young man, who had probably contracted the infection after having been bitten by a horse fly in a nature reserve in Limburg. Another person possibly contracted tularemia in the Netherlands in 2011. In previous years only incidental cases were reported, with the disease being contracted abroad. Another notable incident concerned an outbreak of Campylobacter infection among visitors to a poultry slaughterhouse who had probably been exposed to airborne pathogens. Nine people fell ill as a result of this outbreak. An investigation into the incidence of Echinococcus multilocularis in foxes and dogs showed that this tapeworm was much more common in foxes in the south of Limburg province than in previous years. 'Zoonoses close to home' Humans can be exposed to various zoonotic disease pathogens in or around the house. Every year, thousands of people contract dermatophytosis (a fungal infection commonly known in the Netherlands as 'ringworm') from their pets. Zoonotic diseases can also be contracted from pets or from animals defecating in the garden. The report also devotes attention to food-related zoonotic diseases, with a particular focus on the risk of contracting zoonoses through the consumption or handling of vegetables.NVW

Shiga toxin-producing Escherichia coli (STEC) O157 outbreak, The Netherlands, September - October 2005.

In September 2005, the first national food-related outbreak of Shiga toxin (Stx)-producing Escherichia coli (STEC) O157 was investigated in the Netherlands. A total of 21 laboratory-confirmed cases (including one secondary case), and another 11 probable cases (two primary and nine secondary cases) were reported in patients who became ill between 11 September and 10 October 2005. Preliminary investigation suggested consumption of a raw beef product, steak tartare (in the Netherlands also known as 'filet americain'), and contact with other symptomatic persons as possible risk factors. A subsequent case-control study supported the hypothesis that steak tartare was the source of the outbreak (matched odds ratio (OR) 272, 95% confidence interval (CI) 3 - 23211). Consumption of ready-to-eat vegetables was also associated with STEC O157 infection (matched OR 24, 95% CI 1.1 - 528), but was considered a less likely source, as only 40% of the cases were exposed. Samples of steak tartare collected from one chain of supermarkets where it is likely that most patients (67%) bought steak tartare, all tested negative for STEC O157. However, sampling was done three days after the date of symptom onset of the last reported case. Since 88% of the cases became ill within a two week period, point source contamination may explain these negative results. It is concluded that steak tartare was the most likely cause of the first national food-related outbreak of STEC O157 in the Netherlands

Alcohol consumption and lifetime change in cognitive ability:a gene × environment interaction study

Studies of the effect of alcohol consumption on cognitive ability are often confounded. One approach to avoid confounding is the Mendelian randomization design. Here, we used such a design to test the hypothesis that a genetic score for alcohol processing capacity moderates the association between alcohol consumption and lifetime change in cognitive ability. Members of the Lothian Birth Cohort 1936 completed the same test of intelligence at age 11 and 70 years. They were assessed for recent alcohol consumption in later life and genotyped for a set of four single-nucleotide polymorphisms in three alcohol dehydrogenase genes. These variants were unrelated to late-life cognition or to socioeconomic status. We found a significant gene × alcohol consumption interaction on lifetime cognitive change (p = 0.007). Individuals with higher genetic ability to process alcohol showed relative improvements in cognitive ability with more consumption, whereas those with low processing capacity showed a negative relationship between cognitive change and alcohol consumption with more consumption. The effect of alcohol consumption on cognitive change may thus depend on genetic differences in the ability to metabolize alcohol

Whole Genome Sequencing demonstrates that Geographic Variation of Escherichia coli O157 Genotypes Dominates Host Association

Funding Information: The authors acknowledge the support of the Food Standards Agency, Scotland (FS102029) and the University of Aberdeen for funding sequencing of the Scottish E. coli O157 genomes, to Chris Low at the Scottish Agricultural College, Edinburgh for supplying a number of the Scottish sheep isolates, Iain Ogden for commenting on the manuscript and Patricia Jaros (Massey University) for preparing the New Zealand isolate DNA for sequencing.Peer reviewedPublisher PD

Ziektelast van via voedsel overdraagbare pathogenen in Nederland in 2010

Op verzoek van het ministerie van VWS onderzoekt het RIVM jaarlijks hoeveel mensen ziek worden van 14 darminfecties. Deze infecties kunnen worden overgedragen via voedsel, het milieu, dieren en de mens. Het aantal mensen dat ziek wordt van een infectie of eraan overlijdt, wordt uitgedrukt in DALY's (Disability Adjusted Life Year); een maat voor gezondheidsverlies onder de bevolking. De ziektelast die door de 14 darminfecties in totaal werd veroorzaakt steeg van 13.500 DALY in 2009 naar 14.400 DALY in 2010. Het deel van deze ziektelast dat alleen via voedsel werd overgedragen, steeg van 6.020 tot 6.440 DALY. De stijging in de ziektelast via voedsel komt doordat er ten opzichte van 2009 meer mensen ziek zijn geworden van een infectie met de Campylobacter spp., Salmonella spp., het norovirus, het rotavirus en het hepatitis A-virus. Daarnaast zijn er meer mensen overleden als gevolg van een infectie met Listeria monocytogenes. De meeste van deze stijgingen vallen binnen de marges voor de mate waarin deze infecties voorkomen ten opzichte van het voorgaande decennium. Dit geldt niet voor het aantal infecties met de Campylobacterbacterie. Deze veroorzaakte in 2010 ongeveer 25 procent vaker een infectie dan in voorgaande jaren. Een verklaring hiervoor is niet voorhanden. De resultaten van dit onderzoek bieden handvaten om meer zicht te krijgen op het daadwerkelijke aantal voedselinfecties dat mensen jaarlijks oplopen en de ziektelast die daardoor wordt veroorzaakt. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en GGD'en registeren en onderzoeken in Nederland uitbraken van voedselinfecties en -vergiftigingen. Het merendeel van de infecties wordt echter niet gemeld.The Ministry of VWS has requested RIVM to present an annual update on the number of illnesses caused by 14 enteric pathogens. These pathogens can be transmitted by food, the environment, animals and humans. The number of persons who are ill and who die from the infections is expressed in DALYs (Disability Adjusted Life Years), a measure of the disease burden in the population. The total disease burden caused by the 14 pathogens increased from 13,500 DALY in 2009 to 14,400 DALY in 2010. The share of foodborne transmission in this burden increased from 6,020 to 6,440 DALY. The increase in disease burden was a result of an increase in the incidence of disease by Campylobacter spp., Salmonella spp., norovirus, rotavirus and hepatitis A virus. Furthermore, more persons died from an infection with Listeria monocytogenes. Most observed increases are within the range of observed disease incidence in the previous decennium. However, the incidence of campylobacteriosis was approximately 25% higher than in previous years. No explanation for this increase is available. This research results in more insight in the true incidence of foodborne diseases and the associated disease burden. The Dutch Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA) and Regional Health Services register and investigate outbreaks of foodborne disease in the Netherlands. However, the majority of foodborne diseases in not reported.VW

Registration of foodborne infections and intoxications in the Netherlands at the Food and Consumer Product Safety Authority and the Centre for Infectious Disease Control, 2011

Het totaal aantal voedselinfecties dat bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) is gemeld, daalt sinds 2008 gestaag. Dit geldt ook voor het aantal mensen dat daarvan ziek is geworden. Het totaal aantal meldingen en zieken dat de GGD heeft geregistreerd, is in de afgelopen acht jaar redelijk stabiel. Net als in voorgaande jaren zijn de bacteriën Salmonella en Campylobacter en het norovirus de belangrijkste verwekkers van uitbraken van voedselinfecties. De impact van Salmonella-uitbraken is groter dan die van Campylobacter, aangezien er meestal meer mensen ziek worden van één besmettingsbron met Salmonella. Ook zijn de gevolgen van zo'n besmetting vaak heviger: de helft van de gemelde ziekenhuisopnamen waren het gevolg van een Salmonella-infectie. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een analyse door het RIVM van de registratiecijfers van voedselinfecties en -vergiftigingen bij de NVWA en het Centrum Infectieziektenbestrijding (CIb) over 2011. Verstandig omgaan met rauw voedsel Om uitbraken van voedselinfecties (twee of meer zieken door dezelfde bron) te voorkomen, blijft aandacht voor de voedselveiligheid nodig. Dit geldt zowel voor de overheid, voedselproducenten, voedselleveranciers, horeca als de consumenten. Het belangrijkste aandachtspunt is rauw en gaar voedsel te scheiden om een 'kruisbesmetting' te voorkomen. De kennis over hygiëne in de keuken en gedrag tijdens koken moeten daarom worden vergroot. Daarnaast lijkt de consumptie van rauw voedsel toe te nemen, zoals rauwe vleesproducten. De consument lijkt zich niet altijd bewust te zijn van de risico's bij het eten van dergelijke producten. Aantallen meldingen en zieken De NVWA kreeg in 2011 363 meldingen over voedselinfecties binnen, tegenover 432 meldingen in 2010. Het aantal betrokken zieken dat de NVWA gemeld kreeg, was 889 zieken (tegenover 1178 zieken in 2010). Bij het CIb kwamen 42 meldingen van voedselinfecties binnen, met 368 zieken. Dit aantal meldingen komt sterk overeen met de cijfers tussen 2004 en 2010. Ook was het aantal ziekenhuisopnamen in 2011 (8 procent) vergelijkbaar met voorgaande jaren, na de piek in 2010 (21 procent). In totaal hebben beide instanties in het verslagjaar 214 uitbraken met 977 zieken van voedselinfecties en -vergiftigingen geregistreerd. Daarnaast zijn 180 individuele gevallen gemeld. Deze getallen zijn echter een onderschatting, omdat niet iedere zieke naar de huisarts gaat of de NVWA informeert. Naar schatting zijn jaarlijks ongeveer 680.000 mensen in Nederland ziek door het eten van besmet voedsel.The total number of reports of and cases of foodborne infections reported to the Dutch Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA) has decreased steadily since 2008. The number of reports made by the municipal health services has been fairly stable in the last eight years. Just as in previous years, Salmonella, Campylobacter and norovirus were the most important causative agents of foodborne outbreaks. However, the impact of Salmonella-outbreaks is bigger than that of Campylobacter, as the pathogen causes more cases per outbreak. The outcomes of a Salmonella-infection are also more often severe and half of all hospitalizations were found to be caused by Salmonella-infections. These are the main conclusions from an analysis made by the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) based on the 2011 registration data from the NVWA and the Centre for Infectious Disease Control (CIb). Sensible handling of raw food products To prevent outbreaks, continuous attention should be paid to food safety by the government, producers, suppliers and food handlers, but also by consumers. Separation of raw and cooked food is the most important point of interest to prevent cross-contamination. Knowledge about good kitchen hygiene and actual behaviour during food preparation should be augmented. Furthermore, consumption of raw products, including raw meat, seems to be on the increase. The consumer should be made aware of the risks of consuming products of this kind. Number of reports and patients In 2011, the NVWA received 363 reports about foodborne infections compared to 432 reports in 2010. The number of cases reported at the NVWA was 877 patients (1179 patients in 2010). The CIb received 42 reports of foodborne outbreaks that involved 368 patients. This number of reports corresponds with the numbers for 2004-2010. The percentage of hospitalizations (8 percent) was also comparable to preceding years, after the peak in 2010 (21 percent). In 2011 both institutes registered a total of 213 outbreaks with 964 cases and 181 single cases of foodborne infections and intoxications. However, these figures are an underestimation, as not all infected patients visit their GP or inform the NVWA. In the Netherlands, an estimated 680,000 cases per year occur as a result of contaminated food.NVW