Émigration intérieure et codes de contestation dans la littérature polonaise 1945–1980

INNER EXILE AND CODES OF CONTESTATION IN POLISH LITERATURE IN THE YEARS 1945–1980 The resistance of Polish writers against the postwar communist regime is presented in this article mainly as a way of collective manifestation of the attitude often called ‘inner emigration’. The article focuses on the ambiguous stratagems of some ardent adepts of the communist ideology, who fi nally became political dissidents, but before that had chosen the sort of ‘inner exile’ or ‘inner emigration’, having created their own literary codes based on camouflage, allegory, and mystificatio

Introduction

Culture et histoire La notion de culture est aujourd’hui chargée d’un contenu sémantique si complexe que toute tentative de l’approcher risque de paraître arbitraire, incomplète et discutable. Autrefois liée essentiellement aux lettres et aux arts, la culture, sous l’influence des sciences sociales, s’étend désormais à tous les domaines de la vie humaine. Le tournant anthropologique du postcolonialisme a rendu presque obsolète le modèle d’une culture européenne longtemps reconnue comme univer..

Zygmunt Lubicz-Zaleski (1882–1967) et sa contribution au rayonnement de la Bibliothèque Polonaise

On the basis of research in the rich archives of the Polish Library in Paris (12 volumes of Professor Zygmunt Zaleski’s private and official correspondence, manuscripts and articles), the author presents the most important aspects of his activity in Paris. The Polish Library in Paris, a symbolic place for the Poles living in exile, became of utmost significance for Zaleski as it allowed him to develop co-operation not only with Polish institutions (mainly with the Polish School, the Polonia periodical, the Polish Artists’ Association, Kazimierz Woźnicki’s French-Polish Committee) but also French institutions: the School for Advanced Studies in the Social Sciences (EHESS), the National Institute for Oriental Languages and Civilisations (Langues O’) and the Institute for Slavonic Studies (IES), where he initiated close co-operation with the Polish Library. The cultural exchange between Polish and French institutions became official when Lubicz-Zaleski was nominated a delegate of the Polish Ministry of Religious Affairs and Public Education. The Polish Library was then transformed into a scientific institution with a status of a university for Polish and French students. The outbreak of the war put an end to this golden period in the history of the Polish Library. After the turbulences during the war period (work in the free zone of Villard de Lens, detention centre, Buchenwald concentration camp) Zaleski resumed his duties as a delegate for the ministry of Science and Higher Education (now under the aegis of the Polish government-in-exile based in London) and the secretary general for the Polish Historical and Literary Society.Na podstawie bogatych archiwów Biblioteki Polskiej w Paryżu (12 teczek zwierających korespondencję prywatną i oficjalną, rękopisy i artykuły profesora Zygmunta Zaleskiego), autorka przedstawia najważniejsze aspekty jego działalności w Paryżu, w której  Biblioteka Polska, miejsce symboliczne polskiej emigracji, staje się punktem strategicznym, który pozwoli Zaleskiemu rozwinąć współpracę nie tylko z polskimi placówkami (głównie Szkołą Polską, pismem „Polonia”, Stowarzyszeniem Artystów Polskich, Komitetem Francusko-Polskim Kazimierza Woźnickiego), lecz także z instytucjami francuskimi: z Wyższą Szkołą Nauk Społecznych (EHSS), Szkołą Języków Wschodnich (Langues O’) oraz Instytutem Studiów Słowiańskich (IES), w którym rozwinął bliską współpracę z Biblioteką Polską. Wymiana kulturalna między instytucjami polskimi i francuskimi przybiera wymiar oficjalny z chwilą, gdy Lubicz-Zaleski zostaje mianowany delegatem polskiego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Biblioteka Polska osiąga wtedy rangę ośrodka naukowego o charakterze uniwersyteckim, przeznaczonym dla studentów polskich i francuskich. Kataklizm wojenny przerywa okres świetności Biblioteki Polskiej. Po przeżyciach wojennych (praca w strefie wolnej w Villard de Lens, areszt, obóz w Buchenwaldzie), Zaleski powraca do obowiązków delegata Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego (tym razem pod auspicjami rządu londyńskiego) i sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego

Inner exile and codes of contestation in Polish literature in the years 1945-1980

The resistance of Polish writers against the postwar communist regime is presented in this article mainly as a way of collective manifestation of the attitude often called ‘inner emigration’. The article focuses on the ambiguous stratagems of some ardent adepts of the communist ideology, who fi nally became political dissidents, but before that had chosen the sort of ‘inner exile’ or ‘inner emigration’, having created their own literary codes based on camoufl age, allegory, and mystifi cation

Dialogue between Miłosz and Mickiewicz

The author asserts that a dialogue between Miłosz and Mickiewicz sheds light not only on the great Polish Romantic, and even Polish Romanticism as such, but also on the personality of the author of The Land of Ulro. It is a difficult and full of contradictions dialogue, that used to be interpreted in relation to the uneasy history of the 20th century. The author of the article does not attempt to weaken the role of historical events in Miłosz’s spiritual evolution; she underlines, however, such aspects of his dialogue with Mickiewicz that reveal the deepest similarities and are not subjected to changeable interests. That is how Miłosz’s hesitations can be understood, as his disputes with Mickiewicz are time-bound, but both poets meet also in timeless sphere

L’Espagne ou la corrida

De ses voyages, en Amérique ou dans la lointaine Afrique, Sienkiewicz a tiré une matière littéraire substantielle et marquante. En revanche, l’escapade qu’il a faite en Espagne n’a guère laissé de traces. Sienkiewicz y a passé peu de temps (deux mois environ du 22 septembre au 25 novembre 1888) et seules les lettres qu’il a envoyées à sa belle-sœur et confidente, Jadwiga Janczewska, nous renseignent sur le déroulement et les détails de son séjour. La veille de son départ Sienkiewicz lui écrit ..

Polish Literature from the Perspective of Contemporary European Comparative Studies

Developments that have been observed in the last decades (globalisation, postmodernism, postcolonialism) have influenced changes in European critical discourse and brought cultural phenomena to the fore. One of the consequences of this new postcolonial consciousness is the challenging of the 19th century concept of Weltliteratur, which is based on Western European tradition. The author of the article refers to the postcolonial writings of E. Said, G.Ch. Spivak and H.K. Bhabhy as well as the concept of cultural dialogue by H. Gadamer, E. Levinas, P. Ricoeur and regards Polish contemporary literature from the perspective of Western research where the traditional, Platonian model of European culture as being a universal culture, is replaced by a dynamic, intercultural interaction. Confronting “homeliness” with “foreigness” produces less narrow assessments. Hierarchies and conditions disappear here and common cultural experience seems to be most important

Stanisław Grochowiak, poète de la dissonance

Stanisława Grochowiak – poeta dysonansu Poezję Stanisława Grochowiaka zwykło się kojarzyć z turpistycznym buntem poetów startujących w momencie kryzysu stalinizmu. Obsesja brzydoty była jednak tylko jednym z aspektów tej bogatej osobowości poetyckiej, która spełniała się w coraz to inny sposób w różnorodnych rytmach i obrazach łącząc współczesne realia z wyrafinowanym barokiem, klasycyzmem lub onirycznym surrealizmem. Przedwczesna śmierć poety sprawiła, że nie doczekał się przemian, które nastąpiły w polskiej poezji współczesnej. Odcina się tym samym od tendencji aktualnych, co tłumaczy obecne — chyba chwilowe — zobojętnienie krytyki na jego twórczość. Toteż celem niniejszego studium jest uwydatnienie wartości ponadczasowych (pozako- niunkturalnych) tej ciekawej i oryginalnej poezji, w której podstawowe tematy — miłości i śmierci, życia i cierpienia uzupełniają się wzajemnie na zasadzie antynomii. Sięgając bezpośrednio do tekstów poetyckich autorka stara się wychwycić istotę poezji Grochowiaka, w której deformacja groteskowa, antyteza, ironia stają się wyrazem metafizycznego buntu i niepogodzenia z rzeczywistością.Delaperrière Maria. Stanisław Grochowiak, poète de la dissonance. In: Revue des études slaves, tome 63, fascicule 2, 1991. Contre une vérité exclusive : littérature polonaise 1939 à 1989, sous la direction de Hélène Włodarczyk. pp. 311-327

Mickiewicz, un moderne ?

Delaperrière Maria. Mickiewicz, un moderne ?. In: Revue des études slaves, tome 70, fascicule 4, 1998. pp. 783-791