Temporal and spatiotemporal autocorrelation of daily concentrations of Alnus, Betula, and Corylus pollen in Poland

The aim of the study was to determine the characteristics of temporal and space–time autocorrelation of pollen counts of Alnus, Betula, and Corylus in the air of eight cities in Poland. Daily average pollen concentrations were monitored over 8 years (2001–2005 and 2009–2011) using Hirst-designed volumetric spore traps. The spatial and temporal coherence of data was investigated using the autocorrelation and cross-correlation functions. The calculation and mathematical modelling of 61 correlograms were performed for up to 25 days back. The study revealed an association between temporal variations in Alnus, Betula, and Corylus pollen counts in Poland and three main groups of factors such as: (1) air mass exchange after the passage of a single weather front (30–40 % of pollen count variation); (2) long-lasting factors (50–60 %); and (3) random factors, including diurnal variations and measurements errors (10 %). These results can help to improve the quality of forecasting models

Porównanie spektralnych metod oceny wrażliwości baroreceptorów tętniczych i testu fenylefrynowego u chorych po zawale serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory

Wstęp: Celem pracy jest zbadanie, czy wyniki wrażliwości baroreceptorów tętniczych (BRS), uzyskane za pomocą spektralnej analizy spontanicznej zmienności ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca (wskaźniki LF-BRS, HF-BRS oraz Robbe-BRS), są zgodne z wynikami powszechnie akceptowanego testu enylefrynowego (Phe-BRS) w stopniu wystarczającym, aby porównywane metody można było stosować w sposób zamienny. Materiał i metody: Badaniami objęto 72 kolejnych chorych, w średnim wieku 51 &plusmn; 8 lat, po przebytym zawale serca, z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF L 40%), przyjętych do kliniki w celu przeprowadzenia badań kontrolnych. Zgodność między porównywanymi wynikami oceniano za pomocą analizy korelacji, porównania średnich, jak również metod opisanych przez Blanda i Altmana. Wyniki: Wartość średnia Phe-BRS wyniosła w badanej grupie chorych 4,5 &plusmn; 3,4 ms/mm Hg. Wartości średnie LF-BRS i HF-BRS były znamiennie wyższe niż Phe-BRS, wynosząc odpowiednio 6,7 &plusmn; 5,3 ms/mm Hg (p < 0,05), 6,5 &plusmn; 4,9 ms/mm Hg (p < 0,05), natomiast wielkość wskaźnika Robbe-BRS nie różniła się istotnie od Phe-BRS, wynosząc 4,3 &plusmn; 4,1 ms/mm Hg. Współczynniki korelacji liniowej między Phe-BRS a LF-BRS, HF-BRS i Robbe-BRS były znamienne (p < 0,05) i wynosiły odpowiednio 0,56, 0,52 i 0,58. Zakresy zgodności i znormalizowane zakresy zgodności ocenianych metod w porównaniu z Phe-BRS wynosiły odpowiednio: od &#8211;7,3 do 12,1 ms/mm Hg i od &#8211;104% do 192%; od &#8211;7 do 9,3 ms/mm Hg i od &#8211;140% do 198%; oraz od &#8211;5,9 do 6,3 ms/mm Hg i od &#8211;160% do 148%. Ponadto stwierdzono, że uzyskanie wartości Robbe-BRS ? 8,8 ms/mm Hg pozwala przewidzieć wynik Phe-BRS >3 ms/mm Hg. Wnioski: Żadna z użytych metod spektralnych (LF-BRS, HF-BRS, jak również Robbe-BRS) nie może być używana zamiennie z testem fenylefrynowym w ocenie BRS u chorych po zawale serca z obniżoną LVEF. Badanie Robbe-BRS, którego wartości są najbardziej zbliżone do wyników Phe-BRS pozwala ograniczyć liczbę osób kierowanych na test fenylefrynowy. Stwierdzenie wartości Robbe-BRS ? 8,8 ms/mm Hg daje, przy wysokim poziomie istotności (p < 0,005), pewność, że wynik Phe-BRS osiągnie wartość wyższą niż 3 ms/mm Hg (p < 0,005), tj. nie będzie kwalifikował chorego do grupy osób zagrożonych nagłą śmiercią sercową. rzydatność kliniczna wskaźnika Robbe-BRS jest ograniczona poprzez znaczny odsetek wyników niediagnostycznych

Porównanie spektralnych metod oceny wrażliwości baroreceptorów tętniczych i testu fenylefrynowego u chorych po zawale serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory

Wstęp: Celem pracy jest zbadanie, czy wyniki wrażliwości baroreceptorów tętniczych (BRS), uzyskane za pomocą spektralnej analizy spontanicznej zmienności ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca (wskaźniki LF-BRS, HF-BRS oraz Robbe-BRS), są zgodne z wynikami powszechnie akceptowanego testu enylefrynowego (Phe-BRS) w stopniu wystarczającym, aby porównywane metody można było stosować w sposób zamienny. Materiał i metody: Badaniami objęto 72 kolejnych chorych, w średnim wieku 51 &plusmn; 8 lat, po przebytym zawale serca, z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF L 40%), przyjętych do kliniki w celu przeprowadzenia badań kontrolnych. Zgodność między porównywanymi wynikami oceniano za pomocą analizy korelacji, porównania średnich, jak również metod opisanych przez Blanda i Altmana. Wyniki: Wartość średnia Phe-BRS wyniosła w badanej grupie chorych 4,5 &plusmn; 3,4 ms/mm Hg. Wartości średnie LF-BRS i HF-BRS były znamiennie wyższe niż Phe-BRS, wynosząc odpowiednio 6,7 &plusmn; 5,3 ms/mm Hg (p < 0,05), 6,5 &plusmn; 4,9 ms/mm Hg (p < 0,05), natomiast wielkość wskaźnika Robbe-BRS nie różniła się istotnie od Phe-BRS, wynosząc 4,3 &plusmn; 4,1 ms/mm Hg. Współczynniki korelacji liniowej między Phe-BRS a LF-BRS, HF-BRS i Robbe-BRS były znamienne (p < 0,05) i wynosiły odpowiednio 0,56, 0,52 i 0,58. Zakresy zgodności i znormalizowane zakresy zgodności ocenianych metod w porównaniu z Phe-BRS wynosiły odpowiednio: od &#8211;7,3 do 12,1 ms/mm Hg i od &#8211;104% do 192%; od &#8211;7 do 9,3 ms/mm Hg i od &#8211;140% do 198%; oraz od &#8211;5,9 do 6,3 ms/mm Hg i od &#8211;160% do 148%. Ponadto stwierdzono, że uzyskanie wartości Robbe-BRS ? 8,8 ms/mm Hg pozwala przewidzieć wynik Phe-BRS >3 ms/mm Hg. Wnioski: Żadna z użytych metod spektralnych (LF-BRS, HF-BRS, jak również Robbe-BRS) nie może być używana zamiennie z testem fenylefrynowym w ocenie BRS u chorych po zawale serca z obniżoną LVEF. Badanie Robbe-BRS, którego wartości są najbardziej zbliżone do wyników Phe-BRS pozwala ograniczyć liczbę osób kierowanych na test fenylefrynowy. Stwierdzenie wartości Robbe-BRS ? 8,8 ms/mm Hg daje, przy wysokim poziomie istotności (p < 0,005), pewność, że wynik Phe-BRS osiągnie wartość wyższą niż 3 ms/mm Hg (p < 0,005), tj. nie będzie kwalifikował chorego do grupy osób zagrożonych nagłą śmiercią sercową. rzydatność kliniczna wskaźnika Robbe-BRS jest ograniczona poprzez znaczny odsetek wyników niediagnostycznych

Ocena wrażliwości baroreceptorów tętniczych za pomocą nowej metody spektralnej u chorych z dysfunkcją lewej komory serca

Wstęp: W niniejszej pracy dokonano porównawczej oceny wrażliwości baroreceptorów tętniczych (BRS) badanej za pomocą testu fenylefrynowego (Phe-BRS) oraz nieinwazyjnej, spektralnej analizy spontanicznej zmienności skurczowego ciśnienia tętniczego (SAP) i długości cyklu serca (HP). Nieinwazyjnej oceny BRS dokonywano za pomocą klasycznej metody Robbego, a także przy użyciu własnej modyfikacji tej metody, umożliwiającej ocenę BRS przy koherencji niższej niż 0,5. Materiał i metody: Badaniami objęto 86 chorych po dawno przebytym zawale serca, z frakcją wyrzutową lewej komory serca (LVEF) niższą niż 40%. Wyniki: Wskaźnik Robbe-BRS był niediagnostyczny u 45% chorych, wartość średnia diagnostycznych wyników tego wskaźnika wynosiła 4,7 &plusmn; 5,3 ms/mm Hg, a w odniesieniu do Phe-BRS współczynnik korelacji, błąd systematyczny oraz zakres zgodności były równe odpowiednio 0,61, 0,02 i od -7,6 do 7,6 ms/mm Hg. Wskaźnik TFM-BRS był diagnostyczny u wszystkich chorych. Wartość średnia wyników tego wskaźnika w grupie 47 osób z koherencją większą od 0,5 wynosiła 4,1&plusmn; 4,6 ms/mm Hg, a w odniesieniu do Phe-BRS współczynnik korelacji, błąd systematyczny oraz zakres zgodności w tej grupie były równe odpowiednio 0,61, 0,02 i od &#8211;7,6 do 7,6. Wartości tych samych parametrów w całej badanej grupie 86 chorych wynosiły 4,1 &plusmn; 4,7 ms/mm Hg oraz 0,63; &#8211;0,9 i od &#8211;7,5 do 5,5 ms/mm Hg. Korelacja wyników TFM-BRS i Robbe-BRS była bardzo silna (r = 0,98, p < 0,05), a ich zakresy zgodności wąskie (od &#8211;1 do 3 ms/mm Hg). Wnioski: Zastosowanie nowego wskaźnika spektralnej oceny spontanicznej zmienności SAP i HP umożliwia ocenę BRS u wszystkich badanych osób z dysfunkcją skurczową lewej komory serca. Akceptacja wyników uzyskanych przy koherencji sygnałów niższej niż 0,5 nie zmniejsza zgodności tych danych z wynikami testu fenylefrynowego. (Folia Cardiol. 2002; 9: 537&#8211;543

Ocena wrażliwości baroreceptorów tętniczych za pomocą nowej metody spektralnej u chorych z dysfunkcją lewej komory serca

Wstęp: W niniejszej pracy dokonano porównawczej oceny wrażliwości baroreceptorów tętniczych (BRS) badanej za pomocą testu fenylefrynowego (Phe-BRS) oraz nieinwazyjnej, spektralnej analizy spontanicznej zmienności skurczowego ciśnienia tętniczego (SAP) i długości cyklu serca (HP). Nieinwazyjnej oceny BRS dokonywano za pomocą klasycznej metody Robbego, a także przy użyciu własnej modyfikacji tej metody, umożliwiającej ocenę BRS przy koherencji niższej niż 0,5. Materiał i metody: Badaniami objęto 86 chorych po dawno przebytym zawale serca, z frakcją wyrzutową lewej komory serca (LVEF) niższą niż 40%. Wyniki: Wskaźnik Robbe-BRS był niediagnostyczny u 45% chorych, wartość średnia diagnostycznych wyników tego wskaźnika wynosiła 4,7 &plusmn; 5,3 ms/mm Hg, a w odniesieniu do Phe-BRS współczynnik korelacji, błąd systematyczny oraz zakres zgodności były równe odpowiednio 0,61, 0,02 i od -7,6 do 7,6 ms/mm Hg. Wskaźnik TFM-BRS był diagnostyczny u wszystkich chorych. Wartość średnia wyników tego wskaźnika w grupie 47 osób z koherencją większą od 0,5 wynosiła 4,1&plusmn; 4,6 ms/mm Hg, a w odniesieniu do Phe-BRS współczynnik korelacji, błąd systematyczny oraz zakres zgodności w tej grupie były równe odpowiednio 0,61, 0,02 i od &#8211;7,6 do 7,6. Wartości tych samych parametrów w całej badanej grupie 86 chorych wynosiły 4,1 &plusmn; 4,7 ms/mm Hg oraz 0,63; &#8211;0,9 i od &#8211;7,5 do 5,5 ms/mm Hg. Korelacja wyników TFM-BRS i Robbe-BRS była bardzo silna (r = 0,98, p < 0,05), a ich zakresy zgodności wąskie (od &#8211;1 do 3 ms/mm Hg). Wnioski: Zastosowanie nowego wskaźnika spektralnej oceny spontanicznej zmienności SAP i HP umożliwia ocenę BRS u wszystkich badanych osób z dysfunkcją skurczową lewej komory serca. Akceptacja wyników uzyskanych przy koherencji sygnałów niższej niż 0,5 nie zmniejsza zgodności tych danych z wynikami testu fenylefrynowego. (Folia Cardiol. 2002; 9: 537&#8211;543

Ocena długotrwałego wpływu sportu wyczynowego na czynność autonomicznego układu nerwowego

Wstęp: U osób wyczynowo uprawiających sport spoczynkowa akcja serca jest wolniejsza niż u prowadzących siedzący tryb życia. Powszechnie uważa się, że taki stan jest następstwem wzmożonego napięcia układu przywspółczulnego u sportowców. Jednak istnieją doniesienia sugerujące, że mechanizmy spoczynkowej bradykardii nie są tak jednoznaczne. Celem pracy była ocena zmian zachodzących w czynności autonomicznego układu nerwowego w grupie sportowców w porównaniu z osobami prowadzącymi siedzący tryb życia. Materiał i metody: Do badanej grupy włączono 40 osób (34 mężczyzn) w średnim wieku 22 &plusmn; 3 lata wyczynowo uprawiających sport. Grupę kontrolną stanowiło 20 zdrowych mężczyzn w średnim wieku 20 &plusmn; 4 lata nieuprawiających sportu na poziomie wyczynowym. U każdej osoby przeprowadzano 10-minutową ciągłą nieinwazyjną rejestrację skurczowego ciśnienia tętniczego oraz długości cyklu serca. Na podstawie uzyskanych sygnałów obliczano następnie spoczynkową częstość akcji serca, wrażliwość baroreceptorów tętniczych metodą spektralną oraz poszczególne wskaźniki zmienności rytmu serca. Wyniki: Stwierdzono istotne wydłużenie cyklu serca w grupie badanej w porównaniu z grupą kontrolną: 1096 &plusmn; 136 vs. 1001 &plusmn; 146 ms (p = 0,01). Natomiast żaden z ocenianych parametrów odczynowości autonomicznej, zarówno wrażliwość baroreceptorów określana metodą spektralną, jak i zmienność rytmu serca, nie różnicował znamiennie porównywanych grup. Wnioski: U osób wyczynowo uprawiających sport stwierdza się znamiennie większą trwałą spoczynkową bradykardię niż u nietrenujących zawodowo. Jednoczesny brak różnic w zakresie aktywności autonomicznego układu nerwowego prawdopodobnie wskazuje, że bradykardia ta nie wynika ze wzmożonego napięcia nerwu błędnego. (Folia Cardiol. 2005; 12: 504&#8211;509

Wpływ niewielkiego wysiłku fizycznego na czynność autonomicznego układu nerwowego zdrowych osób w młodym wieku

Wstęp: Celem pracy było zbadanie, czy jednorazowy łagodny wysiłek o charakterze wytrzymałościowym powoduje u młodych mężczyzn zauważalne zmiany w czynności autonomicznego układu nerwowego. Materiał i metody: Badaniami objęto 15 młodych, zdrowych mężczyzn, w wieku 20&#8211;24 lat, studentów pierwszego roku Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku; żaden z nich nie uprawiał regularnie sportu w ciągu ostatnich 3 miesięcy. W pierwszym etapie badań przeprowadzono 10-minutową, ciągłą rejestrację sygnałów skurczowego ciśnienia krwi (Finapres, Ohmeda) i długości cyklu serca. W drugim etapie wykonywano próbę wysiłkową na bieżni (30 min, 65% maksymalnej częstości akcji serca). Następnie pacjent wypoczywał przez 60 min, po czym ponownie przeprowadzano badanie jak w etapie pierwszym. Z uzyskanych zapisów obliczano parametry zmienności rytmu serca (SDNN, RMSSD, pNN50, TP, LF, HF, nLF, LF/HF) oraz wrażliwości baroreceptorów tętniczych (TF-BRS i BRS-peak), wykorzytując program POLYAN (Montescano, Włochy). Wyniki: Stwierdzono, że w drugiej rejestracji średnie wielkości SDNN, TP i TF-BRS były istotnie wyższe niż w pierwszej, wynosząc odpowiednio 74 &plusmn; 49 ms i 91 &plusmn; 53 ms (p = 0,01); 6866 &plusmn; 9793 ms2 i 9841 &plusmn; 1196 ms2 (p = 0,05); oraz 9,8 &plusmn; 5,7 ms i 13,7 &plusmn; 6,5 ms/mm Hg (p = 0,049). Stwierdzono też obniżenie ciśnienia skurczowego (z 127 &plusmn; 14 do 121 &plusmn; 12 mm Hg, p = 0,078). Pozostałe wskaźniki nie różniły się w obu badaniach w sposób istotny. Wnioski: Niewielki wysiłek fizyczny wykonywany przez osoby młode, nieuprawiające sportu powodował korzystne zmiany w czynności autonomicznego układu nerwowego u większości badanych. (Folia Cardiol. 2003; 10: 195&#8211;201

Wpływ niewielkiego wysiłku fizycznego na czynność autonomicznego układu nerwowego zdrowych osób w młodym wieku

Wstęp: Celem pracy było zbadanie, czy jednorazowy łagodny wysiłek o charakterze wytrzymałościowym powoduje u młodych mężczyzn zauważalne zmiany w czynności autonomicznego układu nerwowego. Materiał i metody: Badaniami objęto 15 młodych, zdrowych mężczyzn, w wieku 20&#8211;24 lat, studentów pierwszego roku Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku; żaden z nich nie uprawiał regularnie sportu w ciągu ostatnich 3 miesięcy. W pierwszym etapie badań przeprowadzono 10-minutową, ciągłą rejestrację sygnałów skurczowego ciśnienia krwi (Finapres, Ohmeda) i długości cyklu serca. W drugim etapie wykonywano próbę wysiłkową na bieżni (30 min, 65% maksymalnej częstości akcji serca). Następnie pacjent wypoczywał przez 60 min, po czym ponownie przeprowadzano badanie jak w etapie pierwszym. Z uzyskanych zapisów obliczano parametry zmienności rytmu serca (SDNN, RMSSD, pNN50, TP, LF, HF, nLF, LF/HF) oraz wrażliwości baroreceptorów tętniczych (TF-BRS i BRS-peak), wykorzytując program POLYAN (Montescano, Włochy). Wyniki: Stwierdzono, że w drugiej rejestracji średnie wielkości SDNN, TP i TF-BRS były istotnie wyższe niż w pierwszej, wynosząc odpowiednio 74 &plusmn; 49 ms i 91 &plusmn; 53 ms (p = 0,01); 6866 &plusmn; 9793 ms2 i 9841 &plusmn; 1196 ms2 (p = 0,05); oraz 9,8 &plusmn; 5,7 ms i 13,7 &plusmn; 6,5 ms/mm Hg (p = 0,049). Stwierdzono też obniżenie ciśnienia skurczowego (z 127 &plusmn; 14 do 121 &plusmn; 12 mm Hg, p = 0,078). Pozostałe wskaźniki nie różniły się w obu badaniach w sposób istotny. Wnioski: Niewielki wysiłek fizyczny wykonywany przez osoby młode, nieuprawiające sportu powodował korzystne zmiany w czynności autonomicznego układu nerwowego u większości badanych. (Folia Cardiol. 2003; 10: 195&#8211;201

Ocena długotrwałego wpływu sportu wyczynowego na czynność autonomicznego układu nerwowego

Wstęp: U osób wyczynowo uprawiających sport spoczynkowa akcja serca jest wolniejsza niż u prowadzących siedzący tryb życia. Powszechnie uważa się, że taki stan jest następstwem wzmożonego napięcia układu przywspółczulnego u sportowców. Jednak istnieją doniesienia sugerujące, że mechanizmy spoczynkowej bradykardii nie są tak jednoznaczne. Celem pracy była ocena zmian zachodzących w czynności autonomicznego układu nerwowego w grupie sportowców w porównaniu z osobami prowadzącymi siedzący tryb życia. Materiał i metody: Do badanej grupy włączono 40 osób (34 mężczyzn) w średnim wieku 22 &plusmn; 3 lata wyczynowo uprawiających sport. Grupę kontrolną stanowiło 20 zdrowych mężczyzn w średnim wieku 20 &plusmn; 4 lata nieuprawiających sportu na poziomie wyczynowym. U każdej osoby przeprowadzano 10-minutową ciągłą nieinwazyjną rejestrację skurczowego ciśnienia tętniczego oraz długości cyklu serca. Na podstawie uzyskanych sygnałów obliczano następnie spoczynkową częstość akcji serca, wrażliwość baroreceptorów tętniczych metodą spektralną oraz poszczególne wskaźniki zmienności rytmu serca. Wyniki: Stwierdzono istotne wydłużenie cyklu serca w grupie badanej w porównaniu z grupą kontrolną: 1096 &plusmn; 136 vs. 1001 &plusmn; 146 ms (p = 0,01). Natomiast żaden z ocenianych parametrów odczynowości autonomicznej, zarówno wrażliwość baroreceptorów określana metodą spektralną, jak i zmienność rytmu serca, nie różnicował znamiennie porównywanych grup. Wnioski: U osób wyczynowo uprawiających sport stwierdza się znamiennie większą trwałą spoczynkową bradykardię niż u nietrenujących zawodowo. Jednoczesny brak różnic w zakresie aktywności autonomicznego układu nerwowego prawdopodobnie wskazuje, że bradykardia ta nie wynika ze wzmożonego napięcia nerwu błędnego. (Folia Cardiol. 2005; 12: 504&#8211;509

Wpływ długotrwałego, intensywnego treningu fizycznego na czynność autonomicznego układu nerwowego u wyczynowych sportowców

Wstęp: Celem pracy była ocena wpływu ciężkiego, długotrwałego treningu fizycznego podejmowanego przez sportowców wyczynowych klasy regionalnej na profil autonomicznego układu nerwowego. Przedmiotem szczególnego zainteresowania była ocena ewentualnego występowania w badanej grupie zjawiska odwrócenia trendu - z charakterystycznej wagotonii na sympatykotonię. Materiał i metody: Badaniami objęto 10 sportowców w wieku 21 &plusmn; 3 lat (3 kobiety i 7 mężczyzn). Spośród badanych 8 osób uprawiało dyscypliny wytrzymałościowe (biegacze średnio- i długodystansowi, pływacy, triatloniści), 2 osoby uprawiały dyscypliny siłowe (pchnięcie kulą i rzut dyskiem). Oceny parametrów autonomicznego układu nerwowego dokonywano dwukrotnie - w końcowej fazie treningu przygotowawczego i w końcowej fazie treningu startowego. U każdej osoby przeprowadzano 8-minutową, ciągłą rejestrację sygnałów skurczowego ciśnienia tętniczego (Finapress, Ohmeda) i długości cyklu serca w czasie regularnego oddechu (0,23 Hz) sterowanego głosem z taśmy magnetofonowej. Z uzyskanych zapisów obliczano w sposób automatyczny parametry zmienności rytmu serca (SDNN, rMSSD, pNN50, TP, LF, HF, LFNU, LF/HF) oraz wartości wskaźników BRS (TF-BRS i BRS-RI), wykorzystując program POLYAN (Montescano, Włochy). Wyniki: Stwierdzono nieznamienny statystycznie wzrost średnich wartości TP, rMSSD, pNN50 i długości cyklu serca w fazie treningu startowego w porównaniu z wynikami uzyskanymi w fazie treningu przygotowawczego. Obserwowano również wzrost średniej wartości wskaźnika TF-BRS w fazie treningu startowego w porównaniu z treningiem podstawowym z 13,8 &plusmn; 6,7 ms/mm Hg do 19,2 &plusmn; 7,4 ms/mm Hg na granicy znamienności statystycznej (p = 0,09). Wnioski: W badanej grupie sportowców nie zaobserwowano trwałego wzrostu napięcia układu adrenergicznego. Pewne cechy, takie jak wzrost wrażliwości baroreceptorów tętniczych, TP, rMSSD, pNN50 i wydłużenie długości cyklu serca, wydają się sugerować powysiłkowe wzmożenie napięcia nerwu błędnego. (Folia Cardiol. 2004; 11: 765-770