„Obława! Obława! Na młode wilki obława!” Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014, ss. 516

[email protected]ław Charczuk, Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach2230931

Krystyna Jastrzębska, Dzieje zaścianka szlacheckiego Jastrzębie. Między Domanicami a Wiśniewem, Siedlce 2003, ss. 316

recenzja1434134

Zbigniew Osiński, Działania aparatu bezpieczeństwa wobec oświaty na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989, Lublin 2013, 290 stron

[email protected] Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach2140741

Działalność podziemia antykomunistycznego na Południowym Podlasiu (1944-1948)

The Southern Podlachia is understood as the area which administratively, politically and ethnically nowadays belongs to the Masovia Voivodeship, constituting its eastern part and Lublin Voivodeship. Course of military actions alongside the eastern front in July and August 1944 had a great impact on the future of the anti-communist conspiracy in the Southern Podlachia. Saturation of the area of Podlachia with the Red Army soldierstowards the end of 1944 did not encourage the activation of the resistance. The acceptance of the communist government by the Allies created a new image of Poland at an international forum. This was reflected by the perception of the political situation in the resistance leadership. Therefore already in August 1945, col. Jan Rzepecki gave an order to disband the Armed Forces Delegation. On account of a new political situation in Europeand Poland on the 2nd of September 1945, a new conspiracy organisation, Freedom and Independence, became constituted; it was expected to have a civil and political, and not military, nature. Overall, as a result of the activities of the independence resistance movement in the Southern Podlachia around 900 people were killed in 1944-1948, including 95 in the district of Łuków, 135 in the district of Siedlce, 98 in the district of Sokołów, 66 in the district of Węgrów, 282 in the district of Biała Podlaska and 130 in the district of Radzyń. According to my calculations the resistance movement conducted around 1500 actions targeting disorganisation of the communist authorities’ system. Spectacular actions were found amongst them, i.e. the action lead by the troops of Leon Taraszkiewicz, alias “Jastrząb”, on the 17th of July 1946, when the partisans stopped the car with Bolesław Bierut’s sister, Zofia Malewska, and her family. Military activities of the anti-communist resistance in the Southern Podlachia 1944-1948 ended in bloody harvest on both sides of the political barricade. Around 240 people were killed at the hands of the communists in the district of Sokołów; the losses of people in the district of Siedlce in 1944-1954 amounted to 430, in the district of Radzyń around 120 people, in the district of Włodawa more than 1300 people. Overall, around 2500 people died at the hands of the communist authorities in the Southern Podlachia between 1944 and 1948. It is necessary to add to that the victims of the people’s judicature, which condemned to death penalty 100 people, which gives us 2600 victims of communist in Podlachia. If to the sum of the communism victims we addaround 900 people killed at the hands of the resistance movement, we will get a number of victims of around 3500 people. This is the price the society of the Southern Podlachia paid during the fights for power between 1944 and 1948.Przez Południowe Podlasie rozumiem tereny, które administracyjnie, politycznie i etnicznie dzisiaj należą do województwa mazowieckiego, stanowiąc jego wschodnią część, i województwa lubelskiego. Przebieg działań wojennych na froncie wschodnim w lipcu i sierpniu 1944 r. wywarł duży wpływ na losy konspiracji antykomunistycznej na terenie Południowego Podlasia. Nasycenie terenu Podlasia żołnierzami ACz pod koniec 1944 r. nie sprzyjało uaktywnieniu się podziemia. Uznanie rządu komunistycznego przez aliantów stworzył dla Polski nowy wizerunek na forum międzynarodowym. Znalazło toodbicie w postrzeganiu sytuacji politycznej w dowództwie podziemia. Stąd też w sierpniu 1945 r. płk Jan Rzepecki wydał rozkaz rozwiązujący Delegaturę Sił Zbrojnych. W związku z nową sytuacją polityczną w Europie i Polsce 2 września 1945 r. została powołana nowa organizacja konspiracyjna Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, która miała mieć charakter cywilny, polityczny, a nie wojskowy. W sumie w wyniku działalności podziemianiepodległościowego na Południowym Podlasiu w latach 1944-1948 zginęło ok. 900 osób, w tym w powiecie łukowskim-95, siedleckim-135, sokołowskim-98, węgrowskim-66, bialskim-282 i radzyńskim-130 osób. Podziemie niepodległościowe według moich obliczeń przeprowadziło ok. 1500 akcji wymierzonych w dezorganizację systemu władzy komunistycznej. Znalazły się wśród nich akcje spektakularne, np. akcja przeprowadzona przez oddział Leona Taraszkiewicza ps. „Jastrząb” 17 lipca 1946 r., kiedy partyzanci zatrzymali samochód z siostrą Bolesława Bieruta-Zofią Malewską z rodziną. Działalność zbrojna podziemia antykomunistycznego na Południowym Podlasiu 1944-1948 zebrała krwawe żniwo po obu stronach barykady politycznej. Z rąk komunistów w powiecie sokołowskim zginęło ok. 240 osób, w powiecie siedleckim w latach 1944-1954 straty wyniosły 430 osób, w powiecie radzyńskim ok. 120 osób, w powiecie włodawskim ponad 1300 osób. W sumie z rąk władzy komunistycznej zginęło na Południowym Podlasiu w latach 1944-1948 ok. 2 500 osób. Do tego trzeba doliczyć ofiary ludowego wymiaru sprawiedliwości, który skazał na karę śmierci 100 osób, co nam daje 2 600 ofiar komunizmu na Podlasiu. Jeżeli do sumy 176 ofiar komunizmu doliczymy ok. 900 osób zabitych z rąk podziemia niepodległościowego, otrzymamy ofiary w liczbie ok. 3 500 osób. Jest to cena jaką zapłaciło społeczeństwo Południowego Podlasia w czasie walki o władzę w latach 1944-1948

Recenzje

The article dosn’t have abstract in english.Artykuł nie zawiera streszczenia w języku polskim

Wiśniew commune in 1658-2013. Outline

Wiśniew i okolice w XXI w. wchodzą w skład powiatu siedleckiego i województwa mazowieckiego. W średniowieczu obszar ten administracyjnie należał od 1474 r. do województwa lubelskiego, zaś wcześniej do województwa sandomierskiego. Korzenie samorządności sięgają roku 1658, kiedy to król Jan Kazimierz nadał krajczemu koronnemu Wacławowi Leszczyńskiemu wójtostwo wsi Wiszniów. Po upadku państwa polskiego w 1795 r., Wiśniew znalazł się pod zaborem austriackim. Następnie od 1809 r. należał do Księstwa Warszawskim, a od roku 1815 do Królestwa Polskiego. Z całą pewnością możemy mówić o Wiśniewie jako siedzibie gminy od roku 1845. Tę informację potwierdza zarządzenie Gubernatora Cywilnego gen. mjr Alabertowa i naczelnika kancelarii guberni lubelskiej Radziszewskiego wydane 23 maja 1845 r. w sprawie ukrócenia wyrobu i nadmiernego używania wódki, które zostało skierowane do wójtów gmin, na których scedowano obowiązek poinformowania o terminie wykupu patentu (koncesji) na sprzedaż wódki, m.in. na terenie gminy Wiszniów patenty propinacyjne otrzymały karczmy w następujących wsiach: Baranek, Białki, Ciosny, Gostchorz, Kaczory, Stok Wiszniewski i Wiszniew. Wraz z uwłaszczeniem chłopów przeprowadzonym przez cara na mocy ukazu z 2 marca 1864 r. został wprowadzony samorząd gminny w Królestwie Polskim. Po raz pierwszy gmina miała charakter samorządowy. Na mocy reformy sądowej od 1876 r. Wiszniew stanowił siedzibę IV okręgu sądu gminnego, któremu podlegały gminy: Stara Wieś, Wiszniew, Domanice, Jastrzębie. W Wiszniewie jako siedzibie sądu gminnego znajdował się areszt. Warto nadmienić, że w latach 1889-1892 siedziba sądu IV okręgu znajdowała się w Mościbrodach. Pierwszym sędzią był wójt gminy „Jastrząb” Lucjan Orzechowski, po jego śmierci urząd ten objął właściciel Wiszniewa gen. lejt. Mikołaj Zacharewicz Maniukin- syn gen. Nestrujewa Maniukina- nota bene od 1 stycznia 1867 r. pełnił funkcję gubernatora guberni siedleckiej, który za zwycięstwo nad powstańcami pod Siemiatyczami, od cara otrzymał w nagrodę majątki należące do majoratu Wiszniew, m.in. Mościbrody. Po stłumieniu powstania styczniowego przeprowadzono rusyfikację urzędów. We wszystkich szczeblach administracji wprowadzono język rosyjski jako urzędowy. Rosjanie przeprowadzili reformę administracji, gdzie z dniem 1 stycznia 1867 r. Wiśniew znalazł się w guberni siedleckiej, w powiecie siedleckim. W latach 1894-1897 r. funkcję wójta sprawował Michał Duk zaś pisarzem gminy był Ksawery Godlewski. Następnie przez 8 lat w latach 1898-1905 funkcję wójta sprawował Andrzej Kacprzak, zaś pisarzem był Józef Borkowski. W 1905 r. nastąpiła zmiana na stanowisku wójta, funkcję powierzono Janowi Wiewiórka zaś na stanowisku pisarza gminnego pozostał Józef Borkowski. W takim położeniu administracyjnym gmina Wiśniew pozostawała do 1912 r., kiedy to władze carskie, zlikwidowały gubernię siedlecką, a powiat siedlecki z gminą Wiszniów włączono do guberni lubelskiej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918 r., gmina Wiśniew należała administracyjnie do powiatu siedleckiego, województwa lubelskiego. Odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli, wywarło istotny wpływ na funkcjonowanie gminy w Wiśniewie. Do czasu wydania przez Sejm ustawy o samorządzie gminnym, gmina funkcjonowała w oparciu o ustawę carską „O urządzeniu gmin wiejskich w Królestwie Polskim” z dn. 2 marca 1864 r. W 1933 r. władze administracyjne II RP dokonały wielu zmian w funkcjonowaniu gmin wiejskich. Nowa ustawa z 23 marca 1933 r. zniosła zebranie gminne. Uprawnienia zostały przekazane częściowo radzie gminnej, która miała mniejsze uprawnienia. Rozwój gminy Wiśniew został zahamowany przez wybuch II wojny światowej. Po przegranej wojnie obronnej Polski we wrześniu 1939 r., okupant hitlerowski na mocy dekretu Adolfa Hitlera z dn. 12 października 1939 r. przekazał władzę w ręce niemieckiej władzy cywilnej. 26 października 1939 r. zostało utworzone Generalne Gubernatorstwo, które dzieliło się na dystrykty, tak więc Wiśniew jako siedziba gminy znalazł się w dystrykcie warszawskim, powiecie siedleckim. W okresie okupacji hitlerowskiej, funkcję wójta sprawował Andrzej Świętochowski, potem od sierpnia 1944 r. funkcję sprawował Jan Grzebisz s. Bartłomieja zaś sekretarzem gminy był Jan Staśko, natomiast Jan Romańczuk pełnił funkcję pomocnika sekretarza gminy (od 1944 r.- był sekretarzem), natomiast Józef Ambroziewicz z Białk, Michał Zdeb „Sokół” oraz Michał Chomicz z Grodna byli pracownikami gminy. Po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną i ogłoszeniu Manifestu PKWN, na wzór radziecki, powołano podporządkowane hierarchicznie władze samorządowe. W Wiśniewie utworzono na mocy Dekretu PKWN z dniem 23 listopada 1944 r. Gminną Radę Narodową, organem wykonawczym był zarząd gminny, składający się z wójta, podwójciego i trzech członków wybieranych przez GRN. Kolejną reformę administracyjną obecna gmina Wiśniew przeżyła w 1973 r., kiedy to na mocy ustwy z 29 listopada 1972 r., od 1 stycznia 1973 r. stała się ponownie gminą. Na czele Gminnej Rady Narodowej stał naczelnik. W wyniku przemian społeczno-ustrojowych po 4 czerwca 1989 r. ponownie wrócono do nazwy gmina i wójta. Na mocy ustawy z 8 marca 1990 r. przywrócono samorząd terytorialny. Przełamano monopol państwa komunistycznego w dziedzinie polityki, władzy publicznej, finansów, własności publicznej i admninistracji publicznej. 27 maja 1990 r. odbyły się wybory do rad gmin. Obecnie gmina Wiśniew obejmuje 126 km2, którą zamieszkuje ponad 6000 mieszkańców.Currently, Wiśniew and its adjacent area are a part of Siedlce county and Mazovian voivodeship. Previously that region was within administrative boundaries of Sandomierz voivodeship and in 1474 it became a part of Lublin voivodeship. Self-government dates back to 1658 when king Jan Kazimierz appointed his crown carver, Wacław Leszczyński an administrator of Wiszniów commune. When sovereign Poland ceased to exist in 1795, Wiśniew was annexed to Austria. Then since 1809 it belonged to the Dutchy of Warsaw and from 1815 to the Kingdom of Poland. It is certain that Wiśniew housed a commune seat since 1845 as it is confirmed by an edict issued on May 23, 1845 by Civil Governor, Gen. Maj. Alabertow and the chief official of Lublin governorate, Radziszewski. The directive, whose aim was to curb the production and excessive use of vodka, was addressed to the administrators of communes which were obliged to announce the expiry of license (concession) to buy alcohol. Among others, propination was granted to taverns in Baranek, Białki, Ciosny, Gostchorz, Kaczory, Stok Wiszniewski and Wiszniew all from Wiszniew commune. Along with granting property rights to peasantry by the tsar’s resolution of March 2, 1864, commune self-government in the Kingdom of Poland was established. A commune gained autonomy for the first time. Under the judicial reform of 1876, Wiszniew became a seat of the 4th commune court district, which comprised the communes of Stara Wieś, Wiszniew, Domanice, Jastrzębie. Due to Wiszniew’s judicial role, prison was located there. It is worth noticing that the aforementioned court had its seat in Mościbrody in the years 1889-1892. The administrator of Jastrząb commune, Lucjan Orzechowski was the first judge and after his death Wiszniew’s landlord, Gen. Lt. Mikołaj Zacharewicz Maniukin held the post. He was Gen. Nestrujew Maniukin’s son, who nota bene was the governor of Siedlce governorate since January 1, 1867 and as a sign of recognition after suppressing rebels near Siemiatycze, the tsar handed over the majorat estate – Wiszniew to him, including Mościbrody. When the January Uprising was quelled, russification of offices began. Russian became the official langauge in all administrative offices. According to the administrative division, which was introduced on January 1, 1867 by the Russians, Wiśniew belonged to Siedlce governorate, within Siedlce county. Throughout the period 1894-1897, Michał Duk held the post of a commune administrator whereas Ksawery Godlewski was a commune clerk. For the following 8 years (1898-1905), Andrzej Kacprzak and Józef Borkowski respectively were in office. In 1905 Jan Wiewiórka was appointed a commune administrator while Józef Borkowski remained in his post. That administrative settlement applied until 1912 when the tsar's officials erased Siedlce governorate from the map and Siedlce county together with the commune of Wiszniów were joined to Lublin governorate. After the restoration of Poland’s independence in November 1918, Wiśniew commune was administratively a part of Siedlce county, within Lublin voivodeship. Regaining sovereignty after 123 years of occupation had an enormous impact on Wiśniew commune. Before the Sejm implemented a reform on commune self-government, it existed under the tsar’s act - “About establishing rural communes in the Kingdom of Poland” passed on March 2, 1894. In 1933 the authorities of the Second Polish Republic made significant changes to rural communes. The new act passed on March 23, 1933 disbanded a commune assembly. Some of its powers were taken over by a commune council which had less authority. The outbreak of World War II prevented Wiśniew commune’s further development. After losing the Defensive War in September 1939, Poland came under German administration by Adolf Hitler’s decree passed on October 12, 1939. On October 26, 1939 the General Governorate was formed. It was divided into districts so Wiśniew as a commune seat lied within Warsaw district’s boundaries and Siedlce county. Under the Nazi occupation, Andrzej Świętochowski was a commune administrator and in August 1944 he was succeeded by Jan Grzebisz – Bartłomiej’s son. Jan Staśko served as a commune secretary with a personal assistant -Jan Romańczuk (became secretary in 1944) and other commune employees – Józef Ambroziewicz from Białki, Michał Zdeb “Sokół” and Michał Chomicz from Grodno. After the Red Army seized the Polish territory and the PKWN (Polish Committee of National Liberation) Manifesto was proclaimed, hierarchic local government was created. By the PKWN Decree passed on November 23, 1944, the Commune National Council came into existence. A commune board, which comprised a commune administrator, his deputy and other three members appointed by the Commune National Council, was an executive body. Thanks to the next administrative reform of November 29, 1972, Wiśniew regained its former status and was a commune seat from January 1, 1973. A chief officer chaired the Commune National Council. As a result of social and system reforms of June 4, 1989, the terms commune and commune administrator came back to usage. Local self-government was restored by the act of March 8, 1990. Communist monopoly in politics, public authority, finances, public property and public administration was brought to an end. On May 27, 1990 the election to commune councils was called. Currently, the commune of Wiśniew has the total area of 126 km² and population of 600 people

Cooperative movement on the area of the Siedlce district in 1907-1944 years

Cooperative movement on the area of the Siedlce district even though she nicknamed all sorts railways of fates in the period before the outbreak of the World War I, next in the II Republic of Poland and in years of the Nazi occupation, put her name down economic and social landscape of region. In 1934 in the Siedlce district it acted 47 KR, the 25 farmer's wives' associations, in which 436 gathered members were. Apart from Polish cooperatives, Jewish cooperatives which gathered c 1500 members functioned. For the cooperative movement an outbreak of the World War II was a test. The cooperative movement in the Siedlce district joined into the resistance movement which were a base for underground activity for all political groups and their armed forces from the right wing for the Left and communists. Moreover the cooperative movement took the fight for keeping biological strength of the nation, through the financial help, being aimed at supporting efforts retaining the national awareness of Poles in the field of the education and cultures

Operations of IVA Siedlce (Podlasie) Subdivision of Farmers’ Battalions in 1942–1944

Celem tekstu jest omówienie działalności Podokręgu IVA Siedlce (Podlasie) Batalionów Chłopskich w latach 1942–1944. W szczególności analizie poddana została struktura organizacyjna Podokręgu IVA BCh Siedlce, uzbrojenie i działalność zbrojna. Artykuł został napisany na podstawie źródeł archiwalnych zdeponowanych w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego, źródeł drukowanych i opracowań dotyczących omawianego zagadnienia.A purpose of the article is to describe operations of IVA Siedlce (Podlasie) Subdivision of Farmers‘ Battalions in 1942–1944, and in particular provide a thorough analysis of its organizational structure, armament and military activity. The article has been written on the basis of archival resources stored in the Central Archives of Modern Records, Archive of the Institute of the History of Polish People’s Movement, and printed resources and studies concerning the above [email protected]ław Charczuk – doktor historii, pracuje w Zespole Szkół w Krzesku-Królowa NiwaArchiwum Akt Nowych: Raport AK Komendy Obszaru Warszawskiego z 25 października 1943 r., sygn. 203/X-63.Archiwum Państwowe w Lublinie: Raport Podokręgu IVA do Komendy Głównej Chłostry za styczeń 1944 r., sygn. 35/1073/0/3/50.Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego: Protokół ze spotkań łączniczek i kolporterek Rocha, BCh w Warszawie w dniu 16.04.1970 r., sygn. KG/20.Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego: Dokumenty Komendy Okręgu IV. Wykaz ludzi i sprzętu uzbrojenia z 21 stycznia 1945 r., sygn. IV/1.Archiwum Zakładu Historii Polskiego Ruchu Ludowego: A. Pasiak, Wspomnienia osobiste i działacza społecznego 1887–1959, rkps., sygn. P-132.Bataliony Chłopskie na Lubelszczyźnie 1940–1944. Źródła, wstęp i oprac. Z. Mańkowski, J. Markiewicz, J. Naumiuk, Lublin 1962.Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. 4: 1939–1945, oprac. Z. Mańkowski, J. Nowak, Warszawa 1966.Niećko J., Na drodze do Polski Ludowej. Wybór pism z lat 1941–1949. Do druku przygotował, życiorysem Józefa Niećki poprzedził i przypisami opatrzył Z. Hammerling, Warszawa 1967.Bataliony Chłopskie. Geneza i rozwój struktury organizacyjnej, t. 1, Warszawa 1985.Bataliony Chłopskie w walce o narodowe i społeczne wyzwolenie. Sesja popularnonaukowa w XXX rocznicę bitew pod Wojdą, Zaborecznem i Różą, Lublin 3–4 lutego 1973, Warszawa 1975.Charczuk W., Formacje zbrojne Obozu Narodowego na Południowym Podlasiu w latach 1939–1947, Siedlce 2003.Chłopi w obronie Zamojszczyzny. Sesja popularnonaukowa w 40. Rocznicę walk Batalionów Chłopskich, Zamość 2–3 lutego 1983 r., red. J. Gmitruk, Z. Mańkowski, Warszawa 1985.Chojnacki W., Bibliografia zwartych i ulotnych druków konspiracyjnych wydanych na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945, Warszawa 2005.Czuba J., Odrzygóźdź H., Bataliony Chłopskie na Południowym Podlasiu. W walce o Polskę wolną, równą i sprawiedliwą, Biała Podlaska 2004.Doroszuk T., Bastiony Podlasia. Konspiracyjny ruch ludowy na Podlasiu 1939–1944, Warszawa 2005.Doroszuk T., Konspiracyjny ruch ludowy na Podlasiu 1940–1944, Siedlce 2004.Dymek B., Lewicowy ruch oporu na Podlasiu, [w:] Trzej bohaterowie Podlasia. Materiały z Sesji popularnonaukowej (Siedlce 1979), red. W. Spalińska, Warszawa 1981.Flisiński J., Mierzwiński H., Biała Podlaska w latach 1939–1944, t. 3, cz. 2, Biała Podlaska 2012.Gmitruk J., Konspiracyjny ruch ludowy w rejonie bialskopodlaskim w latach okupacji niemieckiej 1939–1944, „Rocznik Bialskopodlaski” 1993, t. I.Gmitruk J., Skazani na zagładę. Jeńcy i partyzanci radzieccy a Bataliony Chłopskie 1941–1945, Warszawa 2001.Gmitruk J.,Wieś siedlecka i ruch ludowy w akcji pomocy jeńcom radzieckim w latach okupacji hitlerowskiej 1941–1945, „Rocznik Bialskopodlaski” 1994, t. 2.Gmitruk J., Konspiracyjny ruch ludowy w obwodzie siedleckim, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” 1972, nr 14.Gmitruk J., Pasiak-Wąsik D., Pomoc ludowców i środowiska wiejskiego dla Żydów w okresie okupacji, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2005, nr 21.Gmitruk J., Wiejski ruch młodzieżowy w Siedleckim w latach okupacji hitlerowskiej 1939–1944, „Szkice Podlaskie”, Siedlce 1988.Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940–1945, Warszawa 2003.Gryciuk F., Lucjan Koć – powikłane losy siedleckiego działacza ludowego, „Rocznik Historyczny MHPRL” 2012, nr 28.Karaszewski B., Partyzancka broń. O uzbrojeniu w Batalionach Chłopskich, Warszawa 1980.Kołodziejczyk A., Na drogach ruchu ludowego, t. 4, Warszawa 2009.Kopówka E., Stalag 366 Siedlce, Siedlce 2004.Kopówka E., Rytel-Andrianik P., Dam im imię na wieki (Iz 56,5). Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oksford–Treblinka 2011.Kosobudzki P., Przez druty, kraty i kajdany. Wspomnienia partyzanta NSZ,Wrocław 1997.Lewandowska S., Polska konspiracyjna prasa informacyjno-polityczna, Warszawa 1982.Lewandowska S., Ruch oporu na Podlasiu 1939–1944, Warszawa 1982.Markiewicz J., Szkoły partyzanckiej walki. O szkoleniu bojowym w Batalionach Chłopskich, Warszawa 1982.Matusak P., Ludowcy w Powstaniu Warszawskim, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2004, nr 20.Nowiński M., Podlasie niosło pomoc Żydom, „Żołnierz Wolności” 1968, nr 85–86, 9–10 kwietnia.Pawałkiewicz J., Biuro Badań Technicznych, „Kombatant” 2009, nr 2.Podlasie w czasie II wojny światowej, red. W. Ważniewski, Siedlce 1997.Przybysz K., Konspiracyjny ruch ludowy na Mazowszu 1939–1945, Warszawa 1977.Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały sesji popularnonaukowej zorganizowanej przez WKW ZSL w Lublinie, red. J. R. Szaflik, Lublin 1964.Ruch ludowy na Mazowszu, Kurpiach i Podlasiu, red. nauk. A. Łuczak, Warszawa 1975.Siedlce 1448–1995, red. nauk. E. Kospath-Pawłowski, Siedlce 1996.Sitkiewicz D., Mechanizmy instalowania władzy komunistycznej na przykładzie działalności Juliana Grobelnego jako starosty mińskiego (10 października – 5 grudnia 1944 r.), „Historia i Świat” 2013, nr 2.Somla-Dembowska R., Historia rodu Somlów, Siedlce 2015.Szaflik J. R., Początki konspiracyjnego ruchu ludowego. Studium o taktyce politycznej Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego 1939–1943, Warszawa 1973.Trzej bohaterowie Podlasia. Materiały z Sesji popularnonaukowej (Siedlce 1979), red. W. Spalińska, Warszawa 1981.Tupalski M., Ludowa prasa konspiracyjna na Podlasiu, [w:] J. Kasperek, Konspiracyjny ruch ludowy na Lubelszczyźnie 1939–1944, Warszawa 1988.Twierdzą nam będzie każdy próg. Kobiety ruchu ludowego w walce z hitlerowskim okupantem. Sylwetki, wspomnienia, artykuły, wybór i oprac. M. Jędrzejec, Warszawa 1987.Wyrobisz A., Marian Małowist 1909–1988, „Acta Poloniae Historica” 1990, nr 61.https://pl.wikipedia.org/wiki/Borys Łapickihttp://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/karabin-mauser-wz-1898.phphttp://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/pistolet-maszynowy-bechowiec.phphttp://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/granat-karbidowka.phphttp://www.stok.gminasiedlce.pl/o-nas-stok/rys-historyczny-stoku-lackiego-4115/2516319