Polityczne zawłaszczanie tradycji i nowoczesności aktualizujące się w książkach dla dzieci i młodzieży w powojennej Polsce (1945–1960)

This article is aimed at an analysis of a review of discourses of tradition and modernity in literature for children and youth in the situation of political entanglement in the communist system in post-war Poland (1945–1960). The analysis is based on a review of widely represented research described in texts focusing on history and literary criticism, in particular by scholars, who are concentrated on socialist realism – the period that was most painful to the Polish children’s literature and education. Three unique and clearly distinct sub-periods identified during this time are used to describe the political tackling of tradition and modernity in books for children and youth in the period and sub-periods in question. These are: “hard beginnings” (1944–1949), “centrally-controlled books” (1950–1955), and “following the Thaw” (1956–1960). Simultaneously with this issue, a self-telling example of the convoluted fate of one of the best- known protagonists of Polish classical book for the youngest children, an icon – Matołek the Billy Goat – is depicted.Celem artykułu jest analiza zestawionych dyskursów tradycji i konstrukcji nowoczesności w obszarze literatury dziecięcej i młodzieżowej oraz jej uwikłań politycznych w ustroju komunistycznym powojennej Polski (1945–1960). Analizę oparto na przeglądzie szeroko reprezentowanych badań opisanych w tekstach historycznych i krytyce literackiej, w szczególności przez badaczy zajmujących się socrealizmem – jednym z najbardziej bolesnych okresów dla polskiej literatury i edukacji dzieci. We wskazanym okresie rysują się wyraźnie trzy odrębne podokresy, które trafnie opisują polityczność aktualizującą się w tradycji i nowoczesności w książkach dla dzieci i młodzieży. Są to: „trudne początki” (1944–1949), „książka centralnie sterowana” (1950–1955) i „na fali odwilży” (1956–1960). Równolegle z omawianym zagadnieniem przedstawiono wymowny przykład zawiłego losu jednego z najbardziej znanych bohaterów klasycznej polskiej książki dla najmłodszych dzieci i zarazem ikony – Koziołka Matołka

Książka obrazkowa o wojnie jako kulturowy artefakt o politycznym potencjale. Analiza przypadku

In the article, I provide a case study of the book by Ukrainian artists: Romana Romanyshyn and Andriy Lesiv entitled Війна, щозміниларондо (How War Changed Rondo), originally published in 2015 in Lviv, using the Critical Content Analysis approach and secondary data analysis. The book, which is a part of a larger socio-historical-cultural-political context (Russia’s invasion of Ukraine), is what I consider to be a cultural text (artifact) with political significance and the voice in the information warfare. Historicism and postcolonialism (in Mykola Riabchuk’s version) are the theoretical perspectives for the investigation and interpretation of meanings generated by the book in a multimodal manner (by means of image and text, and the interaction between them) and by its epitexts. The research reveals that, in the imperial discourse, this picture book is a vivid example of the ambivalence between the voice of Ukrainian freedom from Russian cultural control and, at the same time, it reflects the trend of Western universalism.W artykule, wykorzystując metodę krytycznej analizy treści (critical content analysis), dokonuję studium przypadku książki obrazkowej dla dzieci Wojna, która zmieniła Rondo autorstwa ukraińskich artystów Romany Romanyszyn i Andrija Łesiwa wydanej w oryginale w 2015 roku we Lwowie jako artystyczną odpowiedź na inwazję Rosji na Ukrainę i aneksję Krymu. Książkę postrzegam jako tekst kulturowy (artefakt) o politycznym znaczeniu (element wojny informacyjnej), osadzony w szerszym społeczno-historyczno-kulturowo-politycznym kontekście. Analizowany jest nie tylko sam utwór, ale także liczne epiteksty wytworzone wokół niego (zamieszczone w internecie wywiady z artystami, blogi, recenzje i opinie). Perspektywą teoretyczną analiz i interpretacji znaczeń wytwarzanych multimodalnie w samym utworze (za pomocą obrazu i tekstu oraz relacji między nimi) oraz wykorzystanych danych wtórnych jest historycyzm i postkolonializm (w wersji używanej przez Mykołę Riabczuka). Analiza pokazuje, że w dyskursie imperialnym utwór (i jego założenie) jest egzemplifikacją ambiwalencji pomiędzy głosem emancypacji Ukraińców z rosyjskiej hegemonii kulturowej i jednocześnie włączania się w nurt uniwersalizmu zachodniego

Reinterpretation of the Memory of Emotion of Maurice Sendak’s Childhood in his wild things Trilogy

In my article, I show some examples of the reinterpretation of Maurice Sendak’s childhood emotion memories which the author included in his three picturebooks referred to as the Wild Things trilogy: Where the Wild Things Are, In the Night Kitchen and Outside Over There. The analysis covers selected threads of the artist’s rich biography and their exemplifications in the artistic creation of the images and situations he experienced during his childhood (emotions, relationships with the close and distant relatives, illnesses, loneliness, aesthetic impressions, as well as the Holocaust). The recalling of the figures of the author’s memory of emotions allows a more extensive insight into the entire approach and the understanding of his works

Emergent literacy, visual literacy and dialogic reading. Educational and emancipatory potential of picturebook in the family and kindergarten environment

The article concerns contemporary perspectives on early education, early, emergent and visual literacy, and concepts of the development of cognitive, linguistic, and socio-emotional competencies by using picturebooks in the dialogic reading method. Picturebooks for small children, especially earlyconcept picturebooks, which present nouns, verbs, or adjectives and are aesthetically designed, have a great potential, and are important for the gaining of cognitive, emotional, and visual codes and ideas by the child, especially when they are introduced by an adult (parent at home or teacher in a preschool institution) through an active, dialogic manner of reading. Dialogic reading is shown and described by G.J. Whitehurst and other researchers as an interactive and stimulating method of cognitive and socio-emotional development, which enhances the children’s speaking and reading competencies independently of their class, race, or gender – which is of emancipatory significance. The main aim of the text is to turn the reader’s attention to the significance of interactive reading of precisely selected, high-quality picturebooks by parents and early education teachers in the context of children’s development

What does Basia want from the Polish society?

This paper presents an analysis and critique of the representation of living spaces of the contemporary child in the hugely popular Polish series of picturebooks on the daily life of a little girl called Basia. The article describes the image of her family home primarily as a space which is significant for the development of a young person in its cultural, social, and political aspects, and finally tries to answer the question of what this (very popular) message wants from its readers, the Polish society? The question appearing in the title is a travesty of the title of the book What Do Pictures Want? by W.J.T. Mitchell, one of the most eminent researchers and theoreticians of the visual culture, who analysed various relations between the contemporary audience and representations present in images, searching for knowledge on the condition of today’s viewer (Mitchell 2015). In conclusion,  the critical approach to the series of books analysed in the text derives from sensitivity to noticing the phenomenon of a large range of politically unilateral power of reproduction of the models the books contain.W artykule przedstawiono analizę i krytykę reprezentacji przestrzeni życiowych współczesnego dziecka w niezwykle popularnej polskiej serii książek obrazkowych o codziennym życiu małej dziewczynki o imieniu Basia. Artykuł opisuje obraz jej domu rodzinnego jako przestrzeni, która ma znaczenie dla rozwoju młodego człowieka w jego kulturowych, społecznych i politycznych aspektach, i próbuje odpowiedzieć na pytanie, czego ten (bardzo popularny) przekaz chce od swoich czytelników, od polskiego społeczeństwa? Pytanie pojawiające się w tytule jest trawestacją tytułu książki What Do Pictures Want? W.J.T. Mitchella, jednego z najwybitniejszych badaczy i teoretyków kultury wizualnej, który analizował różne relacje między współczesną publicznością a reprezentacjami obecnymi w obrazach, poszukując wiedzy o kondycji współczesnego odbiorcy (Mitchell 2015). Podsumowując, krytyczne podejście do serii książek analizowanych w tekście wynika z wrażliwości na dostrzeżenie fenomenu szerokiego zakresu politycznie jednostronnej siły reprodukcji modeli zawartych w książkach

Children’s picturebook on sexual educationas a cultural and political medium

In my article I deal with a social construction of meanings of picturebooks’ content and form in Poland and abroad, so also with what kinds of discourses and ideologies determine the conditions of picturebooks’ production in societies under analysis. For the analysis I have chosen picturebooks which deal with sexual education. The methodology applied in the research consists mostly of content analysis and critical discourse analysis. The research is a part of a bigger collaborative project called “Discursive construction of subjectivity” financed by Ministry of Science and Higher Education in Poland, grant no. N 10702632/3637, and conducted at the University of Gdansk. I present, basing on the empirical material, the critique of the dominant discourse in Poland which is powerful in the production of picturebooks, which is based on the conservative ideology and social and sexual roles defined in stereotypical, hierarchical and heterosexual terms. In this aura discourses based on liberal or radical ideologies are marginalized.The results show the knowledge/power relations, symptoms of symbolic violence in exemplified discourses and explain to what practices of ideological and political control the subject is exposed. In this context a picturebook is seen as a meaningful cultural and political medium, within the content and form of which various (possible) ideologies and conceptions of the child are included to or excluded from social environment, what can occur as a real issue for educational theory and practice.</p

Possibilities of New Technologies in Education. Overview of Developmental Potential of Interactive Apps

The aim of the article is to highlight the educational and developmental role of apps for children. Text discusses the usefulness of apps and the role of interactivity in children’s development both in family and school contexts. Apps are explored and described in different objective categories: creativity, special needs, maths, first concepts for toddlers and apps for preschoolers, app books. The article is aiming to pay an attention on the educational potential of the apps’s content.   English translation: Anna Moroz-Darska The translation was financed with funds made available by the Ministry of Finance and Higher Education under contract No. 661/P-DUN/2018 of 13 July 2018 as a part of the execution of task 1: the creation of English-language versions of the issued publications in 2018.Celem artykułu jest podkreślenie edukacyjnej i rozwojowej roli aplikacji dla dzieci. W tekście omówiono przydatność aplikacji i rolę interaktywności w rozwoju dzieci zarówno w środowisku rodzinnym, jak i szkolnym. Aplikacje są badane i opisywane w różnych obiektywnych kategoriach: kreatywność, specjalne potrzeby, matematyka, pierwsze koncepcje dla małych dzieci / aplikacje dla przedszkolaków, aplikacje książkowe. Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na potencjał edukacyjny treści aplikacji.   Tłumaczenie na język angielski: Anna Moroz-Darska Tłumaczenie sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na podstawie umowy nr 661/P-DUN/2018 z dnia 13 lipca 2018 roku w ramach realizacji zadania 1 – stworzenie anglojęzycznych wersji wydawanych publikacji w 2018 roku

School Catechesis – between Democracy and Descending Theology

The article is questioning school catechesis in the Polish system of education from the critical pedagogy perspective. One can notice that this kind of critique in main theoretical reflection is almost abandoned. We are inquiring the conditions and possibilities of the idea of dialogue at school catechesis – which seems to be problematic due to the main reasons: (1) post-totalitarian school is still the place of teachers’ monologue empowered by “transmission mythology” ideology, (2) even dialogic idea advocates’ language used in speaking on obligatory school catechesis belongs to the language of doctrinal descending theology without the openness to pluralism and democracy. In the conclusion we are doubtful whether mass school is the appropriate place for education for such sensitive field of human spirituality as religious worldview is

Jerusalemian and Lippstadtian peregrinations of Matołek the Billy Goat. Research on the Polish picturebooks in the East and West

The authors trace the previously non-examined history of the editions of Kornel Makuszyński and Marian Walentynowicz’s adventures of Matołek the Billy Goat (canonical example of Polish children’s picturebooks) published during the Second World War (in Palestine) and immediately after it (in Lippstadt, Germany) in the context of the life of Poles in exile (in particular in the aspect of culture and education) in the Middle East and West Germany. Research analyses are focused on the circumstances and mechanisms of publication, adaptation and graphic modification, educational functions and the scope of the reading impact of these initiatives in the context of the mass migrations of the time and intercultural exchange. Also, as far as the interpretative aspect is concerned, the peregrinatory nature of the main plot line seems to convene with the socio-historical context of the day, marked with the common mass experience of migration, which additionally co-created space for intercultural educational offers as a part of the educational life of Poles in exile.Autorzy śledzą niezbadane dotąd losy wydań przygód Koziołka Matołka – kanonicznego przykładu polskich książek obrazkowych dla dzieci Kornela Makuszyńskiego i Mariana Walentynowicza czasu II wojny światowej (w Palestynie) i tuż po niej (w nadreńskim Lippstadt) w kontekście polskiego życia uchodźczego (w szczególności kulturalno-oświatowego) na Bliskim Wschodzie i w Niemczech Zachodnich. Analizy badawcze skupiają się na okolicznościach publikacji, mechanizmach wydawniczych, problematyce adaptacji i modyfikacji graficznych, funkcjach edukacyjnych oraz zakresie oddziaływania czytelniczego tych inicjatyw w kontekście ówczesnych masowych migracji oraz wymiany międzykulturowej. Nadto w aspekcie interpretacyjnym peregrynacyjny charakter podstawowego wątku fabularnego wydaje się konweniować z ówczesnym kontekstem społeczno-historycznym naznaczonym powszechnym i masowym doświadczeniem migracyjnym, co dodatkowo współtworzyło przestrzeń dla edukacyjnych ofert w ramach polskiego uchodźczego życia oświatowego o wymiarze interkulturowym