Smoke-free hospitals in Greece: Personnel perceptions, compliance and smoking habit

Smoke-free environments in Greece are scarce. Despite existent legislation that forbids smoking in all health care service centers, smoking is still evident. Using a random sample of hospital personnel from a large university hospital in Greece, we evaluated their smoking habits, perceptions and compliance towards hospital smoking regulations. 57.8% of the nursing personnel and 34.5% of medical/research staff were found to be current smokers (p < 0.05). Although 66% of the staff does not oppose the complete hospital smoking ban, 95% responded that they would prefer it to be partial. The above findings warrant the necessity for nurturing efforts to reduce smoking and increase the health professionals' awareness of their position as a role model to both patients and the society

Maintained Smoking Cessation for 6 Months Equilibrates the Percentage of Sputum CD8+ Lymphocyte Cells with That of Nonsmokers

Little is known about the longitudinal effects of smoking cessation on sputum inflammatory cells. We aimed to investigate the changes in sputum inflammatory cells and T-lymphocyte subpopulations after 6 and 12 months smoking cessation. Induced sputum was obtained from 68 healthy smokers before and after 6 months (n = 21) and 1 year (n = 14) smoking cessation and from ten healthy never-smokers. Inflammatory cells were identified by morphology and T-lymphocyte subpopulations by flow cytometry. Sputum macrophages were decreased after 12 months of smoking cessation in comparison to baseline, while neutrophils increased. Moreover, CD8+ T-cells were decreased in smokers before smoking cessation compared to never-smokers and increased in smokers after 6 months of smoking cessation in comparison to baseline; result that was maintained after 1 year of smoking cessation. These novel findings indicate that smoking cessation can equilibrate certain inflammatory cells of smokers with those of nonsmokers, within 6 months of smoking cessation

Sputum and nasal lavage lung-specific biomarkers before and after smoking cessation

<p>Abstract</p> <p>Background</p> <p>Little is known about the effect of smoking cessation on airway inflammation. Secretory Leukocyte Protease Inhibitor (SLPI), Clara Cell protein 16 (CC16), elafin and human defensin beta-2 (HBD-2) protect human airways against inflammation and oxidative stress. In this longitudinal study we aimed to investigate changes in sputum and nasal lavage SLPI, CC16, elafin and HBD-2 levels in healthy smokers after 6 and 12 months of smoking cessation.</p> <p>Methods</p> <p>Induced sputum and nasal lavage was obtained from healthy current smokers (n = 76) before smoking cessation, after 6 months of smoking cessation (n = 29), after 1 year of smoking cessation (n = 22) and from 10 healthy never smokers. SLPI, CC16, elafin and HBD-2 levels were measured in sputum and nasal lavage supernatants by commercially available ELISA kits.</p> <p>Results</p> <p>Sputum SLPI and CC-16 levels were increased in healthy smokers before smoking cessation versus never-smokers (p = 0.005 and p = 0.08 respectively). SLPI and CC16 levels did not differ before and 6 months after smoking cessation (p = 0.118 and p = 0.543 respectively), neither before and 1 year after smoking cessation (p = 0.363 and p = 0.470 respectively). Nasal lavage SLPI was decreased 12 months after smoking cessation (p = 0.033). Nasal lavage elafin levels were increased in healthy smokers before smoking cessation versus never-smokers (p = 0.007), but there were no changes 6 months and 1 year after smoking cessation.</p> <p>Conclusions</p> <p>Only nasal lavage SLPI decrease after 1 year after smoking cessation. We may speculate that there is an ongoing inflammatory process stimulating the production of counter-regulating proteins in the airways of healthy ex-smokers.</p

Sputum and nasal lavage markers of airway inflammation before and after smoking cessation

Το κάπνισμα αποτελεί το κύριο παράγοντα ανάπτυξης αρκετών χρόνιων παθήσεων του πνεύμονα, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και ο καρκίνος του πνεύμονα. Η διακοπή του καπνίσματος για 10 έτη μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα κατά 2-3 φορές. Επιπλέον, η διατήρηση της αποχής από το κάπνισμα μειώνει τον κίνδυνο μείωσης αναπνευστικής λειτουργίας στα επίπεδα των μη καπνιστών και μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης κλινικά σημαντικής ΧΑΠ. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι οι επιδράσεις του καπνίσματος στον πνεύμονα είναι μερικώς αναστρέψιμες μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Οι μηχανισμοί της πνευμονικής βλάβης που προκαλείται από το κάπνισμα δεν έχουν ακόμη πλήρως διευκρινιστεί. Όμως, έχει προταθεί ότι οι πρώιμες φλεγμονώδεις αντιδράσεις στον καπνό του τσιγάρου είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη επακόλουθης ιστικής βλάβης και νόσου σε ευαίσθητα άτομα. Ο στόχος της παρούσας διατριβής ήταν να μελετήσουμε δείκτες φλεγμονής και οξειδωτικού stress στα πτύελα και ρινικό έκκριμα 'υγιών καπνιστών' πριν και μετά από μία περίοδο 6 και 12 μηνών από τη διακοπή του καπνίσματος. Συγκεντρώθηκαν 76 υγιείς καπνιστές ηλικίας (μ.ο.±απόκλιση) 48±9 έτη, με ιστορικό καπνίσματος 57±18 pack years, FEV₁ (% προβλ.) 104±11, και Fagerstrome score 8±2, από το ιατρείο διακοπής καπνίσματος, πριν την έναρξη του πρωτοκόλλου διακοπής του καπνίσματος. Όλοι οι καπνιστές συμμετείχαν στο ίδιο πρόγραμμα συμπεριφοράς και ανάλογα με το βαθμό εξάρτησης (Fagerstrom test) έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη και/ή βουπροπιόνη για τη θεραπεία διακοπής καπνίσματος. Δέκα μη καπνιστές (που δεν είχαν καπνίσει ποτέ) επιστρατεύτηκαν μέσω διαφήμισης και αποτέλεσαν την ομάδα των μαρτύρων (controls). Όλα τα άτομα ήταν ελεύθερα λοιμώξεων αναπνευστικού κατά τη μελέτη ή κατά το μήνα που προηγήθηκε της μελέτης και στον επανέλεγχο μετά από 6 και 12 μήνες. Τα άτομα δεν έπασχαν από κάποια νόσο και δεν ελάμβαναν φαρμακευτική αγωγή στην πρώτη επίσκεψη, ενώ κανείς δεν παρουσίασε συμπτώματα χρόνιας βρογχίτιδας. Επιπλέον, ο έλεγχος λειτουργικών δοκιμασιών του πνεύμονα ήταν εντός φυσιολογικών ορίων και η ακτινογραφία θώρακος ήταν φυσιολογική. Κατόπιν έγινε πρόκληση και επεξεργασία των πτυέλων καθώς και λήψη ρινικού εκκρίματος. Μετρήθηκαν πριν τη διακοπή του καπνίσματος και 6 και 12 μήνες μετά τη διακοπή του καπνίσματος, σε ασθενείς που είχαν επαρκές και καλής ποιότητας πτύελο, οι πληθυσμοί των φλεγμονωδών κυττάρων και οι υποπληθυσμοί 1 των Τ-λεμφοκυττάρων στα πτύελα χρησιμοποιώντας τεχνικές κυτταροχημείας και ανοσοκυτταροχημείας, καθώς και δείκτες nitrosative/οξειδωτικού stress με τον υπολογισμό των iNOS και νιτροτυροσίνης με την τεχνική της ανοσοϊστοχημείας. Επιπλέον στα υπερκείμενα των πτυέλων και ρινικών εκκριμάτων υπολογίστηκαν οι δείκτες φλεγμονής SLPI, CC16, ελαφίνη και HBD-2. Το στατιστικό πακέτο StatsDirect (SPSS Statistics 17.0.0 CHICAGO IL, USA) χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση των αποτελεσμάτων. Στην ομάδα των ατόμων που επιτυχώς κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα, διαφορές μεταξύ καπνιστών πριν και μετά από 6 και 12 μήνες από τη διακοπή του καπνίσματος ελέχθησαν χρησιμοποιώντας το Friedman test ακολουθούμενο από το Wilcoxon signed-rank test. Διαφορές μεταξύ καπνιστών και της ομάδας των control ελέχθησαν με το Mann-Whitney U test. Το p<0.05 θεωρήθηκε στατιστικά σημαντικό. Συγκρίνοντας τα δείγματα καπνιστών πριν τη διακοπή του καπνίσματος (baseline) με αυτά των μη καπνιστών, τα ποσοστά των φλεγμονωδών κυττάρων (ουδετερόφιλα, μακροφάγα) στα πτύελα δε βρέθηκαν να διαφέρουν μεταξύ καπνιστών και μη καπνιστών στο baseline, και δε βρέθηκαν να μεταβάλλονται στους καπνιστές 6 μήνες μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Όμως, μετά από 12 μήνες διακοπής του καπνίσματος, το ποσοστό των ουδετεροφίλων ήταν υψηλότερο (61 vs. 55, p<0.05) και το ποσοστό των μακροφάγων χαμηλότερο (34.5 vs. 40.6, p<0.05) σε σύγκριση με τις μετρήσεις αναφοράς (baseline). Επιπλέον οι μη καπνιστές βρέθηκε να έχουν υψηλότερο ποσοστό υποπληθυσμών CD8⁺ λεμφοκυττάρων και επακόλουθα χαμηλότερο λόγο CD4⁺/CD8⁺ (22.3 vs. 13.9, p<0.05 and 2.3 vs. 3.8, p<0.05 αντίστοιχα). Επιπρόσθετα, το ποσοστό των CD8⁺ T-κυττάρων αυξήθηκε μετά από 6 μήνες σε αυτούς που διέκοψαν το κάπνισμα και έφτασε τα επίπεδα των controls. Από τον 6 έως και το 12 μήνα του επανελέγχου, το ποσοστό των CD8⁺ T-κυττάρων δεν διέφερε σημαντικά. Το ποσοστό των CD4⁺ T-λεμφοκυττάρων δε βρέθηκε να διαφέρει μεταξύ των καπνιστών και των controls, ούτε βρέθηκε να μεταβάλλεται μετά τη διακοπή τόσο μετά από 6, όσο και μετά από 12 μήνες στον επανέλεγχο. Όταν υπολογίστηκε ο λόγος CD4⁺/CD8⁺, βρέθηκε πιο αυξημένος στους καπνιστές στο baseline από ότι στους controls. Άλλωστε, μειώθηκε μέσα σε 6 μήνες από τη διακοπή του καπνίσματος, ενώ, όπως και με το ποσοστό των CD8⁺ κυττάρων, ο λόγος CD4⁺/CD8⁺ δεν άλλαξε μετά από τους 6 μήνες της διακοπής. Όσον αφορά την έκφραση των iNOS και νιτροτυροσίνης στα φλεγμονώδη κύτταρα του πτυέλου (μακροφάγα, ουδετερόφιλα) πριν και μετά τη διακοπή καπνίσματος, βρέθηκε ότι το ποσοστό των iNOS⁺ και το ποσοστό των νιτροτυροσίνη θετικών φλεγμονωδών κυττάρων ήταν αυξημένο στους καπνιστές (baseline) σε σύγκριση με τους μη καπνιστές (p<0.0001 and p=0.001, αντίστοιχα). Επιπλέον, τα % iNOS⁺ φλεγμονώδη κύτταρα μειώθηκαν 6 μήνες (p<0.0001) και μετά από 1 έτος από τη διακοπή του καπνίσματος (p=0.002), πλησιάζοντας τα επίπεδα των μη καπνιστών. Ομοίως, τα % nitrotyrosine⁺ φλεγμονώδη κύτταρα μειώθηκαν 6 μήνες (p=0.001) και 1 έτος μετά τη διακοπή του καπνίσματος (p=0.004) στα επίπεδα των μη καπνιστών. Τέλος, όσον αφορά τους δείκτες φλεγμονής στα υπερκείμενα των πτυέλων και των ρινικών εκκριμάτων, οι συγκεντρώσεις των SLPI και ελαφίνης βρέθηκαν σημαντικά αυξημένες στο ρινικό έκκριμα σε σύγκριση με τα πτύελα (p=0.0001 και p=0.022, αντίστοιχα), ενώ το αντίθετο παρατηρήθηκε για την CC16 (p=0.001). Τα επίπεδα της HBD-2 στο ρινικό έκκριμα δεν ήταν ανιχνεύσιμα. Συγκρίνοντας τα δείγματα καπνιστών πριν τη διακοπή του καπνίσματος (baseline) με αυτά των μη καπνιστών, οι τελευταίοι βρέθηκε να έχουν χαμηλότερα επίπεδα SLPI (p=0.005) καθώς και χαμηλότερα επίπεδα CC16 (p=0.08), ενώ δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στα επίπεδα της ελαφίνης και HBD-2. Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο προαναφερθεισών ομάδων στις συγκεντρώσεις των SLPI και CC16 στο ρινικό έκκριμα, εκτός από τα επίπεδα της ελαφίνης που βρέθηκαν χαμηλότερα στους μη καπνιστές σε σύγκριση με τους καπνιστές (p=0.007). Τα επίπεδα των SLPI και CC16 δε διέφεραν πριν και 6 μήνες μετά τη διακοπή του καπνίσματος (p=0.118 και p=0.543 αντίστοιχα), ούτε πριν και 1 έτος μετά τη διακοπή του καπνίσματος (p=0.363 και p=0.470 αντίστοιχα) στα πτύελα, ενώ στο ρινικό έκκριμα μόνο τα επίπεδα του SLPI μειώθηκαν 12 μήνες μετά τη διακοπή καπνίσματος (p=0.033). Ανακεφαλαιώνοντας, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι η διακοπή του καπνίσματος αυξάνει το ποσοστό των CD8⁺ T-κυττάρων και μειώνει το λόγο CD4⁺/CD8⁺, καθώς επίσης και τους δείκτες nitrosative/οξειδωτικού stress στα προκλητά πτύελα μέσα σε 6 μήνες από τη διακοπή του καπνίσματος στο επίπεδο των μη καπνιστών, και διατηρούνται στο επίπεδο αυτό σε αυτούς που διατήρησαν την αποχή τους από το κάπνισμα στους 12 μήνες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι κάποιοι παράγοντες της φλεγμονής και των ανοσολογικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στους αεραγωγούς των καπνιστών χωρίς προϋπάρχουσα αναπνευστική διαταραχή ή τρέχουσα λοίμωξη αναπνευστικού μπορούν να αναστραφούν στα άτομα αυτά που καταφέρνουν επιτυχώς να διακόψουν το κάπνισμα. Μέρος των ανωτέρω αποτελεσμάτων δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Mediators of Inflammation (Bouloukaki I, Tsoumakidou M, Vardavas CI, Mitrouska I, Koutala E, Siafakas NM, Schiza SE, Tzanakis N. Maintained smoking cessation for 6 months equilibrates the percentage of sputum CD8⁺ lymphocyte cells with that of nonsmokers. Mediators Inflamm. 2009;2009:812102. Epub 2010 Feb 23). […

Exploring the Link between Social Support and Patient-Reported Outcomes in Chronic Obstructive Pulmonary Disease Patients: A Cross-Sectional Study in Primary Care

We aimed to explore the link between social support and various patient-reported outcome measures (PROMs) in primary care patients with COPD. This was a cross-sectional study with 168 patients with COPD from six primary care centers in Crete, Greece. We collected data on sociodemographic characteristics, medical history, disease-specific quality of life, the COPD Assessment Test (CAT), fatigue, the Fatigue Severity Scale (FSS), phycological parameters, Patient Health Questionnaire-9, General Anxiety Disorder-7, sleep complaints, the Pittsburg Sleep Quality Index, the Athens Insomnia scale (AIS), and the Epworth Sleepiness Scale. Social support was measured using the Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS). Out of 168 patients with COPD, 114 (68.9%) exhibited low levels of social support. Low social support (MSPSS total ≤ 5) was positively associated with COPD symptoms (CAT score ≥ 10) (OR = 3.97, 95%CI:1.86–8.44; p p = 0.01), and insomnia symptoms (AIS ≥ 6) (OR = 5.17 95%CI:2.23–12.01; p p = 0.07). Our results suggest that lower levels of social support are positively associated with PROMs in patients with COPD. Therefore, our findings show an additional way to improve the overall health of patients with COPD in primary care by putting social support at the epicenter of actions

The relationship between periodic limb movement during sleep and dyslipidaemia in patients with obstructive sleep apnea

Periodic limb movements during sleep and obstructive sleep apnea are both associated with increased sympathetic tone, and have been proposed as risk factors for heart diseases and, in particular, cardiovascular disease. As sympathetic system activation may lead to dyslipidaemia, periodic limb movements during sleep could be an additional risk factor for cardiovascular disease in patients with obstructive sleep apnea. The aim of the study was to determine whether the presence of periodic limb movements during sleep affects serum lipid levels in obstructive sleep apnea. Total cholesterol, low-density lipoprotein cholesterol, high-density lipoprotein cholesterol, non- high-density lipoprotein cholesterol and triglyceride levels were investigated in 4138 patients with obstructive sleep apnea in the European Sleep Apnea Database (ESADA) cohort, divided into those with periodic limb movements during sleep index ; GE; 15 per hr (n = 628) and controls (n = 3510). ANCOVA adjusted for age, sex, body mass index, apnea-hypopnea index, alcohol intake, smoking status, diabetes, insomnia and study site was used to assess differences in lipids between periodic limb movements during sleep and controls. Patients with periodic limb movements during sleep (24% female, 54.4 ; PLUSMN; 12.1 years, body mass index 31.9 ; PLUSMN; 5.8 kg m(-2), apnea-hypopnea index 36.7 ; PLUSMN; 25.4 per hr) had higher triglyceride (1.81 ; PLUSMN; 1.04 versus 1.69 ; PLUSMN; 0.90 mmol L-1, p = 0.002) and lower high-density lipoprotein cholesterol (1.19 ; PLUSMN; 0.34 versus 1.24 ; PLUSMN; 0.37 mmol L-1, p = 0.002) levels, whilst there was no difference in either total cholesterol (4.98 ; PLUSMN; 1.10 versus 4.94 ; PLUSMN; 1.07 mmol L-1), low-density lipoprotein cholesterol (3.04 ; PLUSMN; 0.96 versus 2.98 ; PLUSMN; 0.98 mmol L-1) or non- high-density lipoprotein cholesterol (3.78 ; PLUSMN; 1.10 versus 3.70 ; PLUSMN; 1.05 mmol L-1) concentrations (all p > 0.05). The results remained unchanged after most sensitivity analyses. Patients with obstructive sleep apnea with periodic limb movements during sleep had more prevalent cardiovascular disease (11% versus 6%, p 0.01). Periodic limb movements during sleep in obstructive sleep apnea is associated with dyslipidaemia independently of important confounders. Our results highlight periodic limb movements during sleep as an additional risk factor for cardiovascular disease in obstructive sleep apnea.European Respiratory SocietyEuropean Respiratory Societ

Vitamin D Levels in Patients with Overlap Syndrome, Is It Associated with Disease Severity?

Background: The coexistence of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and obstructive sleep apnea (OSA) has been defined as overlap syndrome (OVS). Recently, a link between OSA, COPD and Vitamin D (Vit D) serum concentration was reported, however, evidence regarding Vit D status in patients with OVS is scarce. The aim of the present study was to evaluate Vit D serum levels and to explore the association of those levels with anthropometric, pulmonary function and sleep parameters in patients with OVS. Methods: Vit D serum levels were measured in patients diagnosed with OVS, as confirmed by overnight polysomnography and pulmonary function testing. Results: A total of 90 patients (79 males and 11 females) were included in the analysis. The patients were divided into three groups matched for age, gender, and BMI: the control group that included 30 patients (27 males and 3 females), the OSA group that included 30 patients (26 males and 4 females), and the OVS group that included 30 patients (26 males and 4 females). Patients with OVS exhibited decreased serum 25(OH)D levels compared with OSA patients and controls (14.5 vs. 18.6 vs. 21.6 ng/mL, p 1, as predictors of serum 25(OH)D levels (p = 0.041 and p = 0.038, respectively). Conclusions: Lower Vit D levels have been observed in patients with OVS compared with OSA patients and non-apneic controls, indicating an increased risk of hypovitaminosis D in this population which might be associated with disease severity