Transformacja polityki arktycznej Kanady wobec wyzwań klimatycznych

Earth’s changing climate makes the once-inaccessible Arctic open to human expansion. As the arctic ice sheet decreases, its potential resources are becoming more and more interesting for the countries of the region. In recent decades, they have been increasingly competing with each other to ensure that they are as much as possible in the expected benefi ts. At the same time, they work together to counter the aspirations of others countries. The article focuses on Canada’s policy as one of the Arctic states. It presents the climatic changes taking place in the region and their impact on business activities and relations between arctic countries. Against this background, it indicates the main changes that have taken place in Canada’s policy towards the far north.Zmieniający się klimat Ziemi sprawia, że uważana niegdyś za niedostępną Arktyka otwiera się na ekspansję człowieka. Wraz z ustępowaniem pokrywy lodowej na Ocenie Arktycznym, jego potencjalne zasoby stają się coraz bardziej interesujące dla państw regionu. W ostatnich dekadach coraz silniej rywalizują one ze sobą, aby zagwarantować sobie jak największy udział w spodziewanych korzyściach. Jednocześnie współpracują, aby przeciwstawić się dążeniom innych podmiotów. Artykuł koncentruje się na polityce Kanady jako jednego z państw arktycznych. Przedstawia procesy klimatyczne zachodzące w regionie i ich wpływ na działalność przedsiębiorstw oraz relacje między państwami arktycznymi. Na tym tle artykuł wskazuje główne zmiany, jakie zaszły w kanadyjskiej polityce wobec dalekiej północy

Położenie mniejszości niemieckojęzycznej w Południowym Tyrolu (Górnej Adydze) na tle stosunków austriacko-włoskich

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

The protection of the rights of Indigenous Peoples in the Russian Federation

There are about 250 thousand people belonging to 41 ethnic groups recognized as indigenous peoples in the Russian Federation. From the legal point of view, their rights are well protected by the Constitution and a number of federal laws. Unfortunately, their social, economic and political situation is much worse than the standards set by the legislation. The provisions of these acts are violated and some of them are in contradiction with other normative acts. Another problem is the lack of implementing acts. Indigenous peoples in Russia, as it was in the period of the Soviet Union, are “the last among equals”, and their interests are rarely noticed by the regional and central authorities. This is due to their small size (0.2% of the total population), but, first of all, their interests are in contradiction with the needs of the Russian economy

Realizacja konstytucyjnej zasady ochrony praw mniejszości językowych we Włoszech na przykładzie regionu Trentino - Alto Adige

After the Second World War, the Italian Republic adopted in its system the principles of regionalization and decentralization. This was largely due to the separatism of ethnic and regional groups within the territory of the country, and particularly concerned the islands of Sicily and Sardinia and border regions: The Aosta Valley, Friuli Venezia Giulia and Trentino-South Tyrol. Until the end of the 1960s, the latter was the site of a strong ethnic conflict between a group of German-speaking Tyroleans and a dominant Italian-speaking group. The situation of the Rhaeto-Romance (Ladin) group living in the Alpine valleys remained somewhat aside from their confrontation. The violence used by both sides led to a solution unique for the Republic. The transfer of a large part of the competences down from regional to provincial level led to a gradual calming of the situation. Today, the Tyroleans enjoy broad autonomy in the province of Bolzano, where they are a dominant group, and, at the same time, have a strong influence on the functioning of the entire region through statutory guarantees of their participation in the regional legislature and executive power. The rights of the Italian-speaking minority in South Tyrol are similarly and proportionally protected. The rights to preserve the language and culture of all three language groups are also widely protected by law. The purpose of this article is to examine the principle of protection of the Tyrolean minority’s rights as an example of the implementation of the principle of the protection of linguistic minorities’ rights, present in the Constitution of the Italian Republic.Po II wojnie światowej Republika Włoska w swym ustroju przyjęła zasady regionalizacji i decentralizacji. W dużej mierze było to spowodowane separatyzmem grup etnicznych i regionalnych na terytorium państwa i dotyczyło szczególnie wysp Sycylii i Sardynii oraz regionów przygranicznych: Doliny Aosty, Friuli-Wenecji Julijskiej i Trydent-Tyrol Południowy. Ostatni z wymienionych regionów aż do schyłku lat sześćdziesiątych XX wieku był miejscem silnego konfliktu etnicznego pomiędzy grupą niemieckojęzycznych Tyrolczyków a dominującą grupą włoskojęzyczną. Nieco na uboczu ich konfrontacji pozostawała sytuacja zamieszkującej alpejskie doliny grupy retroromańskiej (ladyńskiej). Przemoc używana przez obie strony spowodowała, że sięgnięto po unikalne dla Republiki rozwiązanie. Przeniesienie dużej części kompetencji w dół, z poziomu regionu na poziom prowincji doprowadziło do stopniowego uspokojenia sytuacji. Obecnie Tyrolczycy cieszą się szeroką autonomią prowincji Bolzano, w której są grupą dominującą, a jednocześnie mają duży wpływ na funkcjonowanie całego regionu dzięki statutowym gwarancjom ich udziału w regionalnej władzy ustawodawczej i wykonawczej. Analogicznie i proporcjonalnie chronione są prawa mniejszości włoskojęzycznej w Południowym Tyrolu. Szeroką ochroną ustawową objęte są także prawa do zachowania języka i kultury wszystkich trzech grup językowych. Celem niniejszego artykułu jest analiza zasad ochrony praw mniejszości tyrolskiej jako przykładu realizacji obecnej w konstytucji Republiki Włoskiej zasady ochrony praw mniejszości językowych

Prawo ludów rdzennych do samostanowienia w świetle „Deklaracji Narodów Zjednoczonych o prawach ludów rdzennych”

The UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples states that "Indigenous peoples have the right to self-determination. By virtue of that right they freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development." This paper is an attempt to examine whether indigenous peoples are analogous to the concept of peoples present in international law and the precise scope of their right to self-determination

Ein Tirol vs. Tre Venezie – on the historical background of the Alto Adige/South Tyrol region

Jednym z pogranicznych regionów europejskich, w których spotykają się ludzie przynależący do różnych grup językowych i kulturowych, jest Górna Adyga/Tyrol Południowy. Obecnie należący do Włoch region przez wieki poddany był napływowi germańskich osadników, którzy tworzą dziś grupę mniejszościową Tyrolczyków. Odczuwają oni silne związki z Austrią i zamieszkującymi ją Tyrolczykami. Jednocześnie obszar ten zamieszkuje znaczna liczba osób uważających się za Włochów i odczuwających związek z tym państwem. Współcześnie region stanowi modelowy przykład funkcjonowania autonomii terytorialnej zapewniającej wysoki poziom ochrony prawnej grupie mniejszościowej. Jego historia obfitowała wszakże w wydarzenia mogące podsycać wzajemną niechęć. Zwłaszcza ostatnie dwieście lat, kiedy to w całej Europie trwały procesy narodotwórcze, przyniosło zdarzenia, które pozostają żywe w pamięci mieszkańców. Celem artykułu jest przedstawienie wydarzeń i procesów historycznych, które doprowadziły do ukształtowania się więzi regionu z Austrią i kulturą niemiecką, a jednocześnie związków z państwem i kulturą włoską.One of the border regions in Europe where people belonging to different linguistic and cultural groups live together is Alto Adige/South Tyrol. Now part of Italy, the region has for centuries been subjected to an influx of Germanic settlers, who now form a minority group of Tyroleans. They feel strong ties to Austria and the Tyroleans living there. At the same time, the area is inhabited by a significant number of people who consider themselves as Italian and feel a connection to this country. Today, the region is regarded as a model example of a functioning territorial autonomy providing a high level of legal protection for a minority group. However, its history has been fraught with events that may have fuelled mutual resentment. In particular, the last two hundred years, when nation-building processes were underway across Europe, were fraught with events that remain vivid in the memory of the inhabitants. The aim of this article is to present the events and historical processes that led to the formation of the region's ties with Austria and German culture and, at the same time, its links with the Italian state and culture

Between science and respect for the dead. The dispute over Sami human remains in Sweden

Od przełomu wieków coraz głośniejszym echem wybrzmiewają wysuwane przez Saamów żądania dotyczące zwrotu zagrabionych dóbr kulturowych przechowywanych w muzeach i placówkach naukowych Szwecji. Ważną ich częścią są szczątki Saamów zbierane przez dekady przez archeologów i antropologów fizycznych. Artykuł przedstawia konflikt, jaki rozgorzał pomiędzy naukowcami a przedstawicielami rdzennej społeczności, skupiając się na jego podłożu, przebiegu oraz argumentach wysuwanych przez obie strony. Wskazuje i podkreśla wiele istotnych aspektów omawianego sporu. Po pierwsze wzmiankuje, że zbiory powstawały z pogwałceniem praw i opinii rdzennej społeczności, na skutek niszczenia miejsc pochówków oraz w wyniku działania naukowców podejmujących badania bez uwzględnienia woli Saamów. Po drugie podnosi, że znacząca część szczątków zebrana została przez antropologów fizycznych i posłużyła do budowania teorii rasowych, w tym do wskazywania na podrzędność Saamów jako przynależnych do rasy żółtej. Po trzecie podkreśla, że żądania rdzennych społeczności pobudzane były przez proces ich emancypacji i postrzegane jako jego część. Po czwarte sygnalizuje, że na przebiegu konfliktów zaważył brak systemowego (ustawowego) uregulowania sposobów i miejsc przechowywania szczątków oraz mechanizmów ich zwrotu i ponownego pochówku. Doprowadziło to do sytuacji, w której każdy zbiór szczątków od nowa uruchamia te same konflikty i prowokuje do wymiany wciąż tych samych argumentów.Since the turn of the century, the Sami demands for the return of looted cultural goods stored in Sweden's museums and research facilities have become louder and louder. An important part of them are the remains of the Sami collected for decades by archaeologists and physical anthropologists. The article presents the conflict that has occurred between scientists and representatives of the indigenous community, focusing on its background, course and arguments. The paper indicates and highlights a number of elements that are particularly important in this dispute. First, that the collections were created in violation of the rights and opinions of the indigenous community, as a result of the destruction of burial sites and of the actions of scientists without taking into account the will of the Sami. Secondly, a significant part of the remains were collected by physical anthropologists and used to create racial theories, including pointing to the subordinate Sami as belonging to the yellow race. Third, that the demands of indigenous communities were stimulated by the process of their emancipation and understood as part of it. Fourthly, that the conflicts were affected by the lack of legal regulation of the procedures and places of storing the remains as well as the mechanisms for their return and reburial. This led to a situation in which each collection triggers the same conflicts and provokes the same arguments to be formulated

THE INDIGENOUS PEOPLES RIGHT TO SELF-DETERMINATION IN THE LIGHT OF THE UNITED NATIONS DECLARATION ON THE RIGHTS OF INDIGENOUS PEOPLES

The UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples states that "Indigenous peoples have the right to self-determination. By virtue of that right they freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development." This paper is an attempt to examine whether indigenous peoples are analogous to the concept of peoples present in international law and the precise scope of their right to self-determination

Proces odrodzenia praw amerykańskich ludów rdzennych na przykładzie „prawa do ziemi” kanadyjskich Inuitów

Inuici zamieszkują tereny rozciągające się wzdłuż koła podbiegunowego, od Aleutów i Alaski, przez północnączęść Kanady, aż po należącą do Danii Grenlandię. Spis powszechny z 2006 roku wykazał, że w Kanadzie mieszkaich około 50 tysięcy. W II połowie XX wieku włączyli się oni do działań zmierzających do zmiany sytuacjiludów rdzennych zamieszkałych na terytorium Kanady. Początkowo marginalizowani i niedostrzegani przezbiałą większość byli w stanie skutecznie przeciwstawić się dominującej kulturze i utrzymać własną odrębność,a nawet uzyskać prawo do decydowania o własnych losach. Z sukcesem wykorzystali procesy występujące naarenie międzynarodowej i w polityce wewnętrznej Kanady, łącząc swe dążenia z działaniami Indian. Tak jakdla innych aborygenów rozsianych po całym świecie, tak i dla Inuitów zagadnieniem niezwykłej wagi byłoposiadanie i wykorzystanie ziemi i jej zasobów. Ukoronowaniem ich wysiłków stało się utworzenie z częścizamieszkanych przez nich obszarów odrębnego terytorium Nunavut. Artykuł przedstawia proces odrodzeniakanadyjskich Inuitów i obecny zakres ich samodzielności. Zwraca uwagę na uwarunkowania i procesy łącząceich z Indianami i Metysami, a także na przesłanki i konsekwencje odmienności losów i statusu Inuitów.Szczególnie wyeksponowany został problem „prawa do ziemi” i różne od europejskiego jego rozumienie

Some remarks on the historical foundations of Friulian ethnogenesis

Terytorium współczesnej Republiki Włoskiej zamieszkują mniejszości etniczne, którym państwo zapewnia ochronę, rozpoznając je jako mniejszości językowe. Należy do nich społeczność posługująca się językiem friulskim, zamieszkująca północno-wschodnie rubieże państwa. Jak wszelkie inne grupy etniczne, ma ona własną historię, która wpłynęła na ukształtowanie się jej specyfiki. Po II wojnie światowej, a zwłaszcza od schyłku lat 60., naukowcy i aktywiści zintensyfikowali działania zmierzające do opisania i zrozumienia tego procesu. Zaczęto wskazywać wydarzenia, które uznano za szczególnie istotne w procesie friulskiej etnogenezy. Celem niniejszego artykułu jest poddanie ich krytycznej analizie i ukazanie ewentualnych uproszczeń czy zakłamań w przyjętych dla wyjaśnienia zjawiska ukształtowania friulskiej odrębności założeniach.The territory of the modern Italian Republic is inhabited by a number of ethnic minorities. They are protected by the State, which recognises them as linguistic minorities. These include the Friulian-speaking community in the north-east of the country. Like all other ethnic groups, it has its own history, which has shaped its specific characteristics. After the Second World War, and especially since the late 1960s, the efforts of researchers and activists to describe and understand this process intensified. They began to identify those events that were considered particularly important in the process of Friulian ethnogenesis. The aim of this article is to subject them to critical analysis and to show possible simplifications or hypocrisies in the assumptions made to explain the phenomenon of the formation of Friulian distinctiveness