ECHOES OF THE 1918 ACT OF UNION IN DRAMATIC WORKS AND IN THE THEATRE

Činu ujedinjenja južnoslavenskih naroda 1918. godine u zajedničku državu svoj je prilog dala i književnost. Uz mnoštvo djela prigodničarskoga karaktera, velik je i broj dramskih djela i na njima građenih kazališnih predstava. Najveći broj ih je inspiriran narodnom pjesmom, poglavito onom iz srpske nacionalne tradicije i mitologije. U nasljedovanju tradicije narodne pjesme mnogi od navedenih autora (Vojnović, Bartulović, Korolija, Dimović) vidjeli su način stvaranja jugoslavenske drame, po mjeri jugoslavenske rase i njezine (vidovdanske) po-etike. Uz naglašenu ujediniteljsku "jugoslavensku nacionalističku koncepciju", što smo nastojali pokazati svojim člankom, najveći broj drama karakterizira retoričnost, deklaratornost i patetika, te providna tendencija zaogrnuta u neuvjerljivo simboličko ruho. Pri tomu su zaboravljeni kriteriji kazališnog čina i mogućnosti pozornice, pa su i mnogi od tada izvođenih tekstova nestali. Prestankom ideoloških razloga, koji su ih na pozornicu i postavili, prestala je i potreba za njima, pa se danas spominju tek u rijetkim pregledima dramske književnosti i kazališta, uglavnom kao činjenice u privatnim biografijama svojih autora. Danas posve zaboravljenih, izuzev Vojnovića, koji je ugled značajnog dramskog pisca izgradio na posve drugačijim premisama.Literature also made a contribution to the act of union of the Yugoslav peoples into one state in 1918. Alongside a multitude of works celebrating the occasion, there was a large number of dramatic works and theatre performances based on them. The largest number of these was inspired by folk songs, especially those deriving from the Serbian national tradition and its mythology. In inheriting the tradition of the folk song many of the mentioned authors (Vojnović, Bartulović, Korolija, Dimović) saw a manner of creating a Yugoslav drama, according to the measure of the Yugoslav race and its (Vidovdan) po-et(h)ics. Alongside an emphatic unifying "Yugoslav nationalistic conception", which the author seeks to show in the article, the largest number of dramatic works are characterized by a pompous rhetoric, declaratoriness, pathos and a transparent tendency shrouded in an unconvincing symbolic guise. In the process the criteria of the theatre act and the possibilities of the stage were forgotten so that many of the plays that were then performed have disappeared. With the termination of ideological reasons which had put them on the stage in the first place the need for them had also disappeared so that todayt hey are mentioned only in rare surveys of dramatic literature and of the theatre, chiefly as facts in the private biographies of their authors. Today, with the exception of Vojnović who built his reputation as a significant dramatist on wholly different premises, they have been wholly forgotten

VILOVIĆ’S CONFLICT WITH RELIGION, THE CHURCH AND HIS PEOPLE

Đuro Vilović jedna je od najkontroverznijih ličnosti hrvatske k n j i ž e v n o s t i 2 0 . s t o l j e ć a . Pi s a c d e s e t a k k n j i g a , o d k o j i h p e t romana, u početcima svojeg k njiževnog djelovanja duboko je tijekovima hrvatske međuratne književnosti. U pričama, feljtonima i vinjetama zagovornik je vrednota kuće, obitelji i vjere, što je i razlogom izbora svećeničkog poziva. Odlaskom u Međimurje n a s t u p a p r e k r e t n i c a u n j e g o v u ž i v o t u ; n a p u š t a s v e ć e n i š t v o, pokušava prijeći na pravoslavlje, potom na protestantizam, da bi na početku Drugoga svjetskog rata, kao prijatelj Nike Bartulovića, završio među četnicima k ao blisk i suradnik Draže Mihailovića, zbog čega je osuđen na zat vorsku k aznu. Mijenjajući životna opredjeljenja i svjetonazore, Vilović je i svoju književnost pretvorio u poligon za obračun s vjerom i Crkvom, o čemu se u radu govori. To je činio s mržnjom i svjesno, jer je znao kakvu je ulogu Crkva i m a l a u f o r m i r a n j u n a c i o n a l n e s v i j e s t i u h r v a t s k o m n a r o d u tijekom povijesti. Iz mržnje prema Crkvi, kojom su impregnirane stranice njegovih romana, proizići će i neprikrivena mržnja prema vlastitom narodu i njegovo poricanje, što će ga kao otpadnika od vjere i naroda, ali i apologeta četništva, gurnuti postrance interesa naše književnosti i književne historiografije.Đuro Vilović is one of the most controversial figures in Croatian literature of the 20th century. Writer of a dozen books, five of which were novels, started his literary work deeply embedded in the surroundings of the Croatian literary period between the two world wars. In his stories, feuilletons, vignettes, he is an advocate of the values of home, family and religion, partly because of his clerical calling. A great crossroad in his life occurs when he leaves for Međimurje; he left priesthood, attempts to convert to orthodox religion, then to Protestantism, and eventually, at the beginning of World War II, as a friend of Niko Bartulović, ends up joining the Chetnics as a close associate of Draža Mihailović, for which he would later be sentenced to prison. Changing his personal convictions and beliefs, Vilović also changes his literature as a weapon for his vendetta against religion and the Church, which this work discusses. He did this consciously and with hatred because he knew the role that the Church had in the formation of national conscience of the Croatian people throughout history. From his hatred for the Church, seen in pages from his novels, comes also his unconcealed hatred for his own people and his denial, which will, eventually, as a renegade from his own religion and people, but at the same time as an apologist of Chetnics, push him away from the interest of our literature and literary historiography

Splitski orjunaški list Pobeda i Stjepan Radić

ORJUNA je bila ekstremna nacionalistička i šovinistička organizacija osnovana s ciljem zaštite unitarističke jugoslovenske države. Karakterizira je primjena drastičnih i fašističkih metoda i terora protiv političkih protivnika. Osim “akcionih četa” – povezanih s Narodnom odbranom, Udruženjem četnika i vojskom – za to su imali i svoje listove. Među njima se posebno isticala splitska Pobeda. S njezinih se stranica obračunavalo s komunistima, klerikalcima, zajedničarima, zagrebačkim Židovima, Trumbićem i Zagrebom, a posebno je na meti njihove mržnje i animoziteta bio Stjepan Radić – sotoniziran i kriminaliziran na način nezabilježen u političkoj komunikaciji

Application of the margin of appreciation doctrine in the jurisprudence of the European Court of Human Rights

Докторска дисертација има за предмет анализу развоја, природе, садржине, параметара и даље перспективе доктрине поља слободне оцјене, превасходно кроз дескриптивно-аналитичко истраживање праксе Европског суда за људска права (Суд). Основни циљ овог истраживања је продубити разумијевање овог концепта, који у српској међународноправној науци није на свеобухватан начин обрађен. Поље слободне оцјене представља једну од најважнијих доктрина тумачења у јуриспруденцији Суда. Државе уговорнице Европске конвенције о људским правима (Конвенција) имају одређену слободу у начину на који ће примјењивати обавезе из Конвенције. Ова слобода се назива поље слободне оcjене (енг. margin of appreciation). Полазиште овог истраживања је чињеница да су државе уговорнице Конвенције изразито хетерогене и да је зато било потребно успоставити sui generis систем заштите људских права који би балансирао сувереност држава са њиховим обавезама према Конвенцији. Суд је у том смислу у више наврата наглашавао да је „машинерија упостављена Конвенцијом супсидијарна националним системима за заштиту људских права“. Истраживање покушава да смјести доктрину у контекст карактеристичних пракси тумачења Суда и то из перспективе супростављености идеологија пасивног и активног тумачења Конвенције. Начела аутономног, еволутивног и дјелотворног тумачења Конвенције имају изузетно важну улогу приликом утврђивања домашаја примјене доктрине. Поље слободне оцјене се посебно разматра у случајевима који укључују сразмјерност ограничења квалификованих права (чланови 8-11) као и у осталим случајевима када се одмјерава важност права или оправдава њихово ограничење.The research subject of the doctoral dissertation is the analysis of development, nature, content, parameters, and further prospective of the margin of appreciation doctrine primarily through descriptive-analytical research of the case law of the European Court of Human Rights (the Court). The principal objective of the research is to deepen understanding of this concept given that it has not received a comprehensive attention by the Serbian science of international public law. The margin of appreciation represents one of the most important interpretative doctrines in the jurisprudence of the Court. The contracting parties to the European Convention on Human Rights (the Convention) enjoy a degree of latitude in respect of the manner in which they discharge their obligations under the Convention. The term margin of appreciation is used to describe this latitude. The starting point of the research is the fact that there is an extreme heterogeneity among the contracting parties to the Convention which requires establishment of a sui generis system for the protection of human rights that would balance the sovereignty with their obligations under the Convention. On that account, the Court has repeatedly pointed out that “the machinery of protection established by the Convention is subsidiary to the national systems safeguarding human rights“. The research endeavours to consider the doctrine in the context of distinctive practices of interpretation developed by the Court from the perspective of conflict between the ideologies of passive and active interpretation of the Convention. The principles of autonomous, evolutive, and effective interpretation of the Convention have an important role in determining the scope of the doctrine application. The margin of appreciation will be particularly considered in cases involving the proportionality of interferences with qualified rights (Articles 8-11) as well as in other cases where rights have to be balanced or interferences justified

EVENTS AMONG THE YOUNG PEOPLE IN SPLIT ON THE EVE OF THE FIRST WORLD WAR AND ANTI-CLERICAL ACTIVITY OF MATEJ KOŠĆINA

Uoči Prvoga svjetskog rata Split je bio poprištem brojnih omladinskih događanja. Ta su događanja bila burna i dinamična, a bila su potencirana raspadom Monarhije i pitanjima budućeg ujedinjenja (južno)slavenskih naroda. O tome je bilo riječi i na dvama splitskim omladinskim sastancima, 1911. i 1912. godine. Osim zalaganja za “jedinstvo Hrvata i Srba”, glavna tema na sastancima bila je borba protiv klerikalizma, u čemu se posebno isticao Matej Košćina. Rad je zamišljen u dva dijela: u prvome se dijelu osvjetljava povijesno i društveno ozračje omladinskih događanja u Splitu i odnos prema Crkvi i kleru, a u drugome uloga Mateja Košćine u tim događanjima te njegova književnost, bitno podređena izricanju ideoloških, antiklerikalnih poruka.On the eve of the First World War Split was the stage of numerous events among the youth. Those events were stormy and dynamic, and also intensified by the collapse of Monarchy and the issues relating to the future union of the (South) Slav peoples. This was the subject of two youth-meetings in Split, in 1911 and 1912. Besides the intercession for the “unity of Croats and Serbs”, the main topic at the meetings was the struggle against clericalism, in which Matej Košćina was especially prominent. The work consists of two parts: in the first part historical and social atmosphere of the events among the young people in Split and relation towards the Church and the clergy is displayed, and in the second part the role of Matej Košćina in those events and his literature, essentially dependent on passing the ideological and anticlerical messages

KAKO JE DIOKLECIJAN POVEZAO BRANKA RADICU I DINA DE LAURENTISA (PRILOG SPLITSKOJ KNJIŽEVNOJ I KULTURNOJ POVIJESTI)

Branko Radica istaknuto je ime splitskoga društvenoga i kulturnoga života. Bio je novinar, odvjetnik, publicist i književnik, pisac teksta za predstavu ‘Agonija rimske imperije i smrt Dioklecijana’, libreta za Tijardovićevu operu o Dioklecijanu te monografije ‘Novi Split’ i knjiga ‘Vodič Splita’, ‘Salona i Split’, ‘Josip Hatze’ i drugih. Uz mnoštvo kulturološki značajnih priloga napisao je i dramski tekst-spektakl o caru Dioklecijanu. U radu se donosi dokumentacija o tome kako je za realizaciju filma o Dioklecijanu nastojao zainteresirati mnoge institucije i istaknute pojedince. Držimo je vrijednom jer svjedoči o zauzetosti autora na promicanju careve ličnosti kao dijela splitske društvene i kulturne memorije i identiteta