Evaluating the possibilities of obtaining initial concentrates of rare earth elements (REEs) from fly ashes

The article presents the results of initial laboratory research into the possibilities of obtaining REE from fly ash from one of Polish powerhouses. In the work the authors have presented the results of investigations into the obtaining of initial REEs concentrations from fly ashes by physicochemical and hydrometallurgical methods. These investigations provide a basis for developing a technology of RRE recovery from fly ashes produced in the process of hard coals combustion

Aceite de germen de trigo obtenido mediante extracción con dióxido de carbono supercrítico con etanol: Composición en ácidos grasos

In this work, supercritical fluid extraction (SFE) using CO2 with ethanol as entrainer was performed at a temperature of 40 oC under a pressure of 21 MPa. For comparison, a similar extraction without the entrainer was carried out. The extraction yield of wheat germ using supercritical CO2 with ethanol was slightly higher (10.7 wt%) than that of extraction without the entrainer (9.9 wt%). Fractions of SFE extracts were collected separately during the experiments and the composition of fatty acids in each fraction was analyzed. The SFE extracted oils were rich (63.4-71.3%) in the most valuable polyunsaturated fatty acids (PUFA) and their content in all collected fractions was approximately constant. Similar PUFA contents were found in the reference samples of oils extracted by n-hexane (66.2-67.0%), while the commercial cold-pressed oil contained significantly less PUFA (60.2%). These results show a higher nutritional value of the oil obtained by extraction with supercritical CO2 than cold pressed oil which is generally considered to be very valuable.En este trabajo, la extracción con fluidos supercríticos (SFE) usando CO2 con etanol como agente de arrastre se realizó a 40 °C bajo una presión de 21 MPa. Se ha llevado a cabo la comparación con una extracción similar sin agente de arrastre. El rendimiento de la extracción de germen de trigo usando CO2 supercrítico con etanol fue ligeramente mayor (10,7% en peso) que la de extracción sin agente de arrastre (9,9% en peso). Se recogieron por separado fracciones de extractos SFE durante los experimentos y se analizó la composición de ácidos grasos en cada fracción. Los aceites extraídos mediante SFE eran ricos en los ácidos grasos poliinsaturados más valiosos (63,4-71,3%), (PUFA) y su contenido en todas las fracciones recogidas fue aproximadamente constante. Un contenido similar de PUFA fueron encontrados en muestras de referencia de los aceites extraídos con n-hexano (66,2-67,0%), mientras que el aceite prensado en frío comercial contenía significativamente menos PUFA (60,2%). Estos resultados muestran un mayor valor nutritivo del aceite obtenido por extracción con CO2 supercrítico que el aceite prensado en frío que generalmente se considera que es muy valioso

Ratunku! or just tunku! : evidence for the reliability and concurrent validity of the Language Use Inventory : LUI-Polish

Purpose: To date, there is no tool for assessing early pragmatic development of Polish-speaking children. This study aimed to adapt to Polish a standardized parent report measure, the Language Use Inventory (LUI; O’Neill, 2009, in order to enable cross-cultural comparisons and to use the LUI-Polish to screen for pragmatic development in children 18-47 months of age. We concentrated on the sociocultural and functional adaptation of LUI and aimed to demonstrate its reliability, developmental sensitivity, and concurrent validity. Method: Parents completed an online version of LUIPolish, longitudinally at 3 time points (when the child was 20, 32, and 44 months old). In addition, parents completed the Polish adaptations of the Questionnaire for Communication and Early Language at 22 months and the Language Development Survey at 24 months. Children’s spontaneous speech was assessed at 24 months, and their expressive and receptive vocabulary was assessed at 36 months. Results: All 3 parts of the LUI-Polish (Gestures, Words, and Sentences) showed very good levels of internal consistency at each time point. Significant correlations were observed between all parts of the LUI-Polish at all 3 measurement time points. The expected developmental trajectory was observed for boys and girls providing evidence of its developmental sensitivity for children between the ages of 2 and 4 years: an increase with age in the total score (due to an increase in Words and Sentences) and a decrease in Gestures. Supporting concurrent validity, significant correlations were found between children’s performance on (a) the LUI-Polish at 20 months and the Questionnaire for Communication and Early Language at 22 months as well as the Language Development Survey and spontaneous speech measures at 24 months and (b) the LUI-Polish at 32 months and the 2 measures of vocabulary comprehension and production at 36 months. Conclusion: The Polish adaptation of the LUI demonstrated good psychometric properties that provide a sound basis for cross-cultural comparisons and further research toward norming of the LUI-Polish. Moreover, the expected developmental trajectory in the pragmatic development of Polish children was observed

Analysis of capability of production and incinerating of alternative fuel in Silesian conditions

Problemem cywilizacji przemysłowej jest nadprodukcja odpadów. W Polsce dotyczy to szczególnie Górnego Śląska, gdzie nakładają się problemy związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych i przemysłowych, w tym powęglowych. Oszacowano, że ilość odpadów komunalnych wytworzonych na Górnym Śląsku wynosiła w 2001 roku - 1,76 mln Mg, w tym 0,40 mln Mg odpadów palnych (Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2003), w 2003 roku - 1,80 mln Mg, w tym 0,41 mln Mg odpadów palnych, zaś prognozowana na 2010 rok ilość odpadów to około 1,95 mln Mg, w tym palnych 0,50 mln Mg (w bilansie nie uwzględniono osadów i szlamów z biologicznego oczyszczania ścieków). Odpady palne, to w dużej mierze papier i tektura (25%) oraz tworzywa sztuczne (28%) nieopakowaniowe, jak i opakowaniowe (37%) oraz odpady tekstylne (10%). Aktualnie znaczna ich ilość kierowana jest na składowiska, a tylko część poddawana recyklingowi. (W krajach Unii Europejskiej kierowanie jakichkolwiek odpadów na składowiska jest ostatecznością, a nie zalecaną metodą ich unieszkodliwiania). Konieczne zatem jest poszukiwanie racjonalnego sposobu gospodarowania odpadami, szczególnie komunalnymi, które charakteryzują się potencjalnymi walorami energetycznymi. Jednym z takich sposobów jest ich termiczna destrukcja. Możliwe jest spalanie odpadów nieprzetworzonych, jak również spalanie paliw alternatywnych wytworzonych z wyselekcjonowanych strumieni odpadów komunalnych. Korzyści z zastosowania paliwa alternatywnego są następujące: - odzysk energii zawartej w paliwie alternatywnym, a więc oszczędność paliw naturalnych, - zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, - możliwość wykorzystania istniejących kotłów energetycznych do odzysku energii z odpadów. Zasadnicze problemy w produkcji paliw może stwarzać standaryzacja jakości paliwa na bazie odpa-dów oraz ekonomika procesu produkcji. W artykule przedstawiono: - bilans odpadów komunalnych i przemysłowych mogących stanowić surowce do produkcji paliw alternatywnych na Śląsku, - analizę fizykochemiczną próbnej partii paliwa alternatywnego wyprodukowanego z wyselekcjono-wanych frakcji odpadów komunalnych, - wyniki badań spalania wyprodukowanego paliwa w przemysłowej jednostce kotłowej.An overproduction of waste is problem of industrial civilisation in Poland it concerns particularly Upper Silesia, where problems related are imposed with developing municipal waste and industrial, including mine waste. It estimated, that amount of municipal waste fabricated in Upper Silesia in 2001 totalled - 1,76 million Mg, including 0,40 million Mg wastes inflammable (plan of waste economy for silesian province 2003), in 2003 - 1,80 million Mg, including 0,41 million Mg waste inflammable, forecasted amount of waste on 2010 it is 1,95 million Mg, including 0,50 million Mg of inflammable (in balance it did not take into consideration of sink and slimes from biological clean-up ). Inflammable wastes, it in great measure paper and cardboard (25%) and artificial materials (28%) not-packing as well as packing (37%) and textile wastes (10%). Currently some its amount is directed on stockyards considerable, but only part is recycled. (It is extreme process in countries of European union, but not prescribed method their neutralise). Therefore, it is indispensable search rational manner of wastes farming, particularly municipal, which characterised potential energy values. Thermal destruction is one of such manner. Incinerating of waste unprocessed is possible, as well as incinerating of alternative fuel fabricated from selected flows of municipal wastes. Benefits from employment of alternative fuel are following: - recycling energy exist in alternative fuel, so austerity of natural fuel, - decrease of contamination emission, - exist for recycling of energy from wastes energy boilers. Fundamental problems in fuel production can make standardisation of fuel quality on base of waste and economics of production process. In article it present: - balance waste municipal and industrial can present raw materials for production of alternative fuel on Silesia, - physical and chemical analysis trial party of alternative fuel produced from select fraction of municipal waste, - result of research incinerate produced fuel in industrial burning unit

Management of waste from agriculture and food production in the Voievodeship of Silesia

Omówiono powstawanie odpadów z produkcji podstawowej przemysłów: utylizacyjnego, wocowo-warzywnego, cukrowniczego, napojów i mleczarskiego. Najwięcej problemów dotyczyło zagospodarowania odpadów z przetwórstwa mięsnego i drobiarskiego. Podkreślono, że w gospodarce odpadami należy ograniczyć i zapobiegać powstawaniu odpadów poprzez analizę procesów technologicznych.Waste generation from the basic production of such industries as: utilization, fruit and vegetable, sugar, beverage and dairy was characterised. Most of the identified issues referred to handling the waste from meat and poultry processing. The need to reduce and prevent waste generation through analysis of the technological processes was underlined

Pro-ecological power plant management support

Wprowadzenie nowych, drastycznych norm emisji, zgodnych z wymogami UE, może w niedalekiej przyszłości spowodować zamykanie elektrowni opalanych węglem kamiennym, obciążających środowisko naturalne. Aby elektrownie te nie musiały być zamykane możliwe jest przystosowanie ich instalacji do obowiązujących norm środowiskowych, przez modernizację i inwestycje doposażeniowe. Działania te, oprócz zaangażowania znacznych środków inwestycyjnych, wymagają także pełnej informacji o wdrożonych technologiach obejmujących ich wycenę w powiązaniu z efektywnością ekologiczną oraz o przydatności do dalszej eksploatacji posiadanych przez elektrociepłownię środków technicznych. Z tych przesłanek wyniknął cel pracy, który dotyczył sporządzenia modelu umożliwiającego zwiększenie (podwyższenie) trafności decyzji dotyczących wyboru technologii redukcji zanieczyszczeń gazowych w określonej sytuacji ekonomicznej i technicznej zakładu. Przy rozwiązywaniu problemów związanych z modernizacją elektrociepłowni wymagana jest optymalizacja decyzji, zaś matematyczne ujęcie tematu w postaci modelu decyzyjnego gwarantuje prawidłową procedurę i kompleksowe uwzględnienie dominujących zmiennych decyzyjnych i dominujących parametrów w procesie doboru trafnych rozwiązań. Sporządzenie modelu decyzyjnego wymagało zdefiniowania, w układzie sekwencyjnym, następujących elementów: głównych celów, funkcji kryterialnej, warunku optymalizacyjnego podstawowych zmiennych decyzyjnych. Czynnikami warunkującymi podejmowanie trafnych decyzji inwestycyjnych dotyczących modernizacji EC jest znajomość aktualnie stosowanych technologii produkcji, stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz dostępnych technologii chroniących środowisko naturalne. Istotne znaczenie mają przyjęte w modelu mierniki i kryteria oceny efektywności działań modernizacyjnych. Do podstawowych kryteriów, od których był uzależniony wybór technologii, zaliczono: skuteczność ekologiczną, efektywność ekonomiczną oraz sprawność energetyczną. Do realizacji przyjętego celu badawczego podstawowe znaczenie miało zebranie danych będących podstawą baz wiedzy dostępnych w programie, jak również zebranie i przygotowanie danych empirycznych do weryfikacji modelu. Model opracowano zgodnie ze zdefiniowanymi celami i zadaniami, przyjętymi założeniami dotyczącymi jego struktury, z rodzajem wykorzystywanych danych oraz scenariuszami badawczymi. W artykule przedstawiono strukturę i opis matematyczny zbudowanego modelu, jego implementację komputerową i weryfikację pod kątem poprawności działania.The introduction of new, drastic, consistent with EU requirements, emission standards may cause in near future the closure of hard coal-fired power plants, affecting the natural environment. In order to avoid the closure of these power plants, possible is the adaptation of their installation to being in force environmental standards by means of modernization and equipment-related investments. These activities, apart form the engagement of considerable investment funds, require also complete information on the implemented technologies, comprising their valuation in connection with ecological ecological efficiency and the suitability of technical means, being in the power plant's possession, for further exploitation. From these promises arose the aim of the work, which concerned the development of a model enabling to improve the accuracy of decisions regarding the selection of technologies relating to the reduction of gaseous pollutions in a determined economic and technical situation of the plant. In case of solving problems connected with the modernization of a thermal-electric power station, optimization of decisions is required, and a mathematical approach to the problem in the form of a decision-making model guarantees correct procedure and comprehensive consideration of predominant decisive variables and predominant parameters in the process of accurate solution selection. The development of the decisive model has required to define, in a sequential system, the following elements: main objectives, criterial function, optimization condition of basic decisive variables. The factors conditioning accurate investment decision taking, concerning the modernization of thermal-electric power stations, is the knowledge of currently applied production technologies, technical state of machines and devices, and accessible technologies, protecting the natural environment. Essential significance have the measuring instruments and efficiency criteria of modernization activities, adopted in the model. To the basic criteria, relating to technology selection, belong: ecological efficiency, economic effectiveness and power efficiency. For the realization of the adopted investigation objective, the basic significance had the collection of data, which constituted the basis of data bases available in the programme, as well as actions aiming at the collection and preparation of empirical data for model verification. The model has been performed in accordance with defined objectives and targets, adopted assumptions concerning its structure, with the kind of data use and research scenarios. The article presents the structure and mathematical description of the constructed model, its computer implementation and verification regarding the correctness of action

Review of underground coal gasification conceptions

Jedną z perspektywicznych metod wykorzystania węgla, a głównie jego zasobów nie nadających się do eksploatacji metodami tradycyjnymi, jest podziemne zgazowanie. Pozwala ono na uzyskanie energii zawartej w węglu in situ, a tym samym uniknięcie ryzyka zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa człowieka - nieodłącznego podczas eksploatacji tradycyjnej. W Polsce, prawie we wszystkich obszarach górniczych, zalegają partie pokładów węgla, których eksploatacji zaniechano z przyczyn techniczno-ekonomicznych, czy też ze względów bezpieczeństwa; niektóre z tych zasobów mogą zostać efektywnie wykorzystane przez podziemne zgazowanie. W publikacji przedstawiono aktualny stan wiedzy w zakresie technologii podziemnego zgazowania węgla wraz z analizą koncepcji, opatentowanych sposobów i wdrożonych rozwiązań tego procesu. Zamieszczono także wielowymiarową analizę i ocenę takich aspektów, jak: rozeznanie geologiczne złoża, technika wierceń kierunkowych, technika zapalania węgla, technika pomiarowo-kontrolna, a także zagadnienia ekonomiczne oraz ochrony środowiska. Analiza taka jest niezbędna do oceny, czy prace nad podziemnym zgazowaniem węgla w polskich warunkach, są uzasadnione. Przeprowadzone rozeznanie stanu techniki wykazało, że znany proces podziemnego zgazowania węgla, realizowany także w skali przemysłowej, może być rozważany w Polsce jako przyszłościowe źródło gazu do zastosowań energetycznych i/lub chemicznych.One of perspective methods of coal utilisation, and mainly its resources useless for mining with traditional methods, is an underground gasification. It enables to get energy contained in coal in situ and avoid in this way health and safety risk for a man, inseparable from traditional mining. In Poland, almost in every mining area, useless parties of coal seams lie, mining of which were given up for engineering-economic reasons or for safety reasons, also. Some of these resources may be effectively used through underground gasification. In the paper, the present state of art was presented in the scope of underground coal gasification technology along with analysis of conceptions, patented methods and implemented solutions of this process. It also contains multidimensional analysis and assessment of the following aspects: recognition of geological deposits, technology of directional drilling, technology of coal ignition, measuring-supervisory techniques, and also economic as well as environmental protection questions. Such an analysis is necessary for assessment whether works on underground coal gasification are well founded in Polish conditions. Recognition of the state of art conducted showed that the well-known process of underground coal gasification, realised also in industrial scale, can be considered as a future source of gas to be used in Poland for energetic and/or chemical needs

Contribution to the assessment of mercury emissions from burning coal waste dumps

Jednym ze źródeł emisji gazów takich jak: tlenek węgla, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, metan, siarkowodór, węglowodory do atmosfery są zwałowiska odpadów pogórniczych, a największa intensywność emisyjna występuje na zapożarowanych hałdach. Pożary te są zwykle wynikiem zastosowania nieodpowiedniej technologii składowania w powiązaniu z właściwościami fizyczno-chemicznymi lokowanej skały płonnej [1, 2, 5, 6]. Przeprowadzone badania palących się hałd nie pozostawiają złudzeń: zapożarowane hałdy są także źródłem emisji rtęci. Dla właściwej oceny ryzyka środowiskowego, jakie może się pojawić i na jakie jest narażone środowisko oraz pobliscy mieszkańcy, istotne jest określenie wielkości emisji związków rtęci z tych obiektów. Pomimo potencjalnych zagrożeń do tej pory nie przeprowadzono pomiarów stężeń rtęci umożliwiających ilościowe określenie tego zjawiska, również nie dokonywano nawet szacunków poziomu emisji rtęci z takiego typu obiektów, a co za tym idzie nie znamy dokładnie skali problemu. W artykule przedstawiono wyniki wstępnych ocen skali problemy a także szacunkowe obliczenia rocznych emisji rtęci z zapożarowanych składowisk odpadów węglowych w Polsce.Coal mining waste dumps are responsible for the emissions to the atmosphere of gases such as: carbon monoxide, carbon dioxide, sulphur dioxide, hydrocarbons and the highest emission intensity occurs on the burning coal mining waste dumps [1, 2, 5, 6]. In the hard coal mining and processing waste dumps very often combustion can be observed. The fires are a direct outcome of applying inadequate dumping technology and depend on the physico-chemical properties of the dumped waste rock. The conducted analyses of the burning coal mining waste dumps leave no doubts: the burning dumps are also the source of mercury emissions. Unfortunately, so far in Poland not even estimations of the mercury emission level from this type of objects have been conducted and, thus, the scale of the problem is not known. The article presents the results of preliminary ratings scale problems as well as an estimate of annual mercury emissions from burning coal mining waste dumps in Poland