STANDARTLAŞTIRILMIŞ YAĞIŞ EVAPOTRANSPİRASYON İNDEKSİNİN (SPEI) FARKLI EVAPOTRANSPİRASYON METOTLARIYLA HESAPLANMASI VE TÜRKİYE ÖLÇEĞİNDE SPI İLE KARŞILAŞTIRMALI KURAKLIK ANALİZİ

Bu tez çalışmasında;Türkiye’nin 81 il merkezi meteoroloji istasyonuna ait 1980-2019 yılları arasımeteorolojik gözlem verileri kullanılarak; Standartlaştırılmış Yağış İndeksine(SPI), FAO-56 Penman-Monteith ve Hargreaves referans evapotranspirasyonmetotlarıyla hesaplanan Standartlaştırılmış Yağış Evapotranspirasyon İndeksine(SPEIPM ve SPEIHG) göre 1, 6 ve 12 ay zaman ölçeğindeModifiye Mann-Kendall testine göre kuraklık eğilimi ve Sen’in eğim metodunagöre eğim büyüklüğü analizleri hem zamansal hem de mekansal &nbsp;olarak yapılmıştır. 1, 6, ve 12 ay zamanölçeğinde; SPI indeksi eğilim analizlerine göre özellikle Karadeniz Bölgesi,Doğu Anadolu’nun kuzey kesimleri, Marmara ve Ege Bölgesinde zaman ölçeğiarttıkça kuraklığın anlamlı azalan yönde eğilim tavrı gösterdiği alanlarartmıştır. Bu duruma göre bu alanlarda nemli periyotların kurak periyotlardandaha fazla olduğu anlaşılmıştır. SPI’ya göre diğer bölgelerde ise kuraklığınanlamlı artan yönde eğilim tavrı gösterdiği alanlar bulunmuştur. SPEIPMve SPEIHG indeksi eğilim analizlerine göre Ege bölgesi kıyı illeri,Orta Karadeniz ve Batı Marmara Bölgesinde kuraklığın azalan yönde eğilim gösterdiğialanlar bulunmuştur. SPEIPM ve SPEIHG indeksine göre İçAnadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin çoğunluğunda kuraklıkanlamlı artan yönde bir eğilim göstermiştir. 1 ay zaman ölçeği ilekıyaslandığında 6 ve 12 ay zaman ölçeğinde, SPEIPM ve SPEIHG’deartan yönde kuraklık eğilimlerinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Sonuçolarak en fazla kurak periyot SPEIHG zaman serilerinde ikinci olarakda SPEIPM zaman serilerinde bulunmuştur.Anahtar Kelimeler:Kuraklık, SPI, SPEI, FAO-56 Penman-Monteith,Hargreaves</p

Sırt-Karık Mikrohavza Yağmur Suyu Hasadı Tekniği Altında Nohut Gelişimi ve Verimi

Türkiye’ninyarık kurak bölgesinde olan Kayseri’de Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırmave Uygulama Merkezinde sırt-karık mikrohavza yağmur suyu hasadı tekniğinin(SKYH) etkinliğini belirlemek için yürütülen bu çalışmada kontrol olarak kurutarımda iki geleneksel yetiştirme konusu (K1 ve K2) ve üçsırt-karık mikrohavza yetiştirme konusu (SH1, SH2 ve SH3)incelenmiştir. Azkan ve Çakır nohut çeşitleri (Cicer arietinum L.) bitki materyalleri olarak kullanılmıştır.Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde tasarlanan bu çalışmadaher bir konu 3 kez tekrarlanmıştır. Bitki gelişme dönemi boyunca 190.8 mm yağışkaydedilmiştir. Tüm konularda nohut bitkisi 328 mm civarında su tüketmiştir. Suhasadı konularında bitki başına ortalama tane verimi kontrol konularından %61.4daha yüksek bulunmuştur. Buna rağmen birim alandaki bitki sayıları nedeniyle K1,K2, SH1, SH2 ve SH3 konularındasırasıyla 1314 kg, 835 kg, 1329 kg, 1376 kg ve 1420 kg/ha tane verimi eldeedilmiştir. Nerdeyse aynı tohum yoğunluğuna sahip SH1 konusundan K2konusuna göre %55 daha yüksek tane verimi sağlanmıştır. Bu nedenle sırt-karıkmikrohavza su hasadı tekniğiyle daha yüksek verim alınabilmesi için daha yüksekbitki yoğunluğuna sahip 50 cm örtülü sırt ve 40-50 cm karıklara sahip çift sıranohut yetiştirilebilen su hasadı konfigürasyonu önerilmiştir.&nbsp;</p

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ ÇİM BİTKİSİ REFERANS EVAPOTRANSPİRASYONU KARŞILAŞTIRMALARI VE FREKANS ANALİZİ

Atmosferin bitki su tüketimine olan etkisi veyareferans evapotranspirasyon (ETo) tahminlerinde FAO-56Penman-Monteith yöntemi önerilen bir yöntem olarak yaygın şekildekullanılmaktadır. Söz konusu yöntemde Angstrom eşitliği ile güneşlenme süresiverilerinden yer yüzeyine ulaşan kısa dalga boylu solar radyasyon (Rs)tahmin edilmektedir. Söz konusu radyasyon tahminlerinde bölgesel Angstromkatsayıları kullanımını önerilmekte ancak bölgesel Angstrom katsayılar yok iseas= 0.25 ve bs= 0.50 alınarak tahminler yapılmaktadır.İşte bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin bölgesel Angstromkatsayılarının saptanması hedeflenmiştir. Saptanan katsayılar ile GüneydoğuAnadolu Bölgesi’nde illere göre aylık ETo değerlerinin tahmini veçeşitli ihtimallerde (%5, %10, %25, %50, %75 ve %95) frekans değerleri ise buçalışmanın ikinci hedefidir. Gerekli veriler Devlet Meteoroloji İşleri GenelMüdürlüğü’nden temin edilmiştir. Genel Angstrom katsayılarıyla (as=0.25 ve bs= 0.50) ETo1, ölçülmüş güneş radyasyonu (Rs)verileriyle ETo2 ve elde edilen yerel Angstrom katsayılarıyla ETo3aylık serileri hesaplanmış ve karşılaştırılmıştır. ETo1 serilerinegöre ETo3 serilerinin mutlak hatasının daha düşük olduğusaptanmıştır.&nbsp; Yıllık ortalama ETotüm illerde hesaplanmıştır. Bu illerden Gaziantep’te en düşük 998 mm ileMardin’de en yüksek 1577 mm olarak bulunmuştur. Adıyaman,Batman, Diyarbakır, Şırnak, Kilis, Şanlıurfa ve Siirt illerinde sırasıylayıllık toplam ETo değerleri 1114, 1316, 1453, 1189, 1323, 1361 ve1176 mm bulunmuştur. Bölgesel Angstrom katsayıları kullanılarak referansevapotranspirasyon tahminlerinin daha hassas yapılabileceği sonucunavarılmıştır.</p

İç Anadolu bölgesi referans evapotranspirasyon frekans analizi ve evapotranspirasyon hesaplamalarında solar radyasyon parametreleri

Bitki su tüketimi tahminlerinde atmosferin bitkiüzerindeki buharlaştırma talebi, referans evapotranspirasyon (ETo) ilegösterilmektedir. ETo ile bitki gelişme dönemine göre değişen bitkikatsayıları çarpılarak bitki su tüketimi tahmin edilir. Standart bir yöntemolarak referans evapotranspirasyon hesaplamalarında FAO 56 Penman-Monteithyöntemi kullanılmaktadır. Herhangi bir bölgenin referans evapotranspirasyonhesaplamaları için öncelikle yerel Angstrom katsayılarının kullanılması tavsiyeedilmektedir. İşte bu çalışmanın birincil amacı İç Anadolu Bölgesi için yerel Angstromkatsayılarının belirlenmesidir. Bu amaçla Devlet Meteoroloji İşleri GenelMüdürlüğü’nden İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan illere ilişkin uzun yıllar iklimverileri temin edilmiştir. İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Kayseri, Ankara,Kırıkkale, Kırşehir, Aksaray, Yozgat, Sivas, Niğde, Karaman illeri Angstromkatsayıları saptanmıştır. Güneş radyasyonu verilerindeki problemler nedeniyleKonya, Nevşehir, Çankırı ve Eskişehir için Angstrom katsayıları belirlenememiştir.İllere ilişkin belirlenen Angstrom katsayıları kullanılarak aylık ortalamareferans evapotranspirasyon verileri hesaplanmıştır. Angstrom katsayılarıbelirlenemeyen 4 ilde ise önerilen as= 0.25 ve bs= 0.50ile hesaplamalar gerçekleştirilmiştir. Uzun yıllar ETo veri serisinefrekans analizi yapılmış ve zamanın %5, %10, %25, %50, %75 ve %95 ihtimallegörülmesi muhtemel ETo değerleri belirlenmiş ve frekans eşitlikleriverilmiştir. Yıllık ortalama toplamlar bakımından en düşük ETodeğerine 1133 mm ile Çankırı ili ve en yüksek 2228 mm ile Karaman ili sahipolmuştur. Tüm illerde yıllık toplam ETo değerleri, Türkiye’deSulanan Bitkilerin Bitki Su Tüketimleri rehber değerlerinden %21.1-95 oranındadaha yüksek çıkmıştır.</p

Karadeniz bölgesi referans evapotranspirasyon hesaplamalarında güneş radyasyon verileri ve referans evapotranspirasyon frekans analizi

Referans evapotranspirasyon, bitki sutüketimi hesaplamalarında atmosferin bitki üzerindeki buharlaştırma talebinigöstermektedir. Gelişme dönemine bağlı bitki katsayıları ile referansevapotranspirasyon çarpılarak bitki su tüketimi hesaplanmaktadır. Son yıllardareferans evapotranspirasyon hesaplamalarında Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)Sulama ve Drenaj Yayınları No.56 tarafından önerilen yöntem standart olarakkullanılmaktadır. FAO 56 tarafından bir bölgede güneş radyasyonuna ilişkinverilerin hesaplanmasında yerel Angstrom katsayılarının kullanılmasıönerilmektedir. İşte bu çalışmanın ana amacını Karadeniz Bölgesi için yerelAngstrom katsayılarının belirlenmesi oluşturmaktadır. Bu amaçla DevletMeteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden Bölgeye ilişkin uzun yıllar iklimverileri temin edilmiştir. Karabük dışında Karadeniz Bölgesi’nde yer alanBartın, Çorum, Zonguldak, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin,Bolu, Düzce, Kastamonu, Amasya, Tokat ve Gümüşhane illeri Angstrom katsayılarısaptanmıştır. Uzun yıllık iklim verileri ve Angstrom katsayıları kullanılaraktüm bu illerin aylık ortalama referans evapotranspirasyon verilerihesaplanmıştır. Elde edilen veri serisine frekans analizi yapılmış ve zamanın%95, %75, %50, %25, %10 ve %5 ihtimalle görülmesi muhtemel referans evapotraspirasyondeğerleri belirlenmiş ve frekans eşitlikleri verilmiştir. Yıllık ortalamatoplamlar bakımından en düşük ETo değerine 884 mm ile Rize ili ve en yüksek1507 mm ile Tokat ili sahip olmuştur. Tüm illerde yıllık toplam ETo değerleri, Türkiye’deSulanan Bitkilerin Bitki Su Tüketimleri rehber değerlerinden %16.9-48.9oranında daha yüksek bulunmuştur.</p

Şeker Pancarı Su İlişkileri

Özetİki yıllık bir bitki olanşeker pancarı (Beta vulgaris L.) şekerüretimi amacıyla tek yıllık olarak üretilmekte ve en çok su tüketen bitkilerarasında yer almaktadır. Buna karşın tek yıllık üretimde kuraklığa duyarlıçiçeklenme döneminin bulunmaması, uzun bir vejetatif döneme sahip olması,yüksek osmotik ayarlama kapasitesi ve derin bir köklenme sistemine sahip olmasınedeniyle aynı zamanda şeker pancarının kuraklığa karşı ve tuzluluğa karşı dahatoleransını artırmaktadır. Toprakta derinlere inebilen depo kök sistemine sahipolmasından dolayı drenajı iyi, havadar toprakları seven şeker pancarı, yükseksu tablasından zarar görmektedir. Aşırı sulamalar şeker pancarında bitkihastalıklarının yayılmasına ve verim düşüşlerine neden olduğu gibi şekerkalitesinin düşmesine de neden olmaktadır. Su stresi şeker pancarında yaprakoranını ve depo kök gelişimini azaltmaktadır. Topraktaki elverişli neminatmosferin buharlaşma talebini karşılayamadığı dönemlerde yaprak solgunluğuşeklinde gözlenebilen su stresi günün uzun bir kısmında görülmesi durumundayapraklarda karbonhidrat üretimi düşmekte ve dolayısıyla depo kök gelişimi vesakaroz depolama hızı düşmekte, üretken yaprak ömrü azalmaktadır. Bitki suihtiyacının tam olarak karşılandığı optimum yetiştirme şartlarında şekerpancarından en yüksek düzeyde kök verimi alınırken köklerde şeker oranı daartmaktadır. Bu çalışmada, şeker pancarını eksik ve aşırı sulama zararlarındankorumak, tuzluluğun neden olacağı verim düşüşlerini en aza indirmek,hastalıkların yayılımını ve zararını engellemek ve yüksek şeker oranına sahipverimli şeker pancarı üretimini sağlamak için ana faktör olan su ve şekerpancarı ilişkileri ile sulama yönetimi hakkında bilgiler verilmeyeçalışılmıştır.Anahtarkelimeler:Şeker pancarı, sulama, su tüketimi, su stresi, tuzlulukAbstractBiennialplant sugar beet (Beta vulgaris L.)is grown for one year for the purpose of sugar production, and is among the oneof the most water consuming plants. However, without a sensitive floweringperiod and the ability of its higher osmotic adjustment and deep rootingsystems contribute to the drought and salinity hardiness of sugar beet. Sinceits deeper tap rooting system, sugar beet needs well drained and well aeratedsoils. High water table may be harmful for the plant. Excess water applicationsnot only enhance many root diseases of sugar beet but also decreased sugarpurity in the tap root. Water stress due to deficit irrigations depressed leafratio and tap root growth. During the period that available soil water couldn’tmeet atmospheric water evaporation demand, if dehydrated or wilted leaf becauseof water stress lengthen out, carbohydrate production in leaf reduced so taproot growth and sucrose storing ratio and productive leaf life also reduced.Under the suitable conditions that plant water need meet completely, sugar beetnot only produced the highest root yield but also has higher sugar ratio in itstap root. In this study, it is effort to inform about relations between waterand sugar beet and about irrigation management for the purpose of prevent of harmfuleffects of deficit or excess irrigation, depress of yield lost due to salinity,incidence and damage of diseases and obtained of higher sugar beet productionwith higher sucrose content.Key words: Sugar beet, irrigation, water consumption,water stress, salinity&nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;</p

Kuru Fasulyenin (Phaseolus vulgaris L.) Farklı Ekim Sıklığı ve Su Stresi Koşullarında Verim ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi

Farklı ekim sıklıklarında ekilen kuru fasulyenin farklı su stresine karşı tepkisinin belirlenmesi amacıyla Kayseri şartlarında 1 yıllık bir arazi denemesi yürütülmüştür. Sıra arası 30 cm, 40 cm, 50 cm ve her 50 cm’de çift sıra ekilen fasulyeye toprakta tüketilen suyun %100’ü (S100), %75’i (S75), %50’si (S50) ve %25’i (S25) damla sulama sistemiyle uygulanmıştır. Bitki boyu, dal sayısı, boğum sayısı ve protein oranı farklı su stresi ve ekim uygulamalarından önemli düzeyde etkilenmemiştir. Orta ve yüksek düzeyde su stresi nedeniyle bitki bakla sayısı ve tane sayısı azalmıştır. Su stresi sonucu en düşük S25 konusundan 108.4 kg/da ve en yüksek S100 konusundan 289 kg/da verim alınmıştır. Ekim sıklığına göre ise en yüksek 30 cm konusundan 254.8 kg/da verim alınmıştır. Bitki su tüketimi 273-461 mm arasında değişmiş ve en yüksek su tüketimi S100 konusunda meydana gelmiştir. Su stresine karşı ky= 1.69 değeri ile duyarlılık gösteren fasulyede bu duyarlılık artan sıra arası mesafe ile birlikte artmıştır. Sıra arası 30 cm için ky= 1.22 ve 50 cm için ise ky= 1.68 değeri belirlenmiştir. Eksik su uygulamaları sonucunda sulama suyu etkinliği artmış ancak toplam tüketilen su dikkate alındığında S25 konusu en düşük su kullanım etkinliğini (0.40 kg/m3) vermiştir. Çift sıra ekim ve 30 cm ekim konularında fasulye suyu en etkili şekilde kullanmış ve bu konularda su kullanım etkinliği (WUE) sırasıyla 0.43 ve 0.68 kg/m3 olarak belirlenmiştir. Artan su stresi 100 tane ağırlığını S100 için 29.1 g’dan S25 için 23.0 g değerine %21 oranında düşürmüştür. Orta Anadolu’da Alberto kuru fasulye çeşidi gibi bodur kuru fasulye çeşitleri için sıra arası ekim mesafesinin 30 cm alınması ve sulamaların kesinti uygulanmadan zamanında yapılmasıyla yüksek verim ve su kullanım etkinliği sağlanacaktır.&nbsp;</p

Birinci ve İkinci Ürün Çerezlik Kabağın (Cucurbita pepo L.) Su Kullanımı, Verim Ve Kalitesinin Belirlenmesi

Bu çalışmada Orta Anadolu şartlarında Kayseri’de tritikale-macar fiğ karşımı sonrası 2.ürün olarak çerezlik kabak tohumu (Cucurbita pepo L.) üretiminin yapılabilirliği, verimi ve su kullanımına etkisi incelenmiştir. Bu amaçla araştırmada, bölgede çerezlik kabağın genel olarak yetiştirildiği birinci dönem normal ekim konusu (D1), güzlük tritikale-macar fiğ hasadı sonrası ikinci ürün çerezlik kabak konusu (D2) ve yine ikinci dönemde boş bırakılan alanda çerezlik kabak konusu (D3) olmak üzere toplam 3 ekim konusu incelenmiştir. Bu ana konular altında 40 cbar (T40) ve 60 cbar (T60) nem tansiyonu düzeylerinde sulama şeklinde 2 alt konu yer almıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ekiminden sonra 10C eşik sıcaklığın üstünde büyüme derece gün sıcaklığı (BDG) 1230 değerine ulaştığında çerezlik kabağın hasada geldiği saptanmıştır. D1, D2 ve D3 konuları arasında tohum veriminde önemli bir farklılık meydana gelmemiş ve anılan konulardan sırasıyla 115 kg/da,&nbsp; 90.8 kg/da ve 103.8 kg/da tohum verimi alınmıştır. Tohum verimi T60 konularıda T40 sulama konularına göre %11.7 daha yüksek gerçekleşmiştir. Birinci (D1) ve ikinci üretimde (D2 ve D3) bitki su tüketimi sırasıyla 498 mm ve 438 mm olup, buna karşılık su kullanım etkinliği (WUE) aynı sırada 0.20 kg/m3 ve 0.24 kg/m3 olarak saptanmıştır. Daha düşük nem tansiyonunda (T60) sulamalar sonucu da WUE artmıştır. Bin tane ağırlığı D1 konusunda D2 konusuna göre %20.7 ve D3 konusuna göre ise %25.2 oranında daha yüksek bulunmuştur.&nbsp; Sonuç olarak, çiftçilerin hem yem bitkisi hem de çerezlik kabak tohumu üretmeleri nedeniyle Orta Anadolu Bölgesinde sulu tarım şartlarında çerezlik kabağın 2.ürün olarak yetiştirilmesi daha fazla avantaj sağlayacaktır.&nbsp;</p

Doğu Anadolu Bölgesi referans evapotranspirasyon hesaplamalarında güneş radyasyon verileri ve referans evapotranspirasyon frekans analizi

Bitki su tüketimi hesaplamalarında atmosferin bitki üzerindeki buharlaştırma talebi, referans evapotranspirasyonla (ETo) ifade edilmektedir. Bitki ve bitki gelişme dönemine göre değişen bitki katsayıları (Kc) ile ETo’ın çarpımıyla bitki su tüketimi tahmin edilmektedir. FAO Sulama ve Drenaj Yayınları No.56 tarafından önerilen ETo tahmin yöntemi standart bir yöntem olarak kabul görmüştür. Bu standart yöntemde güneş radyasyonu hesaplamalarında bölgeye özgü Angstrom katsayılarının kullanılması tavsiye edilmektedir. Bu çalışmada birincil amaç Doğu Anadolu Bölgesi için yerel Angstrom katsayılarının saptanmasıdır. Bu katsayılar ile Bölge illerinde meteorolojik kayıt süreleri boyunca aylık ETo değerlerinin belirlenmesi ve çeşitli olasılıklarda (%95, %75, %50, %25, %10 ve %5) frekans analizlerinin yapılması ise çalışmanın ikinci amacını oluşturmuştur. Bunun için gerekli uzun yıllar iklim verileri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Ardahan dışında Erzurum, Erzincan, Muş, Malatya, Van, Tunceli, Bitlis, Bingöl, Kars, Hakkâri, Iğdır, Ağrı ve Elâzığ illerinin Angstrom katsayıları belirlenmiştir. FAO 56 tarafından önerilen (as= 0.25 ve bs= 0.50) katsayılar kullanılarak ETo1, bölgede ölçülen güneş radyasyonu (Rs) verileri kullanılarak ETo2 ve bölgesel Angstrom katsayıları kullanılarak ETo3 aylık serileri hesaplanmıştır. ETo2 serilerine göre ETo3 serilerinin mutlak hatasının daha düşük olduğu saptanmıştır. Tüm illerde Ortalama yıllık toplam ETo en düşük Ağrı’da 738.3 mm ile en yüksek Elâzığ’da 1092.5 mm arasında değişim göstermiştir. Ardahan, Erzurum, Erzincan, Muş, Malatya, Van, Tunceli, Bitlis, Bingöl, Hakkâri, Iğdır ve Kars illerimde sırasıyla yıllık toplam ETo değerleri 784.1, 968.6, 992.9, 909.9, 1050.6, 1067.3, 1030.3, 908.8, 1066.5, 946.8, 875.3 ve 793.9 bulunmuştur. Bölgesel Angstrom katsayıları kullanılarak tahmin edilen referans evapotranspirasyon ile bitki su tüketimi daha iyi tahmin edileceği sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Referans evapotranspirasyon, Doğu Anadolu Bölgesi, Angstrom katsayıları, frekans analizi</p

Lateral Çiftleri Kullanımının Sulama Sistemine, Ekonomisine ve İşletilmesine Etkisi

ÖZETYağmurlama sulama sistemlerinde ve damla sulamasistemlerinde manifold borulara iki yönlü bağlanan lateral borulara lateralçiftleri denilmektedir. Düz arazilerde lateraller her iki yönde de eşituzunlukta manifold borulara bağlanmaktadır. Eğimli arazilerde eğim derecesinebağlı olarak eğim aşağı laterallerin boyu daha uzun olurken eğim yukarı döşenenlaterallerin boyu daha kısa olmaktadır. Hidrolik açıdan lateral çiftlerindeoluşacak minimum basınçlar bir birine eşit olacak şekilde projeleme yapıldığı zamanlateraller üzerinde bulunan su dağıtıcılarından çıkan su debileri de benzerolmaktadır. Bu çalışmada büyüklüğü 10 ha olan ve&nbsp; %0-6 arasında 7 farklı eğimde domatesyetiştirilen bir alan için damla sulama projesi yapılmıştır. Lateral borularmanifold borulara tek ve çift yönde bağlanacak şekilde toplam 14 sulama projesiyapılmıştır. Aşağı doğru arazi eğiminin artmasıyla birlikte proje maliyetiönemli oranda azalmıştır. Lateral çiftleri kullanılan projelerde işletme birimisayısı daha az fakat proje maliyeti %3 eğime kadar daha yüksek çıkmıştır.Lateral çiftleri için yüksek proje maliyetinin nedeni artan ana boru kapasitesinedeniyledir. Sulama aralığının kısa olduğu düşük su tutma kapasitesine sahiptopraklarda lateral çiftleri kullanımı yararlı olacaktır. Anahtarkelimeler:Damla sulama sistemleri, lateral çiftleriEFFECTS OF USING LATERAL PAIRS IN IRRIGATION SYSTEMS TODESIGNING, COST AND OPERATION OF SYSTEMSABSTRACTLines which extend to opposite directions from amanifold line are called as pairs of laterals in trickle and sprinkleirrigation systems. On level field, each leg of lateral pairs from a manifoldhas same length. On sloping fields, the down leg of the lateral pairs is longerthan the uphill leg depending on slope. When trickle irrigation system projectsare designed as minimum pressures in both the downhill and the uphill lateralswill be equal, water flow from the emitters for both directions of laterals willbe similar. In this study, trickle irrigation projects were designed for 7fields whose areas are 10 ha and slopes ranges 0% to %6. Totally 14 projectswere designed as laterals were connected to manifolds only one direction tomanifolds in the half of the projects and laterals were connected to manifoldsfrom opposite directions in the other half. The project costs were decreasedwith increasing downhill slopes. In the projects with lateral pairs, numbers ofsubunits were less than ones in the projects with single direction laterals butthe cost of projects with lateral pairs to 3% were higher. The reason of highercost for the projects with lateral pairs is increasing main line capacities.Use of lateral pairs will useful especially in the fields that have lower waterholding capacity and frequent irrigation intervals.&nbsp;&nbsp;&nbsp; Key words: Trickle irrigation systems, lateral pairs</p