Bakteriyel Hücrelere Hedeflenebilir Porfirin Türevlerine Yönelik Çalışmalar

S29Bakteriyel Hücrelere Hedeflenebilir Porfirin Türevlerine Yönelik ÇalışmalarSevil Çimir, Serhan Türkyılmazİstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya Anabilim Dalı, 34116,Beyazit, İstanbul [email protected] kullanılan antibiyotik ajanlara direnç geliştiren bakteri suşları halk sağlığına yönelik ciddi bir tehdittir ve bu tehdidin ortadan kaldırılması için yeni yaklaşımlar gereklidir. Bu yaklaşımlardan bir tanesi ilaçların hedefleme grupları ile seçici hale getirilip terapötik pencerelerinin genişletilmesidir. Antikorlar, peptitler, modifiye antibiyotikler, polikatyonik bileşikler, karbonhidratlar ve bazı metal kompleksleri bu amaçla kullanılabilecek hedefleme grupları arasındadır. Bir başka yaklaşım ise antibakteriyel fotodinamik terapidir (PDT). PDT’de bir fotoduyarlaştırıcı (örn. porfirin türevleri) soğurduğu ışığı son derece reaktif bir tür olan singlet oksijeni (1O2) oluşturmak için kullanır, 1O2ise hücre tipine spesifik olmayan bir toksik etki gösterir. Bu çalışmanınhedefibakteriyel hücrelere hedeflenebilir fotodinamik terapiajanlarının geliştirilmesidir. Bu amaçla bakteri hücrelerinin zar ve duvarlarında bulunan negatif yüklü fosfat amfifillerine karşı seçicilik gösteren çinko(II)-bisdipikolilamin (Zn2BDPA) kompleksleri[1,2,3]taşıyan porfirin türevleri sentezlenmektedir.Meso-tetrafenilporfirin temel yapısında olacak olan bu yeni bileşiklerinfenil gruplarının 4-pozisyonlarında Zn2BDPA komplekslerinin yanı sıra singlet oksijen kuantum verimliliğini arttıracak halojenür atomları ve hedef bileşiklerin su çözünürlüğü ilemembran seçiciliğini etkileyecek başka grupların olması hedeflenmektedir. İlk yaklaşım olarak BDPA-aldehit türevi 1’indiğer fonksiyonellikleri taşıyanaldehitlerle karışımlarının pirol’le çeşitli koşullar altındareaksiyona sokularakporfirin oluşturulmasıdenenmiştir,ancak istenen hedef bileşikler elde edilememiştir. Bunun üzerine daha modüler bir yaklaşımla BDPA-porfirin konjugatları 2a-f’in BDPA-karboksilik asit türevi 4ve aminoporfirin türevleri 3a-f’in amit kenetlenmesi ile eldeedilmesinekarar verilmiştir. 3a-f4-asetamidobenzaldehit’in 4-sübstitüebenzaldehit’lerle karışımlarının pirol’le reaksiyona sokulmasının ardından asetamido gruplarının hidrolizi ile elde edilirken 4önceden yayınlamış olduğumuz yöntemle[2]sentezlenmiştir. Bu sentetik yolak kullanılarak BDPA-porfirin konjugatları 2a-c’ninmetalsiz formları elde edilmiştir.Sentetik hedeflerin kalanlarının eldesine yönelik çalışmalar devam etmektedir