АРХЕТИП ВЕРЫ В ХУДОЖЕСТВЕННОМ МИРЕ РОМАНА ВЛАДИМИРА КОРОТКЕВИЧА «ХРИСТОС ПРИЗЕМЛИЛСЯ В ГРОДНО»

This article is dedicated to study of archetype of faith in the text by Vladimir Korotkevich “Christ has landed in Grodno” (1996). Archetype of faith is an ontological component of the novel’s artistic world, by which the author forms a system of spiritual and material values of heroes in his work. The text represents both the traditional (Christian) idea of true faith that has existed for centuries, and the new one that is implemented in the neo-myth of Korotkevich in the XX century. The power in Grodno propagates the idea about faith, which is associated with enslavement of Byelorussians, violence and dictatorship. Rebels, who are striving for freedom in Belarus, asserting the rights of a Human in the society of Grodno that is not free, see the faith as love, good, confidence and devotion.KEY WORDS: faith, Christianity, humility, the Middle Ages, the Renaissance, liberty, love

ПРАЦЫ КАФЕДРЫ СУЧАСНАЙ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ. Выпуск 2

“Працы кафедры сучаснай беларускай мовы” філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага універсітэта змяшчаюць рознатэматычныя даследаванні супрацоўнікаў кафедры, яе аспірантаў, выкананыя ў 2002—2003 гг

A literary attempt to awaken national identity amongst the Belarusians. Uladzimir Karatkievich: life and work

У артыкуле робiцца спроба наблiжэння да польскага чытача жыццёватворчага шляху выдатнага беларускага пiсьменнiка Уладзiмiра Караткевiча (1930–1984). Адзiн з вядучых творцаў беларускай лiтаратуры ХХ стагоддзя вядлмы ў Польшчы, на жаль, толькi вузкаму колу чытачоў. Мiж тым Уладзмiр Караткевiч быў адным з найвыдатнейшых пiсьменнiцкiх талентаў у гiсторыi свайго народа. Пiсьменнiк з шырокiм спектрам iнтарэсаў, найбольш вядомы як аўтар гiстарычных аповесцей, быў таксама дасканалыi драматургам, сцэнарыстам, лiтаратурным крытыкам, гiсторыкам, перакладчыкам, а таксама надзвычай таленавiтым паэтам. Па многiх гiстарычных i палiтычных прычынах са спазненнем на сто гадоў стаў Караткевiч для беларускай лiтаратуры тым, кiм былi i ёсць для палякаў Генрык Сянкевiч, Iгныцй крашэўскi, для чэхаў – Алоiз Iрасек цi для англiчан яшчэ ранейшы Вальтэр Скот. Так як Сянкевiч, Караткевiч стварыў i разбудаваў “да ўмацавання сэрцаў” беларускую гiстарычную повесць. Для лiтаратурнай дзейнасцi Караткевiча характэрны пошук непарыўных сувязей памiж мiнулым i сучаснасцю, што ўвiдавочылася ў паасобных творах глыбокiм усведамленнем гiстарычных працэсаў iстварэння на iх падставе мастацка-гiстарычнай хронiкi жыцця i лёсаў беларусаў. Сваёй паэзiяй i прозай Караткевiч iмкнуўся абудзiць нацыянальную i гiстарычную самасвядомасць беларусаў, паказаць крынiцы сваёй уласнай нацыянальнай тоеснасцi i ўзмацнiць у сваiх суайчыннiках пачуццё гонару за тое, што яны з’яўляюцца беларусамi.The article aims to present life and work of an outstanding Belarusian writer – Uladzimir Karatkievich (1930–1984). Although the writer is one of the most prominent creators of the Belarusian literature, he is not widely known in Poland. Moreover, only a few of his works have been translated into Polish. Uladzimir Karatkievich was one of the most talented writers in the history of his nation. First of all, he is known as an author of historical novels. He was also an excellent playwright, a literary critic, a historian, a translator and a talented poet. Due to many historical and political reasons he has become for Belarusian literature like Henryk Sienkiewicz or Ignacy Kraszewski for the Poles, Alois Jirasek for the Czechs or Walter Scott for the English. Karatkievich, like Sienkiewicz in the Polish literature, created and developed historical novel “to cheer up the hearts”. What is characteristic of his writing? It seeks inseparable bonds between the past and the present which can be found in deep understanding of historical processes and creating the artistic and historical chronicle of the Belarusians’ life and fate. Karatkievich tried to awaken historical and national consciousness of the Belarusians, he indicated the sources of their own national identity and made them proud to be Belarusian.Uniwersytet OpolskiУ. Караткевiч, Збор твораў у васьмi тамах, Мiнск 1987–91.У. Караткевiч, У дарозе i дома, „Полымя” 1989, № 1–3 i 1993, № 3.Верабей А., Радавод Уладзiмiра Караткевiча, [у:] Уладзiмiр Караткевiч. Быў. Ёсць. Буду! Успамiны, iнтэрв’ю, эсэ, Мiнск 2005.Крыжанава-Брындзава Г., Наш дарагi сябра, [у:] Уладзiмiр Караткевiч i яго творчасць у еўрапейскiм культурным кантэксце, Мiнск 2000.Кучкоўская Н.,Шаблiнская Г.,Юдоль святла, [у:] Уладзiмiр Караткевiч. Быў. Ёсць. Буду! Успамiны, iнтэрв’ю, эсэ, Мiнск 2005.Мальдзiс А., Жыццё i ўзнясенне Уладзiмiра Караткевiча, Мiнск 1990.Мальдзiс А., Замежныя вандроўкi, [у:] Уладзiмiр Караткевiч. Быў. Ёсць. Буду! Успамiны, iнтэрв’ю, эсэ, Мiнск 2005.Марцiновiч Д., Жанчыны ў жыццi Уладзiмiра Караткевiча, Мiнск 2014.Ненадавец А., Майстра ў белай кашулi: штрыхi да творчага партрэта Уладзiмiра Караткевiча, „Беларуская думка” 2010, № 10.521-551852155

Modernist Discours in V. Korotkevich’s prose of the early 1960s

The article discusses and identifies the renewal of ideological and semantic content of V. Korotkevich’s creative explorations in the early 1960s as well as an artistic-aesthethic development of his talent during studies in Moscow (1958–1960, 1960–1962). The novelty and significance of the obtained results are manifested in scientific and conceptual understanding of the peculiarities of aesthetics, characteristic to the author’s artistic thinking in “The Legend of the Poor Devil and Satan’s Lawyers” and in the novel “The Rook of Despair”. The author reveals the essence of romantic, realistic and fantastic relationships in an artistic image of reality. Not only does the author define principles of using Biblical contents and images, historical facts and literary processes in various epochs but she also recommends to reread V. Korotkevich’s books and find the writer’s understanding and artistic treatment of a Belarusian. Moreover, the author discusses the functions of intellectual aesthetics in the artistic and typological structure of the image of the impoverished Rogochev nobleman Gervasiy Vylivakha and she outlines the nature of the writer’s creative experiments, which determined the intellectual discourse in the novels “Christ landed in Gorodnya” and “Black Castle Olshansky”.Nawickaja Walentyna (Навiцкая Валянцiна) — magister filologii białoruskiej, badacz niezwiązany z uczelnią, Mińsk, Białoruś.Karatkevìč Uladzìmìr, Zbor tvoraǔ: u 25 t., t. 5: Legendy. Navela. Paèma. Apovesc’: 1960–1972, Minsk 2013 [Караткевiч Уладзiмiр, Збор твораў: у 25 т., т. 5: Легенды. Навела. Паэма. Аповесць: 1960–1972, Мiнск 2013].“Nel’ga ne byc’ gìstorykam”: gutarka z U. Karatkevìčam studèntkì fakul’tèta žurnalìstykì BDU ìmâ U. I. Lenìna A. Gubìč, Karatkevìč Uladzìmìr, Zbor tvoraǔ: u 25 t., t. 14: Publìcystyka. Èsè-rècènzìì. Èsè-lìsty. Matèryâly dlâ gazety “Boevaâ vahta”. Saaǔtarstva. ÌIntèrv’û. Lìtaraturaznaǔstva: 1946–1983, Minsk 2016 [“Нельга не быць гiсторыкам”: гутарка з У. Караткевiчам студэнткi факультэта журналiстыкi БДУ iмя У. I. Ленiна А. Губiч, Караткевiч Уладзiмiр, Збор твораў: у 25 т., т. 14: Публiцыстыка. Эсэ-рэцэнзii. Эсэ-лiсты. Матэрыялы для газеты “Боевая вахта”. Сааўтарства. Iнтэрв’ю. Лiтаратуразнаўства: 1946–1983, Мiнск 2016].Nenadavec Alâksej, Narysy belaruskaj mìfalogìì, Mìnsk 2013 [Ненадавец Аляксей, Нарысы беларускай мiфалогii, Мiнск 2013].Pis’ma Vladimira Korotkeviča, publikaciâ i primečaniâû. K. Gal’perina, “Neman” 1991, № 7 [Письма Владимира Короткевича, публикация и примечания Ю.К. Гальперина, “Неман” 1991, № 7].Sìpakoǔ Ânka, Vybranyâ tvory: u 2 t., t. 2: Proza, Mìnsk 1997 [Сiпакоў Янка, Выбраныя творы: у 2 т., т. 2: Проза, Мiнск 1997].Uladzìmìr Karatkevìč ì Ânka Bryl’: perapìska: 1958–1983, (u:) ˇSlâham gadoǔ: gìstoryka-lìtaraturny zbornìk, Minsk 1990 [Уладзiмiр Караткевiч i Янка Брыль: перапiска: 1958–1983, (у:) Шляхам гадоў: гiсторыка-лiтаратурны зборнiк, Мiнск 1990].U rukapìse “Laddzì Rospačy” zašyfravany “kod Karatkevìča”: gutarka Kacâryny Kazakovaj z Glebam Labadzenkam, “Dzeâsloǔ”, 2011, № 1 (50) [У рукапiсе “Ладдзi Роспачы” зашыфраваны “код Караткевiча”: гутарка Кацярыны Казаковай з Глебам Лабадзенкам, “Дзеяслоў”, 2011, № 1 (50)].Faulz Džon, Volhv: roman, perevod s angl. B. Kuz’minskogo, Moskva 2002 [Фаулз Джон, Волхв: роман, перевод с англ. Б. Кузьминского, Москва 2002].Šamâkìna, Taccâna, Mìfalogìâ Belarusì: narysy, Mìnsk 2000 [Шамякiна, Таццяна, Мiфалогiя Беларусi: нарысы, Мiнск 2000].1322323