Standardy oceny repozytoriów danych badawczych: przegląd dostępnych i stosowanych certyfikatów wiarygodności repozytoriów

Purpose/Thesis: The amount of digital research data is constantly growing worldwide, and the need to store and share it in a secure environment is becoming apparent. Online platforms called repositories are a widely recognized place to collect research results. From the point of view of the long-term security of the data deposited in them, it is important that repositories meet generally accepted standards, so that they can be counted among the ‘trusted repositories’. In addition, providing open access to or at least storing research data in so-called trusted repositories is becoming one of the requirements for proper accounting of scientific research projects. The purpose of this article is to present the result of a review of tools for obtaining certification that confirms the trustworthiness of research data repositories. Certificates which formed the basis for the development of the 2010 Memorandum of Understanding were selected (including the necessary update). The number of institutions and their repositories with a current certificate awarded was also checked. Approach/Methods: The study applied the method of critical analysis of documentation using normative and informative materials found on the websites of entities that audit and certify digital repositories. Results and conclusions: Research has shown that, as of now, only about 4% of repositories registered with the international registry of research data repositories re3data.org have at least one current widely recognized certificate. Factors discouraging people from applying for a prestigious certificate may be its price and the lengthy process of evaluating and verifying an application.  Na świecie nieustannie rośnie liczba cyfrowych danych badawczych, co wywołuje potrzebę ich przechowywania i udostępniania w bezpiecznym środowisku. Platformy internetowe nazywane repozytoriami są powszechnie uznanym miejscem gromadzenia wyników badań naukowych. Z punktu widzenia długotrwałego bezpieczeństwa deponowanych w nich danych ważne jest, by repozytoria spełniały ogólnie przyjęte standardy, dzięki czemu można wliczać je w poczet „zaufanych repozytoriów”. Dodatkowo coraz częściej udostępnienie lub przynajmniej przechowywanie danych badawczych w tzw. zaufanych repozytoriach  staje się jednym z wymogów właściwego rozliczania projektów naukowo-badawczych. Celem autorki jest zaprezentowanie wyniku przeglądu narzędzi pozwalających na uzyskanie certyfikacji potwierdzającej wiarygodność repozytoriów danych badawczych. Wybrano certyfikaty, które stały się podstawą opracowania Memorandum of Understanding uzgodnionego w 2010 roku (z uwzględnieniem koniecznej aktualizacji). Sprawdzono również liczbę instytucji i ich repozytoriów z przyznanym aktualnym certyfikatem. W badaniu zastosowano metodę krytycznej analizy dokumentów z wykorzystaniem materiałów o charakterze normatywnym i informacyjnym znajdujących się na stronach internetowych podmiotów przeprowadzających audyt i certyfikację repozytoriów cyfrowych. Rezultaty: badania wykazały, że na chwilę obecną tylko ok. 4% repozytoriów zarejestrowanych w międzynarodowym rejestrze repozytoriów danych badawczych re3data.org ma przynajmniej jeden aktualny szeroko uznany certyfikat. Czynnikami zniechęcającymi do starania się o prestiżowy certyfikat mogą być jego cena oraz długotrwały proces oceny i weryfikacji zgłoszenia.

Sprawa dyscyplinarna woźnego Józefa Książkiewicza jako przyczynek do dziejów Biblioteki Uniwersytetu Poznańskiego w latach międzywojennych

This article describes the disciplinary proceedings following professional mis-conduct of one caretaker employed by the University Library in Poznań. Author analyses the disciplinary action carried out by the Disciplinary Commission of Poznań University in 1938 against a Józef Książkiewicz, the library’s caretaker. In a broader perspective, the case in question relates more to the issue of the every-day relationship between officials of the lower rank in the Second Republic, whereas locally it relates to and documents conflicts among staff workers resulting from mismanagement of the Poznań-based library. Artykuł dotyczy przewinień służbowych woźnego Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Przedmiotem analizy jest sprawa dyscyplinarna Józefa Książkiewicza, którą przeprowadziła Komisja Dyscyplinarna Uniwersytetu Poznańskiego w 1938 roku. Szerzej opisany przykład odnosi się do zagadnienia życia codziennego i relacji łączących funkcjonariuszy niższych Drugiej Rzeczypospolitej, a lokalnie wskazuje na konflikty wśród pracowników z powodu niewłaściwego zarządzania poznańską biblioteką

Duńska Biblioteka Królewska: wielowymiarowy pomost między przeszłością i nowoczesnością

The Royal Library in Copenhagen is a central Danish national library which serves also as a university library (for the universities in Copenhagen and Aarhus), research institution as well as cultural and exhibition center. The new building named the Black Diamond  has been connected to the traditional old one. Library activities also connect the past with the present. The following data were presented in this paper: history, architecture, book collection, and multidimensional function of the library. All of them are based on the information obtained by the author during his personal visit in the Royal Library.Biblioteka Królewska w Kopenhadze jest centralną duńską biblioteką narodową, pełni również funkcję biblioteki uniwersyteckiej (dla uniwersytetów w Kopenhadze i Aarhus), instytucji naukowo-badawczej oraz kulturalno-wystawienniczej. Nowy budynek biblioteki, nazywany Czarnym Diamentem, został połączony ze starą, tradycyjną w formie częścią. Również działalność biblioteki łączy przeszłość i teraźniejszość. W niniejszej pracy przedstawiono historię, architekturę, księgozbiór oraz wielowymiarową działalność Biblioteki Królewskiej, w oparciu o dane pozyskane bezpośrednio przez autora podczas wizyty w bibliotece

Album studiosorum szczecińskich szkół akademickich i jego edycje

The aim of this article is to describe the task of preparing two forms of editions of historical matriculation registers from the collections of the Pomeranian Library in Szczecin, carried out by the library staff. It may serve as an inspiration for curators of rare books and manuscripts in other institutions. An additional goal is to popularize knowledge about these sources and their potential use – both in their original form and in the prepared editions – by researchers and other interested parties. Methods: The article employs a descriptive method. It briefly characterizes the historical documents, including their history, content, and source value, and discusses the assumptions behind the two forms of editions, which offer users different possibilities for searching and analyzing the data contained in the original documents. Results and conclusions: The article explains the motivations behind undertaking the editorial task, which include: 1) the reintegration of protected documents into academic circulation, and 2) the fulfillment of the obligation to study collections and disseminate the results of these studies, which is a responsibility of the staff of academic libraries. The article highlights the differences between the two forms of editions, their advantages and disadvantages, and how they complement each other. The main advantage of printed editions is the full presentation of the content and structure of the documents, along with an introductory section and translation of the narrative parts of the sources. On the other hand, the database allows for quick content searches using various search categories and the ability to update data as new findings emerge. The limitation of printed editions is the restricted searchability – only through personal and geographical indexes – and their fixed, closed form. In the case of the database, the downside is the absence of certain elements from the original documents and the lower durability of the electronic format compared to printed works. The article also points out the potential of academic libraries to carry out and securely preserve the results of such projects.Artykuł ma na celu opisanie zadania związanego z opracowaniem dwóch form edycji zabytkowych matrykuł ze zbiorów Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, zrealizowanego przez pracowników biblioteki. Może on stanowić inspirację dla opiekunów cymeliów z innych instytucji. Dodatkowym celem jest popularyzacja wiedzy na temat tych źródeł oraz ich potencjalnego wykorzystania – zarówno w formie oryginalnej, jak i opracowanej – przez badaczy i innych zainteresowanych. W tekście zastosowano metodę opisową. Scharakteryzowano pokrótce zabytkowe dokumenty, w tym ich historię, zawartość oraz wartość źródłową, omówiono też założenia dwóch form edycji, które dają użytkownikom różne możliwości przeszukiwania i analizy danych zawartych w dokumentach pierwotnych. Wyniki i wnioski: W artykule wyjaśniono motywy podjęcia zadania edytorskiego. Należą do nich: 1) przywrócenie chronionych dokumentów do obiegu naukowego oraz 2) realizacja obowiązku badania zbiorów i upowszechniania ich wyników, co jest zadaniem pracowników bibliotek naukowych. Wskazano na różnice między dwiema formami edycji, ich zalety i wady, a także na to, jak wzajemnie się uzupełniają. Największą zaletą edycji książkowych jest prezentacja pełnej treści i oddanie struktury dokumentów wraz z wprowadzeniem i przekładem elementów narracyjnych źródeł; natomiast baza danych umożliwia szybkie przeszukiwanie treści za pomocą różnych kategorii wyszukiwawczych oraz aktualizację danych w miarę pojawiania się nowych ustaleń. Wadą edycji książkowych jest ograniczona możliwość przeszukiwania treści – jedynie za pomocą indeksów osobowych i miejscowych – oraz jej zamknięta, skończona forma. W przypadku bazy danych wadą jest brak niektórych elementów oryginalnych dokumentów oraz mniejsza trwałość formy elektronicznej w porównaniu z drukiem. Artykuł wskazuje także na możliwości bibliotek naukowych dotyczące realizacji i trwałego zabezpieczenia wyników tego rodzaju projektó

Fragment karolińskiego rękopisu z tekstem Liber in partibus Donati Smaragdusa z Saint-Mihiel odnaleziony w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu

In 2018, a fragment of a manuscript written in Carolingian minuscule was found during research on reused materials in bindings in the Early Printed Books Collection of the University Library in Poznań. The fragment had been used as the back endsheet in the binding of Hieronymus Dungresheim’s Conclusiones cum rationibus ad partes summe theologice […] Thome Aquinatis, Leipzig: W. Stöckel, 1516 (shelfmark SD 734 II). The manuscript contained the text of Smaragdus of Saint-Mihiel’s Liber in partibus Donati. The fragment was given the shelfmark Rkp 8060. Article’s objectives: to indicate this text’s meaning within the manuscript tradition relating to Liber in partibus Donati, to provide a codicological and palaeographical description of the find, and to explain how the item found its way to Poznań. Methods: content analysis and collation of the text with a critical edition (Smaragdus. Liber in partibus Donati, eds. B. Löfsted, L. Holtz, A. Kibre†, CCCM, vol. 68, Turnhout 1986); codicological and palaeographical analyses of the manuscript fragment; tegumentological analysis of the binding of the volume in which the manuscript was reused; and research into the provenance of the volume. Conclusions: The text on the found fragment is closest to the tradition transmitted by the manuscript Paris BNF lat. 6400B. The parchment was arranged and prepared for inscription in insular style, but palaeographical analysis indicates that the fragment was inscribed in continental Carolingian minuscule, presumably in one of the centres for writing in the north-western part of the Frankish kingdom (Neustria, Orléans-Fleury region?). The manuscript can be dated to the mid-9th century. The binding of the volume in which the fragment was found was made in one of the bookbinding workshops in Erfurt around 1518.W 2018 roku w trakcie badań makulatury introligatorskiej w kolekcji starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu odnaleziono fragment rękopisu zapisanego minuskułą karolińską. Fragment wzmacniał oprawę dzieła Hieronima Dungresheima pt. Conclusiones cum rationibus ad partes summe theologice […] Thome Aquinatis, Leipzig: W. Stöckel, 1516 (sygn. SD 734 II). Rękopis zawiera tekst Liber in partibus Donati Smaragdusa z Saint-Mihiel. Wyjęty fragment otrzymał sygnaturę Rkp 8060. Cele artykułu: umieszczenie przekazu w tradycji rękopiśmiennej Liber in partibus Donati, kodykologiczny i paleograficzny opis znaleziska i wyjaśnienie, w jaki sposób zabytek trafił do Poznania. Metody: analiza treści i kolacjonowanie tekstu z edycją krytyczną (Smaragdus. Liber in partibus Donati, red. B. Löfsted, L. Holtz, A. Kibre†, CCCM, t. 68, Turnhout 1986); analizy kodykologiczna i paleograficzna fragmentu rękopisu; analiza tegumentologiczna oprawy woluminu, w której wtórnie wykorzystano rękopis oraz badanie proweniencji tego woluminu. Wnioski: tekst na odnalezionym fragmencie jest najbardziej zbliżony do tradycji przekazanej przez rękopis Paris BNF lat. 6400B. Pergamin wyprawiono i przygotowano pod zapis sposobem insularnym, jednak analiza paleograficzna wskazuje, że fragment zapisano kontynentalną minuskułą karolińską, przypuszczalnie w jednym z ośrodków pisarskich w północno-zachodniej części królestwa Franków (Neustria, rejon Orlean-Fleury?). Rękopis można datować na połowę IX wieku. Oprawę woluminu, w której odnaleziono fragment, wykonano w jednym z warsztatów introligatorskich w Erfurcie ok. 1518 roku. Analiza proweniencji woluminu wykazała, że księga była własnością biblioteki Kartuzów w Erfurcie do 1810 roku. Po kasacie klasztoru księgę tę przeniesiono do erfurckiej Biblioteki Uniwersyteckiej. W 1907 roku trafiła do Königliche Bibliothek Berlin (sygn. Cw 855), a do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu – po 1945 roku

Od „źródła muz” do siedziby pogańskiego tyrana. Bizancjum w wybranych ossolińskich starych drukach XV–XVII wieku

The Ossolineum collection of Early Printed Books includes many works describing the history and culture of Byzantium. We can find here the first printed descriptions of the capture of Constantinople in 1453, 15th-century depictions of the Byzantine capital, descriptions of precious illustrated Greek manuscripts, as well as Polish accounts of journeys to the East from the 17th/18th centuries. The aim and methods: Analysis of the content of the volumes discussed here allows us to show how, over the course of the 15th and 17th centuries, Constantinople transformed from the last bastion of Christian tradition and ancient culture into the exotic seat of a pagan tyrant. The “source of the Muses”, where humanists were looking for valuable manuscripts and a repository of holy relics, where numerous pilgrims headed, became a bazaar of oriental sundries full of secrets, unusual spices and foreign customs. Conclusions: These considerations show how, from the 16th century, the subject of works on the areas of Eastern Rome, passing into the sphere of scientific research as the history of the “Greek Empire”/Byzantium, was replaced in the popular and cultural dimension by a broader interest in the Orient. The topics discussed in selected Early Printed Books show how, in the eyes of modern Europeans, the Eastern Roman Empire inevitably lost those features of its former self with which the West could identify. Byzantium was becoming an increasingly foreign, complicated and fanciful world. The volumes presented here are also discussed in physical terms, presenting the profiles of their former owners and their libraries.W kolekcji starych druków Ossolineum znajduje się wiele dzieł opisujących historię i kulturę Bizancjum. Możemy znaleźć tu pierwsze drukowane opisy zdobycia Konstantynopola w 1453 roku, XV-wieczne przedstawienia bizantyńskiej stolicy, opisy drogocennych ilustrowanych greckich manuskryptów, jak również polskie relacje z podróży na Wschód z przełomu XVII i XVIII wieku. Metoda i cel: Analiza treści omawianych tu woluminów pozwala ukazać, jak na przestrzeni XV–XVII stulecia Konstantynopol z ostatniego bastionu chrześcijańskiej tradycji i kultury antycznej stał się egzotyczną siedzibą pogańskiego tyrana. „Źródło muz”, gdzie humaniści poszukiwali cennych manuskryptów, i repozytorium świętych relikwii, dokąd zmierzali liczni pielgrzymi, stało się bazarem orientalnych rozmaitości, pełnym tajemnic, niezwykłych przypraw i obcych zwyczajów. Wnioski: Niniejsze rozważania prezentują, jak od XVI stulecia tematyka prac dotyczących obszarów wschodniego Rzymu, przechodząc do sfery badań naukowych jako historia „greckiego cesarstwa”/ Bizancjum, w wymiarze popkulturowym zastępowana była szerszym zainteresowaniem nad Orientem. Podejmowana w wybranych starych drukach tematyka uwidacznia, jak w oczach nowożytnych Europejczyków Cesarstwo Wschodniorzymskie nieuchronnie traciło te cechy swego dawnego oblicza, z którymi Zachód mógłby się identyfikować. Bizancjum stawało się coraz bardziej światem obcym, skomplikowanym i wydumanym. Prezentowane tutaj woluminy omówiono również pod względem fizycznym, przybliżając sylwetki ich dawnych właścicieli oraz ich bibliotek