Krótka analiza konceptualizacji pojęcia [JA] na podstawie wybranych przykładów w językach angielskim, polskim i włoskim. Ujęcie kognitywne

The purpose of this paper is to briefly analyze the conceptualisation of the notion [I] being a sub-notion of [SELF] among the English, Polish and Italian societies. In this paper, the author refers to cognitive linguistics; in particular the principles of R. Langacker’s Cognitive Grammar and the imagery process. His main objective is to verify conceptualization processes behind the aforementioned notion, focusing on the imagery of the scene of particular linguistic expressions as well as on image schemata and conceptual metaphors thereof. In order to perform such a goal, examples depicting the [I] notion at the superficial linguistic level will be analysed, especially in terms of different types of personal pronouns. Based on that, the differences between examples and ways of presenting the notions in English, Polish and Italian will be analyzed. Preliminary analysis has shown factual differences in how [I] is realised not only on the linguistic level, but also on the conceptual one, as the latter determines how we perceive and function in the extralinguistic world. Potential sources of these differences, which can constitute a starting point for further analyses, has also been described.Celem autora niniejszego artykułu jest krótka analiza konceptualizacji pojęcia [JA] stanowiącego realizację pojęcia [JAŹŃ] przez społeczeństwa angielskie, polskie oraz włoskie. W ramach tego opracowania autor zwraca się ku językoznawstwu kognitywnemu, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych założeń gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera oraz oraz wynikającego z nich obrazowania. Prymarnym zadaniem autora jest zbadanie procesów konceptualizacyjnych wspomnianego pojęcia, skupiając się przede wszystkim na tym, jak obrazowana jest scena poszczególnych wyrażeń językowych oraz jakie kryją się za nimi schematy przedkonceptualne i metafory konceptualne. Aby wykonać to zadanie, autor przeanalizuje przykłady, które na poziomie struktury powierzchniowej języka realizuje pojęcie [JA], zwłaszcza różne formy realizacji zaimków osobowych. Na tej podstawie zostaną przeanalizowane różnice między przykładami i sposobami realizacji pojęć w językach angielskim, polskim i włoskim. Wstępna analiza wykazała faktyczne różnice w tym, jak to [JA] realizuje się na poziomie nie tylko językowym, ale przede wszystkim konceptualnym, który stanowi o tym, w jaki sposób postrzegamy i funkcjonujemy w świecie pozajęzykowym. Zostały również wskazane potencjalne źródła tych różnic, które mogą stanowić punkt wyjścia dla kolejnych badań w przedmiotowym zakresie

PR 2024 nr 3 cały numer

PR 2024 nr 3 cały nume

Очертания образа власти Российской Федерации в тоталитарном дискурсе российского радикального православия

The text analyzes the means by which the devastating criticism of Vladimir Putin and his immediate environment is expressed, which is carried out in a selected segment of the discourse of contemporary Russian ultra-Orthodox nationalists. Taking this criticism outside the pragmatic field (in the sense of political pragmatics) and bringing it into the territory of Manichean ideology determines its uncompromisingness, which in many aspects resembles the uncompromisingness of attacks carried out in totalitarian discourses. The overwhelming majority of the analyzed linguistic means of constructing an image of Putin and his entourage are based on value oppositions that are not ideological oppositions. The universal axiology is evident in such generalized conceptual categories as the criminal nature of power, its harmfulness, deceitfulness, impurity of intent and deceitfulness, illegality, etc. The totalitarian nature of this discourse lies in the fact that negative valorization on the basis of universal oppositions is possible only if it coincides with the negative valorization made on the basis of the scale of ideological values, as well as on its Manichaeism and the extremity of its expressed assessments, which find expression in quite striking in their expression linguistic means.W tekście analizie poddano środki, za pomocą których wyrażana jest druzgocąca krytyka Władimira Putina i jego najbliższego otoczenia, która dokonuje się w wybranym segmencie dyskursu współczesnych rosyjskich ultraprawosławnych nacjonalistów. Wyprowadzenie tej krytyki poza pole pragmatyczne (w sensie pragmatyki politycznej) i wprowadzenie jej na terytorium manichejsko pojmowanej ideologii determinuje jej bezkompromisowość, która w wielu aspektach przypomina bezkompromisowość ataków prowadzonych w dyskursach totalitarnych. Przytłaczająca większość przeanalizowanych środków językowych służących budowaniu obrazu Putina i jego otoczenia oparta jest na wartościujących opozycjach, które nie są opozycjami ideologicznymi. Uniwersalna aksjologia widoczna jest w takich uogólnionych kategoriach pojęciowych, jak przestępczy charakter władzy, jej szkodliwość, kłamliwość, nieczystość intencji i podstępność, nielegalność itd. Totalitarność tego dyskursu polega na tym, że negatywna waloryzacja w oparciu o uniwersalne opozycje możliwa jest tylko i wyłącznie wtedy, gdy pokrywa się z negatywną waloryzacją dokonywaną na podstawie skali wartości ideologicznych oraz na jego manicheizmie i skrajności wyrażanych ocen, które znajdują wyraz w dość uderzających w swojej wymowie środkach językowych.В тексте анализируются средства, с помощью которых уничтожающая критика Владимира Путина и его ближайшего окружения выражается в избранном сегменте дискурса современных российских ультраправославных националистов. Выведение этой критики за пределы прагматического поля (в смысле политической прагматики) и перенесение ее на территорию манихейски понимаемой идеологии определяет ее бескомпромиссность, во многом напоминающую бескомпромиссность атак, осуществляемых в тоталитарных дискурсах. Подавляющее большинство проанализированных языковых средств конструирования образа Путина и его окружения основано на оценочных оппозициях, которые не имеют идеологического характера. Универсальная аксиология проявляется в таких обобщенных понятийных категориях, как преступный характер власти, ее вредоносность, лживость, нечистота намерений и обман, незаконность и т. д. Тоталитарный характер этого дискурса заключается в том, что негативная оценка на основе универсальных оппозиций возможна только при совпадении с негативной оценкой на основе шкалы идеологических ценностей, а также в его манихействе и экстремальности высказываемых суждений, которые находят выражение в довольно ярких языковых средствах

Jakiej syntezy literatury najnowszej potrzebuje slawistyka?

Based on the observation that there is a lack of syntheses of contemporary Polish literature that are accessible in terms of content and language for students and other interested readers abroad, I undertake reflections on what kind of synthesis of contemporary literature Slavic studies, more precisely: Polish studies abroad needs. I approach this issue from the perspective of a researcher and lecturer in Polish literature at a German university. The attempts to answer the questions posed are closely related to two projects in which I am involved. One of them is a Polish-German project concerning the contemporary history of Polish literature for German-speaking readers. The second concerns research on the function of children’s literature in diverse cultural contexts. I treat both in this article as an attempt to cross boundaries and open new perspectives for the creation of literary syntheses. I demonstrate that the first project aligns with constellational thinking and the belief that, today, the task of literary history can be understood above all as proposals for how to think about the development of literature, and thus, how to assist in shaping mature recipients of (the history of) literature. I also point out that writing a synthesis of contemporary Polish literature for the German reader requires many pragmatic decisions which influence the form and thematic scope of the presented content. The Polish-German project on literary history eliminates the distinction between popular and high literature, as well as between fiction and nonfiction. It also, at least to some extent, removes the division between children and adult audiences. Referring to four aspects of “children’s” literature (multimodality, crossover, cultural code, experimental aesthetics), I argue why the latter is necessary.Na podstawie obserwacji, że brakuje dostępnych pod względem treści i języka syntez współczesnej literatury polskiej dla studentów i innych zainteresowanych czytelników za granicą, podejmuję rozważania nad tym, jakiej syntezy literatury najnowszej potrzebuje slawistyka – dokładniej rzecz ujmując: polonistyka za granicą. Problematykę tę ujmuję z perspektywy badacza i wykładowcy literatury polskiej na uniwersytecie niemieckim. Próby odpowiedzi na postawione pytania są ściśle związane z dwoma projektami, w które jestem zaangażowana. Jednym z nich jest polsko-niemiecki projekt dotyczący historii współczesnej literatury polskiej dla niemieckojęzycznych czytelników. Drugi to badania nad funkcją literatury dziecięcej w zróżnicowanych kontekstach kulturowych. Oba traktuję w tym opracowaniu jako próbę przekraczania granic i otwierania nowych perspektyw dla tworzenia syntez literatury. Pokazuję, że pierwszy z projektów jest zgodny z myśleniem konstelacyjnym i z przekonaniem, że dziś zadanie historii literatury można rozumieć przede wszystkim jako propozycje, jak myśleć o rozwoju literatury, a tym samym – jak pomagać w kształtowaniu dojrzałych odbiorców (historii) literatury. Zwracam również uwagę na to, że pisanie syntezy współczesnej literatury polskiej dla niemieckiego czytelnika wymaga wielu pragmatycznych decyzji, które wpływają na kształt i zakres tematyczny prezentowanych treści. Polsko-niemiecki projekt dotyczący historii literatury znosi podział na literaturę popularną i wysoką oraz fikcję i literaturę faktu. Znosi również – przynajmniej do pewnego stopnia – podział między dziećmi i odbiorcami dorosłymi. Odwołując się do czterech aspektów literatury „dziecięcej” (multimodalność, crossover, kod kulturowy, estetyka eksperymentalna), argumentuję, dlaczego to ostatnie jest konieczne

Polski zwrot ku tłumaczom. Translatorskie manifesty, parateksty, polemiki, coming outy

This article examines the current state of Polish translational life in the context of the heightened visibility of translation as both an artistic activity and a subject of reflection, in translation studies as well as in literary-historical and literary-critical terms. It describes the specificity of the “Polish turn towards translators,” different from the analogous tendency in Western translation studies: the Polish turn occurred under different circumstances than in the West, in a situation of the book market’s liberalisation after 1989, a multiple increase in demand for translation services, a decline in their quality, a decrease in the prestige of the profession, and subsequently saturation of the market and increased translational competition, as well as – which is very significant – not without the involvement of the translators themselves. The text highlights the most important monographs and essay collections in translation studies, including books with interviews, biographies of translators, as well as manifestos and discussions from recent years.Artykuł diagnozuje najbardziej współczesny stan polskiego życia translatorskiego w kontekście wzmożonej widoczności tłumaczenia jako działalności artystycznej oraz jako przedmiotu refleksji: przekładoznawczej, ale także historyczno- i krytycznoliterackiej. Opisuje specyfikę „polskiego zwrotu ku tłumaczom”, inną niż analogicznej tendencji w przekładoznawstwie zachodnim: polski zwrot dokonał się w okolicznościach odmiennych niż na Zachodzie, w sytuacji uwolnienia rynku książki po 1989 roku, wielokrotnie zwiększonego zapotrzebowania na usługi tłumaczeniowe, spadku ich jakości, obniżenia prestiżu zawodu, a następnie wysycenia rynku i nasilenia się translatorskiej konkurencji, jak również – co bardzo istotne – nie bez udziału samych tłumaczek i tłumaczy. Tekst sygnalizuje najważniejsze translatologiczne monografie i zbiory esejów, książki z wywiadami, biografie przekładowczyń i przekładowców, a także manifesty i dyskusje ostatnich lat

О фраземах с жанрово-коммуникативными наименованиями в русском и польском языках

The article considers Russian and Polish phrases, which include nominations of speech genres and other indicators of communicative phenomena, as well as related verba dicendi and adjectives. Special attention is paid to the specifics of their functioning in Polish and Russian cultural space, including through the prism of genre consciousness of Poles and Russians. Reproducible word associations and precedent texts with genre-communicative names are analysed taking into account their correlations with different types of speech activity and discourse types. Moreover, their stylistic and pragmolinguistic determinants are indicated, as well as the metatextual character of some units containing genre references.W artykule rozpatrywane są rosyjskie i polskie frazemy, które zawierają nazwy gatunków mowy i innych wskaźników komunikacji, a także związane z nimi verba dicendi i przymiotniki. Szczególną uwagę zwrócono na specyfikę ich funkcjonowania w polskiej i rosyjskiej przestrzeni kulturowej, w tym przez pryzmat świadomości gatunkowej Polaków i Rosjan. Odtwarzalne związki wyrazowe oraz teksty precedensowe z nominacjami gatunków ukazane zostały również z uwzględnieniem ich korelacji z różnymi typami zdarzeń komunikacyjnych i odmianami dyskursu. Ponadto wskazano na ich wyznaczniki stylistyczne i pragmВ статье рассматриваются русские и польские фраземы, в состав которых входят номинации  речевых жанров и иных показателей коммуникативных явлений, а также связанные с ними verba dicendi и прилагательные. Особое внимание обращается на специфику их функционирования в польском и русском культурном пространстве, в том числе сквозь призму жанрового сознания поляков и россиян. Воспроизводимые выражения и прецедентые тексты с жанрово-коммуникативными наименованиями анализируются с учетом их корреляций с разными видами речевой деятельности и типами дискурса. Кроме того, указывается на их стилистические и лингвопрагматические показатели, а также на метатекстовой характер некоторых единиц с жанровыми соотнесениями.&nbsp

PR 2025 nr 2 spis treści

PR 2025 nr 2 spis treśc

Przegląd Rusycystyczny 2025 nr 3 strona redakcyjna

Przegląd Rusycystyczny 2025 nr 3 strona redakcyjn