Book Review: Euboica II. Pithekoussai and Euboea between East and West

Βιβλιοκρισία:T. E. Cinquantaquattro, M. D’Acunto και F. Iannone (επιμ.), 2021. Euboica II. Pithekoussai and Euboea between East and West. Proceedings of the Conference, Lacco Ameno (Ischia, Naples), 14-17 May 2018, Τόμος 2 (AION, Annali di Archeologia e Storia Antica, Università degli Studi di Napoli L’Orientale, n.s. 28). Naples: Unior Press.Book Review: T. E. Cinquantaquattro, M. D’Acunto, and F. Iannone (eds), 2021. Euboica II. Pithekoussai and Euboea between East and West. Proceedings of the Conference, Lacco Ameno (Ischia, Naples), 14-17 May 2018, vol. 2 (AION, Annali di Archeologia e Storia Antica, Università degli Studi di Napoli L’Orientale, n.s. 28). Naples: Unior Press

Η Γενικευμένη Νόηση στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μια κριτική προσέγγιση

Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, οι ραγδαίες εξελίξεις στους τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και των νευρωνικών δικτύων έχουν επιταχύνει μια γενικευμένη διαδικασία αυτοματισμού, που δεν αφορά αποκλειστικά τις σχέσεις παραγωγής, αλλά και κάθε τομέα της κοινωνικής πραγματικότητας. Συστήματα υψηλής τεχνολογίας, με ικανότητες επεξεργασίας χιλιάδων διακριτών ψηφιακών παραμέτρων, και εκπαιδευμένα με τη βοήθεια εκτεταμένων βάσεων δεδομένων, παρέχουν νέες δυνατότητες ελέγχου του κοινωνικού σώματος, ανάγοντάς το σε ιεραρχημένο δίκτυο αλληλεξάρτησης.Παρά ταύτα, πραγματοποιώντας μια υλιστική ανάλυση της ιστορίας της ΤΝ, μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια πληθώρα συμβαλλόμενων πεδίων στενά συνδεδεμένων με τη νευροψυχολογία, τη νευροπλαστικότητα, το συνδετισμό, την ψυχολογία Gestalt, την κυβερνητική, κοκ. Στην πραγματικότητα, η ΤΝ δεν αντιπροσωπεύει κάποια πραγματική ικανότητα «συλλογισμού», αλλά μια σύγχρονη γενίκευση του μαρξικού «συλλογικού εργάτη» (Gesamtarbeiter), μέσα από στατιστική ανάλυση κάθε πιθανού τομέα της συλλογικής γνώσης.Αξιοποιώντας την ερευνητική εργασία του Matteo Pasquinelli The Eye of the Master ως βασική πηγή, η εργασία αυτή αναφέρεται συνοπτικά στους βασικούς πυλώνες μιας κριτικής ανάλυσης της ιστορίας της Τεχνητής Νοημοσύνης, με σκοπό την αξιοποίησή τους σε μια σειρά επίκαιρων προτάσεων για τη σύγχρονη εκπαίδευση και στόχο την επανοικειοποίηση της φαινομενικά «εξωγήινης» ΤΝ μέσα από τη χειραφετητική ισχύ της εγκύκλιας παιδείας

Tracing the Provenance and Circulation of the Archaic Sculptures found on Delos

Η προέλευση και διακίνηση των αρχαϊκών γλυπών της ΔήλουΣε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται τα πιθανά κέντρα (σχολές/ εργαστήρια) γλυπτικής από τα οποία προέρχονται τα πολυάριθμα αγάλματα κούρων, κορών και άλλων τύπων αρχαϊκής γλυπτικής, που βρέθηκαν στη Δήλο. Με μακροχρόνιες μελέτες και με βάση το υλικό δημιουργίας, τις επιγραφές, τεχνοτροπικά, τυπολογικά και εικονογραφικά κριτήρια η προέλευση αυτών των έργων έχει καθοριστεί από τη μέχρι τώρα έρευνα με μεγάλη πιθανότητα. Ως συλλογικά αναθήματα διαφόρων πόλεων-κρατών ή ως ιδιωτικά αναθήματα τα έργα αυτά οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα για τη διακίνησή τους από τα κέντρα δημιουργίας τους προς το ιερό νησί της Δήλου και συνεπώς για τις εμπορικές, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές σχέσεις αυτών των κέντρων με τη Δήλο αλλά και των κέντρων αυτών μεταξύ τους. Παρεμπιπτόντως παρουσιάζεται και η διακίνηση γλυπτών έργων από τα εν λόγω κέντρα ευρύτερα στον νησιωτικό χώρο, στην ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου κατά τους ίδιους χρόνους τεκμηριώνοντας μαζί με άλλα υλικά κατάλοιπα -αρχιτεκτονική, κεραμική, κ.ά.-  τα δίκτυα διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και την πολύπλευρη διάδραση ανάμεσα σε ένα πλήθος αρχαϊκών κέντρων.This paper presents the provenance of numerous Archaic sculptures found on Delos based on preserved dedicatory inscriptions, material, and typological, stylistic and iconographic criteria. These sculptures were often either communal dedications from Archaic poleis or votive offerings from private individuals. Defining with relative precision the centers where these sculptures –primarily kouroi and korai statues, along with other types– were created, serves as a reliable basis for understanding the political, artistic, cultic and cultural interactions between the sacred island and the places of their origin. On a broader level, these sculptural dedications –alongside other material evidence such as architecture and ceramics– highlight the movement of goods, artists and ideas from sculptural centers, primarily Naxos, Paros and beyond, to Delos. On this occasion, the movement of sculptures from these centers to the wider island area, mainland Greece and the entire Mediterranean basin during the same period is concisely presented, contributing to the reconstruction of the networks of ‘traveling’ of cultural goods and the multifased interaction between a multitude of Archaic centers

Ιστορία, ιστοριογραφία, χαρτογραφία και δικαστική αρχαιολογία: τα εργαλεία, οι ενέργειες κι οι «συνέργειες» μέσα από τα προγράμματα ταυτοποίησης των θυμάτων του 1974

Η ανακήρυξη της Κύπρου σε επίσημο κράτος το 1960 αποτελεί ορόσημο στη σύγχρονη ιστορία του νησιού. Το δοτό όμως σύνταγμα περιείχε διατάξεις με διχοτομικό χαρακτήρα που προκαλούσαν τόσο προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία του κράτους, όσο και στην ειρηνική συνύπαρξη Ελληνοκυπρίων-Τουρκοκυπρίων. Οι προσπάθειες για συνταγματικές αλλαγές πυροδότησαν μια σειρά αλυσιδωτών γεγονότων που οδήγησαν στις διακοινοτικές συγκρούσεις του 1963-64, ενώ η πολιτική, κοινωνική και στρατιωτική αστάθεια της επόμενης δεκαετίας κορυφώθηκε με την τουρκική εισβολή του 1974.Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τις μεθόδους και τα εργαλεία της ιστορίας, ιστοριογραφίας, και χαρτογραφίας, αναδεικνύοντας τη θετική τους συμβολή στη δικαστική αρχαιολογία. Συγκεκριμένα, αναλύονται οι πτυχές, τα μεθοδολογικά εργαλεία κι η συμβολή της ιστορικής, ιστοριογραφικής, και χαρτογραφικής έρευνας, στον εντοπισμό πιθανών χώρων ταφής και στην ταυτοποίηση των θυμάτων. Αυτά, παρουσιάζονται μέσα από περιπτώσεις-μελέτης που εμπίπτουν στη δικαστική αρχαιολογία, κι αντιπαραβάλλονται τόσο στο πλαίσιο του προγράμματος ταυτοποιήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, όσο και σε αυτό του ανθρωπιστικού προγράμματος δικανικών ταυτοποιήσεων της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων. Σημείο αναφοράς αποτελεί η ανάδειξη αυτών των εργαλείων από τις διεθνείς ομάδες εμπειρογνωμόνων που βοήθησαν στην οργάνωση κι εδραίωση των εν λόγω προγραμμάτων, κι οι τρόποι συνεχούς ενίσχυσης αυτών των πτυχών από την έναρξη των πρώτων εκταφών το 1999 μέχρι σήμερα. Παράλληλα αναδεικνύεται ότι η λειτουργία αυτών των προγραμμάτων δε βοηθά μόνο στην επιστημονική κατοχύρωση της ταυτοποίησης των λειψάνων, αλλά μέσα από το ιστορικό υπόβαθρο της λειτουργίας τους φτάνοντας ως σήμερα, μαζί με τις προφορικές μαρτυρίες, μπορούν να λειτουργήσουν ως σημείο αναφοράς για καλές πρακτικές (τεχνικές-επιστημονικές μέθοδοι εργασίας) που ακολουθούνται για άλλα αντίστοιχα προγράμματα στο εξωτερικό

A tale of two Homers: The discovery and significance of dedications to Homer in Farsala (ancient Pharsalos), Thessaly

Governmental reports of the late 19th century, kept in the National Archive of Monuments in Athens, contain information regarding the discovery and protection of antiquities in the region of Thessaly. Among these documents are the records detailing the fate of two inscribed statue bases, with dedications to Homer, found in the town of Farsala (ancient Pharsalos) in 1882 and 1886. Due to infrastructural challenges and episodes of military instability, the two bases were mistakenly published as a single object and have until now been treated as such. The historical sources, the two inscribed bases, and the implications of Homeric monuments in ancient Pharsalos, are presented here, together with the text of the key source documents. In an appendix, a base for a bust of Homer found 1909 in Larissa is also presented.Κυβερνητικές αναφορές από τον 19ο αιώνα, που φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων στην Αθήνα, περιέχουν πληροφορίες σχετικές με την ανακάλυψη και την προστασία αρχαιοτήτων στη Θεσσαλία. Μεταξύ αυτών των αναφορών υπάρχουν έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς την τύχη δύο ενεπίγραφων βάσεων αγαλμάτων, με αφιέρωμα στον Όμηρο, που βρέθηκαν στα Φάρσαλα (αρχαία Φάρσαλος) τα έτη 1882 και 1886. Λόγω της έλλειψης υποδομής αλλά και της κατά καιρούς στρατιωτικής αστάθειας, οι δύο αυτές βάσεις περιγράφηκαν και ορίστηκαν κατά λάθος ως ένα αντικείμενο – ένα λάθος που δεν έχει διορθωθεί μέχρι σήμερα. Οι ιστορικές πηγές, η απόδειξη των δυο βάσεων, και η σημασία των ομηρικών μνημείων στην αρχαία Φάρσαλο, παρουσιάζονται εδώ μαζί με τα κείμενα μερικών βασικών εγγράφων της μελέτης, καθώς επίσης και μια βάση προτομής του Ομήρου που βρέθηκε το 1909 στη Λάρισα

Η θέση της αφήγησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην προσχολική εκπαίδευση

Στο παρόν άρθρο επιχειρείται μια συνοπτική ανάλυση σχετικά με τη θέση της αφήγησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην προσχολική εκπαίδευση. Ειδικότερα, εξετάζεται κατά πόσο η αφήγηση, ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο αμφισβήτησης και διαπραγμάτευσης των αντιλήψεων που βρίσκονται σε κυκλοφορία (μέσα και γύρω από το σχολείο) και των ευρύτερων κοινωνικών δομών συσχέτισης παιδιού-ενηλίκου, όπως αυτές τείνουν να δεσμεύονται στις νόρμες και τους ρόλους εκπαιδευτικού-μαθητή, αλλά και αφηγητή-ακροατή. Στην κατεύθυνση αυτή, αφού πλαισιωθεί θεωρητικά η έννοια της αφήγησης, ως διαλεκτική και ταυτοτική διαδικασία κατανόησης και παραγωγής του κόσμου, θα προσεγγιστεί κριτικά η διαδικασία με την οποία λαμβάνει χώρα η αφήγηση εντός της σχολικής τάξης. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στα σημεία εκείνα της αφηγηματικής διαδικασίας τα οποία μπορούν να απειλήσουν τις κανονιστικές αντιλήψεις αλληλεπίδρασης εκπαιδευτικού-μαθητή, να δώσουν φωνή στις εξάρσεις δημιουργικότητας του δεύτερου και να μετασχηματίσουν τις συμβατικές νόρμες αφήγησης και, κατ’ επέκταση, τις κυρίαρχες εξουσιαστικές δομές μέσα στις οποίες το παιδί επιτρέπεται –και εκπαιδεύεται– να λειτουργεί μόνο παθητικά. Στο πλαίσιο αυτό, θίγεται το ζήτημα της απόδοσης αισθητικής διάστασης στην αφήγηση. Συγκεκριμένα, προτείνεται ότι μια ριζοσπαστικοποίηση της αισθητικής εκμετάλλευσης κάθε σημείου του κόσμου, με τρόπο που (και σκοπό να) μην παρακωλύεται η πολλαπλότητα των δράσεων των μαθητών και των τοποθετήσεων τους στον κόσμο, μέσω αφηγηματικών διαδικασιών, θα μπορούσε να συμβάλλει σε μια πολυδιάστατη και ποικιλόμορφη –και όσο γίνεται πιο ανεξάρτητη από τις κυρίαρχες κοινωνικές δομές– αισθητική και κριτική καλλιέργειά τους.

Νεότερα δεδομένα για την πόλη της Πάτρας από τους ρωμαϊκούς έως τους οθωμανικούς χρόνους μέσα από τις σωστικές ανασκαφές στο πλαίσιο του έργου «Κατασκευή Μικρής Περιμετρικής Οδού».

Η κατασκευή της Μικρής Περιμετρικής Οδού Πατρών αποτελεί ένα μεγάλο δημόσιο έργο διττής σημασίας, γιατί όχι μόνο αποσυμφόρησε την οδική μετακίνηση μέσα στην πόλη, αλλά ταυτόχρονα εμπλούτισε με νέα δεδομένα τον αρχαιολογικό και πολιτιστικό χάρτη της Πάτρας. Στο παρόν κείμενο παρουσιάζονται τα κυριότερα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου, μέσω των οποίων προκύπτουν νέα, σημαντικά στοιχεία για τα δημόσια έργα ύδρευσης από τους ρωμαϊκούς έως και τους οθωμανικούς χρόνους και αποσαφηνίζονται τα όρια και ο χαρακτήρας του αρχαίου άστεως στην περιοχή ανατολικά και νοτιοανατολικά του Κάστρου της Πάτρας.The construction of the Short Perimeter Road of Patras constitutes a public work of prime significance, not only because it reduced traffic congestion in the city center but also because it enriched the archaeological and cultural map of Patras. This paper aims at discussing briefly the main antiquities that have been discovered in the framework of this project, which have resulted in new important data concerning the public water supply system from the Roman to the Ottoman era and have also clarified the limits and character of the ancient city towards the east and southeast of the Castle of Patras.

Vol. 12 (2025). Nemeonikai I: A Catalogue of Nemeonikai: ca. 573 – ca. 300 BC

Το παρόν έργο αποτελεί σχολιασμένο κατάλογο (‘catalogue raisonné’) όσων Νεμεονικῶν πιθανώς χρονολογούνται από περίπου το 573 π.Χ. μέχρι περίπου το 300 π.Χ., του οποίου προτάσσεται μια εισαγωγή που εστιάζει στενά στη φύση των τεκμηρίων τόσο φιλολογικών όσο και επιγραφικών και αρχαιολογικών που αφορούν τους Νεμεονίκες και στα προβλήματα που ανακύπτουν από τέτοιες πληροφορίες όταν προσπαθεί κανείς να χρονολογήσει τους Νεμεονίκες και τις νίκες τους.Ο κατάλογος, του οποίου το πρώτο μέρος ερευνά άτομα που ήταν αναμφίβολα Νεμεονίκες, και το δεύτερο παρουσιάζει αθλητές για τους οποίους δεν είναι βέβαιο πως υπήρξαν νικητές στη Νεμέα, αποτελείται από λήμματα με επτά πεδία (1. Όνομα και πατρώνυμο του αθλητή, 2. Χρονολογία νικής / νικών στα Νέμεα, 3. Τόπος εύρεσης σχετικής/-ών επιγραφής/-ών, 4. Πόλις/-εις του αθλητή, 5. Άθλημα, 6. Αρχαίες πηγές, 7. Αναφορά σε εμφάνιση του σχετικού αθλητή σε συγχρόνους καταλόγους αρχαίων αθλητών.). Η παρουσίαση που ακολουθεί αυτά τα πεδία πρώτα συνήθως εξετάζει και αποσαφηνίζει τις τυχόν νίκες του αθλητή και στη συνέχεια προσπαθεί με έλεγχο των τεκμηρίων να προσφέρει μια χρονολογία της νίκης / των νικών στα Νέμεα.  Στο δεύτερο μέρος του καταλόγου εξετάζεται η ταυτότητα δήθεν Νεμεονικών και παρουσιάζονται οι λόγοι για τους οποίους αυτοί δεν θεωρούνται γνήσιοι Νεμεονίκες. Στο παράρτημα, γίνεται προσπάθεια να υπολογισθεί ποιο ποσοστό του συνόλου αποτελεί ο αριθμός γνωστών σε μας νικών (μάλλον από 7.5% έως και 10%). *The work is a catalogue raisonné of victors in the Nemean games, from ca. 573 to ca. 300 BC, prefaced by an introduction that focusses upon the nature of the evidence and the problems that arise in efforts to date Nemean victors and their victories.The catalogue, whose first part deals with definite Nemeonikai and whose second part with doubtful Nemeonikai, consists of lemmata of seven fields (1. Competitor name, patronymic; 2. Date of victory/victories at Nemea; ca. 575 – ca. 551 BC 3. Inscription find spot; 4. Citizenship(s); 5. Discipline(s); 6. Ancient sources; 7. Catalogue entries), followed by a discussion.  In the first part, the discussion usually clarifies the athletic record of the individual and in the second discusses the evidence with a view to arriving at a date for the Nemean victory or victories in question.  In the second part of the catalogue, the discussion usually examines the identity of the supposed Nemeonikes and the reasons why he is unlikely to have been such.An appendix attempts to calculate what percentage of the possible total number of victories is represented by the probable number of known victories (between ca. 7.5 % and 10%).

Response to the Book Review by R. Rönnlund

Απάντηση στο Rönnlund, R. 2023. Βιβλιοκρισία: Tabula Imperii Romani, J34-Athens: Thessaly, τουG.A. Zachos. AURA 6:319–24.Response to the Book Review: Robin Rönnlund “Georgios A. Zachos. 2021. Tabula Imperii Romani, J34-Athens: Thessaly. Athens: Academy of Athens”, AURA 6, 2023: 319-324