Facilitating reflective learning

Een belangrijk onderdeel van beroepsopleidingen is het ontwikkelen van professioneel gedrag. Het kunnen reflecteren op eigen functioneren en op dat van anderen is hierbij noodzakelijk. Leren reflecteren kan door participatie in kleine groepen (intervisie) waarin beroepservaringen systematisch geanalyseerd worden in een veilig en vertrouwelijk leerklimaat. Er is nog weinig inzicht welke factoren van invloed zijn op het leren reflecteren in kleine groepen. Daarom is het centrale onderwerp in dit proefschrift: onderzoeken welke factoren een rol spelen bij het faciliteren van reflectief leren ten behoeve van de professionele ontwikkeling zowel in kleine groepen als in de professionele praktijk. Ter beantwoording van deze vraag zijn een vijftal studies uitgevoerd. In vier studies is specifiek aandacht besteed aan de rol van de intervisiegroep, een onderwijsprogramma ten behoeve van professionele ontwikkeling en de competenties van docenten. Om de docent competenties te beoordelen is een instrument ontwikkeld: de STERLinG. Tenslotte is een vijfde studie uitgevoerd om meer zicht te krijgen in de moeilijkheden die studenten ondervinden in het reageren op onprofessionele situaties in de praktijk. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gepresenteerd van de literatuur over professionaliteit. In dit proefschrift wordt een keuze gemaakt om professionaliteit op te vatten als reflectieve professionaliteit. Tevens wordt professionaliteit opgevat als kwaliteit van gedrag. Dit betekent dat studenten moeten kunnen reflecteren om zich te kunnen verantwoorden voor hun beslissingen in relatie tot de professionele context waarin patiëntenzorg wordt gegeven. Reflectieve professionaliteit vindt plaats in de complexe (medische) context van werken met patiënten/cliënten of andere professionals en moet daarom worden opgevat als een tweede orde competentie. Dit betekent dat deze competentie alleen tot uitdrukking kan komen in de uitoefening met andere competenties. Dat wil zeggen dat een professional over de uitvoering van patiëntenzorg verantwoording moet kunnen afleggen, bijvoorbeeld over de manier waarop rekening is gehouden met sociale context. Voor het kunnen verantwoorden zijn kennis en vaardigheden met betrekking tot reflectie noodzakelijk. Reflectie wordt gedefinieerd als een cyclisch proces van analyse, vragen stellen en parafraseren van professionele ervaringen. In de literatuur worden verschillende leeruitkomsten beschreven die door reflectief leren worden verkregen. Professionalism has become an explicit objective in medical and health-sciences curricula, and reflective competence is regarded as an essential element in its development. The literature describes diverse pedagogical approaches, educational goals and methods for teaching and learning reflection. There is some evidence that the small-group setting may be an effective educational learning environment for developing students’ reflective skills, but there is no established format for teaching reflective skills in small groups. The aim of this dissertation has been to investigate conditions that may affect students’ reflective learning specifically in small groups and professional practice. For this purpose, fifth studies were carried out. The first three looked into, respectively, the role of small-group settings, the teaching and learning methods used and the teachers’ competences. For the third study we developed an instrument (STERLinG) to assess teacher competence in teaching reflective skills to small groups. The fourth study measured students’ perceptions of their teachers’ competencies to encourage reflective learning in small groups and analyzed differences between teachers from different curricula. The fifth study was carried out to gain a better understanding of the difficulties students experience in responding to unprofessional situations in practice. Chapter 1 provides an overview of current views on professionalism. A review of the literature on professionalism led to the decision to view professionalism as ‘reflective professionalism’. This implies that students are able to reflect critically on their professional behaviour and can account for the professional choices they make when caring for patients by referring to standards within a given context and professional environment. This reflective professionalism is a second-order competence, which means it is a reflective and evaluative competence that can only be expressed via other competences. Reflective professionalism is therefore only possible once a professional has developed reflective competence alongside the technical competence that makes him or her accountable for their decisions. From the perspective of reflective professionalism, reflection can be defined as a cyclical process of analyzing, questioning and reframing experiences, professional or otherwise. This process includes considering how and why decisions were made, the underlying beliefs and values of both individuals and institutions, assumptions about roles, abilities and responsibilities and accountability for one’s decisions.