Hipogonadyzm późny u mężczyzn

Late onset hypogonadism (LOH) is clinical and biochemical syndrome associated with advancing age and characterized by symptoms and a deficiency in serum testosterone levels and/or action. Its pathogenesis and incidence has not been known up till now. Controversies have grown upon a lack of clear diagnostic criteria, especially non-specific symptoms and not established lower reference limit of testosterone serum level. Because of these diagnosis of LOH was variously determined. Nevertheless, substitution with testosterone in older men was recommended. European Male Aging Study (EMAS), the biggest prospective clinical study, indicated that physical and psychical LOH symptoms, considered yet as certain, do not show relation with fluctuations of testosterone levels dependent on the age. Moreover, it appears that decrease of testosterone with advancing age is lower than was suspected. Between 40 and 79 year of age it comes to –0.4%/ /year for total testosterone and –1.3%/year for free testosterone. It was found also that these changes depend mainly on modified risk factors for health but not specifically on aging. A contemporary definition of LOH is that it is occurrence of three sexual symptoms and decline of serum testosterone level below 11 nmol/L. These symptoms are: absence of morning erections, erectile dysfunction and disappearance of sexual fantasies. (Endokrynol Pol 2012; 63 (education supplement II) 15–19)Hipogonadyzm późny (LOH) to zespół objawów klinicznych i biochemicznych spowodowanych zmniejszonym wydzielaniem lub/i działaniem testosteronu. Występuje u starzejących się mężczyzn. Do niedawna nie znano jego patogenezy i częstości występowania. Zastrzeżenia budził także brak jasnych kryteriów diagnostycznych, przede wszystkim niespecyficzność objawów klinicznych, a także brak ustalonej dolnej granicy normy dla stężenia testosteronu we krwi. W związku z tym występowanie LOH było różnie oceniane. Mimo tego od lat zalecano terapię substytucyjną preparatami testosteronu u starszych mężczyzn. W najobszerniejszych jak do tej pory prospektywnych badaniach klinicznych European Male Aging Study (EMAS) wykazano, że uważane dotychczas za pewne objawy fizyczne i psychiczne nie są związane z zależnymi od wieku zmianami stężenia testosteronu. Okazało się również, że zależne od wieku obniżenie stężenia testosteronu jest mniejsze niż podejrzewano. W przedziale od 40. do 79. roku życia wynosi ono –0,4%/rok dla testosteronu całkowitego i –1,3%/rok dla testosteronu wolnego. Ponadto zmiany te zależą głównie od modyfikowalnych czynników ryzyka dla zdrowia, a nie od starzenia jako takiego. Współczesna definicja LOH to występowanie 3 objawów seksualnych wraz z obniżeniem stężenia testosteronu we krwi poniżej 11 nmol/L. Objawami tymi są brak porannych erekcji, zaburzenia erekcji i zanik fantazji seksualnych. (Endokrynol Pol 2012; 63 (zeszyt edukacyjny II) 15–19

Disorders of sex development — new terminology and new recommendations for therapeutic management

Określenie zaburzenia rozwoju płci (ZRP) jako termin medyczny pojawiło się stosunkowo niedawno. Wystąpienie zaburzeń w różnicowaniu płciowym, skutkujące nieprawidłowościami w budowie zewnętrznych i/lub wewnętrznych narządów płciowych, dotąd określano terminami obojnactwo, interseksualizm, czy hermafrodytyzm, które pacjenci i ich rodziny uznawali za stygmatyzujące i wywołujące cierpienie psychiczne. Stąd zrodził się pomysł wprowadzenia bardziej neutralnej terminologii. W 2006 roku opublikowano konsensus zawierający propozycje wprowadzenia nowej klasyfikacji oraz postępowania w przypadkach ZRP. Konsensus wypracowali eksperci z amerykańskiego towarzystwa Lawson Wilkins Pediatric Endocrine Society (LWPES) oraz europejskiego European Society for Pediatric Endocrinology (ESPE). Zaproponowana przez nich definicja obejmuje wszelkie wrodzone zaburzenia, w których nieprawidłowy jest rozwój płci chromosomalnej, gonadalnej, genitalnej, fenotypowej i psychicznej. Równocześnie z nowym nazewnictwem, w ramach konsensusu zaproponowano najbardziej optymalne zalecenia diagnostyczne oraz terapeutyczne. Nadal trwają jednak prace nad niebudzącym wątpliwości algorytmem postępowania u dzieci i dorosłych z ZRP.Disorders of sex development (DSD) as a medical term appeared relatively recently. Disorders of sex differentiation resulting in abnormalities in external and/or internal genitals were called hermaphroditism or intersexuality, and were regarded by patients and their families as stigmatizing and causing mental suffering. Thus was born the idea of a more neutral terminology. In 2006, a consensus with proposals to introduce a new classification and treatment for DSD was published. The consensus was established by experts from the American Lawson Wilkins Pediatric Endocrine Society (LWPES) and the European Society for Pediatric Endocrinology (ESPE). The new definition includes all inherited disorders in which there is abnormal development of the chromosomal, gonadal, genital, phenotypic and psychic sex. Attempts to develop more optimal diagnostic and therapeutic recommendations are being made simultaneously with the new definition. However, work is still underway to develop an unambiguous algorithm in children and adults with DSD

Administration of testosterone inhibits initiation of seminal tubule growth and decreases Sertoli cell number in the earliest period of rat's postnatal development.

Sertoli cell (SC) number determines testes size and their capacity to produce spermatozoa. In the rat SC proliferate until 15th postnatal day (PND). Their proliferation is stimulated by FSH and inhibited by estradiol, but the role for androgens is uncertain. In this study we analyzed the effects of testosterone administration on testes growth and SC number in relation to timing of the treatment. Male rats were injected with 2.5 mg of testosterone propionate (TP) from birth until 5th PND and autopsied either on 6th PND [TP1-5(6)] or on 16th PND [TP1-5(16)] (transient administration). Other rats received TP from birth until 15th PND [TP1-15] or between 5th and 15th PND [TP5-15] continuously and were autopsied on day 16th. Control groups (C) received vehicle. In the Cs serum level of estradiol was 20-fold higher (

A novel mutation (c.T3816 > C) in the androgen receptor gene in a 46,XY female patient with androgen insensitivity syndrome

Wstęp: Mutacje w genie receptora androgenowego (AR, Androgen Receptor) są najczęstszą przyczyną zaburzeń różnicowania płci (DSD,Disorders of Sex Development) powodującą zespół niewrażliwości na androgeny (AIS, Androgen Insensitivity Syndrome). Chorzy wykazująznaczną różnorodność fenotypu: od żeńskiego (CAIS, Complete Androgen Insensitivity syndrome) przez niecałkowicie męski (PAIS, PartialAndrogen Insensitivity Syndrome) aż do prawidłowo zbudowanych niepłodnych mężczyzn (MAIS, Mild Androgen Insensitivity Syndrome).W pracy przedstawiamy wyniki badań klinicznych, endokrynologicznych oraz molekularnych pacjentki hospitalizowanej z powodupierwotnego braku miesiączki z typowymi cechami zespołu niewrażliwości na androgeny.Materiał i metody: Celem badań było określenie podłoża molekularnego zespołu niewrażliwości na androgeny u kobiety 46,XY. Przeprowadzonoanalizę molekularną genu AR z zastosowaniem metod: MSSCP (Multitemperature Single Strand Conformation Polymorphism)oraz sekwencjonowania.Wyniki: Analiza polimorfizmu konformacji pojedynczych nici DNA w gradiencie temperatury wykazała zmianę ruchliwości elektroforetycznejw egzonie 8 genu AR. W wyniku sekwencjonowania egzonu 8 wykryto mutację punktową typu missens. Mutacja, dotychczasnie opisywana, ma charakter tranzycji c.T3816 > C i powoduje zmianę S901P w łańcuchu aminokwasowym (w oparciu o najnowsząsekwencję referencyjną NCBI, NM 000044.2).Wnioski: Stwierdzenie nowej mutacji, c.T3816 > C w genie AR jest kolejnym dowodem potwierdzającym związek mutacji AR z fenotypemzespołu niewrażliwości na androgeny. (Endokrynol Pol 2013; 64 (5): 398–402)Introduction: Androgen receptor (AR) gene mutations are the most frequent cause of 46,XY disorders of sex development (DSD), andare associated with a variety of phenotypes ranging from phenotypic women (Complete Androgen Insensitivity Syndrome or CAIS)to milder degrees of undervirilisation (Partial Androgen Insensitivity Syndrome or PAIS) or men with infertility only (Mild AndrogenInsensitivity Syndrome or MAIS).In this paper, we present the results of clinical, endocrine and molecular trials in a patient hospitalised because of primary amenorrhoeawith typical phenotype of CAIS.Material and methods: The main objective of this study was to determine the molecular cause of androgen insensitivity syndrome ina 46,XY female patient. Molecular analysis of the AR gene was conducted using MSSCP (Multitemperature Single Strand ConformationPolymorphism) and sequencing methods.Results: MSSCP analysis showed changes in electrophoretic mobility in exon 8 of the AR gene. Sequencing analysis revealed a missensemutation which has not been previously described. This is a c.T3816 > C transition mutation which causes a S901P substitution in theamino acid chain (based on the latest NCBI reference sequence NM 000044.2).Conclusions: The identified c.T3816 > C mutation in AR gene provides further evidence for the correlation between specific AR mutationsand phenotype corresponding to androgen insensitivity.(Endokrynol Pol 2013; 64 (5): 398–402

Di(n-butyl) phthalate has no effect on the rat prepubertal testis despite its estrogenic activity in vitro

The aim of this study was to assess the impact of di(n-butyl) phthalate (DBP) on the rat’s prepubertal testis. Male Wistar rats were given daily subcutaneous injections with DBP (20 or 200 μg) or a vehicle from the 5th to the 15th postnatal day (pd). On the 16th pd, the rats were euthanized, and the testes were dissected, weighed, and paraffin embedded. The blood was collected to determine the serum levels of testosterone (T), estradiol (E) and FSH. The following parameters were assessed in the testis sections: diameter and length of seminiferous tubules (st), numbers of spermatogonia A + intermediate + B (A/In/B), preleptotene spermatocytes (PL), leptotene + zygotene + pachytene spermatocytes (L/Z/PA) and Sertoli cells per testis, percentage of st containing gonocytes or pachytene spermatocytes or lumen. An estrogenicity in vitro test was performed by means of a transgenic yeast strain expressing human estrogen receptor alpha. At both doses, DBP had no influence on testis and seminal vesicle weight, st diameter and length, number of germ and Sertoli cells per testis, percentage of st containing gonocytes or pachytene spermatocytes or lumen. DBP did not change E, T or FSH serum levels. The in vitro yeast screen showed that DBP was a weak estrogenic compound, approximately six to seven orders of magnitude less potent than 17β-estradiol. In conclusion, exposure of a rat to DBP in doses 100 or 1,000-fold higher than a Tolerable Daily Intake for humans had no effect on its testicular development. (Folia Histochemica et Cytobiologica 2011; Vol. 49, No. 4, pp. 685–689

Zależność pomiędzy funkcją seksualną a wskaźnikiem masy ciała i stężeniem hormonów steroidowych u młodych mężczyzn

Introduction: In older men, sexual disorders may be the result of a decrease in testosterone and an increase in sex hormone binding globulin (SHBG) serum levels. Although obesity may enhance the decline of testosterone, it is also the cause of metabolic disorders, which are additional risk factors of erectile dysfunction. The purpose of this study was to investigate whether elevated body weight is associated with decreased serum testosterone concentrations and reduced sexual function in young men.Material and methods: Data on general health, medication, depressive symptomatology and sexual life was obtained from 136 men aged 20–49 years. Blood levels of LH, total testosterone (TT), dehydroepiandrosterone sulfate (DHEA-S), oestradiol, SHBG, total cholesterol, LDL- and HDL-cholesterol, and triglycerides were determined. Body mass index (BMI), waist to hip ratio (WHR) and free testosterone index (FTI) were calculated.Results: A significantly reduced occurrence of sexual fantasies, morning erections and erectile function scores was observed in the oldest group compared to the youngest men with normal BMI, although orgasmic function was unchanged. A significant decrease in TT serum levels was observed in obese 30-year-olds compared to men with normal BMI, while in obese 40-year-olds decreased LH and SHBG levelswere also found. No differences in the levels of lipids and sexual achievements were found among men with different BMI. However, erectile function and morning erections significantly negatively correlated with age, BMI and WHR, and positively with FTI, but not with other studied hormones and lipids.Conclusions: In young men, obesity can lead to a deterioration of erectile function as a result of lower testosterone levels as the only reason.Wstęp: U starszych mężczyzn zaburzenia seksualne mogą być następstwem zmniejszania się stężenia testosteronu i wzrostu stężeniaglobuliny wiążącej steroidy płciowe (SHBG) we krwi. Otyłość może nasilać obniżanie stężenia testosteronu, ale jest także przyczyną zaburzeńmetabolicznych, które stanowią dodatkowe ryzyko pojawienia się zaburzeń erekcji. Celem pracy było zbadanie, czy nadmiernamasa ciała jest związana z obniżonym stężeniem testosteronu i pogorszeniem funkcji seksualnych już u młodych mężczyzn.Materiał i metody: Dane na temat stanu zdrowia, stosowanych leków, objawów depresji i życia seksualnego uzyskano od 136 mężczyzn w wieku 20–49 lat. We krwi oznaczono stężenia LH, testosteronu całkowitego (TT), siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA-S), estradiolu, SHBG, cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i HDL oraz triglicerydów. Wyliczono wskaźniki: masy ciała (BMI), talia/biodra (WHR) i wolnego testosteronu (FTI).Wyniki: Znamienne zmniejszenie częstości fantazji seksualnych i porannych erekcji oraz pogorszenie jakości erekcji, ale nie zdolności do osiągania orgazmu, obserwowano w najstarszej grupie badanych w porównaniu z grupą najmłodszych mężczyzn z prawidłowym BMI. Znamienne zmniejszenie stężenia TT stwierdzono u otyłych 30-latków w porównaniu z mężczyznami z prawidłowym BMI, a u 40-latków dodatkowo stwierdzono zmniejszenie stężenia LH i SHBG. Nie stwierdzono znamiennych różnic w stężeniu lipidów, a także w jakości reakcji seksualnych u mężczyzn z różnym BMI. Jednakże, jakość erekcji oraz częstość występowania porannych erekcji znamiennie negatywnie korelowały z wiekiem, BMI i WHR, a pozytywnie z FTI, ale nie z innymi badanymi hormonami i lipidami.Wnioski: U młodych mężczyzn otyłość może prowadzić do pogorszenia erekcji na skutek obniżenia stężenia testosteronu jako jedynej przyczyny

Cardiovascular and metabolic effects of estrogen in men

A b s t r a c t Although in men with an inherited mutation of gene encoding ERα (estrogen resistance) the occurrence of premature coronary artery disease was documented, and in men with inherited lack of aromatase (estrogen deficiency) an unfavorable lipid milieu was reported, the predominant number of both epidemiological and interventional studies suggests that in men estrogens may either not influence or may promote the develpoment of coronary artery disease. It is possible therefore the beneficial effect of estrogen administration on the lipid milieu in patients with estrogen deficiency is limited only to this unique situation. There may exist a sex-specific difference in the response to estrogen action. In contrast to women where estrogens generate nitric oxide (NO) production in the vascular endothelium, they do not do so in men. NO is responsible for vascular dilation and inhibits lipoprotein oxydation and monocyte adhesion to the endothelium. There may exist also a difference between short-term, non-genomic effect of estrogen and the effects of a long-term exposition to the hormone. Several reports are available indicating that estrogen administartion may have an unfavourable effect not only on blood lipid profile but also on venous thromboembolism in both sexes. In this context the role of estrogens in the regulation of the cardiovascular system gains a special importance and needs further studies. K Ke ey y w wo or rd ds s: : estardiol, coronary artery disease, human male

Physiological significance of estrogens in men - breakthrough in endocrinology

Estradiol (E2) jest tradycyjnie uznanym żeńskim hormonem płciowym. Przez 40 lat wierzono, że u mężczyzn E2 nie wywiera żadnego wpływu lub wywołuje uszkodzenie czynności gonady. Głównym źródłem E2 u mężczyzn jest tkanka tłuszczowa i mózg. E2 jest również wytwarzany w nadnerczach, wątrobie, gruczołach sutkowych i włosach oraz w gonadzie męskiej. Dzienne wytwarzanie i stężenie E2 we krwi u mężczyzn są wyższe niż u kobiet w okresie pomenopauzalnym. W końcu lat 80. wykazaliśmy po raz pierwszy, że w okresie dojrzewania płciowego E2 jest istotnym sygnałem hormonalnym dla zapoczątkowania spermatogenezy. Tradycyjny pogląd o braku lub hamującej roli E2 u płci męskiej został ostatecznie obalony dzięki odkryciu receptorów estrogenowych u samców zwierząt. W latach 90. wytworzono też samce myszy transgenicznych pozbawione receptora estrogenowego (ER), a także genu kodującego enzym aromatazę, umożliwiającego konwersję testosteronu do E2. Obserwacje dorosłych mężczyzn z wrodzonymi mutacjami tych genów, znacznie poszerzyły naszą wiedzę na temat roli E2 u mężczyzn przy tworzeniu zrębu kości, hamowaniu ich wzrostu, metabolizmie lipidów i dojrzewaniu płciowym, efektom przypisywanym dotychczas działaniu testosteronu. Nowe dane wskazują także na ważną rolę estrogenów i ER w czynności układu sercowo-naczyniowego i w przeciwdziałaniu chorobie wieńcowej u mężczyzn.Estradiol (E2) is traditionally recognised as the female sex hormone. It has been believed for 40 years, that E2 didn’t exert any influence or caused impairment of the gonadal function in men. The main source of E2 in men is adipose tissue and the brain. E2 is also produced in adrenals, liver, mammary glands, hair and in male gonad. Daily production and the level of E2 in the blood in men are higher than those in postmenopausal women. At the end of the 80-ties we were first reporting that during sexual maturation E2 can be the important hormonal signal for the initiation of spermatogenesis. The traditional view about unimportant or inhibitory role of E2 in male physiology was finally refuted thanks to discovering estrogen receptors in males. In the 90-ties, transgenic mice with the lack of estrogen receptor (ER) or gene encoding enzyme aromatase, that enable the conversion of testosterone into E2, were also produced. Observations of men with inherited mutations of these genes, considerably extended our knowledge about E2 in men in stroma bones formation, inhibition of their growing, lipids metabolism and sexual maturation, the effects that were attributed to testosterone action until today. New data also points at important role of estrogens and ER in the function of the cardio-vascular system and in counteracting coronary disease in men

Wolne i biodostępne frakcje steroidów płciowych mogą wpływać na kości u młodych mężczyzn w zależności od wieku i stężenia estradiolu

Introduction: Longitudinal bone growth ceases by the end of puberty, and it is thought to be a result, in both sexes, of increased pubertal oestrogen serum concentrations. Since peak bone mass is achieved by the third decade of life or later, the aim of this study was to relate sex steroid hormones and sex hormone binding globulin (SHBG) levels to bone quality in men during their third and fourth decades of life.Material and methods: Eighty men, healthy volunteers aged between 18 and 39 years, were subjected to an interviewer-administered questionnaire, body mass index (BMI) measurement, blood sample and calcaneal quantitative ultrasound (QUS) (Hologic-SAHARA). Blood was assessed for testosterone (T), oestradiol (E2), dehydroepiandrosterone sulfate (DHEAS), SHBG, luteinising hormone (LH) and follicle stimulating hormone (FSH). Free and bioavailable T and E2 levels were calculated knowing SHBG and albumin levels.Results: While T, E2, DHEAS, LH and FSH levels were not related, free and bioavailable fractions of T and E2 were positively associated with QUS readings. SHBG level was associated negatively. After dichotomisation for age, the associations remained significant only for younger subjects (18–30 years, n = 47). After adjustment for other co-variants, only SHBG in younger subjects retained its negative association with QUS. Older subjects (31–39 years, n = 33) revealed higher BMI and lower serum concentrations of total (–17 %), free (–18.5%) and bioavailable (–22.5%) levels of E2 than younger subjects.Conclusion: Free and bioavailable fractions of sex steroids may influence bones in young men, depending on age and E2 level. (Endokrynol Pol 2014; 65 (5): 357–364)Wstęp: Wzrost kości na długość ustaje wraz z końcem dojrzewania płciowego i wykazano, że u obu płci jest to wynik wzrostu stężenia estrogenów we krwi. Skoro przyjęto, że szczytowa masa kostna jest osiągana dopiero w trzeciej dekadzie życia lub po trzydziestce, badano związki pomiędzy stężeniami steroidów płciowych i białka wiążącego steroidy płciowe (SHBG) a jakością kości u mężczyzn w trzeciej i czwartej dekadzie życia.Materiał i metody: Osiemdziesięciu mężczyzn, zdrowych ochotników w wieku 18–39 lat wypełniło kwestionariusz z wywiadem, zmierzono u nich wskaźnik masy ciała (BMI) i wykonano ilościową analizę ultrasonograficzną kości piętowej (QUS) (Hologic-SAHARA). We krwi oznaczono stężenia testosteronu (T), estradiolu (E2), siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS), SHBG, hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH). Znając stężenia SHBG i albumin, wyliczano stężenia wolnego i biodostępnego T i E2.Wyniki: Podczas gdy stężenia T, E2, DHEAS, LH i FSH nie wykazywały powiązań, stężenia wolnych i biodostępnych frakcji T i E2 były dodatnio związane z parametrami QUS. Stężenie SHBG wykazywało związek ujemny. Relacje te zależały od wieku. Mianowicie, po podziale na dwie grupy wiekowe, relacje pozostały znamienne tylko wśród młodszych mężczyzn (18–30 lat, n = 47). Analiza wieloczynnikowa wykazała, że tylko stężenie SHBG u młodszych mężczyzn zachowało znamiennie ujemny związek ze stanem kości. Starsi (31–39 lat, n = 33) wykazali wyższy BMI, a niższe stężenie całkowitego (–17%), wolnego (–18,5%) i biodostępnego (–22,55%) E2 w porównaniu z młodszymi badanymi.Wnioski: Wolne i biodostępne frakcje steroidów płciowych mogą wpływać na kości u młodych mężczyzn, w zależności od wieku i stężenia E2. (Endokrynol Pol 2014; 65 (5): 357–364