Sadržaj opasnih i štetnih materija

Pored optimalnih koncentracija biogenih elemenata, da bismo zemljište okarakterisali kao pogodno za proizvodnju zdravstveno bezbedne hrane, ono u sebi ne sme sadržati opasne i štetne materije. Prema Zakonu o poljoprivrednom zemljištu, opasne i štetne materije u zemljištu jesu grupe neorganskih i organskih jedinjenja koja obuhvataju toksične, korozivne, zapaljive, samozapaljive i radioaktivne proizvode, kao i otpad u čvrstom, tečnom ili gasovitom agregatnom stanju, i koja imaju opasne i štetne uticaje na zemljište. Prema ovom zakonu, zabranjeno je ispuštanje i odlaganje opasnih i štetnih materija na poljoprivrednom zemljištu i u kanalima za odvodnjavanje i navodnjavanje

Koncept sistema geografskog porekla za vina i značaj zemljišnih karakteristika u tom sistemu

Oznaka porekla u generalnom smislu je geografski pojam čije isticanje znači da dati proizvod potiče sa tačno određenog geografskog područja. Kvalitet i specifična svojstva tih proizvoda su, potpuno ili pretežno, uslovljeni geografskom sredinom koja obuhvata prirodne i ljudske faktore. Specifična svojstva proizvoda koja nastaju zahvaljujući prirodnim faktorima su više prepoznatljiva, kao što je npr. uticaj klime i zemljišta na kvalitet poljoprivrednih biljnih proizvoda. Kod nekih proizvoda, odlučujuću ulogu ima tradicionalni način proizvodnje obavljen u određenom kraju, što predstavlja uticaj ljudskog faktora. Kako bi se bolje razumela problematika geografskog porekla, kao jednog od prava intelektualne svojine, treba naglasiti da je intelektualna svojina, za razliku od pojma građansko-pravne svojine, specifična vrsta svojine koja ima za predmet nematerijalno (intelektualno) dobro, kao što su: pronalazak, autorsko delo, pravo oplemenjivača biljnih sorti, geografsko poreklo i dr. Takođe, intelektualne kreacije, za razliku od stvari, imaju nematerijalni "bestelesni" karakter

Sadržaj opasnih i štetnih materija (teških metala)

Zemljište koje krase povoljne fizičke, hemijske i biološke osobine opisujemo kao plodno. Pored navedenih osobina u prethodnim poglavljima i optimalnih koncentracija biogenih elemenata, da bismo zemljište okarakterisali kao pogodno za proizvodnju zdravstveno bezbedne hrane, ono u sebi ne sme sadržati opasne i štetne materije. Izrazom "teški metali" se označava grupa elemenata koja ispoljava veliku toksičnost po žive organizme. U ovu grupu se ubrajaju i neki metali sa manjom zapreminskom masom, zatim metaloidi (bor B, arsen As i antimon At), pa čak i neki nemetali (selen Se). Iako postoji više izraza za označavanje ove grupe elemenata, izraz „teški metali“ se najduže i najšire koristi u literaturi, dok se u novijoj literaturi najšire koristi izraz „elementi u tragovima“. U našem zakonodavstvu, prema pravilniku za poljoprivredno zemljište (Sl. glasnik RS, br. 23/94), ovi elementi su označeni kao štetne (bakar Cu, cink Zn i bor B) i opasne materije (kadmijum Cd, olovo Pb, živa Hg, arsen As, hrom Cr, nikal Ni i flour F)

Management of soil organic carbon in maintaining soil productivity and yield stability of winter wheat

The objective of this study was to estimate how soil organic carbon influences winter wheat yield in the South Pannonian Basin. The treatments evaluated were: fertilized 3 year and 2 year crop rotation, fertilized wheat monoculture and unfertilized 3 year and 2 year crop rotation in the 38 years of continuous cropping (1970-2007). These treatments showed a declining trend of soil organic carbon in the 0-30 cm soil layer, respectively. On average, the plow-layer of the treatments lost 10% of soil organic carbon found at the beginning of the investigated period. The plow-layer of the unfertilized treatments reached a possible soil organic carbon threshold (1.16%) after balance on decomposition and formation was observed. We found that soil organic carbon preservation coupled with proper management such as crop rotation and fertilization is important for preserving soil productivity, and when soil organic carbon increases it could benefit winter wheat yield. Obtained results are valuable for developing a sustainable cropping technology for winter wheat and soil conservation

Primena matematičkog modela 'Demand' na površinske metode navodnjavanja zemljišta aridnih i semi aridnih

This study gives data on water requirements of important agricultural crops. Data on irrigation water quantity are projected values which will be used for design of the pipeline and open canals irrigation network. The study was carried out at the location of the previously constructed irrigation and drainage system within Agro Industrial Complex Dujailah in Iraq. A large number of data were collected, such as hydro-meteorological data, crop data and soil data. Based on the analysed area of 3,120 ha, the following classification and ratio of irrigation methods was established for the total area of 25,000 ha: 1) surface irrigation (basin, border strip), 60% or 15,000 ha, 2) other hi-tech irrigation methods (drip irrigation, micro-jets, hose-reel irrigators of different dimension, centre pivot, linear irrigators - Rangers), 40% of total system area or 10,000 ha. As a result of applying the mathematical model 'Demand', certain hydraulic parameters were precisely determined for designing the irrigation network on that part of the irrigation and drainage system where contemporary irrigation methods and techniques will be applied within the reconstruction and revitalization project.U radu je dat prikaz podataka o zahtevima važnijih poljoprivrednih kultura za vodom. Informacije o količinama vode za navodnjavanje predstavljaju projektne veličine koje će se koristiti za dimenzionisanje irigacione mreže cevovoda i otvorenih kanala. Istraživanja su sprovedena na lokaciji ranije izgrađenog irigaciono-drenažnog sistema u okviru Agro Industriskog Komplesa Dujailah u Iraq. Prikupljen je veliki broj podataka kao što su hidrometeorloški podaci, podaci o kulturama (usevima) i podaci o zemljištu. Na osnovu analizirane površine od 3.120 ha, utvrđena je sledeća klasifikacija i učešće pojedinih metoda navodnjavanja, na ukupnoj površini od 25.000 ha: 1. Površinsko navodnjavanje (potapanje-basen, plavljenje-border strip), 60% ili 15.000 ha, 2. Ostali, Hi-tech metodi navodnjavanja (kap po kap, mikro jet, Tifoni različitih dimnzija, Centar Pivoti, Lineari-Rendžeri), 40% od ukupne površine sistema, ili 10.000 ha. Kao rezultat primene matematičkog modela 'Demand', detaljno su određeni hidraulički parametri za dimenzionisanje irigacione mreže na onom delu irigaciono-drenažnog sistema, gde će projektima rekonstrukcije i revitalizacije biti primenjeni savremeni metodi i tehnike navodnjavanja

Uloga mikroorganizama u agroekosistemima

Due to knowledge that intensive agriculture has long-term effects on the ecosystem, deterioration in the quality of food is increasingly endangering the health of the human population. The concept of sustainable agriculture includes production management system that promotes the recovery of ecosystems including biological cycles. The central place of these measures is given to microorganisms. The application of microorganisms as biofertilizers can be increased overall biological value which is a prerequisite for the preservation of the productive potential. By entering different groups of microorganisms in the soil increases the dynamics of the total number of microorganisms. Reducing the number and enzymatic activity of microorganisms in the soil when introducing contaminants such herbicides are the best indicator of its degradation.S obzirom na činjenicu da intezivna poljoprivreda ima dugoročne efekte na ekosistem, opadanje kvaliteta hrane u velikoj meri utiče na zdravlje ljudske populacije. Koncept održive poljoprivrede uključuje sistem proizvodnog menadžmenta koji promoviše oporavak ekosistema uključujući biološke cikluse. Centralno mesto ovih mera jesu mikroorganizmi. Primenom mikroorganizama kao biofertilizatora može biti povećana ukupna biološka vrednost koja je preduslov za očuvanje proizvodnog potencijala. Uvođenjem različitih grupa mikroorganizama u zemlji se povećava dinamika ukupnog broja mikroorganizama. Smanjenje broja enzimske aktivnosti mikroorganizama u zemljištu, kada se unesu zagađivači kao što su herbicidi su najbolji indikator degradacije

Osnovna hemijska svojstva zemljišta

U intenzivnoj poljoprivrednoj proizvodnji neophodna je primena savremene tehnologije i novijih naučnih dostignuća. Prvi korak svakog vlasnika/korisnika zemljišta u biljnoj proizvodnji je analiza zemljišta na parametre plodnosti. U vinogradarskoj proizvodnji analizom zemljišta započinje planska i dugoročna proizvodnja, zasnovana na savremenim principima poljoprivredne prakse. Analizu je posebno važno uraditi pre podizanja vinograda, jer se jednom napravljene greške kasnije teško ispravljaju. Takođe, višegodišnje gajenje biljaka na nekoj površini utiče na to da se prinosom iznesu značajne količine biogenih elemenata, koje je neophodno nadoknaditi unošenjem đubriva. Pravilnom primenom preporuka đubrenja ostvaruju se visoki i stabilni prinosi dobrog kvaliteta uz racionalizaciju proizvodnje. Uzorkovanje zemljišta pod zasadima vinograda izvodi se nakon ili pre početka vegetacije, a najbolje pre osnovne obrade zemljišta. Najvažnije je uzorkovanje izvesti pre zasnivanja vinograda. Kod zasada koji su u eksploataciji, uzorkovanje zemljišta se vrši svakih 3-4 godine

Plodnost oranica ratarskih proizvodnih rejona Vojvodine u privatnom vlasništvu

The paper presents the results of soil fertility analysis for different crop growing areas of Vojvodina, Serbia. The analysis was conducted on a total of 76,868 plowland samples, accounting for 87% of the total number of samples tested in a larger project. On average, the neutral soil reaction, which is the most favorable type of reaction for crop production, was found in one quarter of all samples in our study. The percentage of samples with such reaction ranged from 12.6% (northern Bačka) to 46.5% (northern Srem). Looking at the free CaCO3 content by area, the highest mean value (10.54%) and proportions of calcareous (30.6%) and highly calcareous (53.1%) samples were found in northern Bačka, while the lowest values of these parameters were recorded in northern Srem. When it comes to the soil humus content, all three areas of Srem were found to be mostly slightly humic, as according to our analysis they had between 72.1 and 83.3% of samples that were slightly humic and only a small proportion (16.2-27.3%) of samples that are characterized as humic. Considering the readily available phosphorus content in Vojvodina as a whole, our analysis has shown that only one third of the soils in the province have an optimum supply of this element. What is of concern is that a considerable proportion of our samples were determined to be either very poor (6.9%) or poor (15.5%) in phosphorus, while about 7% had harmful or toxic levels of this macronutrient. In the case of the levels of readily available potassium, the largest number of the samples had either an optimum or high supply of the element. The sum of such samples ranged from 77.4 to 94.1% depending on the area.U radu su prikazani rezultati analize plodnosti zemljišta izdvojeni u odnosu na proizvodne rejone u Vojvodini. Analiza je obuhvatila 76.868 uzoraka zemljišta koji pripadaju oraničnom načinu korišćenja, što predstavlja 87% od ukupnog broja uzoraka. Neutralna reakcija zemljišta, koja je i najpovoljnija za biljnu proizvodnju, zastupljena je u 1/4 uzoraka i u zavisnosti od regiona kreće se od 12,6% (severna Bačka) do 46,5% (severni Srem). Ako se posmatra sadržaj slobodnog CaCO3 po rejonima, najveća srednja vrednost (10,54%) kao i zastupljenost u klasama karbonatno (30,6%) i jako karbonatno (53,1%) utvrđena je za rejon severna Bačka, a najniže vrednosti ovih karakteristika za rejon severni Srem. Rezultati ispitivanja obezbeđenosti zemljišta humusom pokazuju da sva tri rejona u Srema većim delom pripadaju slabo humoznoj klasi i to od 72,1% do 83,3% sa veoma malim udelom uzoraka humoznih zemljišta 16,2% do 27,3%. Analiza sadržaja lakopristupačnog fosfora za celokupno područje Vojvodine pokazuje da se u klasu optimalne obezbeđenosti zemljišta fosforom može svrstati samo trećina uzoraka. Zabrinjavajuće je da znatan deo uzoraka spada u vrlo siromašnu (6,9%) i siromašnu klasu (15,5%), dok oko 7% pripada klasama sa štetnim i toksičnim sadržajem ovog makrohraniva. Najveći broj uzoraka u pogledu sadržaja lakopristupačnog kalijuma u ispitivanim proizvodnim rejonima nalazi se u klasama optimalne i visoke obezbeđenosti, čija se suma kreće u intervalu od 77,4% do 94,1%

Sadržaj i distribucija žive (Hg) u kućnoj prašini i zemljištu grada Šida

Mercury (Hg) and potentially toxic elements (PTEs) are components of household dust and are a risk for human health. The aim of this study was to determine the concentrations of Hg and PTEs in household dust in individual housing facilities in the town of Šid, Serbia and their correlation to the content of the elements found in the surrounding garden soil. Total of 64 samples of household dust were collected from 16 locations of individual housing facilities on 4 occasions. Samples of surrounding yard and garden soil were simultaneously collected. None of the 64 analysed soil samples exceeded the threshold limit (TL) prescribed by law for non-agricultural soil, which is 0.3 mg kg-1 DM. Content of Hg in household dust was much higher than in the surrounding soil and ranged from 0.005 to 1.566 mg kg-1 DM. The resulting values of PTEs (As, B, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn) in household dust had a significantly higher range than in the soil. Contents of Hg, B, Cu, and Zn were much higher in household dust than in the soil. According to the results of correlations of the analysed elements in household dust and surrounding soil, and according to the analysed locations, direct effect of Hg and PTEs contents on the content of the same elements in household dust was not confirmed.Živa i potencijalno toksični elementi (PTE) kao sastavni deo kućne prašine predstavljaju rizik za ljudsko zdravlje. Cilj ovog rada je utvrđivanje koncentracija Hg i PTE u kućnoj prašini, u objektima individualnog stanovanja, grada Šida i njihova veza sa sadržajem elemenata u okolnom zemljištu baštâ i okućnica. Uzeto je 64 uzorka kućne prašine na 16 lokacija individualnog stanovanja u četiri vremenska perioda. Istovremeno su uzeti uzorci okolnog zemljišta okućnicâ i baštâ. Nijedan od 64 ispitivana uzorka zemljišta ne prelazi zakonski propisanu graničnu vrednost (GV) za nepoljoprivredno zemljište od 0,3 mg kg-1 SM. Sadržaj Hg u kućnoj prašini je mnogo viši od okolnog zemljišta i kretao se u intervalu od 0,005 do 1,566 mg kg-1 SM. Dobijene vrednosti PTE (As, B, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) u kućnoj prašini imaju statistički značajan veći raspon u odnosu na zemljište. Sadržaj Hg, B, Cu, Zn je mnogo veći u kućnoj prašini u odnosu na okolno zemljište. Prema dobijenim korelacijama posmatranih elemenata u prašini i zemljištu, kao i prema posmatranim lokacijama, generalno nije utvrđen direktni uticaj sadržaja Hg i PTE u zemljištu na sadržaj ovih elemenata u kućnoj prašini

Efekat različitih načina korišćenja zemljišta na mikrobiološka svojstva zemljišta Centralne Srbije

Aim of the study was to examine the effects of soil use on soil microbial properties at five locations in Central Serbia. The study included 42 samples of soil under certified organic system, 8 samples under conventional system, and 30 samples of abandoned soils. The number of examined microbial groups was assessed using the indirect dilution method followed by plating of soil suspension on different selective media, while dehydrogenase activity was measured spectrophotometrically. The number and activity of microorganisms at the tested plots primarily depended on the soil pH. The acidic soil reaction caused more rapid fungal growth and lower presence of actinomycetes and Azotobacter sp. There were no significant alterations in the number of microorganisms, ammonifiers and fungi under the specific soil use system. Significantly higher dehydrogenase activity was recorded in the abandoned soils and soils under organic systems compared to the conventional farming.Cilj ovih istraživanja bio je da se ispita uticaj načina korišćenja zemljišta na mikrobiološka svojstva. Istraživanja su sprovedena u pet oblasti na teritoriji centralne Srbije. Analizirana su 42 uzorka zemljišta pod sertifikovanom organskom proizvodnjom, 8 uzoraka zemljišta u konvencionalnoj poljoprivrednoj proizvodnji i 30 uzoraka napuštenog zemljišta. Brojnost mikroorganizama određena je indirektnom metodom, zasejavanjem suspenzije zemljišta odgovarajućeg razređenja na selektivne hranljive podloge, dok je aktivnost enzima dehidrogenaze određena spektrofotometrijski. Na raznovrsnost, brojnost i aktivnost mikroorganizama na ispitivanim parcelama prvenstveno je uticala pH reakcija zemljišta. Kisela pH reakcija na većini ispitivanih lokaliteta uslovila je intenzivniji razvoj gljiva i manje prisustvo aktinomiceta i Azotobacter sp. Ukupan broj mikroorganizama, brojnost amonifikatora i gljiva nije se značajno menjao u zavisnosti od načina korišćenja parcele. Značajno viša prosečna aktivnost dehidrogenaze zabeležena je u napuštenim zemljištima i zemljištima u organskom sistemu gajenja u poređenju sa zemljištima u konvencionalnoj proizvodnji