TRANSPOLNE OSOBE U MEĐUNARODNIM SPORTSKIM TAKMIČENJIMA

Contemporary sport activities should be without any doubt inclusive and discrimination free, what leads to inclusion of transsexual athletes in various levels of sport activities, from intercollegiate to Olympic competitions. The author identified three periods, first when male or intersex intruders illegally entered in women’s competition, second, when strict sex control was exercised with intention to eliminate unfair advantages in women’s sports, and the third one, when transwomen are accepted in world of sport. Namely, for the International Olympic Committee, a transwoman is considered as a woman if surgical anatomical changes have been completed, including external genitalia changes and gonadectomy. Hormonal therapy appropriate for the assigned sex has been administered in a verifiable manner and for a sufficient length of time to minimize gender-related advantages in sport competitions, no sooner than two years after gonadectomy. Legal recognition of her assigned sex has been conferred by the appropriate official authorities. The author expressed her concerns regarding possibilities of eliminating biological women from sports by transwomen and production of “modern time eunuchs” motivated by individual sport glory and financial gains, as well as interest of some states without scruples to produce sport champions by all means.Zahtev da sport dosledno bude inkluzivan i nediskriminativan doveo je na početku druge dekade 21. veka do uključivanja transpolnih osoba u sportske aktivnosti, od nivoa koledžskog sporta do olimpijskih igara. Autorka identifikuje tri perioda: prvi na početku modernog olimpijskog pokreta kada su muškarci maskirani u žene i osobe dvomosmislene polne pripadnosti uspevali da se neotkriveni takmiče u ženskoj konkurenciji, osvajaju priznanja i postavljaju rekorde; drugi u kome je obavljana rigorozna kontrola polne pripadnosti žena da bi se eliminisala mogućnost neopravdanih prednosti u ženskoj konkurenciji; i trećeg, počev od Olimpijade u Londonu 2012 od kada je biološkim muškarcima posle promene pola omogućeno da se pod određenim uslovima takmiče u ženskoj konkurenciji. Naime, za Međunarodni olimpijski komitet transžena je žena ako ima vaginu, nema testise, koristi redovnu hormonalnu terapiju i koju su vlasti njene zemlje priznale kao ženu. Autorka izražava zabrinutost u pogledu mogućeg, postepenog potiskivanja bioloških žena iz takmičarskog sporta uopšte. Takođe, atraktivnost sportske slave i prateći finansijski aspekti možda mogu da dovedu i do pojave novih „evnuha dvadeset prvog veka“, gonjenih siromaštvom ili zbog pogrešno shvaćenih državnih „interesa“ za promociju na sportskom planu po svaku cenu

SLOBODA JAVNOG OKUPLJANJA IZMEĐU POLITIKE I MEĐUNARODNOG PRAVA

There is presented the anlysis of the obstacles for realisation of freedom of peaceful assembly in the Eastern European countries, new members of the EU. The obstacles and probems still exist differently to many decades long tradition of peaceful gay pride parades in countries of Western Europe. There are presented the pride parades of the 2008 in cities and countries were this is just a cultural manifestation and touristic attraction held on the treets and squares during summer times. The presentation is as by the contrast, confronted by simultaneous events in cities and countries where such events regularly cause incidents, bans and even street violence. There is presented also among text’s conslusions, the ending remarcks of the Council of Europe Congress of European local and regional authorities organised on the topic freedom of public assembly as belonging to everybody. The Congress also adopted the „Resolution of freedom of assembly and expression for lesbians, gays, bisexual and transgender persons”. By those documents is expressed strong condemnation of gay pride parades bans. It reminds also on the duties of local authorities in the whole Europe to secure freedom of public assembly and expression for the LGBT population without discrimination. The text also comprises presentation of the Amnesty International documents issued during the 2008 where the freedom of assembly is highlighted as one of the fundamental inheritance of modern democracy.U tekstu se analiziraju problemi vezani za realizaciju slobode javnog okupljanja u zemljama Istočne Evrope, od kojih su neke od novoprimljenih članica EUa koji još uvek postoje za razliku od višedecenijski dugih tradicija mirnog održavanja paradi ponosa u zemljama Zapadne Evrope. Prezentiraju se analize paradi ponosa 2008 u gradovima i zemljama gde je to samo kulturna manifestacija i turistička atrakcija koja se dešava na ulicama i trgovima, kontrastno konfrontirane sa istovremenim zbivanjima u gradovima i zemljama gde takvi događaji izazivaju incidente, zabrane pa čak i ulično nasilje. Predstavljen je i zaključak Kongresa evropskih lokalnih i regionalnih vlasti Saveta Evrope na temu slobode okupljanja koja pripada svakome, koji je usvojio “Rezoluciju o slobodi okupljanja i izražavanja za lezbejke, gejeve, biseksualne i transrodne osobe”. Tim dokumentom se snažno osuđuju zabrane parade ponosa i podseća se na dužnost lokalnih vlasti u celoj Evropi da obezbede slobodu javnog okupljanja i izražavanja za sve bez diskriminacije. Takođe su predstavljeni dokumenti koje je Amnesty International izdao tokom 2008 insistirajući na slobodi javnog okupljanja kao jednom od osnovnih tekovina moderne demokratije

PRESUDE EVROPSKOG SUDA ZA LJUDSKA PRAVA U STRAZBURU U KORIST TRANSSEKSUALNIH OSOBA

In the article are presented five decisions of the European Court of Human Rights/Strassbourg, which dealt with gender identity as a part of recognized right to privacy: Goodwin v. United Kingdom, Van Kueck v. Germany, Grant v. United Kingdom, L. v. Lithuania, and Schlumpf v. Switzerland. The decisions of the ECHR oblige the state parties to share the costs of medical treatment of transsexuals and to develop good enough legal frameworks which regulate medical treatment and following changes in official status of the transsexuals. The standpoint of the Court is that the states have duty and transsexuals right to receive adequate medical treatment and official changes of their legal identity and status. Dissatisfactory and unacceptable is the legal situation of the transsexuals who passed the genital reconstruction operation without possibility to change their personal documents and other elements of legal status and thus to live in social vacuum, not belonging to any sex. The author also analyzed the transsexuality as always existing phenomena, known in Serbia too, although perceived as the very modern one. There also is the strong plea for protection of human rights of transsexual persons who certainly are not perverts, immoral or unstable personalities and who should be protected against discrimination and violence. There are also examples of different terminology in use, where the author stresses that the language also might be discriminative what should be avoided. The article is concluded by presentation of the five new politics in domain of transsexuality among which the most important is the March decision of the Constitutional Court of Republic of Serbia on obligatory change of personal names after the genital reconstruction operation.U ovom tekstu su prezentirane pet presuda Evropskog suda za ljudska prava koje se tiču ostvarivanja prava na rodni identitet kao deo prava na privatnost. Njima se nalaže državama da učestvuju u pokrivanju troškova medicinskih tretmana za transseksualne osobe i razviju zadovoljavajući zakonski okvir koji reguliše proces medicinskog tretmana prilagođavanja pola i prateće pravne promene statusa tih lica. Stav tog suda je da država ima dužnost a transseksualne osobe pravo da dobiju odgovarajući medicinski tretman transseksualnosti u vidu prilagođavanja pola, kao i da to mora da bude praćeno adekvatnom službenom promenom njihovog pravnog statusa. Nezadovoljavajuća i neprihvatljiva je pravna situacija da transseksualne osobe koje su putem operacije promenile pol, nastavljaju da žive u nekakvom pravnom međuprostoru, ne pripadajući u potpunosti ni jednom ni drugom polu. Tekst se završava navođenjem pet novih politika u oblasti transseksualnosti od kojih je najvažnija martovska odluka Ustavnog suda Republike Srbije o obaveznoj promeni imena nakon operativnog prilagođavanja pola

Unmarried Couples in Serbia between the Constitution and the laws

The object of the paper is to point out that the Constitutional equalization of the marital and extra-marital unions is not followed by the legal provisions of several laws. The differences cause unequal treatment in use of existential human rights of unmarried couples. Namely, the Constitution of the Republic of Serbia stipulates that the unmarried couples are equal to the marital ones, and that the family, mother, single parent and child in the Republic of Serbia enjoy special protection. Therefore, marital and extra-marital unions are not only recognized by the Constitution, but also equalized as such. Also, the Constitution provides the family with special protection, whereby the Constitutional Court points out that, when it comes to the family the Constitution makes no distinction between marital and extra-marital unions. But the status of the extramarital partners is not recognized by the Labor rights Law, the Inheritance Law, the Law on Pension and Disability Insurance the Law on Personal Income Tax the Law on Property Tax. For example, Law on Pension and Disability Insurance do not recognize the right to family pension to the survived partner of the deceased insured partner, thereby violating and changing the essence of the Constitution of the guaranteed right to equality of marital and extramarital unions in front of law. The aim of the paper is to indicate the necessity of legal changes that would take into account the modalities that allow the surviving spouse to protect human rights in the form of enjoyment of family pension and legal inheritance in analogy to marital partners. Comparative legal solutions point to criteria such as the duration of the extramarital unions, common children, the absence of a marital union, neither the deceased nor the surviving spouse, etc

Practical lessons of past European disasters

The subject of the paper is the necessity of paying attention to practical lessons of the past European disasters in order to improve adequate responses of today. The main goal is to show possible ways of improving resilience of the countries and regions by implementing the principle of “build it better”, not only to domain of construction building, but also to societal relations. The method is critical analysis of the past disasters, e.g. the European tsunami that happened about eight thousand years ago, the Little Ice Age that occurred at the end of the 13th and beginning of the 14th century, the hurricane of 1674 in Northwestern Europe, and the Great Storm of 1703. There are presented relevant recent international documents which advocate the strengthening of preventative measures and the development of communities and nations resilience, in relation to the consequences of disasters, combined with the current gender theory demands. The most significant result of the paper is raising risk awareness that disasters do not always hit “others and other continents”, but could happen in Europe too. As the paper’s implication, there is also stressed the necessity of different societal organization, based on gender equality and inclusion of all citizens as actors in risk management efforts

Insitucionalni odgovor na starenje stanovništva u Srbiji

Tekst sadrži predstavljanje problema institucionalnog zbrinjavanja starih lica u Srbiji u svetlu sve izraženijeg starenja stanovništva i njegovog povećnog osiromašenja. Analiza se osniva na podacima iz istraživanja izvršenog 2010. u trinaest državnih ustanova socijalne zaštite za smeštaj starijih osoba, gerontoloških centara i domova za smeštaj starih lica od strane tima Zaštitnika građana kojim je rukovodila dr Zorica Mršević, tada zamenica Zaštitnika građana za rodnu ravnopravnost i prava lica sa invaliditetom, sa saradnicima. Konstatovana je visoka potražnja za mestima u institucijama te vrste, koja daleko prevazilazi postojeće kapacitete, kao i trend promena sastava korisnika. U celoj Srbiji je sve više, sve starijih korisnika koji su sve manje pokretni ili sposobni da se staraju o sebi. Najveći procenat njih predstavljaju zavisni i poluzavisni korisnici, tako da se tu zapravo radi o institucionalnom smeštaju osoba sa invaliditetom, ili pak hroničnih bolesnika i onih koji se oporavljaju posle operacija. Domovi starih sve su više zdravstvene ustanove, dok stacionarni delovi namenjeni nepokretnim korisnicima postaju najveća odeljenja tih ustanova. Sve su češća i nova odeljenja za tzv. palijativnu negu što je naziv za smeštaj obolelih od teških malignih oboljenja u stradijumu kada je izlečenje praktično nemoguće. Autorka na kraju predstavlja neke od mogućih pravaca razvitka, koji se sastoje kako u povećanju vrsta i kapaciteta vandomskih oblika zbrinjvanja starih, tako i postojećih držvnih institucija kojima predstoje temelje reforme i osavremenjavanja

Nediskriminativno obrazovanje: utopija, nekstopija, ili realnost

U tekstu se analiziraju pravci nediskriminativnog obrazovanja kao sve neophodnijeg sredstva protiv netolerancije i nasilja prema svima koji se percipiraju kao „drugi“ ili „različiti“, što su vrlo jasno ispoljeni stavovi mladih, stečeni i podržani u obrazovnom sistemu. Polazi se od osnovne pretpostavke da je nediskriminativno obrazovanje jedan od aduta razvoja dok sadašnje stanje predstavlja kočnicu razvoja i generator socijalnih razlika u društvu. Obrazovni sistem budućnosti mora denuncirati negativne posledice diskriminacije, nasilja i netrpeljivosti prema drugima i drugačijima umesto što ih podržava, ili unedogled odlaže nekstopično čekajući „pravi trenutak“, čime se propušta šansa da se novim generacijama otvore vrata jednog boljeg društva. Prezentiraju se i istraživački, institucionalni pa i oni predlozi koji možda danas izgledaju kao utopistički, za promenu takvog stanja. Identfikuju se načini uspostavljanja jednog obrazovnog sistema u kome se drugost i različitost ne bi doživljavala kao pretnja tradiciji i negativan uticaj sa strane. Od toga će profitirati ne samo sada diskriminisane grupe već svi, jer što je više različitih to će naša međusobna korist biti veća

Local knowledge on the local ownership principle in Serbia

This paper presents the way of functioning and implementation of the local ownership principle in situations where the support of local knowledge during the process of establishment of gender equality mechanisms is lacking. Gender equality mechanisms were part of the package of international organizations’ influence over the process of democratic institutional reform in Serbia. The whole process is based on a numerous international documents that incite and justify the establishment of institutional mechanisms for gender equality at all levels of government: national, regional and local. The experience and knowledge of Western countries has contributed most to the process of formulating gender equality mechanisms and their subsequent functioning in Serbia. The lack of local knowledge production regarding the essence and role of the local ownership principle in the creation of gender equality institutions is permanent in Serbia. The concept of "learning sites", i.e. external actors becoming familiar with an internal situation has barely been applied in Serbia. The so-called "glocal" period of deep intermingling of both local and global elements did not happen. The authors argue that there was no essential "localization" of gender equality mechanisms based on domestic knowledge, and that both foreign and domestic actors are responsible for this situation: External actors because, apart from Western theory and experience, they are unaware of and/or neglect local knowledge, regardless of whether they consider it non-existent or inferior in comparison to the knowledge of Western countries. At the same time, domestic actors became quickly satisfied with the comfortable position of secondary lead stakeholders, with a role of transmitters and users of foreign concepts. They did not take advantage of the opportunities provided by the local ownership principle and did not pretend to take on either the role of creators or of relevant knowledge holders of policy-based public policies and practices

Individualizam transrodnog subjekta

U ovom radu se prezentira analiza kompleksne društveno rizične situacije individualnog transrodnog subjekta. Sa stanovišta hegemonističke muževnosti, transrodno telo je nedopustiva individualna devijacija onoga ko se percipira kao slab, nemuževan muškarac, što se sa tog stanovišta shvata kao vid izdajničkog zanemarivanja muške fizičke snage i napuštanja muške socijalne dominacije, ukratko, muškosti. Od prvog trenutka kad transrodni subjekt započne život u skladu sa sopstvenim individualnim rodnim identitetom, tim činom individualizacijskog iskoraka iz kamuflirajuće kolektivne zone binarnog rodnog komfora, ulazi u moralni i pravni vakuum nezaštićenosti i izloženosti ostrakizmu. Rodno neusaglašeni ljudi tj. oni koji kategorijalno i lično ne pripadaju binarnoj podeli na žene i muškarce, stalno su među najugroženijim članova LGBT zajednice svuda u svetu pa i u Srbiji ‒ među onima za koje postoji najveća verovatnoća da će ih tući, silovati, i ubijati, da će biti kriminalizovani i označeni kao devijantni, za koje postoji najveća verovatnoća da će završiti u psihijatrijskim bolnicama i zatvorima, kojima najčešće uskraćuju stanovanje, zaposlenje i zdravstvenu zaštitu, koje u mladosti najčešće odbacuju i maltretiraju i porodica i škola i vršnjačka sredina, a kad odrastu nalaze se među onima za koje postoji najveća verovatnoća da će im oduzeti sopstvenu decu, da će biti beskućnici, lica bez ličnih dokumenata, stalnog mesta boravišta. Ovo je posebno izraženo u situacijama intersekcionalnosti/ukrštanja sa drugim grupama svoje socijalne i identitetske pripadnosti, npr. rasom, siromaštvom i sl

Položaj lezbejki u Srbiji

Analiza položaja lezbejki polazi od opšteg položaja žena preko položaja LGBTI populacije u celini do specifičnosti lezbejske egzistencije. Najvidljiviji podatak o položaju lezbejki u Srbiji je činjenica da je Srbija kao prva zemlja u regionu, i jedna od retkih u Evropi i svetu, dobila u junu 2017. godine otvoreno istopolno orijentisanu premijerku. Postoje većinski izražena mišljenja LGBTI osoba, njihovih prijatelja i srodnika o tome da je ta okolnost pozitivno uticala na poboljšanje položaja lezbejki kao i opšte LGBTI populacije, mada ima i drugačijih stavova. Gotovo nimalo umanjena su sva tri osnovna problema koji već godinama karakterišu položaj lezbejki u Srbiji: ugroženost lične bezbednosti usled pojava nesankcionisanog lezbofobičnog nasilja, tolerisan lezbofobičan govor mržnje u javnom diskursu i nepostojanje mogućnosti zasnivanja zakonski regulisanog partnerstva i porodičnih odnosa. Lezbejke dele u najvećem broju slučajeva iste probleme, omalovažavanja, diskriminaciju, pretnje, zastrašivanje, napade i verbalne i fizičke, ali i promene na bolje, kao i cela LGBTI populacija. Lezbejke takođe dele i zajednički opšti položaj žena pa ih takođe pogađaju tipično ženski problemi, mizoginija i na njoj zasnovano nasilje i diskriminacija. Izostanak primene većine relevantnih odredaba Vladine Strategije prevencije i zaštite od diskriminacije i Akcionog plana za njenu primenu od 2014. do 2018.g. neposredni je praktičan uzrok postojanja sva pomenuta tri problema. Suštinski uzrok je kontinuirano postojanje diskriminacije po osnovu seksualne orijentacije kao deo svakodnevnog života LGBTI osoba u Srbiji, gde ta populacija i dalje spada među najdiskriminisanije grupe. Nalazi u ovom tekstu su zasnovani na akademskim izvorima, izveštajima nezavisnih institucija, Zaštitnika građana i Poverenice za zaštitu ravnopravnosti, nevladinih organizacija koje se specifično bave problemima ljudskih prava LGBTI populacije, kao i relevantnim odlukama Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu