Trenutno stanje i perspektive razvoja akvakulture manića lota lota l.

Manić, Lota lota L., je jedini slatkovodni predstavnik familije Gadide koji živi u Holarktiku. Ova vrsta je nedavno postala važan kandidat u procesu diverzifikacije slatkovodne akvakulture zbog potrebe za niskom temperaturom vode, brzog rasta i velike komercijalne vrednosti. Effikasnost produkcije riba u akvakulturi u RAS-u je zavisna od mnogo parametara i svaki korak u proizvodnji se karakteriše određenim teškoćama. Najvažnije je obezbediti optimalne uslove za gajenje (npr. fototermalni režim, količina i kvalitet hrane, kvalitet vode) koje mogu do dovedu do najvećeg prirasta. Međutim, još uvek se ne zna dovoljno o idelanim uslovima za gajenje manića. Shodno tome, cilj ovog rada je da razmotri trenutni status akvakulture manića i da se ukaže na moguće načine razvoja intenzivnog sistema gajenja ove vrste. Poznato je da je najbolja temperatura za gajenje larvi manića 12 oC. Na ovoj temperature tri dana nakon izvaljivanja kod larvi (DPH – day post hatch) počinje punjenje mehura, a 5 dana nakon izvaljivanja, larve kod kojih ne dođe do punjenja mehura ne moga da preplivaju rastojanje od 10 cm do površine vode. Kao i većina larvi riba i larve manića moraju da se hrane živom hranom na početku svoje egzogene ishrane. Utvrđeno je da nema potrebe larvama manića davati zooplankton jer se uspešno mogu hraniti sa naupliusima artemije od samog početka. Na 12 oC naupliuse treba davati od 9 do 10 dana nakon izvaljivanja. Prelazak larvi sa žive hrane na veštačku hranu je jedna od najproblematičnijih, ali i najvažnijih faza u gajenju riba i direktno je vezana za povećan mortalitet jedinki. Jedna od glavnih teškoća u gajenju larvi manića je njihov prelazak na kompletna hraniva. Istraživanja pokazuju da je potrebno gajiti larve manića do oko 50 dana na temperaturi od 17 oC dok ne dostignu preko 25 mm dužine i 0.20g težine, što se smatra za “početnom tačkom” za prelazak na kompletna hraniva. U gajenju juvenila i adulta manića nema većih problema s obzirom da imaju brz prirast, dobro iskorišćenje hrane i 100% preživljavanje kod riba koje se hrane kompletnim hranivima. Podaci jasno pokazuju da je najefikacije hraniti juvenile manića na 17 oC sa učešćem hrane od oko 2% u odnosu na ihtiomase dnevno. Uticaj osvetljenja na juvenile nije utvrđen. Takođe je utvrđeno da je najveća efikasnost u unosu hrane za adulte manića temperatura od 11 oC. S obzirom da je manić postao jedan od značajnijih kandidata u proizvodnju riba u akvakulturi, postoji još uvek potreba za unapređivanjem postojećih metoda gajenja kao i razvijanje novih. Najvažnije je da se nastavi sa istraživanjem biologije i ponašanja manića koja mogu pomoći u osmišljavanju novih eksperimenata i rešavanju postojećih problema. Osim toga, razvoj tehnologije komercijalne proizvodnje riba zahteva utvrđivanje brojnih faktora, kao što su sastav hrane, temperatura, optimalno osvetljenje, koji imaju uticaja na efikasnost gajenja u intenzivnim uslovima, a još uvek su nedovoljno objašnjeni i razumljivi kod ove vrste

Indeks efikasnosti mresta kao alatka za istraživanje i proizvodnju u akvakulturi

Intenzivno gajenje u akvakulturi je vrsta proizvodnje koja zahteva strogu kontrolu celog proizvodnog procesa. Ovo takođe važi za protokol reprodukcije, koji predstavlja prvi korak u intenzivnoj akvakulturi. Efikasan protokol za reprodukciju je obično zasnovan na jednom broju veoma detaljnih eksperimenata, gde se svi faktori odgovorni za efikasnost mresta proveravaju. Međutim, glavna slaba tačka ovog procesa je ta što su zaključci o efikasnosti pojedinačnih protokola zasnovani na kratkoročnim ekperimentima, čiji su glavni indikatori preživljavanje embriona, stopa izleganja ili uopšteni kvalitativni parametri ranih stupnjeva larvi. Cilj ove studije je da proveri da li specijalno dizajniran indeks efikasnosti mresta (koji predstavlja broj mlađi proizveden u odnosu na jedinicu težine ženki) može da pokaže značajne razlike i slabosti najčešće korišćenih markera za kvalitet jaja, koji su indikatori efikasnosti mresta. Izabrana vrsta za model bio je Evroazijski grgeč, koji je danas jedan od najboljih kandidata za gajenje u intenzivnom sistemu u slatkim vodama. Ribe su, u toku jeseni uzete iz zemljanog ribnjaka. Riba je bila izložena hladnim vremenskim uslovima u periodu od 40 dana. Ženke su zatim, kada je temperatura vode ponovo dostigla 10°C, nasumično raspodeljene u 6 tretmana (n=10 za svaku grupu). Svaka grupa bila je podvrgnuta različitim protokolima stimulacije hormona sa lososovim GnRHa (10, 25, 50 i 100 µg kg-1 u toku prvog ubrizgavanja i sa100 µg kg-1 u toku drugog, sedam dana posle prve aplikacije). Nakon toga, ribe su stavljene u odvojene tankove od 300 l. Posle drugog ubrizgavanja, temperatura je podignuta na 12°C a svakom tanku dodato je 10 muških jedinki (koje su 4 dana ranije primile injekciju hCG u dozi od 500 IU kg-1). Riba je ostavljena da se spontano mresti. Jaja su sakupljana u narednih 10 dana i inkubirana na 14°C. Stopa preživljavanja embriona ustanovljena je u stadijumu očnog mehura. Posle izvaljivanja larve grgeča su gajene (iz svake grupe odvojeno) prateći isti protokol u toku od 48 dana. Larve su prvo hranjene sveže izvaljenim Artemia nauplii. 28og dana, gajene larve su nasilno odviknute i prebačene (bez uporedog hranjenja) na komercijalnu hranu. Ustanovljena je stopa preživljavanja mlađi iz svake grupe posle odvikavanja i ukupna dužina tela (TL, mm). Izračunat je i indeks efikasnosti mresta (SEI) za svaku grupu, i on predstavlja broj odviknutih riba dobijenih od 1 kg ženki. U kontrolnoj grupi 1 (koja je dva puta tretirana placebom) ovulacija se nije desila. U kontrolnoj grupi 2, dve ribe su ovulirale. Primena procesa u nekoliko ponavljanja izazvala je ovulaciju u 40 i 60%. Stopa preživljavanja embriona kod sakupljenih jaja bila je najniža u kontrolnoj grupi II. Među ostalim grupama zabeležena je slična stopa preživljavanja embriona. Nije bilo razlika među izlegnutim larvama, ako se uzme u obzir efikasnost punjenjaribljeg mehura kao i krajnja TL proizvedene ribe. Najniže SEI vrednosti zabeležene su u kontrolnoj grupi II. Najviše SEI vrednosti zabeležene su kod ribe koja je inicijalno tretirana sa 10 i 25 µg kg-1. Rezultati ove studije pokazuju da je SEI vrednost jako dobar i siguran indicator koji dozvoljava pouzdanu verifikaciju reproduktivnih protokola. Međutim, čini se da broj proizvedenih larvi sa napunjenim mehurom takođe može da posluži kao dobar indikator kvaliteta mresta. Ovakav indikator bi načinio process verifikacije efikasnosti reproduktivnih protokola mnogo kraćim i manje napornim, nego što se to ranije mislilo. Takođe, rezultati ove studije pokazuju da ponavljana primena GnRHa može da poboljša mrest izvan sezone. Međutim, potrebno je raditi na optimizaciji doza i intervalima u kojima se daju injekcije da bi se proverila korisnost ovog procesa

Ponovo uvođenje manića u akvakulturu Mađarske (preliminarni rezultati)

Burbot (Lota Lota) is a native species in Hungary and is known to live in most of our rivers. It is a popular but slightly rare catch among anglers. The length of the larger sized individuals varies between 40 and 50 centimeters, rarely reaches 60 cm, the national record is 3,56 kg from 2001 (Harka and Sallai, 2007). The Hungarian aquaculture industry is interested in rearing this species for a while, however in spite of some foreign research teams having started to work on investigating the rearing of burbot (Żarski et al., 2010; Trabelsi et al., 2011; Lahnsteiner et al., 2012;), this species does not have a developed and detailed reproduction and rearing technology. The previous national studies (e.g. Keresztessy and Rideg, 2001) and the increasing consumer and angler needs made us to begin the rearing and reproduction of burbot again. Two Polish, RAS reared burbot population delivery arrived to Hungary lately: 1000 pcs larvae with 15 g average weight on 08.10.2014 and 100 pcs broodstock with 210 g average weight on 15.12.2014 from the laboratory of the Warmia and Mazury University. The fish were introduced to RAS system here as well, in the fish farm of Zoltán Szabó self-entrepreneur. Larvae were fed with Scretting trout feed (protein: 42%, fat: 14%), at the start in an amount of 140 g/day, later, until 13.04.2015 in an amount of 280 g/day. By this time, the average weight reached 62 g, and altogether 96 individuals died (survival rate: 90,4%) For feeding the broodstock intended for reproduction, the feed was the same Scretting feed, and after one month, we have changed to Aquabio (protein: 54%, fat: 17%). By 13.04.2015 the average weight reached 300 g, survival rate is 50% due to a bacterial infection. The water temperature was constant 14˚C. For the purpose of reproduction, we have placed 40 females into a 700 l tank, where we have reduced the water temperature to 2-2,5 ˚C in a very short time. We could strip eggs from 13 individuals at 3 different dates (20.03, 24.03, and 26.03) and success rates (PGSI: 11,75 % ±11,75; 24,43 % ±4,40; 12,92% ±3,62). In addition to the rearing and reproduction technology experiments, we have conducted a preliminary fish processing experiment as well, where we tested the following parameters: weight of intestines, liver, head, spine, and meat, the characteristics of the fish meat, reactions during kitchen preparation and taste after preparation. The work was supported by the project number 8526-5/2014/TUDPOL of the Ministry of Human Resources of Hungary.Manić (Lota Lota) je nativna vrsta ribe u Mađarskoj i poznato je da on živi skoro u svim našim rekama. Među pecarošima, ova vrsta je veoma popularna mada je retka kada je reč o ulovu. Dužina većih jedinki varira između 40 i 50 santimetara, retko dostiže dužinu od 60 santimetara, a državni rekord od 3,56 kg dostignut je 2001. godine (Harka and Sallai, 2007). Mađarska industrija za akvakulturu je zainteresovana za gajenje ove vrste već neko vreme, međutim uprkos činjenici da su neki strani istraživački timovi počeli da rade na istraživanju metoda za gajenje manića (Żarski et al., 2010; Trabelsi et al., 2011; Lahnsteiner et al., 2012;), ova vrsta nema detaljno razvijenu tehnologiju za reprodukciiju i uzgoj. Prethodna istraživanja na nivou države (e.g. Keresztessy and Rideg, 2001) i povećane potrebe potrošača i pecaroša podstakli su nas da ponovo započnemo uzgoj i reprodukciju manića. Nedavno su u Mađarsku dostavljene 2 populacije manića gajene u Poljskoj u RAS sistemu: 08.10.2014 dostavljeno je 1000 larvi prosečne težine 15g, a 15.12.2014 dostavljeno je 100 matica prosečne težine od 210g iz laboratorija Univerziteta Warmia i Mazury. Ribe su i u Mađarskoj uvedene u RAS sistem, na privatnom ribnjaku Zoltána Szabó. Larve su hranjene sa Scretting hranom za pastrmke (proteina: 42%, masti: 14%), na početku sa 140 g/dnevno, a kasnije i do 13.04.2015 sa 280 g/dnevno. Do tog datuma, prosečna težina jedinki dostigla je 62 g, a ukupno 96 jedinki je uginulo (stopa preživljavanja: 90,4%). Ista hrana, Scretting, korišćena je i za hranjenje matica za reprodukciju, međutim posle mesec dana, promenili smo je i počeli da koristimo Aquabio (proteina: 54%, masti: 17%). Do 13.04.2015 prosečna težina dostigla je 300 g, a stopa preživljavanja bila je 50% zbog bakterijske infekcije. Temperatura vode bila je konstantna: 14˚C. Da bi izvršili reprodukciju, stavili smo 40 ženki u tank od 700 l, u kome smo za jako kratak vremenski period snizili temperaturu na 2-2,5 ˚C. Uspeli smo da istisnemo ikru od 13 jedinki u tri različita dana (20.03, 24.03, i 26.03) sa stopom uspeha od PGSI: 11,75 % ±11,75; 24,43 % ±4,40; 12,92% ±3,62). Osim tehnoloških eksperimenata za gajenje i reprodukciju, izvršili smo preliminarni ekperiment prerade ribe, u kome smo testirali sledeće parametre: težinu creva, jetre, glave, kičme i mesa, karakteristike ribljeg mesa, reakcije u toku pripreme u kuhinji i ukus nakon pripreme. Rad je podržan projektom 8526-5/2014/TUDPOL Ministarstva Ljudskih Resursa Mađarske