Egzekutivne funkcije i inteligencija kod dece tipičnog razvoja

With regard to conceptual similarity between executive functions and intelligence, the aim of this research was to determine their correlation in typically developing children. The sample included 114 children of both sexes (59/51.8% of girls), between 8.7 and 10.8 years of age (M=9.80; SD=0.57). Dodrill's Stroop Test, Go/No-Go Task, Listening Span Task, Digit Span Backward, Odd-one-out span, Figure Span Backward, Wisconsin Card Sorting Test, Twenty Questions Task and Tower of London were used for the assessment of executive functions. Intelligence was assessed by Raven's Progressive Matrices. Pearson's correlation and partial correlation coefficients were used in statistical analysis of the results. A low to moderate correlation was determined between intelligence and the variables of all applied executive functions tasks, both in verbal and non-verbal domain (p≤0.000-0.05). Inhibitory control, cognitive flexibility, and planning ability correlated with fluid intelligence in the range of r=0.20-0.30, while the correlation with working memory was in the range of r=0.40-0.50. The obtained results confirmed the assumption that intelligence and executive functions were different constructs regardless of their conceptual similarity.S obzirom na konceptualnu sličnost egzekutivnih funkcija i inteligencije, cilj istraživanja je da se utvrdi njihov međusoban odnos u populaciji dece tipičnog razvoja. Uzorkom je obuhvaćeno 114 dece, oba pola (59/51,8% devojčica), uzrasta 8,7-10,8 godina (AS=9,80; SD=0,57). Za procenu egzekutivnih funkcija korišćeni su Stroop Test (Dodrilova verzija), Kreni-stani zadatak, Raspon rečenica, Raspon cifara unazad, Izbaci uljeza, Raspon figura unazad, Viskonsin test sortiranja karata, Test 20 pitanja i Londonska kula, dok su za procenu inteligencije upotrebljene Ravenove progresivne matrice. Rezultati su statistički obrađeni primenom proste (Pirsonov koeficijent linearne korelacije) i parcijalne korelacije. Analizom rezultata utvrđeno je da inteligencija nisko do umereno korelira sa varijablama svih primenjenih zadataka egzekutivnih funkcija, i u verbalnom i u neverbalnom domenu (p≤0,000-0,05). Inhibitorna kontrola, kognitivna fleksibilnost i sposobnost planiranja koreliraju sa fluidnom inteligencijom u rangu od r=0,20-0,30, dok se veza sa radnom memorijom kreće u rangu od r=0,40-0,50. Dobijeni rezultati potvrđuju stav da su inteligencija i egzekutivne funkcije različiti konstrukti, bez obzira na njihovu konceptualnu sličnost

Verbalna fluentnost kod intelektualno ometene dece - uticaj osnovnih egzekutivnih komponeneti

Phonemic and semantic fluency tasks are frequently used to differentiate executive control roles and the integrity of lexical-semantic representation. The main goal of this study is to determine the influence of basic executive components on phonemic and semantic productivity in children with mild intellectual disability. The sample consisted of 95 children with unspecified mild intellectual disability (MID), ages 10-13.11. Phonemic fluency was assessed by the Controlled Oral Word Association Test (COWAT), while semantic fluency was assessed by the Category Naming Test (CNT). Cognitive flexibility was assessed by Wisconsin Card Sorting Test (WCST) and Trail Making Test (TMT). Number Manipulation Task (NMT) was used for the verbal working memory assessment, while Day/Night Stroop Task was used for the assessment of inhibitory control. The results analysis showed that all of the assessed EF components significantly affect phonemic productivity. Semantic productivity significantly depends on WCST and TMT performance. Verbal working memory and inhibitory control do not significantly contribute to semantic productivity. The results of our study indicate that the discrepancy between phonemic and semantic productivity in children with MID could be directly associated with the basic executive functions components.Zadaci fonološke i semantčke fluentnosti se često koriste u svrhu diferenciranja uloga egzekutivne kontrole i integriteta leksičko-semantičke reprezentacije. Glavni cilj ovog istraživanja je utvrđivanje uticaja osnovnih egzektivnih komponeneti na fonološku i semantičku produktivnost dece sa lakom intelektualnom ometnošću. Uzorak čini 95-oro dece sa nespecifikovanom lakom intelektualnom ometenošću (LIO), uzrasta od 10 do 13.11 godina. Za procenu fonološke fluentnosti korišćen je Test kontrolisanih usmenih asocijacija, dok je semantička fluentnost procenjena Testom kategorijalnog imenovanja. Kognitivna fleksibilnost je procenjena Viskonsin testom sortiranja karata i Testom trasiranja puta. Za procenu verbalne radne memorije korišćen je Zadatak manipulacije brojevima u nizu, dok je Dan-noć verzija Strup zadatka korišćena za procenu inhibitorne kontrole. Analiza rezultata je pokazala da sve procenjene komponenete egzekutivnih funkcija značajno utiču na fonološku produktivnost. Semantička produktivnost u mnogome zavisi od postignutih rezultata na Viskonsin testu sortiranja karata i Testu trasiranja puta. Verbalna radna memorija i inhibitorna kontrola ne utiču značajno na semantičku produktivnost. Rezultati našeg istraživanja ukazuju na to da diskrepanca između fonološke i semantičke produktivnosti kod dece sa LIO može biti direktno povezana sa komponentama osnovnih egzekutivnih funkcija

Uticaj inhibitorne kontrole na sposobnost planiranja kod dece sa lakom intelektualnom ometenošću

With regard to the fact that the tendency toward unsophisticated strategies is often related to difficulties with basic components of executive functions, the aim of this research was to determine the relation between planning abilities and inhibitory control in children with mild intellectual disability (MID). The sample included 56 children with idiopathic MID (IQ 50-69, M=61.13, SD=7.14), of both genders (26/46.3% of girls), between 9.11 and 14.03 years of age (M=11.61; SD=1.29). Go no Go Task and Day/Night Stroop Task were used for the assessment of inhibitory control (delayed response to the agreed signal, conflict provoking motor responses, and inhibition of arrogant verbal responses), while Tower of London Test (ToL) was used for the assessment of planning abilities. Multivariate analysis of covariance (MANCOVA), paired samples t-test, Pearson's correlation, and partial correlation coefficients were used in statistical analysis of the results. The results showed that the mistakes in Response delay set of Go-no-Go task were the only significant factor of primary Total move score variable (ToL). The influence of the ability to delay motor activity, assessed by Response delay set, on all ToL variables was statistically significant (p=0.003). The results lead to a conclusion that, during the processes of planning and executing activities, children with MID primarily rely on simple inhibitory mechanisms.Polazeći od saznanja da je sklonost upotrebi nesofisticiranih strategija često povezana sa teškoćama bazičnih komponenata egzekutivnih funkcija, cilj istraživanja je da se utvrdi odnos između sposobnosti planiranja i inhibitorne kontrole kod dece sa lakom intelektualnom ometenešću (LIO). Uzorkom je obuhvaćeno 56 dece sa idiopatskom MID (IQ 50-69, AS=61,13, SD=7,14), oba pola (26/46.3% devojčica), uzrasta 9,11-14,03 godine (AS=11,61; SD=1,29). Za procenu inhibitorne kontrole (odlaganje odgovora na dogovoreni signal, konfliktni motorički odgovori i inhibicija prepotentnog verbalnog odgovora) korišćeni su Kreni/stani zadatak i Dan-noć verzija Strup testa, a za procenu sposobnosti planiranja test Londonska kula. Rezultati su statistički obrađeni primenom multivarijatne analize varijanse, t testa, Pirsonovog koeficijenta korelacije i parcijalne korelacije. Analizom rezultata utvrđeno je da su greške na Setu odlaganja odgovora Kreni/stani zadatka jedini značajan činilac ukupnog broja pokreta, primarne varijable Londonske kule. Uticaj mogućnosti odlaganja motoričke aktivnosti, procenjene Setom odlaganja odgovora, na posmatrane varijable Londonske kule u celini je statistički značajan (p=0,003). Sumirajući rezultate možemo zaključiti da se, tokom procesa planiranja i izvršavanja aktivnosti, deca sa LIO prvenstveno oslanjaju na jednostavne inhibitorne mehanizme

Fleksibilnost pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta

Te aim of this research is to determine developmental dynamics in atention fexibility and its relation to intellectual ability in young school-aged children. Te sample consisted of 94 typically developing children (IQ 92-136; M=107,6; SD=11,08), aged between 8-11,5 years. Atention fexibility was assessed by Trail Making Test (TMT). In statistical analysis we used descriptive measures, χ2 test, t-test, coefcient of linear correlation, analysis of variance, post hoc test and multiple hierarchical regression analysis. Analysis result of the research it was determined that age and intellectual ability are signifcant factors of simple and complex visual conceptual tracking. Age and IQ explained one third of results variability in TMT-A performance speed and somewhat less than 40% of variability in TMT-B performance speed. Both predictors are statistically signifcant, but age has greater individual contribution in both TMT parts. Children with above average intellectual ability are statistically more successful that children with average IQ. Diference in performance speed between children with average and above average intellectual ability is decreasing with age and is annulled at the age of 11.Cilj ovog istraživanja je da se utvrde dinamika razvoja feksibilnosti vizuelne pažnje i njena povezanost sa intelektualnim sposobnostima kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo devedeset četvoro dece tipičnih intelektualnih sposobnosti (IQ 92-136; AS=107,6; SD=11,08), uzrasta 8-11,5 godina. Za procenu feksibilnosti pažnje korišćen je Trail Making Test (TMT). U statističkoj obradi podataka primenjene su deskriptivne mere, χ2 test, t-test, koefcijent linearne korelacije, analiza varijanse, post hok test i hijerarhijska višestruka regresija. Analizom rezultata istraživanja utvrđeno je da su uzrast i intelektualne sposobnosti značajni činioci jednostavnog i složenog vizuelnog konceptualnog praćenja. Uzrast i IQ objašnjavaju trećinu varijabilnosti rezultata TMT-A i nešto manje od 40% varijabilnosti u brzini rešavanja TMT-B. Oba prediktora su statistički značajna, ali uzrast ima veći pojedinačni doprinos u oba dela testa. Grupa dece sa iznadprosečnim intelektualnim sposobnostima je statistički značajno uspešnija od grupe čiji je IQ prosečan. Razlika u brzini rešavanja TMT između ispitanika sa prosečnim i iznadprosečnim intelektualnim sposobnostima se smanjuje s uzrastom i anulira na uzrastu od 11 godina

Fleksibilnost pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta

Te aim of this research is to determine developmental dynamics in atention fexibility and its relation to intellectual ability in young school-aged children. Te sample consisted of 94 typically developing children (IQ 92-136; M=107,6; SD=11,08), aged between 8-11,5 years. Atention fexibility was assessed by Trail Making Test (TMT). In statistical analysis we used descriptive measures, χ2 test, t-test, coefcient of linear correlation, analysis of variance, post hoc test and multiple hierarchical regression analysis. Analysis result of the research it was determined that age and intellectual ability are signifcant factors of simple and complex visual conceptual tracking. Age and IQ explained one third of results variability in TMT-A performance speed and somewhat less than 40% of variability in TMT-B performance speed. Both predictors are statistically signifcant, but age has greater individual contribution in both TMT parts. Children with above average intellectual ability are statistically more successful that children with average IQ. Diference in performance speed between children with average and above average intellectual ability is decreasing with age and is annulled at the age of 11.Cilj ovog istraživanja je da se utvrde dinamika razvoja feksibilnosti vizuelne pažnje i njena povezanost sa intelektualnim sposobnostima kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo devedeset četvoro dece tipičnih intelektualnih sposobnosti (IQ 92-136; AS=107,6; SD=11,08), uzrasta 8-11,5 godina. Za procenu feksibilnosti pažnje korišćen je Trail Making Test (TMT). U statističkoj obradi podataka primenjene su deskriptivne mere, χ2 test, t-test, koefcijent linearne korelacije, analiza varijanse, post hok test i hijerarhijska višestruka regresija. Analizom rezultata istraživanja utvrđeno je da su uzrast i intelektualne sposobnosti značajni činioci jednostavnog i složenog vizuelnog konceptualnog praćenja. Uzrast i IQ objašnjavaju trećinu varijabilnosti rezultata TMT-A i nešto manje od 40% varijabilnosti u brzini rešavanja TMT-B. Oba prediktora su statistički značajna, ali uzrast ima veći pojedinačni doprinos u oba dela testa. Grupa dece sa iznadprosečnim intelektualnim sposobnostima je statistički značajno uspešnija od grupe čiji je IQ prosečan. Razlika u brzini rešavanja TMT između ispitanika sa prosečnim i iznadprosečnim intelektualnim sposobnostima se smanjuje s uzrastom i anulira na uzrastu od 11 godina

Simultaneous cognitive processing in children with mild intellectual disability

U ovom radu prikazani su rezultati ispitivanja simultane obrade informacija kod dece sa lakom intelektualnom ometenošću. Uzorkom je obuhvaćeno 40 ispitanika sa lakom intelektualnom ometenošću, uzrasta 12 do 16 godina. Za procenu simultane obrade informacija korišćena je Skala simultane obrade Kaufmanove baterije za procenu dece - K-ABC, namenjene proceni dece i adolescenata od 3 do 18 godina. Rezultati istraživanja ukazuju na teškoće u svim ispitanim domenima simultane obrade informacija, posebno u zadacima koji uključuju koordinaciju simultane obrade i planiranja.This paper reports the results of a study of simultaneous processing in children with mild intellectual disability. The sample contains 40 children with mild intellectual disability, 12-16 years of age. For assessment of simultaneous processing we used the Simultaneous Processing Scale, which is part of Kaufman Assessment Battery for Children- K-ABC, assigned to assessment children and adolescents 3-18 years of age. The results of the study point at difficulties in all assessed domains of simultaneous processing, especially in tasks which contain coordination between simultaneous processing and planning

Konceptualni okvir i sadržaj vannastavnih aktivnosti oligofrenologa u osnovnoj školi

The main prerequisites of a successful specialist treatment of children with intellectual disability are knowledge of the dynamics of ability development, assessment of a child's achieved developmental level and how it affects the child's everyday functioning. The aim of this paper is to systematically present a conceptual frame, program, and content of extracurricular activities conducted by intellectual disability specialists who work with children with intellectual disability at primary schools. It includes the goals, outcomes, contents, ways of implementing and evaluating the work program of intellectual disability specialists at primary schools in the fields of cognitive abilities, adaptive skills, non-verbal communication, and application of psychomotor reeducation. The application of specific fields and treatment procedure depend on age, strengths and weaknesses of every child, and environmental requirements. For a treatment to serve its purpose, it is necessary that all its contents be adapted to circumstances, expectations, and functional barriers of the natural surroundings, and applicable to the process of education, training, interpersonal communication and other contents of everyday life.Osnovni preduslovi uspešnosti oligofrenološkog tretmana dece sa teškoćama u mentalnom razvoju su poznavanje dinamike razvoja sposobnosti, procena dostignutog nivoa razvoja deteta i načina na koji se on odražava na njegovo svakodnevno funkcionisanje. Cilj ovog rada je da se sistematski prikažu konceptualni okvir, program i sadržaji vannastavnih aktivnosti oligofrenologa sa decom koja imaju teškoće u mentalnom razvoju u osnovnoj školi. Obuhvaćeni su ciljevi, ishodi, sadržaji, način ostvarivanja i način evaluacije programa rada oligofrenologa u osnovnoj školi u oblastima tretmana kognitivnih sposobnosti, adaptivnih veština, neverbalne komunikacije i primene reedukacije psihomotorike. Primena specifičnih oblasti i procedura tretmana uslovljena je uzrastom, potencijalima i ograničenjima svakog deteta i zahtevima njegovog okruženja. Da bi tretman ispunio svoju svrhu, neophodno je da njegovi sadržaji budu prilagođeni okolnostima, očekivanjima i funkcionalim barijerama prirodnog okruženja, primenljivi u procesu edukacije, obuke, interpersonalne komunikacije i drugih sadržaja svakodnevnog života

Social skills in adults with visual impairment

The research aim is to establish the level of acquisition of social skills in persons with visual impairment in relation to age, sex, category and time of visual impairment occurrence. The research included 131 participants with visual impairment (62.6% blind and 37.4% with low vision), both male and female, between 19 and 60 years old. In the assessment of social skills the subtest "Social Skills", which belongs to the Adaptive Behavior Assessment System, was applied. The result analysis has established that the achievements of the majority of the participants with visual impairment belong to the category of the average. No significant relation was established between social skills and the age of the participants and the time of visual impairment occurrence, whereas the relation with the category of visual impairment and sex is statistically significant. Future research should be directed at the level of social support to persons with visual impairment for the purpose of creating more efficient support programs in the community.Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo usvojenosti socijalnih veština kod osoba s oštećenjem vida u odnosu na starost, pol, kategoriju i vreme nastanka oštećenja vida. U istraživanju je učestvovao 131 ispitanik s oštećenjem vida (62.6% slepih i 37.4% slabovidih), oba pola, starosti od 19 do 60 godina. Za procenu socijalnih veština primenjen je suptest "Socijalne veštine" koji pripada Sistemu za procenu adaptivnog ponašanja. Analizom rezultata utvrđeno je da postignuća većine ispitanika s oštećenjem vida spadaju u kategoriju prosečnih. Nije utvrđena značajna povezanost socijalnih veština sa starošću ispitanika i vremenom nastanka oštećenja, dok je odnos sa kategorijom oštećenja vida i polom statistički značajan. Buduća istraživanja bi trebalo usmeriti na nivo društvene podrške osobama sa oštećenjem vida u cilju kreiranja efikasnijih programa podrške u zajednici

Intelligence as a factor of visual attention and executive control development

Cilj ovog rada je utvrđivanje odnosa između inteligencije i vizuelne pažnje i egzekutivne kontrole. Uzorkom je obuhvaćeno 33 desetogodišnjaka tipičnog razvoja (42,4% devojčica i 57,6% dečaka) i 80 dece sa lakom intelektualnom ometenošću (LIO) (45% devojčica i 55% dečaka) uzrasta od 10- 13.11 godina. U istraživanju je korišćen Test markiranja traga (Trail Making Test), i to prvi deo za procenu bazične vizuelne pažnje (TMT-A) i drugi deo za procenu složenog konceptualnog praćenja (TMT-B). Izvedena varijabla (TMT-E), koja predstavlja odnos između TMT-B i TMT-A, korišćena je kao mera egzekutivne kontrole. Rezultati ukazuju na to da unutar homogenih kategorija nivoa intelektualnog funkcionisanja nema statistički značajnih razlika u performansi na TMT-A, TMT-B, i TMT-E, a da su te razlike značajne kada se uporede ispitanici tipičnog razvoja i oni sa LIO (p<0,01). Desetogodišnjaci tipične populacije znatno prevazilaze performansu njihovih vršnjaka sa LIO (TMT-A i TMT-B: p=0,000; TMT-E: p=0,040). Poređenjem performanse desetogodišnjaka tipične populacije sa performasom starije dece sa LIO (11, 12 i 13 godina), utvrđeno je da, u domenu bazične vizuelne pažnje, deca sa LIO tek na uzrastu od 13 godina postižu nivo performanse desetogodišnjaka tipične populacije. U domenu mogućnosti složenog konceptualnog praćenja kod dece sa LIO postoji jasan razvojni trend, no ona na uzrastu od 13 godina i dalje statistički značajno zaostaju za desetogodišnjacima tipične populacije (p=0,001). Uzrast se pokazuje kao glavni činilac nivoa razvoja bazične vizuelne pažnje (F(3,72)=9,575; p=0,000) i mogućnosti složenog konceptualnog praćenja (F(3,72)=10,364; p=0,000) kod dece sa LIO, koji objašnjava oko 30% varijabilnosti rezultata na TMT-A (parcijalni η2=0,285) i TMT-B (parcijalni η2=0,302). Dinamika razvoja njihove bazične vizuelne pažnje (F(3,72)=2,230; p=0,092) i složenog konceptualnog praćenja (F(3,72)=1,409; p=0,247) ne zavisi od nivoa intelektualnog funkcionisanja.The aim of this research was to determine the relationship between intelligence and visual attention and executive control. Sample consisted of 33 children of typical development aged 10 years (42,4% girls and 57,6% boys) and 80 children with mild intellectual disability (MID) (45% girls and 55% boys) aged 10-13.11. Trail Making Test (TMT) was used to assess visual attention and executive control. First part of the test (TMT-A) was used to assess basic visual attention, and second part (TMT-B) for the complex visual attention (conceptual tracking). Derived variable (TMT-E), representing ratio between TMT-B and TMT-A, was used as a measure of executive control. The results indicates that there are no statistically significant differences in TMT-A, TMT-B, and TMT-E scores within homogeneous categories of the intellectual functioning. However, performance differences are significant between typically developed participants and participant with MID (p<0,01). Ten year old typically developed children have significantly better performance than their peers with MID (TMT-A and TMT-B: p=0,000; TMT-E: p=0,040). Comparing the performance scores of 10 years old typically developed children with the scores of older children with MID (11, 12, and 13 years) it was determined that in the domain of basic visual attention, children with MID at the age of 13 have similar performance level as 10 years old children of typical development. The complex visual attention shows clear developmental trend in children with MID, however, at age of 13 their performance is still delayed compared to 10 years old children of typical population (p=0,001). Age is the main factor that influences development of basic (F(3,72)=9,575; p=0,000) and complex visual attention (F(3,72)=10,364; p=0,000) in children with MID, explaining around 30% of results variability on TMT-A (partial η2=0,285) and TMT-B (partial η2=0,302). Developmental trend of basic (F(3,72)=2,230; p=0,092) and complex visual attention (F(3,72)=3,551; p=0,247) does not depend on the level of intellectual functioning

Is the level of executive functioning important for academic success among university students?

Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi povezanost između bazičnih egzekutiv- nih funkcija i uspeha u studiranju (prosečne ocene i dužine studiranja). Uzorkom je obuhvaćen 101 student Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju sa dva studijska programa: Logopedija i Prevencija i tretman poremećaja ponašanja. Za procenu egzekutivnih funkcija upotrebljeni su Dodrilova verzija Strup testa, Test praćenja traga i Raspon cifara unazad. Rezultati istraživanja ukazuju na to da su radna memorija i kognitivna flek- sibilnost značajno povezani sa prosečnom ocenom tokom studiranja. Za uspeh studenata Logopedije je značajniji kapacitet radne memorije, a za studente Prevencije kognitivna fleksibilnost. Egzekutivne funkcije se nisu pokazale kao značajan činilac dužine studiranja.The aim of this research is to determine the relation between basic executive functions and success in studying (overall average grade and length of study). The sample included 101 students of the Faculty of Special Education and Rehabilitation attending two study programs: Speech Therapy and Prevention and Treatment of Behavioral Disorders. Dodrill’s version of the Stroop Test, Trail Making Test, and Backward Digit Span were used to assess executive functions. The research results indicate that working memory and cognitive flexibility are significantly related to the overall average grade of students. Working memory capacity is more important for the success of Speech Therapy students, and cognitive flexibility for students studying “Prevention“ program. Executive functions did not prove to be a significant factor of the length of study