Apozjopeza religijna w poemacie „Katastrofa statku Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu „Final Soliloquy of the Interior Paramour” Wallace’a Stevensa

Aposiopesis – to figura retoryczna, która jest stosunkowo rzadko przedmiotem zainteresowania badaczy. Artykuł stanowi porównanie dwóch udanych artystycznie oraz interesujących intelektualnie realizacji aposiopesis w poezji języka angielskiego: w poemacie Katastrofa statku „Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu Final Soliloquy of the Interior Paramour Wallace’a Stevensa.Wnawiązaniu do syntezy Heinricha Lausberga charakter aposiopesis w tych dwóch dziełach dookreślono poprzez ukazanie konfliktu pomiędzy treścią pominiętej wypowiedzi a siłą powstrzymującą ujawnienie owej treści. Dostrzeżenie różnicy pomiędzy dwiema realizacjami tej samej figury pozwala wskazać na zmianę, która dokonała się w poezji w zakresie sposobów poruszania kwestii religijnych. Tę zmianę określa przejście w „tryb języka”, które jest cechą poezji Stevensa. Zarazem analiza aposiopesis w jego wierszu pozwala zauważyć subtelne przełamanie tego językowego trybu mówienia o kwestiach religijnych

Genezy – lektury

Review of M. Antoniuk „Słowo raz obudzone”: Poezja Czesława Miłosza – próby czytania [‘The Word Once Awakened’: Reading Czesław Miłosz’s Poetry], Księgarnia Akademicka, Cracow 2015

Czesław Miłosz’s „Œconomia divina” as a project of dystopia

The article is a contextual interpretation of Czesław Miłosz’s poem Œconomia Divina. Connoting other Miłosz’s works published at the time of Œconomia Divina publication allows to present its dystopian character. The dystopian character is self-evident in Miłosz’s unfinished novel The Parnas Mountains. Œconomia Divina appears to be a project of dystopia which was more completely realized in this novel

Zawieszenie niewiary i poetycka wiara w prozie Zygmunta Haupta

Punktem wyjścia artykułu jest przypomnienie znaczenia, jakie przywiązywał Zygmunt Haupt do „chętnego zawieszenia niewiary” przez czytelnika, a przedmiotem namysłu – wykraczające poza kontekst ściśle poetologiczny znaczenie tej formuły Coleridge’a. Zawieszenie niewiary i dopełniająca sens tego określenia poetycka wiara – to w historii literatury hasła wywoławcze dla głębokiego namysłu nad odejściem w kulturze od wyznaniowej wiary religijnej na rzecz „wiary poetyckiej”, której treścią jest jakość doświadczenia artystycznego, określana przez M.H. Abramsa jako „naturalny supranaturalizm”. Artykuł wskazuje, że z tym eksplorowanym przez modernistów doświadczeniem mamy do czynienia w dziele Haupta.This article was inspired by the importance which Zygmunt Haupt attached to the “willing suspension of disbelief” on behalf of the reader. It discusses how Coleridge’s formula may function in a context that is not strictly poetic. A “suspension of disbelief” and poetic faith are complementary concepts which encourage in literary and cultural studies deep reflection on the demise of religious faith in favor of “poetic faith,” which, as M.H. Abrams writes, may essentially be described as “natural supernaturalism.” The article argues that this modernist experience may be found in Haupt’s works

Karol Wojtyła and Modernity

Artykuł unaocznia związki twórczości Karola Wojtyły i Jana Pawła II z dziedzictwem myśli i sztuki modernistycznej. Jako wyznaczniki tego związku przyjęto: uprzywilejowanie języka sztuki, możliwość jej kontrmoralności oraz etykę autentyczności. Owe związki zostały ukazane tak, by podjąć polemikę z dobrze ugruntowanym w literaturze przedmiotu przekonaniem, że twórczość Wojtyły pozostała niezależna od wpływów nowoczesnej estetyki. W artykule wzięto pod uwagę nie tylko twórczość literacką, ale również pisma filozoficzne i teologiczne Karola Wojtyły/Jana Pawła II, szczególnie Osobę i czyn oraz List do artystów. Ważnym kontekstem rozważań są: wywiedziona z myśli Kanta kontrmoralność sztuki oraz Charlesa Taylora etyka autentyczności.This article shows the relationship between the works of Karol Wojtyła / John Paul II and the heritage of modernist thought and art. The signs of such a relationship are the privileging of the language of art, the possibility of the counter-morality of art, and the ethics of authenticity. These relationships have been selected so as to refute the statement that the works of Karol Wojtyła were independent of the influences of modern aesthetics. Not only have the literary works of Karol Wojtyła / John Paul II been taken into consideration in this article, but also his philosophical and theological works, especially Person and Act and Letter to Artists. The conception of the counter-morality of art, as derived from Kant’s works, and Charles Taylor’s concept of the ethics of authenticity are the framework for this deliberation

Norwid on the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary

The article concerns the problem of Cyprian Norwid’s understanding of the dogma of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary and is a polemics with Stefan Sawicki’s speculation and Rev. Antoni Dunajski’s thesis that the understanding was wrong, which thoughts are generally accepted in the literature of the subject

Why a Classic? About the Problem of Classicism in Herbert's Poetry

The author presents the basic state of research and defines the range of the title notion. The horizon of Herbert's understanding of classicism is close to Elzenberg's horison. For Elzenberg the stability of the axiological relation to the world is the basic determinant. The author sees the foundations of the „attitude of manfulness in the face of existence” so important in Herbert's poetry in his continuation of Elzenberg's thought. In the sketch poetical ways of „building the tables of values” and artistic techniques of reflecting upon axiology are discussed

Refleksja nad relacją: literatura a religia w krytyce literackiej Geoffreya Hartmana

Reflexion on Relationship: Literature and Religion in the Literary Critics of Geoffrey Hartma

Religious Aposiopesis in Gerard Manley Hopkins’s “The Wreck of the Deutschland” and in Wallace Stevens’s “Final Soliloquy of the Interior Paramour”

Aposiopesis – to figura retoryczna, która jest stosunkowo rzadko przedmiotem zainteresowania badaczy. Artykuł stanowi porównanie dwóch udanych artystycznie oraz interesujących intelektualnie realizacji aposiopesis w poezji języka angielskiego: w poemacie Katastrofa statku „Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu Final Soliloquy of the Interior Paramour Wallace’a Stevensa.Wnawiązaniu do syntezy Heinricha Lausberga charakter aposiopesis w tych dwóch dziełach dookreślono poprzez ukazanie konfliktu pomiędzy treścią pominiętej wypowiedzi a siłą powstrzymującą ujawnienie owej treści. Dostrzeżenie różnicy pomiędzy dwiema realizacjami tej samej figury pozwala wskazać na zmianę, która dokonała się w poezji w zakresie sposobów poruszania kwestii religijnych. Tę zmianę określa przejście w „tryb języka”, które jest cechą poezji Stevensa. Zarazem analiza aposiopesis w jego wierszu pozwala zauważyć subtelne przełamanie tego językowego trybu mówienia o kwestiach religijnych.Aposiopesis is a rhetorical figure which is relatively rarely a subject of research attention. The subject matter of this article is the comparison of two renditions of aposiopesis in the Englishlanguage poetry: in the poem of Gerard Manley Hopkins “The Wreck of the Deutschland” and in the poem of Wallace Stevens “Final Soliloquy of the Interior Paramour” both of which are artistically successful and intellectually absorbing. According to Heinrich Lausberg’s synthesis, the character of aposiopesis in both poems is specified by showing the conflict between the content of omitted utterance and the force which prevents this content from being revealed. Distinguishing the difference between these two realisations of the same figure makes it possible to indicate a change which has taken place in the area of poetic means of referring to religious problems. This change is defined by a ‘mode of language,’ a feature characteristic of Stevens’s poetry. At the same time the analysis of aposiopesis in his poem unveils a subtle overcoming of this mode of language applied to tackle religious questions