32 research outputs found
MENDERES MASİFİNDEKİ JEOLOJİK ARAŞTIRMALARIN TARİHSEL GELİŞİMİ
Menderes Masifinin
Pan-Afrikan temeli, paragnays ve onu üzerleyen şist birimlerinden yapılı
monoton metakırıntılı serisi ve bunları kesen metagabro ve farklı türde gnays
ve metagranitlerden yapılıdır. Temeli, kuvarsit ve metaçakıltaşlarıyla başlayan
Erken Paleozoyik metakırıntılı serisi uyumsuz olarak örter. Şistlerle devam
eden Paleozoyik istif, siyah renkli, Permo-Karbonifer yaşlı Göktepe mermerleriyle
sonlanır. Gerek Pan-Afrikan temele, gerekse Paleozoyik seriye Alpin
metamorfizmayla ortognaysa dönüşmüş, Erken Triyas yaşlı lökokratik
granitoyidler sokulmuştur. Masif'in Mesozoyik istifi olasılı Geç Triyas yaşlı
metaçakıltaşları kapsayan metakumtaşı birimiyle başlayıp, Jura-Kretase yaşlı
dolomitik ve masif mermerlerle devam eder. Alt düzeylerinde zımpara mercekleri,
üst düzeylerinde ise rudist fosilleri kapsayan platform tipi masif mermerleri
geç Kampaniyen-geç Maastrihtiyen yaşlı kırmızı renkli, plaketli pelajik
mermerler uyumlu olarak üzerler. Istifin en üst birimini de, plaketli
mermerleri uyumlu olarak üstleyen Orta Paleosen yaşlı filiş türü olistostromal
kayalar oluşturur. Masif'in PanAfrikan temelinde bulunan ve paragnays - şist
birimlerinden yapılı klastik sedimanlar pasif kıta kenarında çökelmiştir.
Istifi kesen granitoyidlerin radyometrik yaşları ortalama 550 My dolayında
yoğunlaşacak şekilde 570 - 520 My arasında değişmektedir. Temelin Pan-Afrikan
Orojenezi ile ilişkilendirilen çoklu metamorfizması, granulit fasiyesi
metamorfizmasıyla (583±5,7 My) başlar, eklojit fasiyesi metamorfizmasıyla
(529,9±22 My) devam eder ve üst amfibolit fasiyesi koşullarında gerçekleşen
Barrow türü bir bölgesel başkalaşımın (ortalama 540 My) etkisiyle sonlanır. Metakırıntılı
seri içerisindeki detritik zirkon yaşları (592-3229 My aralığında), bunları
kesen granitlerin sokulum ve uğradıkları metamorfizmaların yaşları birlikte
değerlendirildiğinde Masif'in bu en yaşlı kayalarının ilksel tortullarının
çökelim yaşı 590-580 My arasına (Geç Neoproterozoyik) sıkışmaktadır. Örtü
serileri Pan-Afrikan temel ile birlikte Eosen'de, genelde 'Menderes Ana
Metamorfizması' olarak adlandırılan ve yeşil şist - alt amfibolit fasiyesi
koşullarında gerçekleşen Barrow türü bir bölgesel metamorfizmadan
etkilenmiştir. Buna karşın Mesozoyik serilerden elde edilen YB/DS
metamorfizmasına yönelik yeni bulgular bu başkalaşım düşünülenden daha kompleks
bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir. Günümüzde Menderes Masifi'nin,
genleşme tektoniği rejiminde, bir çekirdek kompleks olarak yüzeylediği
konusunda birçok araştırmacı görüş birliği içindedir. Ana sıyrılma fayının
kuzeyde Eğrigöz ve Koyunoba granitoyidleriyle jenetik bağlantılı olduğu,
güneyde ise Menderes Masifi ile Likya napları arasındaki eski bindirme
düzleminin yüzeyleme sırasında sıyrılma fayı olarak işlediği ileri
sürülmektedir. Bölgedeki genleşmenin nedeni, Anatolid-Torid platformunun
Sakarya kıtasıyla çarpışma sonrası gelişen magmatizmanın kalınlaşmış kabukta
meydana getirdiği termal zayıflık olarak gösterilmektedir. Eğrigöz ve Koyunoba
granitoyidleri 20-21 My yaşlıdır ve sıyrılma fayı 25-19 My arasında faaliyet
göstermiştir. Orta Masif'teki simetrik çekirdek kompleks oluşumu ise Orta-Geç
Miyosen'de gerçekleşmiştir. Masifte Pliyosen'de gelişen genç graben fayları tüm
sıyrılma faylarını kesmektedir