6 research outputs found
Contextual Effects of Neighborhood Poverty on Residents' Neighborship: Roles of Neighborhood-Level Residential Instability and Disorder
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์ฌํ๋ณต์งํ๊ณผ, 2016. 2. ๋ฐ์ ๋ฏผ.ํ๊ตญ์ฌํ์๋ ์๋ก ๊ทผ์ ํ๊ฒ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ฉฐ ํ์ ์ ๋ค๋ฅผ ๋ฐ ์์ด ๊ฐ๊น์ด ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ผ์ปซ๋ ๋ง๋ก ์ด์์ฌ์ด์ด๋ผ๋ ์ฉ์ด๊ฐ ์์ด์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ 20์ธ๊ธฐ ํ๋ฐ๋ถํฐ์ ๊ธ๊ฒฉํ ๋์ํ, ํต๊ฐ์กฑํ๋ฅผ ๊ฑฐ์น๋ ๋์ ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ์ฐ์ธ์ฆ ๋ฐ ๊ณ ๋
์ฌ๊ฐ ๋น๋ฐ(้ ป็ผ)ํ๋ ํํธ, ์ธต๊ฐ์์, ์ธต๊ฐํก์ฐ, ์ฐ๋ ๊ธฐ๋ฌด๋จํฌ๊ธฐ, ๋ฐ๋ ค๋๋ฌผ์ ์ํ ๋ฌธ์ , ์ฃผ์ฐจ๋ฌธ์ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ฃผ๋ฏผ๋ค ์ฌ์ด์์ ๋ฒ์ด์ง๋ ์๋น์ ๊ฐ๋ฑ ๋ํ ๋ฏธ๋์ด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋น๋ฒํ๊ฒ ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ๊ณ ์๋ค. ์ต๊ทผ 5๋
์ ๊ฒฝ์ฐฐ๋ฒ์ฃํต๊ณ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ด์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๋ฒ์ฃ์ ๋น๋๋ 21,107๊ฑด(2010), 20,652๊ฑด(2011), 22,200๊ฑด(2012), 20,001๊ฑด(2013), 19,586๊ฑด(2014)์ผ๋ก ๋งค๋
2๋ง ๊ฑด์ ์ก๋ฐํ๋ค(๊ฒฝ์ฐฐ์ฒญ, 2014). ์ด๋ค์ ์ผ์์ ์ถฉ๋์ด๋ ์ฐ๋ฐ์ ๋ฒํ๋ณด๋ค๋, ์ค๋ ์๊ฐ ๋์ ๋ ๊ฐ์ ์ด ์ด๋ฐ๋ ๋ฐ๋ชฉ(ๅ็ฎ)์ ํํ์ผ๋ก ์ฌ๊ฒจ์ง๊ณ ์๋ค(ํค๋ด๋๊ฒฝ์ , 2015). ์ด์ๅๅฏธ์ด ์ด์ๆญปๆ์ผ๋ก ๋ณ์ง๋์ด๊ฐ๋ ์คํ์ด๋ค.
์ด์๊ด๊ณ์ ์ค์์ฑ์ ๋ฐํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ฌ๋ฟ ์กด์ฌํ๋ค. ์น๋ฐํ ์ด์๊ด๊ณ๊ฐ ๊ฐ์ธ์ ์ถ์ ์ง์ด๋ ๊ฑด๊ฐ์ํ, ๋น๊ณคํ์ถ ๋ฑ์ ๊ธ์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด์๊ด๊ณ๊ฐ ๋๊ฐ๋๊ณ ์๋ ํ ์์ ์์ ๊ทธ๊ฒ์ด ๋ฌด์์ผ๋ก ์ธํ ๋ฌธ์ ์ธ์ง, ๋์๊ฐ ์ฝํ, ์
ํ๋๋ ์ด์๊ด๊ณ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ด๋ ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํด๊ฒฐํด์ผ ํ ์ง์ ๋ํ ์ฌํ๋ณต์ง์ ์ธ ๊ณ ๋ฏผ์ ๋ถ์ฌํ ์ํ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์๋์ ์๊ทนํ์ ๋ง๋ฌผ๋ ค ๊ณ์ธต๋ณ ๊ฑฐ์ฃผ์ง๋ถํ๊ฐ ๋๋ ทํด์ง๊ณ ์๋ ์ค๋๋ , ์๋ก ์ ์ฌํ ์์น๋ค์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ์ยท๊ตฐยท๊ตฌ์ ๋น๊ณค์ํ๋ก๋ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ณ์ด๋ฅผ ํฌ์ฐฉํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค๋ ํ๋จ ํ์, ๋ณด๋ค ์ค์ง์ ๊ทผ๋ฆฐํ๊ฒฝ์ธ ์ยท๋ฉดยท๋ ์์ค์ ์์๋๋ค ๋น๊ณค์ ์ฃผ๋ชฉํ์ฌ ์์ ๋ชป ์ฌ๋ ๋๋ค๋ก ์ฌ๊ฒจ์ง๋ ์ฅ์์์ ์ด์๊ด๊ณ์ ์์ค์ด ๋์ฑ ๊ธ๊ฒฉํ์ง, ํน์ ์คํ๋ ค ์น๋ฐํ ๊ด๊ณ์์ค์ด ๋๋๋ฌ์ง๋์ง๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ์์ธ๋ฌ ๋๋ค์ ๋น๊ณค์ํ๊ฐ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ ค๋ ์๋๋ก์ ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค์ ๋ค๋ฅธ ์ค์ํ ๋ฌธ์ ๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ ๋๋ค์ฐจ์์ ๋ฎ์ ๊ฑฐ์ฃผ์์ ์ฑ ๋ฐ ๋์ ๋ฌด์ง์์ ์ฐ๊ด๋๋์ง, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ๊ฒ์ ๊ฒฝ์ ํ์ฌ ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ์ด์๊ด๊ณ์ ์ํฅ์ ๊ฐํ๋์ง๋ฅผ ๊ฒํ ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํ์ฌ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ์ง์ญ์ ํ๊ฒฝ์ ํน์ฑ์ด ์ฃผ๋ฏผ์๊ฒ ๋ฏธ์น๋ ์ง์ ์ , ๊ฐ์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฉด๋ฐํ ์ดํผ๊ณ ์ ํ์๋ค.
๋น๊ณค์จ์ด ๋์ ๋๋ค์์ ์ด์๊ด๊ณ๊ฐ ์ด๋ ํ๋ฆฌ๋ผ๋ ์ ๋ง์ ํฌ๊ฒ ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก ์ ๊ด์ ๊ณผ, ๊ทธ์ ๋๋ฆฝ๋๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฝํฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค. ์์ฝํ๋ฉด ์ ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฒฝ์ ์ ๋น๊ณค์ธต์ด ๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๋๋ค๋ ์ฃผ๋ก ๋ํ๋ ๊ณณ์ผ๋ก์ ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ๋จ๊ธฐ์ ์ ์
๋ฐ ์ ์ถ์ด ์ฆ์์ ๋ฌผ๋ก , ๋ฌด์ง์์ํ ๋ํ ๋ง์ฐํด์๋ค๋ ์ ์์ ๊ธ์ ์ ์ด์๊ด๊ณ์ ํ์ฑ์ด ์ ํด๋๋ค๊ณ ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ, ํ์๋ ๋น๊ณคํ ๋๋คํ๊ฒฝ์ด ๋น๋ก ์ด์
ํ๋๋ผ๋ ํ๋ก ์์ ๋์๋ ๋ฌ๋ฆฌ ๋น๊ณคํ ๊ฐ์ธ๋ค์๊ฒ ์ฌ๋ฆฌ์ ์ง์ง๊ธฐ๋ฐ์ด ๋๋ฏ๋ก ๊ทธ๊ณณ์์ ์น๋ฐํ ์ด์๊ด๊ณ๊ฐ ํ์ฑํ๋๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค.
์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์์ ํ์๋ค.
1) ์์๋๋ค๊ฐ ๋น๊ณคํ ์๋ก ๋๋ค์์ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌด์ง์๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋๊ฐ?
2) ์์๋๋ค๊ฐ ๋น๊ณคํ ์๋ก ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ์ด์๊ด๊ณ์์ค์ด ๊ฐ์ํ๋๊ฐ?
3) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ ๋๋ ๋ฌด์ง์๋ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ์ด์๊ด๊ณ์์ค์ ๋ถ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋๊ฐ?
์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ์ ํด๊ฒฐ์ ์ํ์ฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญํ์ฌ์ ์ฑ
์ฐ๊ตฌ์์์ 2011๋
์ ์ค์ํ ์ ๊ตญ๋ฒ์ฃํผํด์กฐ์ฌ(2010)์๋ฃ๋ฅผ ํ ๋๋ก 2์์ค ์๊ณ์ ํ๋ชจํ(2-level hierarchical linear model)์ ํ์ฉํ์ฌ 2-2-1์์ค ๋ค์ธต๋งค๊ฐ๋ถ์์ ์ดํํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋ชจ์ง๋จ์ ์ ๊ตญ์ 14์ธ ์ด์ ๊ฐ๊ตฌ์์ด๋ฉฐ, ์ฐ๊ตฌํ๋ณธ์ ๊ตฐ์งํ์ง(cluster sampling)๊ณผ ๊ณํตํ์ง(systematic sampling)์ ํตํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ ๋ํ์ฑ์ ํ๋ณดํ ์ด 680๊ฐ ์ยท๋ฉดยท๋ ๋ฐ ๊ทธ๊ณณ์ ๊ฑฐ์ฃผํ๋ 16,557๋ช
์ ๊ฐ๊ตฌ์์ผ๋ก, ์์๋ฃ์ ํ์ง๊ณผ ํ๋ณธ์ ๊ทธ๋๋ก ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ค ์์ ๊ฐ์ธ์ ๋ถ์๋จ์๋ก ์ค์ ํจ์ผ๋ก์จ ๋๋ค์ ํน์ฑ๋ค์ด ์ฃผ๋ฏผ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ์ ์ค์ฌ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฐ ๊ฐ์ค์ ๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฒซ์งธ, [์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 1]์์ ์์๋๋ค๊ฐ ๋น๊ณคํ ์๋ก ๋๋ค์์ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌด์ง์๋๊ฐ ๋์์ง ๊ฒ์ผ๋ก ์์ํ์๋ค. ์ด๋ ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค์์ค์ ๋ค๋ฅธ ๋ฌธ์ ๋ค๊ณผ ๊ด๋ จ๋๋์ง๋ฅผ ํ์ํด๋ณด๊ธฐ ์ํจ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ค์คํ๊ท๋ถ์์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋๋ค์ ๋น๊ณค๊ณผ ๋ฌด์ง์๋ ์ฌ์ด์๋ ์ ์๋ฏธํ ์ฐ๊ด์ฑ์ด ๋ํ๋์ง ์์์ผ๋ฉฐ, ๋๋ค์ ๋น๊ณค๊ณผ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ ๊ฐ์๋ ์คํ๋ ค ๋ถ์ ์ธ ๊ด๊ณ๊ฐ ๋๋ฌ๋ฌ๋ค(b=-.871, p<.001). ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก ์์๋ ๋น๊ณคํ ๋๋ค์ ํน์ฑ์ผ๋ก์ ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌด์ง์๊ฐ ํํ ๊ฑฐ๋ก ๋๊ณค ํ์์ผ๋, ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ด๋ก ์ ์ง์งํ์ง ์์๋ค. ์ฆ ํ๊ตญ์ฌํ์์๋ ์ด๋ ํ ๋๋ค์ ๊ฒฝ์ ์ ๋น๊ณค์ธต์ด ๋ง์ด ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๊ฒ์ด ๊ณง ๋ฌด์ง์ํ ๋๋ค์ ๋์น๊ฐ ์๋๋ผ๋ ์ ๊ณผ, ๋น๊ณคํ ๋๋ค์์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋๋ค์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ์์ ์ฑ์ด ์คํ๋ ค ๋๋ค๋ ์ ์ ํ์ธํ์๋ค.
๋์งธ, [์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 2]๋ฅผ ํตํด์๋ ์์๋๋ค๊ฐ ๋น๊ณคํ ์๋ก ์ด์๊ด๊ณ์์ค์ด ๊ฐ์ํ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ค์ ๋์ถํ์๋ค. ์ด ๋ํ ํ๋๋ ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ์์์ผ๋ก, ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ํ ์์๋๋ค ๋น๊ณค์ ์ง์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๋ ์ค์ฌํ๊ณ ์๋ค. ์ด์๊ด๊ณ์ ์ธ ๊ฐ์ง ํ์์ ํ์ธ ์ด์์ ๋(b=.035, p<.001), ์ฃผ๋ฏผ์กฐ์ง์ฐธ์ฌ(b=.029, p<.001), ์งํฉ์ ํจ๋ฅ๊ฐ(b=.008, p<.05) ๋ชจ๋์์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๊ฐ ํ์ธ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ์ ๋ฐฉํฅ์ฑ์ ์์ธก๊ณผ๋ ์ ๋ฐ๋๋ก ๋ํ๋ฌ๋๋ฐ, ์์๋๋ค๊ฐ ๋น๊ณคํ ์๋ก ์ด์๊ด๊ณ๊ฐ ๋ชจ๋ ์ ์ํ๊ฒ ๋์๋ค. ๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋น๋ก ์๋์ ๋ฐฐ๊ฒฝ์ด ๋ฌ๋ผ์ก์ด๋ ์ฌ์ ํ ๋น๊ณคํ ๋๋ค์์ ์ฃผ๋ฏผ๋ค ๊ฐ์ ์ ๋, ๋ชจ์์ฐธ์ฌ, ๋๋ค๋ฌธ์ ๋ฅผ ์๋ฐฉ ํน์ ๊ทธ์ ๋์ํ ์์ง๊ฐ ๊ฐํ๊ฒ ํํ๋จ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
์
์งธ, [์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 3]์ ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ ํน์ ๋๋ค๋ฌด์ง์๋์ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ถ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๋ฅผ ์์ ํ์๋ค. ๋ค๋ง ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ์ ๊ฐ์๋ฅผ ํตํ์ฌ(b=-.871, p.10)์ ์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๊ฐ ๊ฒ์ฆ๋์๋ค. ์ด๋ ์ด์์ ๋์ ์ฃผ๋ฏผ์กฐ์ง์ฐธ์ฌ์์๋ ๋ถ๋ถ๋งค๊ฐ๊ฐ, ์งํฉ์ ํจ๋ฅ๊ฐ์์๋ ์์ ๋งค๊ฐ๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ์๋ค. ๋ฌด์๋ณด๋ค ๋น๊ณคํ ๋๋ค์์์ ๋์ ์ด์๊ด๊ณ์์ค์ด ๊ฑฐ์ฃผ์์ ์ฑ์ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ ํ์ฑ๋จ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ก์ ์ ์ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ค์์ค์ ๋ถ์กฑํ ์๋ฃ, ์ฃผ๊ด์ ๊ฐ์ธ์งํ๋ค์ ํฉ์ฐ์ผ๋ก ๊ฐ๊ด์ ๋๋ค์งํ๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์๋ ์ธก์ ์ ํ๊ณ, ๊ฐ์ธ์ ์ฑ๊ฒฉ์ด๋ ๊ธฐ์ง์ ๊ณ ๋ คํ์ง ๋ชปํ ์ธ์๋ณ์ ํต์ ์ ๋ถ(๏ฅง)์ถฉ๋ถ, ์ง๋ฆฌ์ ์ผ๋ก ๊ตญํ๋ ์ด์๊ด๊ณ ๊ฐ๋
์ ํ๊ณ, ํ์ ๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ก ์ธํ ์ค๋ช
์ ๋ถ์กฑ, ํก๋จ์๋ฃ ๋ถ์์ผ๋ก ์ธํ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ์ ๋ฏธ(ๆช)ํ์
๋ฌธ์ ์ ํ๊ณ์ ์ ๋ดํฌํ๋ค.
์๊ธฐํ ์ ํ์ ์ ์ง๋์๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ง์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ์ ๊ฒํ ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก ์ด ์ ์ด๋ ํ ์์ ํ๊ตญ์ฌํ์ ์ด์๊ด๊ณ์ ์์ด์๋ ์ค๋ช
๋ ฅ์ด ๋ฎ๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ถ์ ํ์๋ค๋ ์ , ๊ฐ์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ์ ๊ฒํ ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๋น๊ณค์ธต์ด ๋ง์ด ๊ฑฐ์ฃผํ๋ ๋๋ค์์ ๋๋ฌ๋๋ ์ด์๊ด๊ณ์์ค ์ฐจ์ด์ ๊ด๋ จ์์ธ์ ๋ถ์ํ์๋ค๋ ์ , ์ ๊ตญ๋ฒ์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์๊ณ์ ํ๋ชจํ์ ํ์ฉํ์ฌ ๋ค์ธต๋ถ์์ ์ํํจ์ผ๋ก์จ ๋๋ค์์ค์ ๋ณ์๊ฐ ๊ฐ์ธ์ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ๋ฅผ ์ ์ ํ๊ฒ ํฌ์ฐฉํ์๋ค๋ ์ ์์ ์ด๋ก ์ ์์๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ค.
๋์๊ฐ ์ค์ฒํ์ฅ์์ ์ฃผ๋ฏผ์กฐ์งํ์ฌ์
์ ์ค์ํ ์ ๋น๊ณคํ ๋๋ค์ผ์๋ก ๋์ ์ ๋์์ค๊ณผ ์กฐ์ง์ฐธ์ฌ์จ, ๋๋ค์ ์์ ์ ๋ํ ์์ง์ ๊ฐ์ ๊ฐ์์ ํน์ ์ ์ฌ์ ์์๋ค์ด ์ด๋ฏธ ์กด์ฌํ ์ ์์์ ์ดํดํ๊ณ ์ด๋ฅผ ๊ฒฐ์งํ๊ณ ํ์ฉํ๋ ๊ฐ์
์ด ํ์ํจ์, ๋น๊ณคํ ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ์์ ์ฑ์ด ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ๋ถ์ ์ ํ ์ฃผ๊ฑฐ์ํ์ ์ฐ๊ฒฐ๋๊ณ ์์นซ ๋น๊ณค์ธต์ ๊ณ ๋ฆฝ์ํ๋ฅผ ์๋ฏธํ์ง ์๋๋ก ์ฃผ๊ฑฐํ๊ฒฝ์ ๊ฐ์ ์ด ์๋ฐ๋ ํ์๊ฐ ์์์, ์ด์๊ด๊ณ์ ์ ๊ณ ๋ฅผ ์ํ์ฌ ๋ฌด์ง์ํ ๋๋ค์ผ์๋ก ์ด๋ฅผ ํด์ํ๋ ค๋ ๋
ธ๋ ฅ์ด ์์ด์ผ ํจ์, ๊ฐ์ธ์์ค ๋ณ์๋ค์ ์ ์์ฑ์ ํ ๋๋ก ์ฐ๋ น์ด ๋ฎ์์๋ก, ์ฅ์ ๊ฐ ์์ ๋, ์ ์ ๊ฐ ๋ถ์์ ํ ๋, ์ํํธ์ ๊ฑฐ์ฃผํ ๋ ์ทจ์ฝํ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋์ฑ ๊ด์ฌ์ ๊ธฐ์ธ์ฌ์ผ ํจ์ ๊ฐ๊ฐ ์ค์ฒ์ ํจ์๋ก ์ ์ํ์๋ค.์ 1 ์ฅ. ์๋ก 1
์ 1์ . ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ 1
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 7
์ 2 ์ฅ. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 8
์ 1์ . ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก (Social Disorganization Theory) 8
1. ์์๋๋ค ๋น๊ณค(Neighborhood Poverty)์ ์ ์ 9
2. ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก : ์์๋๋ค ๋น๊ณค์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ(Contextual Effects) 10
์ 2์ . ์์๋๋ค ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ(Residential Instability)๊ณผ ๋ฌด์ง์(Disorder) 16
1. ์์๋๋ค ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ์ ์ ์ 16
2. ๋๋ค๋ฌด์ง์์ ์ ์ 17
3. ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌด์ง์์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 18
์ 3์ . ์ฃผ๋ฏผ๋ค์ ์ด์๊ด๊ณ(Neighborship) 20
1. ์ด์๊ด๊ณ์ ์ ์ 20
2. ์ด์๊ด๊ณ์ ์ ์ , ๋ถ์ ์ํฅ๋ ฅ ๋ฐ ์ค์์ฑ 23
์ 4์ . ์ฃผ์๋ณ์๊ฐ์ ๊ด๊ณ 25
1. ์ง์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ: ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 25
1) ํ๋๋(Extended) ์ฌํํด์ฒด์ด๋ก : ๋ถ์ ์ํฅ๋ ฅ 25
2) ๋๋ฆฝ๋๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฝํฅ: ์ ์ ์ํฅ๋ ฅ 27
2. ์์๋๋ค ๋น๊ณค์ ๊ฐ์ ์ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 31
1) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 31
2) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค๋ฌด์ง์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 32
3) ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ์ด ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 33
4) ๋๋ค๋ฌด์ง์๊ฐ ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 35
5) ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ๊ณผ ๋ฌด์ง์์ ๋งค๊ฐ์ญํ 36
3. ์ด์๊ด๊ณ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ธฐํ ๋ณ์ 37
์ 5์ . ๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ 41
์ 3 ์ฅ. ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค 43
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ 43
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค 44
์ 4 ์ฅ. ๋ถ์์๋ฃ ๋ฐ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ 46
์ 1์ . ๋ถ์์๋ฃ 46
์ 2์ . ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ๋ณ์์ค๋ช
48
1. ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ 48
2. ๋ณ์์ ์ ์ ๋ฐ ์ธก์ 50
1) ์ข
์๋ณ์ 50
2) ์ค๋ช
๋ณ์ 52
(1) ๋๋ค์์ค ๋ณ์ 52
(2) ๊ฐ์ธ์์ค ๋ณ์ 54
3. ๋ถ์๋ชจํ 59
1) Model 1: ๋ค์คํ๊ท๋ชจํ(XโM) 59
2) Model 2: ๋ฌด์กฐ๊ฑด๋ถ ๋ชจํ 60
3) Model 3: ๋งฅ๋ฝ๋ณ์ ํฌ์
๋ชจํ(XโY) 61
4) Model 4: ๋งค๊ฐ๋ณ์ ํฌ์
๋ชจํ(X,MโY) 62
5) ๋ถ์์์์ ์ด์: ์ค์ฌํ 63
์ 5 ์ฅ. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ 64
์ 1์ . ๊ธฐ์ดํต๊ณ 64
1. ๋์์์ ์ธ๊ตฌ์ฌํํ์ ํน์ฑ 64
2. ์ฃผ์๋ณ์์ ๊ธฐ์ ํต๊ณ 67
3. ์ฃผ์๋ณ์ ๊ฐ ์๊ด๊ด๊ณ 70
์ 2์ . ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ 73
1. ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ๋๋ค์ ๊ฑฐ์ฃผ๋ถ์์ ์ฑ ๋ฐ ๋ฌด์ง์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ 73
2. ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ์ด์๊ด๊ณ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 75
1) ๋ค์ธต๋ถ์ ์ฑ๋ฆฝ์ฌ๋ถ ํ์ธ๊ฒฐ๊ณผ 75
2) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ์ด์์ ๋์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 76
3) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ์ฃผ๋ฏผ์กฐ์ง์ฐธ์ฌ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 79
4) ์์๋๋ค์ ๋น๊ณค์ด ์งํฉ์ ํจ๋ฅ๊ฐ์ ๋ฏธ์น๋ ๋งฅ๋ฝํจ๊ณผ 82
5) Sobel Test ๊ฒฐ๊ณผ 84
์ 6 ์ฅ. ๊ฒฐ๋ก 85
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์์ฝ 85
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋
ผ์ 89
์ 3์ . ์ฐ๊ตฌ์ ํจ์ 92
1. ์ด๋ก ์ ํจ์ 92
2. ์ค์ฒ์ ํจ์ 94
์ 4์ . ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ ๋ฐ ํ์์ฐ๊ตฌ ์ ์ธ 98
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 101
๋ถ ๋ก: [์ธก์ ๋๊ตฌ ์ค๋ฌธ๋ฌธํญ] 128
Abstract 131Maste