49 research outputs found
๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋์ ๋น์ ์ ์ ์ํ์์ธ์ ๊ฒฐํฉํ ํ๊ตญํ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐ
ํ์๋
ผ๋ฌธ(๋ฐ์ฌ) -- ์์ธ๋ํ๊ต๋ํ์ : ์๊ณผ๋ํ ์ํ๊ณผ, 2023. 8. ํ์์.Background: To develop a breast cancer prediction model and stratify breast cancer risks for Korean women using published polygenic risk scores (PRSs) combined with non-genetic risk factors (NGRFs).
Methods: Thirteen PRS models generated from single or multiple combinations of the Asian and European PRSs were evaluated among 20,434 Korean women. The area under the curve (AUC) and increase in odds ratio (OR) per standard deviation (SD) were compared for each PRS. The PRSs with the highest predictive performance were combined with NGRFs; then, an integrated prediction model was established using the iCARE tool. The progress in prediction power was assessed in terms of AUC and expected to observed (E/O) ratio. The absolute breast cancer risk was stratified for 18,142 women whose follow-up data were available.
Results: PRS38_ASN+PRS190_EB, a combination of Asian and European PRSs, had the highest AUC (0.621) among PRSs, with an OR per SD increase of 1.45 (95% CI: 1.31-1.61). Compared with the average risk group (35-65%), women in the top 5% had a 2.5-fold higher risk of breast cancer. Incorporating NGRFs yielded a modest increase in the AUC of women aged >50 years (0.570 to 0.607 for ageโฅ50). For PRS38_ASN+PRS190_EB+NGRF, the average absolute risk was 5.06%. The lifetime absolute risk at age 80 years for women in the top 5% was 9.93%, whereas that of women in the lowest 5% was 2.22%. Women at higher risks were more sensitive to NGRF incorporation.
Conclusion: Combined Asian and European PRSs were predictive of breast cancer in Korean women. Incorporation of NGRF further enhanced predictive performance in women aged >50. These findings support the use of these models for personalized screening and prevention of breast cancer.
Significance: This study provides insights into genetic susceptibility and NGRFs for predicting breast cancer in Korean women.์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ: ์๊ตฌํ๋ ์ํ์ต๊ด์ ๋ณดํธํ๋ก ์ต๊ทผ ํ๊ตญ์์๋ ์ ๋ฐฉ์ ๋ฐ์๋ฅ ์ด ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ด, ํ๊ตญ์ธ์ ํน์ฑ์ ๋ง๋ ํ๊ตญํ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ์๋ฆฝ์ด ์ ์คํ ํ์ํ ์ค์ ์ด๋ค. ์ ๋ฐฉ์์ ๋ค์ธ์ฑ(multi-factorial) ์งํ์ผ๋ก, ์ ์ ์ ์์ธ (genetic risk factor)๊ณผ ๋น์ ์ ์ (non-genetic)์์ธ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ ์์๋ฅผ ๋ชจ๋ ํฌํจํ๋ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ด ์ ๋ฆฌํ๋ฐ, ํ๊ตญ์๋ ์ ์ ์ ์์ธ์ ์ด์ฉํ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ด ์์ง๊น์ง ๋ถ์ฌํ๋ค. ์ต๊ทผ ์ ๋ฐฉ์์ ์ ์ ํ์ง(genetic susceptibility)์ ๋ค์์ ๋จ์ผ์ผ๊ธฐ๋คํ์ฑ(single nucleotide polymorphism, SNP)์ ํฉ(joint effect)์ธ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋(polygenic risk score)๋ฅผ ํตํด ์ค๋ช
ํ๋ ค๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋์ ๋น์ ์ ์ ์ํ์์ธ์ ๊ฒฐํฉํ ํ๊ตญํ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ์๋ฆฝํ๋ ค๊ณ ํ๋ค.
๋ฐฉ๋ฒ: ์ถ๊ฐ๋ (published) ์์์์ธ๊ณผ ์ ๋ฝ์ธ์ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ ์ผ๊ณฑ ๊ฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ, ๊ฒฐํฉ๋ ํํ์ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ฑํ์ฌ, 20,434 ๋ช
์ ํ๊ตญ์ธ์์ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋ ์์ธก๋ ฅ์ ๊ฒ์ฆํ๊ณ ์ต์ ์ ํ๊ตญํ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ์๋ฆฝํ์๋ค. ์์ธก๋ ฅ์ ๊ณก์ ์๋๋ฉด์ (AUC)๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋น ์น์ฐ๋น(OR per SD)๋ก ์ธก์ ํ์๋ค. ์ดํ์ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ตญ์ธ์ ๋น์ ์ ์ ์ํ์์ธ์ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ํตํฉ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ์ํ๋ ์์ธก๋ ฅ ํฅ์์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค. ์ํ๋ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ์ ๋ฐฉ์์ ์ํ์ธ์์ธ ํ๊ฒฝ์ ๊ณ ๋ คํด 50์ธ ์ ํ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ ์๋ฆฝํ์๋ค. ์์ฑ๋ ์ต์ข
ํตํฉ ๋ชจ๋ธ๋ก ํ๊ตญ์ธ์ ์ ๋ฐฉ์ ํ์ ์ ๋ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋ (absolute risk)๋ฅผ ์์ธกํ์๋ค. ์ ๋ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋๋ฅผ ์ผ๊ณฑ ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน (0-5%, 5-15%, 15-35%, 35-65%, 65-85%, 85-95%, 95-100%)์ผ๋ก ๋๋์ด ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๊ตฐ์ ๋ถ๋ฅํ๊ณ , ์ํ๊ตฐ ๋ฐ ์ฐ๋ น ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ฐฉ์ ๋ฐ์์ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ๋ํ ์ํ๋์ ๋น์ ์ ์ ์ํ์์ธ ์ฌ์ด์ ์ฐ๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ์ฌ, ๋น์ ์ ์ ์ํ ์์ธ(์์ ๊ฐ๋ฅํ ์์ธ)์ ์ํฅ๋ ฅ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํ๊ตฐ์ ์ดํด๋ณด์๋ค.
๊ฒฐ๊ณผ: 13๊ฐ์ ๋ค์ ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ ์ค PRS38_ASN+PRS190_EB ์ด ๊ฐ์ฅ ๋์ AUC (0.521)์ OR per SD 1.45 (95%CI: 1.31-1.61)์ ๋ณด์๋ค. ํ๊ท ์์ค์ ์ํ๋ ๊ทธ๋ฃน๊ณผ (35-65%) ๋น๊ตํ์์ ๋, ์ต์์ 5% ์ํ๋ ๊ทธ๋ฃน์ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋๋ 2.5๋ฐฐ ๋์๋ค. ๋น์ ์ ์ ์ํ์์๋ฅผ ๋ค์ ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฒฐํฉ์์ผฐ์ ๋ 50์ธ ์ด์์ ์ฌ์ฑ์์ AUC๊ฐ ์์นํ์๋ค. PRS38_ASN+PRS190_EB+NGRF(๋น์ ์ ์ํ์์) ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํด ์์ธกํ ํ๊ตญ์ธ์ ํ๊ท ์ ๋ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋๋ 5.06%์๋ค. 80์ธ์ ํ์ ์ ๋ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋๋ ์ต์์ 5%๊ทธ๋ฃน์์ 9.93%์๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ตํ์ 5% ๊ทธ๋ฃน์์๋ 2.22% ์๋ค. ์ ๋ฐฉ์์ ๊ณ ์ํ๊ตฐ ์ผ์๋ก ๋น์ ์ ์ ์ํ์์์ ๊ฒฐํฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ์ฐ์ด ์ปค์ ธ์, ์ํ ์ต๊ด ๊ต์ ์ ๋ฏผ๊ฐํ ๋ฐ์์ ๋ณด์ผ ์ ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์์ ํ์ธํ์๋ค.
๊ฒฐ๋ก : ์์์์ธ๊ณผ ์ ๋ฝ์ธ์ ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋๋ฅผ ๊ฒฐํฉ์ํจ ๋ชจ๋ธ์ด ํ๊ตญ ์ฌ์ฑ์ ์ ๋ฐฉ์์ ์ ์์ธกํ์๋ค. ๋ํ, ๋ค์ ์ ์์ฑ ์ํ๋์ ํ๊ตญ์ธ์ ๋น ์ ์ ์ ์ํ์์ธ์ ๊ฒฐํฉ์ํจ ํตํฉ ์ ๋ฐฉ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ ์๋ฆฝํ์ฌ ํ๊ตญ ์ฌ์ฑ์ ์ ๋ฐฉ์์ ์ ๋ ์ํ๋๋ฅผ ์ธก๋ํ์๋ค. ์ด ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ตญ์ฌ์ฑ์๊ฒ ์ ๋ฐฉ์ ์ํ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๋ณํ๋ ์ต์ ์ ๊ฒ์ง ๋ฐ ์๋ฐฉ ์ ๋ต์ ์๋ฆฝํ๋ ๋ฐ ํ์ํ ๊ธฐ์ด ์๋ฃ๋ก ํ์ฉํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.
์ค์์ฑ: ํ๊ตญ ์ฌ์ฑ์ ์ ๋ฐฉ์์ ์์ธกํ๋๋ฐ ์์ด์ ์ ์ ํ์ ๊ฐ์์ฑ๊ณผ ๋น์ ์ ์ ์ํ์์์ ๊ด๊ณ์ ๋ํ ํต์ฐฐ์ ์ค๋ค.Chapter 1. Introduction 1
1.1 Background 1
1.1.1 Breast cancer incidence in Korea 1
1.1.2 Breast cancer prediction models 1
1.1.3 Transferability of European models 3
1.2 Aims of the study 5
Chapter 2. Materials and Methods 6
2.1 Study design overview 9
2.2.1 Study populations 9
2.2.2 Ethics Approval and Consent to Participate 10
2.3 Genetic data acquisition 10
2.4 Construction of Breast Cancer Prediction Models 12
2.4.1 Construction of breast cancer PRS model 12
2.4.2 Models incorporating non-genetic risk factors 16
2.5 Statistical analysis 17
2.5.1 PRS association analysis and evaluatio of predictive performance 17
2.5.2 Estimation of the absolute risk of breast cancer according to PRS percentiles 19
Chapter 3. Results 21
3.1 Study population 21
3.2 Performance of PRS in the Korean population 21
3.3 Performance of the prediction model incorporating non-genetic risk factors 28
3.4 Absolute risk of breast cancer according to PRS percentiles 31
Chapter 4. Discussion 38
Chapter 5. Conclusion 46
References 47
Abstract in Korean 58
Acknowledgements 61๋ฐ
์๋น์์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ์ํฅ์์ธ ์ฐ๊ตฌ
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์๋น์ํ๊ณผ, 2013. 8. ๊น๋๋.์๋น์์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ์ํฅ์์ธ ์ฐ๊ตฌ
ํ๋ ์๋น์ฌํ์ ์ํ ์ฃผ๊ธฐ๊ฐ ๋นจ๋ผ์ง๋ฉด์ ์๋น์๋ค์ ์์ฅ์ ์ถ์๋๊ธฐ ์ ๋ถํฐ ์ ์ ํ์ ๋ํ ์์ ๋ฅผ ๊ฐ๋งํ๋ค. ์ต๊ทผ ๋ง์ ๊ธฐ์
๋ค์ด ์ ์ ์ถ์ ์ , ์ ํ์ ์์ฝํ๋งคํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ํ ์๋น์์ ๋ฐ์ ๋ํ ๋จ๊ฒ๋ค. ์์ฝํ๋งค๋ ์ ํ์ด ์ถ์๋๊ธฐ ์ด์ ์ ์ ํ์ ๊ตฌ์
ํ๋ ์๋น์๋ค์๊ฒ ๊ฐ๊ฒฉ์ ํ ์ธํ์ฌ ์ฃผ๊ฑฐ๋, ๋ค์ํ ์ถ๊ฐ์ ์๋น์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ฌ์ ๋ง์ผํ
์ ํ ์ข
๋ฅ๋ก ์ ์๋๋ค(๋ฆฌ๋๋ฃก ์ธ, 1998). ์๋น์ ์
์ฅ์์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค๋ ์ถ์ ํ ์ ํ์ ๋นจ๋ฆฌ ์์ ํ ์ ์์ง๋ง ๋ค์ํ ์ ๋ณด ์์ฒ์ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ค๋ ์ ์์ ์๋ก์ด ๊ตฌ๋งค๋ฐฉ์์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ๋ฑ์ฅ์ผ๋ก ์๋น์๋ค์ด ์๋ก์ด ๊ตฌ๋งคํ๋์ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋์๋ค๋ ์ ์์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ๊ดํ ์๋น์ ์ธก๋ฉด์์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ฝ๊ตฌ๋งค๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ์์ธ์ผ๋ก ์ํ์ง๊ฐ๊ณผ ์๋น๊ฐ์น์ ์ํฅ๋ ฅ์ ๊ฒ์ฆํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ํฅ์์ธ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํจ์ผ๋ก์จ ์ ํ๊ตฐ์ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 1 : ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์์ ๊ฒฝํ์์ ์ธ๊ตฌํต๊ณํ์ ์ฐจ์ด์ ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ตฌ๋งคํํ๋ ์ด๋ ํ๊ฐ?
์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 2 : ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์์ ๊ฒฝํ์์ ์ํ์ง๊ฐ, ์๋น๊ฐ์น์ ์์ค๊ณผ ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ์ง๊ฐ, ์๋น๊ฐ์น์ ์์ค์ ์ด๋ ํ๊ฐ?
์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 3 : ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ณ์๋ ๋ฌด์์ด๊ณ , ์ ํ๊ตฐ๋ณ ์ํฅ ์์ธ์ ์ฐจ์ด๋ ์ด๋ ํ๊ฐ?
์ด์์ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ท๋ช
ํ๊ธฐ ์ํด ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์ 119๋ช
๊ฒฝํ์ 265๋ช
์ผ๋ก, ์ด 384๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ์ค๋ฌธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฃผ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฒซ์งธ, ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ ์ง๋จ์ ๋น๊ฒฝํ ์ง๋จ์ ๋นํด ์ฐ๋ น๋๊ฐ ๋ฎ๊ณ , ๋ฏธํผ์ด๋ฉฐ, ์๋์ ํ์์ง๋จ์ด๊ฑฐ๋ 400๋ง ์ ์ด์์ ์์ ์ง๋จ์ ๋ถํฌํ๊ณ ์์๋ค. ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ์ ์ง๋จ์ ๋์์ผ๋ก ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ตฌ๋งคํํ๋ฅผ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ IT์ ํ๊ตฐ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ์๋ฅยทํจ์
์ ํ๊ตฐ๊ณผ ๋์ยท์๋ฐ ์ ํ๊ตฐ์ ์์ฝ๊ณผ ๋์์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ชจ๋ ์ง๋ถํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. IT์ ํ์ ์ถ๊ฐ์ ํํ์ด ์์ด๋ ์์ฝ๊ตฌ๋งค๋ฅผ ํ๋ฉฐ, ์๋ฅยทํจ์
์ ํ๊ตฐ์ ์ผ๋ง๋ ํฌ์์ฑ์ ์ ๊ณตํ๋๋๊ฐ ์ค์ํ๊ณ ๋์ยท์๋ฐ ์ ํ๊ตฐ์ ์ ์์ ์นํ์ฌ์ธ ๊ฐ์ ๋น ๊ฒฝ์ ์ ํํ์ ์ค์์ํ์๋ค.
๋์งธ, ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์ ์ง๋จ๊ณผ ๊ฒฝํ์ ์ง๋จ์ ์ํ์ง๊ฐ, ์๋น๊ฐ์น ์ฐจ์ด์ ์ ํ๊ตฐ ๋ณ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ํ์ง๊ฐ์ ์ฑ๋ฅ ์ํ, ์ง๋ถํ ์ํ, ๊ตํยทํ๋ถ ์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ ์ง๋จ์ด ๋น๊ฒฝํ ์ง๋จ์ ๋นํด ๋ชจ๋ ํ์ ์์ธ์์ ๋ฎ์ ์์ค์ ๋ํ๋๋ค. ์๋น๊ฐ์น๋ ์ค๋ฆฌยท์ธ์ง์ ์ฑํฅ, ๋
ํน์ฑ ์ถ๊ตฌ, ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ, ๊ณผ์์ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ ์ง๋จ์ด ๋น๊ฒฝํ ์ง๋จ์ ๋นํด ๋
ํน์ฑ ์ถ๊ตฌ, ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ, ๊ณผ์์ฑ์์ ๋์ ์์ค์ ๋ํ๋๋ค. ๋์ยท์๋ฐ ์ ํ๊ตฐ์ ๋นํด IT์ ํ๊ตฐ์์ ์ํ์ง๊ฐ์ ์์ด์๋ ์ง๋ถํ ์ํ์ด, ์๋น๊ฐ์น ์์ด์๋ ๊ณผ์ ์ฑํฅ์ด ๋์๋ค.
์
์งธ, ์์ฝ๊ตฌ๋งค ์ฌ๋ถ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ณ์๋ก๋ ์ฐ๋ น, ์ํ๊ท ์๋, ํ๋ ฅ, ์ฑ๋ฅ ์ํ ๋ฐ ์ค๋ฆฌยท์ธ์ง์ ์ฑํฅ, ๋
ํน์ฑ ์ถ๊ตฌ, ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ์ด ์์๋ค. ์ฐ๋ น์ด ์ด๋ฆฌ๊ณ ์ํ๊ท ์๋์ด ๋์์๋ก, ๋ํ์ฌํ ์ด์ ์ง๋จ์ผ์๋ก ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋ฅ ์ด ๋์์ก๊ณ , ์ฑ๋ฅ ์ํ์ ๋ฎ๊ฒ ์ง๊ฐํ๊ณ ์ค๋ฆฌยท์ธ์ง์ ์ฑํฅ์ด ๋ฎ์์๋ก, ๋
ํน์ฑ ์ถ๊ตฌ์ฑํฅ๊ณผ ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ์ด ๋์์๋ก ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋ฅ ์ด ๋์์ก๋ค. ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ, IT์ ํ๊ตฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ํ์ ๋ฎ๊ฒ ์ง๊ฐํ๊ฑฐ๋ ์ค๋ฆฌยท์ธ์ง์ ์ฑํฅ์ด ๋ฎ์์๋ก, ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ์ด ๋์์๋ก ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋ฅ ์ด ๋์์ก๋ค. ์๋ฅยทํจ์
๊ตฐ์ ์ฑ๋ฅ ์ํ๊ณผ ์ง๋ถํ ์ํ์ ๋ฎ๊ฒ ์ง๊ฐํ ์๋ก, ์พ๋ฝยท๊ฐ๊ฐ์ ์ฑํฅ์ด ๋์์๋ก ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋ฅ ์ด ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ๋์ยท์๋ฐ ์ ํ๊ตฐ์ ์ฑ๋ฅ ์ํ๊ณผ ์ง๋ถํ ์ํ์ ๋ฎ๊ฒ ์ง๊ฐํ๊ณ , ๋
ํน์ฑ ์ถ๊ตฌ ์ฑํฅ์ด ๋์์๋ก ์์ฝ๊ตฌ๋งค๋ฅผ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด ์ํ์ง๊ฐ๊ณผ ์๋น๊ฐ์น๋ผ๋ ์์ธ์ด ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋์ ์ํฅ์ ์ค๋ค๋ ์ฌ์ค์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๋ํ ์ด๋ค ์ ํ๊ตฐ์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋๋์ ๋ฐ๋ผ ์ํฅ์์ธ๋ค ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค.
ํ์์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ฝ๊ตฌ๋งค๋ฅผ ๋ณด๋ค ์ ๊ตํ๊ฒ ์ ์ํ๊ณ ๊ตฌ๋งค์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ๋ค์ํ ๋ณ์๋ค์ ์ ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๋์ ๋ณด๋ค ๊น์ด ์ดํดํ๊ณ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ํ๊ฒฝ์ ๋ง๋๋๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.๋ชฉ ์ฐจ
์ 1 ์ฅ ์๋ก 1
์ 1 ์ ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ 1
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ชฉ์ 3
์ 2 ์ฅ ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 5
์ 1 ์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ ์์ ํน์ฑ 5
1. ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ ์ 5
2. ๊ตฌ๋งคํ๋์ผ๋ก์์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค 7
์ 2 ์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ ์ฌ๊ฐ๋
๊ณ ์ฐฐ 11
1. ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ํ๋ฆฌ์ด๋์ด์ฑ(preannouncing) 11
2. ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์จ๋ผ์ธ ๊ตฌ๋งค 13
์ 3 ์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ํฅ์์ธ 16
1. ์ํ์ง๊ฐ ๋ณ์ 16
2. ์๋น๊ฐ์น ๋ณ์ 20
3. ์ธ๊ตฌํต๊ณํ์ ๋ณ์ 25
์ 3 ์ฅ ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 26
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฌธ์ 26
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ 27
1. ์กฐ์ฌ๋์ 27
2. ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ 29
์ 3 ์ ์๋ฃ์์ง๊ณผ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ 32
1. ์๋ฃ์ ์์ง๋ฐฉ๋ฒ 32
2. ์๋ฃ์ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ 33
์ 4 ์ ์กฐ์ฌ ๋์์์ ์ธ๊ตฌยทํต๊ณ์ ํน์ฑ 34
์ 4 ์ฅ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๋
ผ์ 36
์ 1 ์ ์ธ๊ตฌํต๊ณํ์ ์ฐจ์ด์ ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ํํ 36
1. ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์์ ๊ฒฝํ์์ ์ธ๊ตฌํต๊ณํ์ ์ฐจ์ด ๋ถ์ 36
2. ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ์์ ํํ 39
์ 2 ์ ์ํ์ง๊ฐ๊ณผ ์๋น๊ฐ์น์ ์์ค 43
1. ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์์ ๊ฒฝํ์์ ์ํ์ง๊ฐ ์์ค 43
2. ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๋น๊ฒฝํ์์ ๊ฒฝํ์์ ์๋น๊ฐ์น ์์ค 47
3. ์ ํ๊ตฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ฝ๊ตฌ๋งค ๊ฒฝํ์์ ์ํ์ง๊ฐ, ์๋น์์น ์์ค 51
์ 3 ์ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ํฅ์์ธ 53
1. ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ํฅ์์ธ ๋ถ์ 53
2. ์ ํ๊ตฐ๋ณ ์์ฝ๊ตฌ๋งค์ ์ํฅ์์ธ ๋น๊ต 56
์ 5 ์ฅ ๊ฒฐ๋ก 62
์ 1 ์ ์์ฝ ๋ฐ ๊ฒฐ๋ก 62
์ 2 ์ ํจ์์ ์ ์ธ 66
์ฐธ ๊ณ ๋ฌธ ํ 69
๋ถ๋ก 80
Abstract 87Maste
Orientia tsutsugamushi ๊ฐ์ผ์ ์ํ ์์ง์์ธํฌ์ ๊ธฐ๋ฅ ๋ณํ
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์๊ณผํ๊ณผ, 2012. 8. ์กฐ๋จํ.์์ง์ ์ธํฌ๋ ์ ์ฒ๋ฉด์ญ๊ณผ ์ ์๋ฉด์ญ์ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๋ ฅํ ํญ์์ ์์ธํฌ๋ก์จ ํญ์ํน์ด ๋ฉด์ญ์ ์ ๋ํ๋๋ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ค. ์ธ๋ถํญ์ ํฌ์ ํ, ์์ง์์ธํฌ๋ ์ฑ์๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์น๊ณ ์ธํฌ ํ๋ฉด์์ ์ฃผ์กฐ์ง์ ํฉ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ณด์กฐ์๊ทน ๋ถ์๋ค์ ๋ฐํ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ง์์ธํฌ๋ ํญ์์ ํฌํํ ํ ํ๋ฐํ๊ฒ ๊ฐ๊น์ด ๋ฆผํ์ ๋ก ์ด๋ํ์ฌ ํญ์ ํน์ด ์ฒ๋
T ์ธํฌ๋ฅผ ํ์ฑํ ์ํจ๋ค. ์ด๋ฒ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๋ณ์ ๋ณ์์ฒด์ธ ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ๊ณผ ์์ง์์ธํฌ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ํธ์์ฉ์ ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ์ ์์ง์์ธํฌ์ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ผ๋์ด ์ฆ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ธํฌ ํ๋ฉด์ ์ฃผ์กฐ์ง์ ํฉ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ณด์กฐ์๊ทน ๋ถ์๋ค์ ๋ฐํ์ ์ ๋ํ๋ค. ๋ํ ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ์ ๊ฐ์ผ๋ ์์ง์์ธํฌ๋ ์ธํฐ๋ฃจํจ-6, ์ธํฐ๋ฃจํจ-12, MCP5, MIP-1ฮฑ, RANTES ๋ฑ์ ๋ถ๋นํ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ์ ๊ฐ์ผ๋ ์ธํฌ๋ LPS์๊ทน ์ธํฌ์ ๋น๊ตํ์ ๋ CCL19์ ๋๋๊ตฌ๋ฐฐ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ 3D collagen matrix ์์์์ ์ด๋๋ฅ๊ณผ ์ฅ ๊ท์ ์งํผ์ธต์ ์กด์ฌํ๋ ๋ฆผํ๊ด ์์ผ๋ก์ ์ด๋๋ฅ์ด ํ์ ํ๊ฒ ํผ์๋์๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ in vivo ๋ถ์์์๋ ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ์ ๊ฐ์ผ๋ ์์ง์์ธํฌ์ ์ด๋์ด ๋ฏธ์ฑ์ ์์ง์์ธํฌ์ ๋น์ทํ ์ ๋๋ก ๋งค์ฐ ์ ์ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ์ฏ์ฏ๊ฐ๋ฌด์๊ท ์ด ์์ง์์ธํฌ์ ์ด๋๋ฅ ์ต์ ๋ฅผ ํตํ์ฌ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ฑ์์ ์ง์ฐ์ํค๊ฑฐ๋ ์ฝํ์์ผ ํญ์ํน์ด์ ๋ฉด์ญ๋ฐ์์ ์ ํดํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ํฌ์ ๋๋ฌผ์ ๊ฐ์ผ๋ ์ด๊ธฐ์ ์ด๋ค ์ ์ฒ๋ฉด์ญ์ธํฌ๋ฅผ ๋ณต์ ๊ณต๊ฐ์ผ๋ก ์ด์ฉํ์ฌ ๋ณ์์ฑ์ ๋ํ๋ด๋๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์์์ ์์ฌํ๋ค.Dendritic cells (DCs) are the most potent antigen-presenting cells that link innate and adaptive immune responses and play a pivotal role in triggering antigen-specific immunity. Antigen uptake by DC induces maturational changes that include increased surface expression of major histocompatibility complex (MHC) and co-stimulatory molecules. In addition, DCs actively migrate to regional lymph nodes after capturing antigens and activate antigen-specific naรฏve T cells. In this study, I first characterized the functional interaction of Orientia tsutsugamushi, the causative of scrub typhus, with DCs differentiated from mouse bone marrow. O. tsutsugamushi efficiently infected bone marrow-derived DCs and induced surface expression of MHC and costimulatory molecules. DCs also secreted cytokines/chemokines such as IL-6, IL-12, MCP5, MIP-1ฮฑ, and RANTES. In contrast, in vitro migration of BMDCs in the presence of CCL19 gradient within 3D collagen matrix was impaired when infected with O. tsutsugamushi. The infected cells migrated much less efficiently into lymphatic vessels of ear dermis ex vivo when compared to LPS-stimulated BMDCs. Furthermore, in vivo migration assays showed that migration of O. tsutsugamushi-infected DCs to the regional lymph nodes were drastically impaired and similar to those of immature DCs. These results suggest that O. tsutsugamushi can target DCs to delay or impair the functional maturation of DCs, but exploit the sentinel cells as replication reservoirs in the early phase of infection in mammals.Abstract i
Contents ii
List of tables and figures iii
List of abbreviations and symbols iv
Introduction 1
Material and Methods 5
Results 12
Discussion 28
References 34
Abstract in Korean 40Maste
์ฅ๊ธฐ์์์์ค ์ ์๋ ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ๋ณด๊ฑด๋ํ์ ๋ณด๊ฑดํ๊ณผ, 2018. 2. ๊นํ์.์ ์ธ๊ณ์ ์ผ๋ก ๊ธ์ํ ๊ณ ๋ นํ๋ ๊ฑด๊ฐ ์ธ์์ ๋ณํ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์๊ณ ๊ตญ์์ ์ผ๋ก ์๊ฐ๋๋ ๋
ธ์ธ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ด ์ค์ํ ๊ฑด๊ฐ์์ธ์ผ๋ก ์ธ์ง๋๊ณ ์๋ค. ๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ์ํฅ์ ์ค ์ ์๊ณ , ๋์๊ฐ ์ฐ์ธ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ค์ํ ์์ธ์์ด ์ฌ๋ฌ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ค์์ฑ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ตญ๋ด ์ฅ๊ธฐ์์์์ค ์
์๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ ๊ด๊ณ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋งค์ฐ ๋ฏธํกํ ์ค์ ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ํ์ฑ ์๋ ์ฅ๊ธฐ์์๊ธฐ๊ด์ ์
์ํ ๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ณ ๊ด๋ จ ์์ธ์ ํ์
ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2013๋
์ ์ ๊ตญ ์ฅ๊ธฐ์์์์ค์ ๋ํ ํ ์ ์๋ ๊ธฐ๊ด์ ํ๋ณธ 91๊ฐ ์์ค์ ์ ์ ํ์ฌ ์
์๋
ธ์ธ์ ๊ฑด๊ฐ ๋ฐ ๊ธฐ๋ฅ ์์ค๊ณผ ์ฅ๊ธฐ์์ ์์ค ํน์ฑ์ ์กฐ์ฌํ ์๋ฃ๋ฅผ 2์ฐจ ๋ถ์ํ์๊ณ , ์ฐ๊ตฌ ๋์์ 65์ธ ์ด์ ๋
ธ์ธ 1,469๋ช
์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ ๊ตฌ๊ฐ์ํ์ ๋ฌธ์ ์ธ ๊ตฌ๊ฐํต์ฆ๊ณผ ์ ์๋ถํธ๊ฐ ์ ๋ฌด๋ก ์ธก์ ํ์๊ณ , ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ ์๋จ๋ณ๊ฒฝ ํ์์ ์ ๋ฌด๋ก ์ธก์ ํ์๋ค. ์ฐ์ธ์ ์ฐ์ธ์ฒ๋์ ์(Depression Rating Scale)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ธก์ ํ์๋ค. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ ์ํ๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด ๊ธฐ์ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๊ณ , ๊ฐ์ธ ํน์ฑ ๋ฐ ๊ธฐ๊ด ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ๋ ๋ณ์๋ฅผ ์ ์ ํ์ฌ ๋จ๋ณ๋ ๋ถ์, ๋ค์์ค ๋ก์ง์คํฑ ํ๊ท๋ถ์์ ์ค์ ํ์ฌ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํ์
ํ์๋ค.
์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ ์
์๋
ธ์ธ์ 27.37%๊ฐ ๊ตฌ๊ฐํต์ฆ๊ณผ ์ ์๋ถํธ๊ฐ์ด ์์๊ณ , ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ ๋
ธ์ธ์ 26%์์ผ๋ฉฐ, 42.6%์ ๋
ธ์ธ์๊ฒ ์ฐ์ธ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ ๊ด๋ จํ ์์ธ์ผ๋ก ์ฐ๋ น, ์๋ฃ๊ธ์ฌ ์ฌ๋ถ, ์ผ์์ํ์ํ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ ์ํ์๊ณ , ์ฐ๋ น์ด ๋์ ์๋ก, ์๋ฃ๊ธ์ฌ ์ ์ธ ๊ฒฝ์ฐ, ์ผ์์ํ์ํ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ ์ ์ผ๋ก ์์กด์ ์ธ ๋
ธ์ธ์๊ฒ ๊ตฌ๊ฐํต์ฆ๊ณผ ์ ์๋ถํธ๊ฐ์ด ๋ง์ด ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ตฌ๊ฐํต์ฆ๊ณผ ์ ์๋ถํธ๊ฐ์ผ๋ก ์ธก์ ํ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ํ๋ฅ ์ด ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ์ ์ํ ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด ๋ฐ์ ์ฅ๊ธฐ์์๋ฑ๊ธ, ์ผ์์ํ์ํ๋ฅ๋ ฅ, ์ธ์ง ์ํ๊ฐ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ๊ด๋ จ ์๋ ์์ธ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ์์ ๊ตฌ๊ฐํต์ฆ๊ณผ ์ ์๋ถํธ๊ฐ์ด ๋ง์ ๋
ธ์ธ์ผ์๋ก ์ฐ์ธ์ ๊ฒฝํํ ํ๋ฅ ์ด ๋์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์ฐ์ธ์ด ์ ์ํ ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ ์ฐ์ธ๊ณผ ์ ์ํ ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ๋ํ๋์ง ์์ ์ฐ์ธ์ ๊ด๋ จ๋ ์์ธ์ผ๋ก ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ ์ํฅ์ด ํฐ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ทธ ๋ฐ์ ์ฑ๋ณ, ์ฅ๊ธฐ์์๋ฑ๊ธ, ์
์ ๊ธฐ๊ฐ. ์ผ์์ํ์ํ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ฐ์ธ๊ณผ ๊ด๋ จ ์๋ ์์ธ์ผ๋ก ํ์
๋์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฅ๊ธฐ์์์์ค ์
์๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ์ด ์์์ญ์ทจ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๊ด๋ จ์ด ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฅ๊ธฐ์์์์ค ์
์๋
ธ์ธ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ํ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ฆฌ์ ์ ๊ณต๊ณผ ๊ตฌ๊ฐ๋ณด๊ฑด์๋น์ค ๊ฐํ๊ฐ ํ์ํจ์ ์ ์ ์์๋ค.์ 1 ์ฅ ์ ๋ก 1
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ํ์์ฑ 1
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ชฉ์ 3
์ 2 ์ฅ ์ ํ์ฐ๊ตฌ ๊ณ ์ฐฐ 4
์ 1 ์ ์ฅ๊ธฐ์์์
์ ๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ 4
1. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ์ ์์ ์ธก์ 4
2. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ 6
3. ์ฅ๊ธฐ์์์์ค ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ๊ด๋ จ ์ฃผ์ ์ด์ 10
์ 2 ์ ์ฅ๊ธฐ์์์์ค ์
์๋
ธ์ธ์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ ๋ฐ ์ฐ์ธ ๊ด๋ จ ์์ธ 13
1. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ๊ด๋ จ ์์ธ 13
2. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ ๋ฐ ์ฐ์ธ ๊ด๋ จ ์์ธ 16
1) ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ ๊ด๋ จ ์์ธ 16
2) ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์ฐ์ธ ๊ด๋ จ ์์ธ 18
์ 3 ์ ์ ํ์ฐ๊ตฌ ๊ณ ์ฐฐ ์์ฌ์ 23
์ 3 ์ฅ ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 25
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ชจํ๊ณผ ๋ณ์ 25
1. ์ฐ๊ตฌ ๋ชจํ 25
2. ์ฐ๊ตฌ ๋ณ์ 27
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ 29
1. ์ฐ๊ตฌ ์๋ฃ ๋ฐ ๋์ 29
2. ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ 30
์ 4 ์ฅ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ 31
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ํน์ฑ 31
1. ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ฐ์ธ ๋ฐ ๊ธฐ๊ด ํน์ฑ 31
1) ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ฐ์ธ ํน์ฑ 31
2) ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ธฐ๊ด ํน์ฑ 33
2. ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ 35
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ๊ด๋ จ ์์ธ 37
1. ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ๊ด๋ จ ์์ธ(๋จ๋ณ๋) 37
2. ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ ๊ด๋ จ ์์ธ(๋ค์์ค) 39
์ 3 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ๊ด๊ณ 41
1. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ๊ด๊ณ(๋จ๋ณ๋) 41
2. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ์ ๊ด๊ณ(๋ค์์ค) 43
์ 4 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ 45
1. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ(๋จ๋ณ๋) 45
2. ๊ตฌ๊ฐ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์์์ญ์ทจ๋ฌธ์ ๋ฐ ์ฐ์ธ์ ๊ด๊ณ(๋ค์์ค) 47
์ 4 ์ฅ ๊ณ ์ฐฐ 49
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 59
Abstract 67Maste
Effect of dopamine on the image quality of excretory urography and the prevention of radiocontrast-induced nephropathy in dogs ๊ฐ์์ dopamine์ด ๋ฐฐ์ค์ฑ ์๋ก์กฐ์์ ์ ์์๊ณผ ์กฐ์์ ์ ๋ฐ ์ ์ฆ ์๋ฐฉ์ ๋ฏธ์น๋ ํจ๊ณผ
Thesis (master`s)--์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ :์์ํ๊ณผ ์์์ธ๊ณผํ์ ๊ณต (๋ฐฉ์ฌ์ ํ),2000.Maste
์์ ๋ฐ ์์ ๊ธฐ ๋์ ์ด๋ฏธ ์ฅ๊ฐ ์ญ์ทจํ ๋จ๋ฐฑ์ง ์ข ๋ฅ๊ฐ ํํ๋ฌผ์ง๋ก ์ ๋ํ ์์ ์ฅ์ ์ฑ์ธ๊ธฐ ๊ฐ์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์ํ์์ํ๊ณผ, 2012. 8. ๊ถ์ํ.๋ชจ์ฒด์ ์์์ํ๋ ํ์์ ์์ ์ด๊ธฐ ์ฑ์ฅ๊ณผ ๋ฐ๋ฌ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ์ด๋ ์์์ ์ฑ์ธ๊ธฐ ๋ง์ฑ์งํ ๋ฐ๋ณ๊ณผ ๋ฐ์ ํ ๊ด๋ จ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค. ๋ถ๋ฆฌ๋๋๋จ๋ฐฑ (SPI)๋ ์นด์ ์ธ ๋จ๋ฐฑ์ง (CAS)๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ์ด์ํ๋ผ๋ณธ์ ํจ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ธ๋ฆฌ์ ๊ณผ ์๋ฅด๊ธฐ๋์ ํจ๋์ด ๋์ ๋ฐ๋ฉด ๋ฉํฐ์ค๋ ํจ๋์ด ๋ฎ์ ํน์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ ํ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๋ชจ์ฒด์ SPI ์ญ์ทจ๊ฐ ์์์ ์ง๋ณ ๋ฐ๋ณ์ ๋ฏธ์น๋ ํจ๊ณผ๋ ์ด์ํ๋ผ๋ณธ์ ํจ๊ณผ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ค์ ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์ SPI๋ฅผ ์ญ์ทจํ ์ด๋ฏธ ์ฅ๋ก๋ถํฐ ์ป์ด์ง ์ํ 3์ฃผ๋ น์ ์์ ์ฅ์์ ๊ฐ ์ธํฌ์ ์ฆ์์ด ํ๋ฐํ๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด์ํ๋ผ๋ณธ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฐฐ์ ๋ SPI์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ณ ์ ์์ ์ 2์ฃผ, ์์ ๊ธฐ, ์์ ๊ธฐ ๋์์ ์ด๋ฏธ ์ฅ์๊ฒ ์ด์ํ๋ผ๋ณธ ํจ๋์ด ์ ์ SPI๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ฌ ์ด๋ฏธ ์ฅ๊ฐ ์ญ์ทจํ ๋จ๋ฐฑ์ง ๊ธ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ ์ฅ์ ์ฑ์ธ๊ธฐ ๊ฐ์ ๋ฐ์์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๋ฐํ๋๋ฐ ๋ชฉ์ ์ ๋์๋ค. 7์ฃผ๋ น์ SD์ข
์์ปท ์ฅ๋ฅผ ๊ตฌ์
ํ์ฌ 1์ฃผ๊ฐ ์ ์์ํจ ํ ์คํ์์ด ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ๋ ๊ตฐ์ผ๋ก ๋๋์ด ์์ ์ 2์ฃผ, ์์ ๊ธฐ, ์์ ๊ธฐ ๋์ AIN-93G ๊ธฐ๋ฐ์ ๋จ๋ฐฑ์ง ๊ธ์์ด CAS ๋๋ SPI์ธ ์์ด๋ฅผ ์ ๊ณตํ์๋ค. ์ถ์ฐ ํ ์ํ 3์ฃผ๋ น์ ์์ปท ์์ ์ฅ๋ฅผ ์ด๋ฏธ ์ฅ๋ก๋ถํฐ ๋ถ๋ฆฌ์ํจ ํ chow diet๋ฅผ ๊ณต๊ธํ๊ณ 1์ฃผ์ผ ๊ฐ์ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ์ํ 4์ฃผ์งธ๋ถํฐ ๊ฐ์์ ๋๋ฅผ ์์ํ์๋ค. ๊ฐ์์ ์ ๋ํ๋ ๋ฌผ์ง๋ก์ diethylnitrosamine (50 mg/kg body weight) ์ ํฌ์ฌ ๋ฐ๋ ์คํ๊ตฐ (DEN group, n = 10)๊ณผ 0.9% NaCl์ ํฌ์ฌ ๋ฐ๋ ๋์กฐ๊ตฐ (CON group, n = 6)์ผ๋ก ๋๋ ํ ์ฃผ 1ํ ๋ณต๊ฐํฌ์ฌ๋ฅผ 14์ฃผ๊ฐ ์ํํ์๋ค. ๋ง์ง๋ง ํฌ์ฌ ํ 1์ฃผ์ผ์ ์ ๋๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง ํ ์์ปท ์์ ์ฅ๋ฅผ ํฌ์์์ผฐ์ผ๋ฉฐ, ํ์ก๊ณผ ๊ฐ์ ์ ์ถํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ SPI/DEN๊ตฐ์ ์คํ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ๋ฎ์ ์์กด์จ์ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ์ก์์ ๊ฐ ์กฐ์ง์ ๊ด์ฐฐํ ๊ฒฐ๊ณผ tumor multiplicity๊ฐ SPI/DEN๊ตฐ์์ ์ ์์ ์ผ๋ก ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. H&E์ผ์์ ํตํ ๊ฐ์ ์ง๋จ์์ ์ญ์ CAS/DEN๊ตฐ๊ณผ SPI/DEN๊ตฐ์ด ๊ฐ๊ฐ 11.1%์ 71.4%์ ๊ฐ์ ๋ฐ์๋ฅ ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ์ ์์ ์ธ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ํ์ฒญ gamma-glutamyltransferase์ ๊ฐ ์กฐ์ง ํน์ด์ ๋จ๋ฐฑ์ง์ธ liver-fatty acid binding protein์ ์ธก์ ์์ SPI/DEN๊ตฐ์ ๊ฐ์ ๋ฐํ์ด ๋์์ ํ์ธํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์์ ์ ์ด์ฑ์ ๋ํ๋ด๋ matrix metalloproteinase-9์ mRNA๋ฐํ์ ๋์ผํ DEN ์ฒ๋ฆฌ์ ์ด๋ฏธ ์ฅ๊ฐ SPI์์ด๋ฅผ ์ญ์ทจํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ์ ์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ์ธํฌ ์ฆ์ ์งํ์ธ proliferating cell nuclear antigen์ ๋ฐํ์ CAS/DEN๊ตฐ๊ณผ SPI/DEN๊ตฐ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์์ผ๋ ์ฌ๋ฉธ์งํ์ธ cleaved caspase-3 ์ ๊ฒฝ์ฐ SPI/DEN๊ตฐ์์ ๊ฐ์๋์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ์ข
ํฉํ์ฌ ๋ณผ ๋ ์์ ๊ธฐ ๋ฐ ์์ ๊ธฐ ๋์ ์ด๋ฏธ ์ฅ์ SPI ์ญ์ทจ๋ ์์ ์ฅ์ ๊ฐ์ ๋ฐ์์ ์ด์งํ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค.Maternal nutrition has been reported to program the offsprings susceptibility to later development of chronic diseases. Because the liver has a major role in coordinating metabolism, changes in liver phenotype may be involved in the development of certain disease in later life. Soy protein isolate (SPI) has isoflavone and low methionine. Previous studies using SPI have mostly focused on the effect of maternal consumption of isoflavone on chronic diseases of adult offspring. Although amino acid composition of SPI is possible to affect the phenotype of the disease, it has not been established that whether the amino acid composition of SPI affects hepatocarcinogenesis in male adult rat offspring. Therefore, we investigated the effect of maternal consumption of a low-isoflavone SPI during pregnancy and lactation on diethylnitrosamine (DEN)-induced hepatocarcinogenesis in male adult rat offspring. Female SD rats were fed purified AIN-93G diets with casein or SPI as the sole protein source for 2 weeks before mating and throughout pregnancy and lactation. At the 3 weeks of age, male offspring were separated from their dams and weaned to a chow-diet throughout the study. From 4 weeks of age, offspring were divided into 4 groups: CAS/CON (offspring rats of dams fed a casein diet received 0.9% NaCl, n = 6)CAS/DEN (offspring rats of dams fed a casein diet received DEN, n = 10)SPI/CON (offspring rats of dams fed a SPI diet and received 0.9% NaCl, n = 6)SPI/DEN (offspring rats of dams fed a casein diet received DEN, n = 10). Injections of DEN at 50 mg/kg body weight were provided once a week for 14 weeks to induce hepatocellular carcinoma (HCC). We observed higher mortality rate and tumor multiplicity compared with the CAS/DEN group. Based on histological examination, HCC incidence was higher in the SPI/DEN group compared with the CAS/DEN group, although we did not find significant differences in histological grade of inflammation, necrosis, steatosis, and fibrosis. In serum analysis, DEN significantly increased aspartate aminotransferase (AST) and alanine aminotransferase (ALT) levels in the SPI group only, but not in the CAS group. As evidenced by a higher serum gamma-glutamyltransferase activity and a lower hepatic liver-fatty acid binding protein level, we confirmed a higher incidence of HCC in the SPI/DEN group relative to CAS/DEN group. The expression of matrix metalloproteinase-9, an important maker reflecting HCC invasion, showed a significant increase in the SPI/DEN group. However, the expression of proliferating cell nuclear antigen, a cell proliferation marker, was not significantly different between the CAS/DEN and SPI/DEN groups. Contrary to this, the SPI/DEN group showed decreased expression of cleaved caspase-3, which indicates decreased cell apoptosis. These results demonstrated that maternal consumption of SPI during pregnancy and lactation promotes DEN-induced HCC in rat offspring.Contents
Abstract----------------------------------------------โ
ฐ
Contents----------------------------------------------โ
ณ
List of Figures---------------------------------------โ
ต
List of Tables----------------------------------------โ
ท
List of Abbreviations---------------------------------โ
ธ
Introduction -----------------------------------------1
Review of literatures---------------------------------1
Fetal programming by maternal nutrition --------------1
Offsprings liver development and maternal nutrition--4
Maternal soy protein consumption and offsprings cancer -----------------------------------------------5
Diethylnitrosamine-induced hepatocellular carcinoma---8
Aim of this study------------------------------------10
Materials and Methods--------------------------------11
Diets------------------------------------------------11
Animals----------------------------------------------11
Serum biochemistry analysis--------------------------15
The observation of nodules on surface of liver --------------------------------------------------------------15
Histological analysis--------------------------------15
Measurement of hepatic thiobarbituric acid reactive substances (TBARS) level-----------------------------17
Liver protein extraction and Western blotting analysis-------------------------------------------------------17
Total RNA extraction and quantitative real-time PCR (qRT-PCR) analysis-----------------------------------18
Statistical analysis---------------------------------19
Results----------------------------------------------21
Effect of maternal diet on mortality rate and body weight in DEN-treated rat offspring------------------21
Effect of maternal diet on final body, organ and relative organ weight in DEN-treated rat offspring ----------------------------------------------------------23
Effect of maternal diet on nodule development in DEN-treated rat offsprin---------------------------------25
Effect of maternal diet on histological changes in DEN-treated rat offspring--------------------------------28
Effect of maternal diet on HCC incidence in DEN-treated rat offspring----------------------------------------32
Effect of maternal diet on serum biochemical parameters and hepatic protein level in DEN-treated rat offspring-------------------------------------------------------34
Effect of maternal diet on the progression of HCC in DEN-treated rat offspring----------------------------36
Effect of maternal diet on oxidative stress in DEN-treated rat offspring--------------------------------40
Effect of maternal diet on inflammation in DEN-treated rat offspring----------------------------------------44
Effect of maternal diet on cell proliferation and apoptosis in DEN-treated rat offspring---------------47
Summary of results ----------------------------------51
Discussion ------------------------------------------54
Reference -------------------------------------------60
๊ตญ๋ฌธ์ด๋ก----------------------------------------------68Maste
๋ ธ์คํ ํํฌํฐํฌ๋ฅด๋ฉ ์ ๋์ ๋๋ธ๋์นญ ํจ์์ ํน์ฑ ๊ท๋ช ๊ณผ ์์ฉ
Thesis(doctors) --์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ :๋์๋ช
๊ณตํ๋ถ,2009.2.Docto
(The) performance of QI Programs in general hospitals.
๋ณด๊ฑดํ์ ํ๊ณผ/์์ฌ[ํ๊ธ]
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ์ข
ํฉ๋ณ์์ ์ง ํฅ์(QI) ์ฌ์
์ ๋ด์ฉ์ ์ ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ถ์์ ํตํด ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ QI ์ฌ์
์ ์คํ์ ๋์๊ฐ์ผ ํ ๋ฐฉํฅ๋ค์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.์ฐ๊ตฌ์๋ฃ๋ ๋ํ๋ณ์ํํ์์ ๋ฐํํ ์ ๊ตญ๋ณ์๋ช
๋ถ ์ค ์ ๊ตญ 264๊ฐ์ ์ข
ํฉ๋ณ์์ ๋์์ผ๋ก 2001๋
10์ 27์ผ๋ถํฐ 11์ 10์ผ๊น์ง ์ฐํธ์ค๋ฌธ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ต์ข
๋ถ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์๋ฃ๋ 59๊ฐ ๋ณ์์ ์๋ต์๋ฃ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋ QI ์ฌ์
์ ์ฃผ์ ๋ ์ธ๋ถ๊ณ ๊ฐ๋ง์กฑ, ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์, ์
๋ฌดํจ์จ์ฑ, ๋น์ฉ์ ๊ฐ, Risk Management์ ๊ด๋ จ๋ ์ฃผ์ ๋ค์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์ธ๋ถ์ ์ผ๋ก๋ ์ด 52๊ฐ์ ์ฌ์
๋ด์ฉ๋ค์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ SPSS ํต๊ณ Package๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ QI ์ฌ์
์ ๋ด์ฉ๋ณ๋ก ๋น๋๋ถ์๊ณผ ๋ฐฑ๋ถ์จ์ ์ฐ์ถํ์์ผ๋ฉฐ, QI ์ฌ์
์ ์ํ๊ณผ ์ํ ํ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ์ ๋๋ฅผ ๋น๋๋ถ์ํ์๋ค. ๋ํ ์๋ต๋ณ์์ ํน์ฑ์ ์ด์ฉํ์ฌ, QI ์ํ์ฌ๋ถ ๋ฐ ์ํ ํ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ์ ๋์ ์ค์ ํ ๋ณ์๊ฐ์ ์ ์ํ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ ์ง๋ฅผ T-TEST ํ์๋ค.์ฃผ์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.1. ์๋ต๋ณ์์ QI ์ฌ์
์ฃผ์ ์ ์ํ๋น๋๋ ์ธ๋ถ๊ณ ๊ฐ๋ง์กฑ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๊ฐ 80.4%์ ๊ฐ์ฅ ๋์ ๋น๋๋ฅผ ๋ณด์๊ณ , ๋น์ฉ์ ๊ฐ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๊ฐ 66.1%, ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๊ฐ 62.4%, ์
๋ฌดํจ์จ์ฑ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๊ฐ 54.2%, Risk Management ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๊ฐ 39.9%์ ์์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. 2. QI ์ฌ์
๋ด์ฉ์ ๋ํ ์ํ๋น๋์ ์ํ ํ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ, ์ธ๋ถ๊ณ ๊ฐ๋ง์กฑ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์์ด์๋ ๋๋ถ๋ถ์ ๋ณ์๋ค์ด ์น์ ๋ ํฅ์๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ฌ์
๋ค์ ๋ง์ด ์ํํ๊ณ ์์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ค ๊ฐํธ์ฌ์ ์น์ ๋ ํฅ์์๋ ๋ง์กฑ์ ํฌ๊ฒ ๋๋ผ๋ ๋ฐ๋ฉด, ์ฃผ์น์์ ์น์ ๋ ํฅ์์๋ ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, ํ์ ๊ธ์ ๋ง์กฑ๋ ํฅ์ ๋ํ ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ๋ ๋ฒ์งธ, ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์ ์์ด์๋ ๊ฐ์ผ๊ด๋ฆฌํ๋์ด ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ํ๋น๋์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ผ๋ฉฐ, ํ์ค์ง๋ฃ์ง์นจ์ ๊ฐ๋ฐ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌํ๋๊ณผ ์ง๋ฃ๊ณผ์ ์์์ Critical Pathway ์ ์ฐฉํ๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ์ธ ๋ฒ์งธ, ์
๋ฌดํจ์จ์ฑ ํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์ ์์ด์๋ ์ธ์ฌ๊ณ ๊ณผ์ ๋ ๊ฐ์ ๊ณผ QI ์ฌ์
์ฐธ์ฌ๋ฅผ ์ํ ์ธ์ผํฐ๋ธ ์ฌ์
๋ด์ฉ์ด ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ๋ค ๋ฒ์งธ, ๋น์ฉ์ ๊ฐ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์ ์์ด์๋ ์ฌ์ดฌ์๊ฑด์ ๊ฐ์ ํ๋๊ณผ ์ฌ์์ผ์ ๋จ์ถ ํ๋์ ๋ํด์ ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. ๋ค์ฏ ๋ฒ์งธ, Risk Management ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์์ด์๋ ํ๊ธฐ๋ฌผ๊ด๋ฆฌ ์ฌ์
๋ด์ฉ์ ์ ์ธํ๊ณ ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋ฎ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ค ๋
๋ฆฝ์ ์ธ ๊ณ์ฝ์ ๋ฐ ์๋ฌธ๊ฐ๋ฅผ ํตํ ๊ฒํ ์ฌ์
์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ค. 3. QI ์ฌ์
์ฃผ์ ์ํ์ฌ๋ถ์ ๋ณ์ ํน์ฑ์ ๋ํ์ฌ T-TESTํ ๊ฒฐ๊ณผ, QI ์ฌ์
ํ๋๊ธฐ๊ฐ์ด 2๋
๋ฏธ๋ง์ผ ๋ ๋ณด๋ค 2๋
์ด์์ผ ๋, ์ธ๋ถ๊ณ ๊ฐ๋ง์กฑ๊ด๋ จ์ฃผ์ , ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ , ์
๋ฌดํจ์จ์ฑ ๊ด๋ จ์ฃผ์ , ๋น์ฉ์ ๊ฐ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋ ์ํํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ค ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๋ ํต๊ณํ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ์ ์ํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์๋ค.4. QI ์ํํ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ์ ๋์ ๋ณ์ ํน์ฑ์ ๋ํ์ฌ T-TESTํ ๊ฒฐ๊ณผ, QI ์ฌ์
ํ๋๊ธฐ๊ฐ์ด 2๋
๋ฏธ๋ง์ผ ๋ ๋ณด๋ค 2๋
์ด์์ผ ๋, ์์์ง๋ฃ์ ์ง๊ณผ ์๋ฃ์ ์งํฅ์ ๊ด๋ จ์ฃผ์ ๋ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ถ๋ถ์์ ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋ ๋๋ค๋ผ๊ณ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์์ ์ฃผ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ์ข
ํฉํด ๋ณด์์ ๋ ์ ์ธํ๊ณ ์ถ์ ๋ถ๋ถ์ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ์ํ ๋น๋๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ Risk Management ๊ด๋ จ์ฃผ์ ์ ๋ํด ์ธ์๋๋ฅผ ๋์ด๊ณ ํ์ฑํ ์ํฌ ์ ์๋๋ก ๊ฐ ์๋ฃ๊ธฐ๊ด๋ค์ ๋ค์ํ ๋์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ชจ์ํด์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ํน๋ณํ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ถ๋ถ์์ ๋ฎ์ ๋ง์กฑ๋๋ฅผ ๋ณด์๋ ์ฌ์
๋ด์ฉ๋ค์ ์ค์ ์ผ๋ก QI ์ฌ์
์ ๋ณด์ยท์งํํด ๋์๊ฐ์ผ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ์ค์ ์ ๋๊ณ ์ถ์ ์ ์ ๋ชจ๋ ์๋ฃ๊ธฐ๊ด์ ์ ์ฉํ ์ ์๋ ๊ฐ์ ํจ๊ณผ ๋ถ์์ ํ์คํ๋ ์งํ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ ์ ์์ ๋งํ ์ถฉ๋ถํ ์๊ฐ์ ์ฌ์ ๋ฅผ ๋์ด ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํด์ผ ๋๋ค๋ ์ ์ด๋ค.
[์๋ฌธ]
The purpose of this study is to investigate the performance of quality improvement programs. The data from in this study was collected with self-administered questionnaires from 264 in general hospitals from Oct. 27 to Nov. 10 in 2001. A total of 59 returned questionnaires were used by frequency distribution and t-test analysis. The major findings of the study were as follows : 1. Such programs as customer satisfaction, clinical practice improvement, work efficiency and cost containment were being conducted in over 50% of respondent hospitals, while risk management program were in only 39.9% of the hospitals. 2. Among the customer satisfaction programs, customer-oriented behavior of physicians and the quality of food services were found to be enforced programs in the quality improvement activities.3. With regard to the clinical practice improvement activities, the programs of the development of clinical practices guidelines should be enforced among the respondent hospitals. shall 4. With regard to the work efficiency improvement activities, the programs of the performance evaluation and the incentive system were found to be enforced ones in the quality improvement activities. 5. Among the cost containment activities, the programs of lessening the length of stay and waste of radiographics were found to be enforced ones in the quality improvement activities in the respondent hospitals.6. With regard to the risk management activities, almost all of the programs were found to be enforced ones.The above findings imply that Korean hospitals still need to improve the quality of hospital services through the various programs of the quality improvement.ope
Development and evaluation of a posture management program for adolescents with idiopathic scoliosis based on the theory of planned behavior
๊ฐํธํ๊ณผ/๋ฐ์ฌ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํน๋ฐ์ฑ ์ฒ์ถ์ธก๋ง์ฆ ์ฒญ์๋
์ ์ฒ์ถ๊ฑด๊ฐ ์ฆ์ง์ ์ํด ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ๊ทธ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฐํ๊ณ ์ ์๋๋์๋ค. ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํน๋ฐ์ฑ ์ฒ์ถ์ธก๋ง์ฆ ์ฒญ์๋
์ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์๊ฒฐ์ ์์ธ๊ณผ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ๋์ ๊ฐํ๋ฅผ ์ค์ฌ๋ด์ฉ์ผ๋ก ๋ณด๊ฑด๊ต์ฌ๊ฐ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ ์๋๋ก ๊ฐ๋ฐ๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ด๋ค. ๊ฐ๋ฐ๋ ์ค์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํจ๊ณผ ํ๊ฐ๋ 2011๋
10์๋ถํฐ 2012๋
6์๊น์ง W์์ J์์ ๊ฒฝ์ฆ ํน๋ฐ์ฑ ์ฒ์ถ์ธก๋ง์ฆ ์ฌ์ ์คํ์ 35๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ฐธ์ฌํ ์คํ๊ตฐ๊ณผ ์ฐธ์ฌํ์ง ์์ ๋์กฐ๊ตฐ ๊ฐ์ ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํ๊ธฐ ์ํ ๋จ์ ์ ์๊ณ์ด ๋น๊ต์ง๋จ์ค๊ณ์ ์ ์ฌ์คํ์ฐ๊ตฌ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์๋ฃ์ ์์ง์ ์ค์ฌ ์ , ์ค์ฌ ์งํ ๋ฐ ์ค์ฌ 2์ฃผํ, ์ด 3ํ์ ๊ฑธ์ณ ์ด๋ฃจ์ด์ก์ผ๋ฉฐ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์๊ฒฐ์ ์์ธ(์์ธ๊ด๋ฆฌํ์์ ๋ํ ํ๋ยท์ฃผ๊ด์ ๊ท๋ฒยท์ง๊ฐ๋ ํ์ํต์ ยทํ์์๋), ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์(์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์ ์ค์ฒ๋น๋) ๋ฐ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ์ ์ฒดํน์ฑ(์ ์ฐ์ฑ, ๊ทผ๋ ฅ, Cobb''s ๊ฐ๋)์ ๋ฌป๋ ์ง๋ฌธ์ง ์กฐ์ฌ์ ์ ์ฒด ์ธก์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์์ง๋ ์๋ฃ๋ PASW/WIN 18.0์ ์ด์ฉํ์ฌ ฯ2-test, Repeated measure ANOVA ๋ฐ Independent t-test๋ก ๋ถ์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฒซ์งธ, ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ, ์ค์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ ์ด์ ๊ฐ๋ฐ, ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ง๋จ ํ๋น๋ ํ์ธ, ์ค์ฌํ๋ก๊ทธ๋จ ๊ฐ์ ๊ตฌํ, ์์ ยท๋ณด์ ๋ฐ ์ต์ข
์ ๊ตฌ์ฑ์ ๋จ๊ณ๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ๋์งธ, ๊ฐ๋ฐ๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํจ๊ณผ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค ๊ฒ์ฆ ๊ฒฐ๊ณผ, ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์๊ฒฐ์ ์์ธ ํจ๊ณผ๋ ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ ๊ณต๋ฐ์ ์คํ๊ตฐ์ด ๋์กฐ๊ตฐ๋ณด๋ค ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ์์ ๋ํ ํ๋(F=11.56, p<0.001), ์ง๊ฐ๋ ํ์ํต์ (F=8.07, p=0.001) ๋ฐ ํ์์๋(F=6.73, p=0.001)๊ฐ ์ ์ํ๊ฒ ์ฆ๊ฐ๋์ด ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค์ด ์ง์ง๋์์ผ๋, ์ฃผ๊ด์ ๊ท๋ฒ(F=2.47, p=0.092)์ ์ ์ํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด์ง ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค์ด ๊ธฐ๊ฐ๋์๋ค. ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์ํจ๊ณผ๋ ์คํ๊ตฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์์ ์ค์ฒ๋น๋๊ฐ ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค์ด ์ง์ง๋์๋ค(F=2.24, p=0.035). ์์ธ๊ด๋ฆฌ ์ ์ฒดํน์ฑ ํจ๊ณผ๋ ์คํ๊ตฐ์ด ๋์กฐ๊ตฐ๋ณด๋ค ์๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฐ์ฑ(F=16.56, p<0.001)๊ณผ ๊ทผ๋ ฅ(F=24.24, p<0.001)์ด ์ ์ํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค์ด ์ง์ง๋์๊ณ , Cobb''s ๊ฐ๋(t=-5.65, p<0.001)์ ๊ฐ์๋๋ ์คํ๊ตฐ์ด ๋์กฐ๊ตฐ๋ณด๋ค ์ ์ํ๊ฒ ์ปค ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค์ด ์ง์ง๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๋ฐ๋ ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํน๋ฐ์ฑ ์ฒ์ถ์ธก๋ง์ฆ ์ฒญ์๋
์ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์๊ฒฐ์ ์์ธ๊ณผ ์์ธ๊ด๋ฆฌ ํ์ ๋ฐ ์ ์ฒดํน์ฑ์ ์ง์์ ์ธ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์์ ์ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ณด๊ฑด๊ต์ฌ๊ฐ ๊ณํ๋ ํ์์ด๋ก ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธ๊ด๋ฆฌํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ํ์ฉํ์ฌ ํน๋ฐ์ฑ ์ฒ์ถ์ธก๋ง์ฆ ์ฒญ์๋
์ ์ฒ์ถ๊ฑด๊ฐ ์ฆ์ง์ ์ผ์ฐจ์ ์ธ ๊ฑด๊ฐ๊ด๋ฆฌ์๋ก์์ ์ญํ ์ด ํ๋๋๊ณ ์งํ ์ฒญ์๋
์ด ์ํด์๋ ๊ฐ์ , ํ๊ต ๋ฐ ์ง์ญ์ฌํ์๊น์ง ๊ทธ ์ญํ ์ด ํ์ฅ๋๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ๋ค.ope
์ฝ๋ก์ด๋ ์ฐํ์์ฐ ๋๋ ธ๋ง๋์ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํฉ์ฑ๊ณผ ํน์ฑ ๋ถ์
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ๊ณผํ๊ต์ก๊ณผ(ํํ์ ๊ณต), 2012. 2. ํํ๊ธฐ.In this study, colloidal ZnO nanorods and Ag-ZnO heterostructures was synthesized and characterized to investigate their optical properties. Solvothermal synthesis was employed to control the length of ZnO nanorods with uniform diameter. Varying the added amount of KOH in solvothermal growth stage led the formation of anisotropic ZnO nanorods with various aspect ratios. Ag-ZnO heterostructures with Ag nanoparticles deposited on ZnO nanorods were synthesized in aqueous phase. Ag-ZnO heterostructures prepared via simple silver mirror reaction in presence of ZnO nanorods showed dimer-like structures with single Ag nanoparticles attached on the tips of individual ZnO nanorods. Through the surface modification of ZnO nanorods with polyelectrolytes and Sn(II) prior to the silver mirror reaction of Ag(I), Ag-ZnO heterostructures with multiple Ag nanoparticles evenly deposited on the surface of ZnO nanorods were prepared.
UV-vis absorption spectra of Ag-ZnO heterostructures showed the absorption peaks arising from the band gap of ZnO and the surface plasmon resonance of Ag nanoparticles. And surface enhanced Raman scattering (SERS) activity of Ag-ZnO heterostructures was examined.
The resulting ZnO nanorods and Ag-ZnO heterostructures were characterized with transmission electron microscopy, X-ray diffractometer, UV-vis spectroscopy, and micro-Raman spectrometer.๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฝ๋ก์ด๋ ์ํ์ ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ํฉ์ฑํ๊ณ ๊ทธ ํน์ง์ ํ๊ตฌํ์๋ค. ๊ท ์ผํ ์ง๋ฆ์ ๊ฐ์ง ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ๊ธธ์ด ์กฐ์ ์ ์ํด ์ฉ๋งค์ดํฉ์ฑ๋ฒ์ ์ด์ฉํ๋ค. ์ฉ๋งค์ดํฉ์ฑ๋ฒ์์ ์์ฐํ์นผ๋ฅจ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ฒจ๊ฐ์ ์กฐ์ ์ ๋น๋ฑ๋ฐฉ์ฑ ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ๋ค์ํ ์ข
ํก๋น๋ฅผ ์ด๋ํ๋ค. ์ ๋๋
ธ์
์๊ฐ ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ๋ถ์ฐฉ๋ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด๋ ์์ฉ์ก ์ํ์์ ํฉ์ฑ๋์๋ค. ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋๊ฐ ์๋ ์ํ์์ ์๊ฑฐ์ธ๋ฐ์์ผ๋ก ํฉ์ฑ๋ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์์๋ ํ๋์ ์ ๋๋
ธ์
์๊ฐ ํ๋์ ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ๋ถ์ฐฉ๋์๋ค. ์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋ ํ๋ฉด์ ๊ณ ๋ถ์์ ํด์ง๊ณผ Sn2+๋ก ์ฒ๋ฆฌํ๊ณ Sn2+์ ํฌ๋ฆ์๋ฐํ์ด๋๋ก ์์ ํ์์ํค๋ฉด ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ์ ๋๋
ธ์
์๊ฐ ๊ท ์ผํ๊ฒ ์ฐํ์์ฐ ๋ง๋์ ํ๋ฉด์ ๋ถ์ฐฉ๋ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด๊ฐ ํฉ์ฑ๋์๋ค.
์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์์ธ์ -๊ฐ์๊ด์ ํก์ ์คํํธ๋ผ์์๋ ์ฐํ์์ฐ์ ๋ฐด๋๊ฐญ๊ณผ ์ ๋๋
ธ์
์์ ํ๋ฉด ํ๋ผ์ฆ๋ชฌ ๊ณต๋ช
์ ์ํ ํก์ ํผํฌ๊ฐ ๊ด์ฐฐ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํ๋ฉด ์ฆ๊ฐ ๋ผ๋ง ์ฐ๋(SERS) ํ์ฑ์ด ๊ด์ฐฐ๋์๋ค.
์ฐํ์์ฐ ๋๋
ธ๋ง๋์ ์-์ฐํ์์ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ฑ์ง์ ํฌ๊ณผ ์ ์ ํ๋ฏธ๊ฒฝ, X์ ํ์ ๋ถ์๊ธฐ, ์์ธ์ -๊ฐ์๊ด์ ๋ถ๊ด๊ด๋๊ณ, ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ผ๋ง ๋ถ๊ด๊ณ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.Maste