Organy i instytucje odpowiedzialne za realizację polityki wobec mniejszości narodowych w Polsce

Polska polityka wobec mniejszości narodowych zasadza się na dwóch fundamentach. Z jednej strony jest skupiona na działaniach zmierzających do zapewnienia przedstawicielom mniejszości podstawowych praw, z drugiej na wzbudzaniu w polskich obywatelach postaw otwartości, szacunku i tolerancji, wrażliwości na różnorodność kulturową. Odpowiedzialność za wypełnianie obu zadań jest rozproszona, przypada kilku organom

Program na rzecz społeczności romskiej

Romowie są w gorszym położeniu społeczno-ekonomicznym, niż członkowie pozostałych mniejszości mieszkających na terenie Polski, dlatego w latach 2004-2013 na terenie całego kraju organizowany był Program na rzecz społeczności romskiej, program zatwierdziła 19.08.2003 roku Rada Ministrów. Działania podjęte w programie są obecnie realizowane w Programie integracji społeczności romskiej na lata 2014-2020, który Rada Ministrów zatwierdziła 07.10.2014 roku. Koordynatorem oby programów jest minister właściwy do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych, czyli Minister Administracji i Cyfryzacji

Realizacja praw językowych osób należących do społeczności kaszubskiej w Polsce

Wśród żyjących w Polsce grup mniejszościowych wyróżnianych pod względem narodowym lub etnicznym, na szczególną uwagę zasługuje społeczność kaszubska. Kaszubi, zamieszkujący głównie województwo pomorskie, są grupą, której odrębność określa się na podstawie odmienności językowej [1]. Według danych pochodzących z ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego (2011), 108 140 osób wskazało język kaszubski jako ten, którego najczęściej używają w domu, a 13 799 osób zadeklarowało go jako swój język ojczysty [2, 94-98]

Charakter i położenie mniejszości ukraińskiej w Polsce

Mniejszość ukraińska jest to jedna z dziewięciu prawnie uznanych mniejszości narodowych na terenie Polski. Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku jako pierwszą przynależność do tej mniejszości zadeklarowało 38795 obywateli polskich, jednak razem, niezależnie od liczby deklaracji i ich kolejności takich osób było 51 tysięcy. Obserwuje się ilościowy wzrost takich deklaracji w porównaniu z wynikami poprzedniego Spisu z 2002 roku, w którym liczebność mniejszości ukraińskiej wynosiła 27172 osoby. Największe skupiska osób deklarujacych przynależność do tej mniejszości znajdują się – odpowiednio: ponad 13 tysięcy w województwie warmińsko-mazurskim, blisko 4,5 tysiąca w zachodniopomorskim oraz blisko 4 tysiące w województwie pomorskim. Takie rozmieszczenie geograficzne mniejszości ukraińskiej jest wynikiem przesiedleń ludności ukraińskiej z południowo-wschodniej Polski do północnych i zachodnich części kraju, po przeprowadzonej w 1947 roku akcji „Wisła”. Osoby które uniknęły przesiedleń lub skorzystały z mozliwości po 1956 roku zamieszkują głównie województwa podkarpackie i małopolskie [1]

Działania podejmowane przez instytutu pamięci narodowej na rzecz upamiętnienia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ( w skrócie IPN) został powołany do życia dnia 19 stycznia 1999 roku (na mocy ustawy z 18 grudnia 1998). Zadaniem tej organizacji jest prowadzenie działalności badawczych, edukacyjnych, archiwalnych, śledczych i lustracyjnych w oparciu i dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi w okresie między 22 lipca 1944 a 31 grudnia 1989. Według spisu z 1931 r. Polska przed II wojną światową była państwem wielonarodowym. Polacy stanowili w niej 68,9%. Ukraińcy – 13,9% Żydzi – 8,6%. Białorusini 3,1%. Niemcy – 2,3%. a Inna zadeklarowało 3,2% [1, s. 124–126, Tabela 6]. Naturalnym jest więc dziwnego ze w omawianym burzliwym okresie wojny, instalacji i trwania reżimu komunistycznego, a także zmiany granic, świadkami i ofiarami tych dramatycznych wydarzeń byli także członkowie mniejszości narodowych i etnicznych

Oświata w językach mniejszości oraz języku regionalnym na poziomie szkolnictwa wyższego

Studia filologiczne w Polsce pojawiały się w różnym czasie i na różnych uczelniach. Powodzenie ich rozwoju zależy zarówno od dostępności wykwalifikowanej kadry jak również kandydatów zainteresowanych podjęciem danych studiów. Na uczelniach polskich w ramach nauki języka mniejszości, jej kultury, historii oraz literatury podjęte jest kształcenie na kierunku ,,filologia". W jego ramach istnieją specjalności w zakresie języka: białoruskiego, ukraińskiego, rosyjskiego, niemieckiego, słowackiego, litewskiego, czeskiego oraz hebrajskiego. Dodatkowo w ramach filologii lub kulturoznawstwa - ormiańskiego. Niektóre ze specjalności są również realizowane na kierunku ,,kulturoznawstwo". Absolwenci pewnych specjalności mogą również uzyskać wykształcenie pedagogiczne przygotowujące do pracy w zawodzie nauczyciela [1]

Oświata mniejszościowa i nauka języków mniejszości narodowych w Polsce

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej gwarantuje obywatelom Polski, należącym do mniejszości narodowych, prawo do zachowania i rozwoju własnego języka. Mówi o tym art. 35 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Osoby należące do mniejszości mają prawo do organizowania nauczania języków mniejszości narodowych, nauczania w językach mniejszości narodowych, etnicznych i regionalnych, korzystania z nauki języków ojczystych oraz nauki własnej historii i kultury

Przykłady rozwiązywania problemu udziału osób należących do mniejszości narodowych w wyborach parlamentarnych w wybranych państwach europejskich

Na początku należy zaznaczyć, iż nie ma wiele państw europejskich, które wprowadziły regulacje dotyczące reprezentacji mniejszości w parlamencie. Najwcześniej problem parlamentarnej reprezentacji osób należących do mniejszości, rozwiązano w Republice Federalnej Niemiec. Określono tam, iż zwolnienie list partii mniejszości następuje po uzyskaniu co najmniej 5% głosów w sakli federalnej. Odrębnych regulacji można dopatrzeć się w Szlezwiku-Holsztynie, gdzie regulacja odnosi się tylko do reprezentacji mniejszości duńskiej. Zaraz po wojnie mniejszość duńska objęta była 5% klauzulą zaporową, co sprawiało, że w Landtagu udawało się uzyskać kilkuosobową reprezentację. W 1950 roku, gdy rządy objął F. W. Lübke, nastąpiła próba podwyższenia klauzuli zaporowej z 5% do 7,5%. To spowodowało spadek liczby głosów na założoną w 1948 roku partię mniejszości duńskiej o nazwie: Stowarzyszenie Wyborcze Południowego Szlezwiku (SSW). Doprowadziło to do rozmów duńsko-niemieckich, po których nastąpiło porozumienie, w wyniku którego strona niemiecka, zwolniła SSW z konieczności uzyskiwania 5% głosów, a także zezwoliła na posiadanie minimum jednoosobowej reprezentacji w Landtagu

Media mniejszościowe w Polsce

Media mniejszościowe to takie środki masowego przekazu, którego głównym odbiorcami są mniejszości narodowe i etniczne. Często są nadawane lub wydawane w całości lub w części w ich własnym języku. Media mniejszościowe pełnią wiele ważnych funkcji dla ich przedstawicieli. Są ważne dla kultywowania tradycji, wzmacniają jedność narodową lub etniczną. Jest to szczególnie istotne w sytuacji gdy przedstawiciele mniejszości narodowych lub etnicznych są nieliczni lub żyją w rozproszeniu w różnych częściach kraju

Tożsamość narodowa i postrzeganie praw mniejszości narodowych w Polsce

W 2015 roku Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziło badanie sondażowe na ogólnopolskiej próbie na temat postrzegania praw mniejszości narodowych i etnicznych oraz tożsamości narodowej [1]. Był to już drugi taki sondaż, po badaniu z 2005 roku, wykonanym niedługo po wejściu w życie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym [2]. CBOS interesowało, jak Polacy postrzegają osoby należące do mniejszości i ich prawa oraz co się w tej kwestii zmieniło od 2005 roku