PREVENTIVNE MERE PREMA OSUĐENICIMA OPASNIM PO DRUŠTVO U PRAVIMA SJEDINJENIH AMERIČKIH DRŽAVA I VELIKE BRITANIJE

Panic and repressive public reaction to the murder and sexual crimes committed against children and detection networks of pedophiles are the reasons why at the end of the twentieth century in the Anglo-Saxon legal system utilized indeterminate prison sentence and compulsory psychiatric treatment to prevent repeated the crime of the prisoners who are released from prison. Following the example of American law, preventive supervision or preventive detention have been introduced in other English-speaking countries, but also in continental legal system. Author comparing US legislation (federal, states Washington and Florida) and the United Kingdom legislation to show the differences in the approach to the protection of society from dangerous offenders. The US has used civil law model of forced psychiatric hospitalization (civil commitment), but now more often measures into criminal justice system (preventive detention or preventive supervision). Under the influence of the US similar measures were introduced in the UK, but UK legislations favors imprisonment (lifelong or extended) to protect the public from high risk of offender (England and Wales) and lifetime restrictions (in Scotland). However, these concepts are now abandoned (England) or reviewed (Scotland) due to lack of efficacy and risk of violations of human rights of prisoners.Panična i represivna reakcija javnosti na ubistva i seksualne zločine učinjene nad decom i afere u vezi sa seksualnom zloupotrebom dece bile su povod da se krajem XX veka u anglosaksonskom pravnom sistemu iskoristi kazna zatvora neodređenog trajanja i mera prinudnog psihijatrijskog lečenja da bi se sprečila osuđena lica puštena iz zatvora da ponove zločin. Po uzoru na pravo SAD, mere preventivnog nadzora ili preventivnog pritvora prihvaćene su u drugim anglofonskim državama, ali i u kontinentalnom pravnom sistemu. Autor komparira zakonodavstva SAD (federalno, Vašingtona i Floride) i Velike Britanije sa ciljem da pokaže razlike u kreiranju mera zaštite društva od opasnih učinilica. U SAD je iskorišćen građanskopravni model prinudne psihijatrijske hospitalizacije, a sada se više teži krivičnopravnim merama zatvaranja ili pojačanog nadzora na slobodi. Pod uticajem iz SAD slične mere su uvedene i u Velikoj Britaniji, ali uz favorizovanje zatvora izrečenog zbog opasnosti učinioca po društvo (Engleska i Vels) i doživotnih restrikcija osuđenih koji su na slobodi (u Škotskoj). Međutim, ti koncepti se sada napuštaju (Engleska) ili preispituju (Škotska) zbog nedovoljne efkasnosti i opasnosti od kršenja ljudskih prava osuđenih lica

DEKRIMINALIZACIJA KLEVETE – SUPREMACIJA SLOBODE IZRAŽAVANJA U ODNOSU NA ČAST I UGLED

We analyzed the reasons and consequences of decriminalization of defamation in the criminal legislation of Republic Serbia. Examples of comparative law shows that it was possible amendments to legal provisions and practices prevent the occurrence of violation of freedom of expression (violation of Article 10 of the European Convention on Human Rights and Freedoms). Decriminalization of libel the question arises as to sufficiency of civil law protection of honor and dignity. The author analyzes the judgments of the European Court of Human Rights in witch the whole amount of damages assessed as unbalanced state interference with freedom of expression and notes that these guidelines and attempts to separate legisation to prescribe additional criteria for estimating the amount of damage indicate supremacy of the right to freedom of expression in relation the protection of honor and dignity.Analizirani su razlozi i posledice dekriminalizacije klevete u krivičnom zakonodavstvu Republike Srbije. Primeri iz uporednog prava pokazuju da je bilo moguće izmenama zakonskog rešenja i prakse sprečiti pojave kršenja slobode izražavanja (suprotno članu 10 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama). Dekriminalizacijom klevete otvara se pitanje dovoljnosti građanskopravne zaštite časti i ugleda. Autor analizira presude Evropskog suda za ljudska prava u kojima su dosuđeni iznosi naknade štete ocenjeni kao neproporcionalno državno mešanje u slobodu izražavanja i konstatuje da te smernice i pokušaji da se posebnim zakonodavstvom propišu dopunski kriterijumi za odmeravanje visine štete ukazuju na suprematiju prava na slobodu izražavanja u odnosu na zaštitu časti i ugleda pojedinca

SUPLETORNI ZATVOR U EVROPSKIM ZAKONODAVSTVIMA

This paper analyzes the imprisonment for debtors to pay a fine for a felony or misdemeanor. Legal nature imprisonment for unpaid fine is debatable. Unclear criminal-political reasons for default. The author compares the imprisonment for unpaid fines in German and French law, and the experience in practice in Germany, Sweden, England and Wales and Scotland. Cultural differences between societies affect the commitment of citizens to pay a fine, but in general it can be concluded that that the effective enforced collection (from the earnings or assets of the debtor) or replacement work in the public interest rather than mandatory use of imprisonment for unpaid fines.U radu je analiziran institut zatvaranja u svrhe prinude dužnika na plaćanje novčane kazne izrečene zbog učinjenog krivičnog dela ili prekršaja. Konstatuje se da je sporna pravna priroda supletornog zatvora kao i kriminalno-politički razlozi zbog kojih se određuje. Autor upoređuje rešenja u nemačkom i francuskom zakonodavstvu i navodi iskustva u primeni supletornog zatvora u Nemačkoj, Švedskoj, Engleskoj i Velsu i Škotskoj. Nezavisno od kulturoloških osobenosti datih društava koje utiču na opredeljenje građana da plate novčanu kaznu, generalno se pokazuje efkasnijim prinudna naplata (iz zarade ili imovine dužnika) ili zamena radom u javnom interesu nego obavezna primena zatvora u svrhe prinude dužnika na plaćanje

NAKNADA ŠTETE PRED EVROPSKIM NADNACIONALNIM SUDOVIMA

Book review - Prikaz knjig

ERRATUM

This erratum concerns a correction in the article KONTROLA STRANIH DIREKTNIH INVESTICIJA U PRAVU EU U USLOVIMA KRIZE IZAZVANE PANDEMIJOM published in Strani pravni život, Vol 65, no. 3, 2021, pp. 361-374 (doi: 10.5937/spz65-33936). On page 361 in the course of editorial process a footnote was omitted. The missing footnote should state the following: ** Rad predstavlja rezultat projekta Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu „Epidemija. Pravo. Društvo“ za 2021. godinu. The corrected version of the article was published on the website of the journal: http://www.stranipravnizivot.rs/index.php/SPZ/article/view/837/802. The error lies solely on the editorial board, and the author bears no responsibility. We would like to apologise for any inconvenience caused.  Ova ispravka se odnosi na članak KONTROLA STRANIH DIREKTNIH INVESTICIJA U PRAVU EU U USLOVIMA KRIZE IZAZVANE PANDEMIJOM objavljen u časopisu Strani pravni život, Vol 65, br. 3, 2021, str. 361-374 (doi: 10.5937/spz65-33936). Na strani 361 tokom uređivačkog postupka ispuštena je fusnota. Fusnota bi trebalo da glasi: ** Rad predstavlja rezultat projekta Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu „Epidemija. Pravo. Društvo“ za 2021. godinu. Ispravljena verzija članka objavljena je na sajtu časopisa: http://www.stranipravnizivot.rs/index.php/SPZ/article/view/837/802. Odgovornost zbog propusta leži isključivo na uredništvu časopisa, autor ne snosi nikakvu odgovornost. Uredništvo se izvinjava zbog propusta. &nbsp

VARIJANTE ZATVORSKOG TRETMANA KAO ALTERNATIVNE KRIVIČNE SANKCIJE I MERE

This paper analyzes the comparative solutions in Common law and the European legal system concerning the execution sentence on weekends, in the regime of semi-custody or weekend custody. These solutions are regulated by the prison treatment as new, so called split sentences, special modes of execution of short term prison sentence or are used in the conditional release for additional control behavior of released prisoners and implementation of treatment. The advantage of these measures is that they are a convenience for the convicted persons retain a job or be allowed to continue their education. The disadvantages are related to difficulties in organizing the execution and low motivation of prisoners to engage in work activities that are organized for them during conditional release. However, solutions of the prison treatment can be inspiring for the Republic of Serbia, which has a large prison population convicted on short time prison sentences.U radu se analiziraju uporedna rešenja u anglo-saksonskom i evropsko-kontinentalnom pravnom sistemu u vezi sa izvršenjem kazne zatvora preko vikenda, u režimu poludnevnog zatvaranja. Ove varijante zatvorskog tretmana regulišu se kao nove, tzv. podeljene sankcije, posebni načini izvršenja kazne zatvora, podesni za kratkotrajne kazne zatvora ili se primenjuju u okviru uslovnog otpusta, radi dodatne kontrole ponašanja osuđenih lica i sprovođenja tretmana. Prednost ovih mera je u tome što predstavljaju pogodnost za o suđena lica koja zadržavaju radno mesto ili mogu nesmetano da nastave školovanje. Nedostaci su vezani za teškoće u organizovanju izvršenja i malu motivisanost osuđenih lica da se uključe u radne aktivnosti koje se za njih organizuju tokom uslovnog otpusta. Ipak, varijante zatvorskog tretmana mogu biti inspirativne za Republiku Srbiju koja se ima brojnu zatvorsku populaciju

PRINUDNO PSIHIJATRIJSKO LEČENJE I ZATVARANJE DUŠEVNO POREMEĆENIH UČINILACA KRIVIČNIH DELA U BELGIJI

The author analyzes legal position of the offenders with mental disorders in Belgium. It shows the development of legislation, traditionally (since 1930) based on criminological social defence theory, problems which occurred in earlier laws and attempts to overcome these deficiencies. The paper analyzes: the legal nature of administrative measure detention of mentally ill offenders, conditions for pronounced measure and the method of enforcement. Author notes that the latest changes of law (from 2014 and 2016) aim to mitigate the ambivalent nature of the measure and eliminate reasons for violation of basic rights of the offenders with mental disorders which are coercive treated in special institutions.Autor analizira položaj duševno poremećenih izvršilaca krivičnih dela u Belgiji. Prikazuje razvoj zakonodavstva koje je tradicionalno (od 1930.) zasnovano na doktrini kriminološke škole društvene odbrane, nedostatke ranijih zakona i pokušaje da se ti nedostaci ublaže. U radu se analizira pravna priroda mere prinudnog psihijatrijskog lečenja i zatvaranja, uslovi za izricanje i način izvršenja. Autor konstatuje da najnovije zakonske izmene (iz 2014. I 2016.) imaju za cilj da ublaže ambivalentnu prirodu mere i otklone razloge zbog kojih je dolazilo do kršenja osnovnih prava lica upućenih na prinudno psihijatrijsko institucionalno lečenje

Možnosti mediacije v Republiki Srbiji v primerih nasilja v družini

Purpose: This paper analyses the theoretical, legislative and practical advantages and limitations of mediation as an alternative way of resolving the conflict between perpetrator and victim of domestic violence in Serbia. Starting from the premise that mediation in lighter cases of domestic violence is more preferred form of social reaction from the initiation of criminal proceedingsthe authors analyse the legislation of the Republic of Serbia and point out that the mutual incompatibility of laws disables use of mediation in practice. Design/Methods/Approach: Based on acceptability of the concept of restorative justice, this scientific work analyses the advantages and limitations of mediation as an alternative way of resolving the conflict of the offender and the victim in cases of domestic violence. Authors use the comparative method, legal dogmatic method, case study method (examples for court practice in Serbia) and statistical data to examine the hypothesis that mediation may constitute a constructive way of resolving less violent conflicts within the family members and why is not enough applied in practice. Findings: Modern criminal political orientation of the “zero” tolerance of domestic violence, which was adopted in law in practice in Serbia is “blocking” use of mediation, which, in public opinion, is seen as an inadequate response to this crime. Results of the analysis show that the Serbian legislature opted for a punitive response and measures of restraining as most important mechanisms for the prevention of domestic violence. Research Limitations / Implications: These data provide insight into the marginal segment of the formal response to domestic violence in Serbia. Originality/Value: Few studies in Serbia comparing foreign experience and domestic social possibilities for the success of mediation in cases of domestic violence.Namen prispevka: Članek analizira teoretične, zakonodajne in praktične prednosti in omejitve mediacije kot alternativnega načina reševanja konflikta med storilcem in žrtvijo nasilja v družini v Srbiji. Izhajajoč iz predpostavke, da je mediacija v lažjih primerih nasilja v družini primernejša oblika socialne reakcije kot uvedba kazenskega postopka, avtorji analizirajo zakonodajo Republike Srbije in poudarjajo, da nezdružljivost zakonodaje onemogoča uporabo mediacije v praksi. Metode: Na podlagi sprejemljivosti koncepta restorativne pravičnosti to znanstveno delo analizira prednosti in omejitve mediacije kot alternativni način reševanja konflikta med storilcem in žrtvijo v primerih nasilja v družini. Avtorji uporabljajo primerjalno metodo, pravno dogmatično metodo, študijo primera (primeri sodne prakse v Srbiji) in statistične podatke za preverjanje hipoteze, ali lahko mediacija predstavlja konstruktivni način reševanja manj nasilnih konfliktov med družinskimi člani in zakaj ni dovolj uporabljena v praksi. Ugotovitve: Sodobna kazenska politična usmeritev “ničelne” tolerance nasilja v družini, ki je bila sprejeta v pravni praksi v Srbiji, “onemogoča” uporabo mediacije, ki je po mnenju javnosti videti kot nezadosten odziv na to kaznivo dejanje. Rezultati analize kažejo, da se je srbski zakonodajalec odločil za kaznovalni odziv in prepoved približevanja kot najpomembnejša mehanizma za preprečevanje nasilja v družini. Omejitve/uporabnost raziskave Ti podatki omogočajo vpogled v obrobni segment formalnega odziva na nasilje v družini v Srbiji. Izvirnost/pomembnost prispevka: Nekatere študije v Srbiji primerjajo tuje izkušnje in domače socialne možnosti za uspeh mediacije v primerih nasilja v družini

POLOŽAJ NACIONALNIH MANJINA, GRUPA I ZAJEDNICA U OBLASTI VISOKOG OBRAZOVANJA

The status of national minorities, groups and communities in higher education depends on many factors. First of all, it depends on the state in which members of the above minority groups and communities live, i.e., on its willingness to allow the establishment of Universities, in which to educate the members of these nations and, also, others. Equally, their status depends on the agreement between the two states, one in which they live and the other, the mother country. The authors are made an analysis of the status of ethnic minorities, groups and communities in some European countries. Particular attention was paid to the situation in Romania, Hungary, and the former Soviet republics in this area. In addition, attention was paid to institutions of higher education in the Republic of Macedonia, and Kosovo. The main question raised in this article, refers to the fact of independence of these institutions in relation to the educational system, which was established in the territory in which they live these minority groups and communities, and how they can be related to their home countries. This issue is of great importance to the position of Serbs in Kosovo in this field.Položaj nacionalnih manjina, grupa i zajednica u oblasti visokog obrazovanja zavisi od mnogih faktora. Pre svega, zavisi od države u kojoj žive pripadnici navedenih manjina, grupa i zajednica, odnosno, od njene spremnosti da omogući osnivanje univerziteta, na kome bi se obrazovali pripadnici tih nacija, ali i drugi. Isto tako, njihov položaj zavisi i od dogovora dve države, jedne, u kojoj žive i druge, matične države. Autori su, u radu, sačinili jednu analizu položaja nacionalnih manjina, grupa i zajednica u pojedinim evropskim državama. Naročita pažnja je posvećena stanju u Rumuniji, Mađarskoj, kao i bivšim sovjetskim republikama, u ovoj oblasti. Takođe, posvećena je pažnja pojedinim visokoškolskim ustanovama u Republici Makedoniji, kao i na Kosovu. Osnovno pitanje koje se postavlja u ovom članku, odnosi se na činjenicu da li navedene ustanove mogu biti nezavisne u odnosu na prosvetni sistem koji je ustanovljen na teritoriji na kojoj žive navedene manjine, grupe i zajednice, kao i na koji način one mogu biti povezane sa njihovim matičnim državama. Ovo pitanje je od velikog značaja za položaj Srba na Kosovu u ovoj oblasti

NAKNADA ŠTETE ZBOG NEOSNOVANOG LIŠENJA SLOBODE ILI NEOSNOVANE OSUDE U STRANIM ZAKONODAVSTVIMA

Paper analyses methods of compensations for arbitrary detention or wrong conviction in certain laws of Common Law and Civil Law legal systems. It finds that in the states following the Common Law legal tradition, a priority had been placed on the constitutional character of the right to freedom and security, while granting the right to compensation to the person, affected by arbitrary restraint or wrong conviction, at least ex gratia was provided, unless there is an legal option available to hold state accountable for that damage. However, according to the international standards, states more and more frequently commit themselves to compensations, through the adoption of laws and regulations, when it comes to the violations of constitutionally guaranteed citizen rights that might be somehow related to the omissions of public bodies in performance of their duties. In the legal system of continental Europe, or in other words in the Civil law system, the right to comepnsation in favour of the wrongly convicted person is based on the Constitution, while it is further specified through the general provisions of civil laws or through criminal procedure provisions. It is compensatory in its nature, while it appears that it gradually acquires a punitive character. Despite the differences in applicable mechanisms, their key common feature lays in the fact that the right to compensation in all these cases should redress violations of the right to freedom guaranteed by both constitution and international acts.U radu se analiza način naknade štete zbog neosnovanog lišenja slobode ili neosnovane osude u pojedinim zakonodavstvima anglo-saksonskog i evropsko-kontinentalnog pravnog sistema. Konstatuje se da se u državama anglo-saksonske pravne tradicije primat daje ustavnom karakteru prava na slobodu i sigurnost, a pravo na naknadu štete licu neosnovano lišenim slobode ili neosnovano osuđenom se omogućava makar ex gratia, ukoliko se ne dopušta mogućnost da država bude odgovorna za takvu štetu. Ipak, u skladu sa međunarodnim standardima, država se sve češće i statutarno obavezuje na naknadu štete ako se radi o kršenjima ustavom garantovanih prava građana koji se mogu dovesti u vezu sa propustima u radu državnih organa. U kontinentalno-evropskom pravnom sistemu pravo na naknadu štete u korist neosnovano osuđenog lica temelji se na ustavu, a konkretizuje se kroz opšte odredbe građanskog zakonodavstva ili kroz krivičnoprocesne odredbe. Ono ima kompenzatornu prirodu, ali se zapaža i da naknada sve češće zadobija kazneni karakter. Uprkos razlikama u mehanizmu na koji se ostvaruje, osnovna sličnost zapaža se u činjenici da parvo na naknadu štete u ovim slučajevima treba da omogući otklanjanje posledica kršenja ustavom i međunarodnim aktima garantovanog prava na slobodu